[zeynep örenk]

SAKSI DEĞİŞTİRMEK

Kayda değer sebep göstermeden orkidelerin saksısı değiştirilmemelidir.
Hele saksını üst tabakasının havalandırması parçalanmadan dolayı fakirleşmişse
Bunun yerine oturtulması gerekir. Saksı değiştirmek için şüphe varsa, bu işi bir
daha ki seneye bırakmak gerekir. Prensip olarak yeni filizlerin ve yeni tomurcuk-
ların saksıdan dışarı çıkmamasına dikkat edilmelidir, çünkü aynı saksıda uzun
süre kalan bitkilerin yeni sürgünleri ve kökleri kolaylıkla kopacağından bunlara
dokunmak zor olur.
Saksı değiştirme periyodu ile ilgili kurallar türlere göre şöyledir:
- Her yıl saksı değiştirme: Calanthe , Dendrobium , Phalaenopsis ,
ve melezleri , bir de Paphiopedilum.
- Her iki senede bir saksı değiştirme: Cattleya , Dendrobium , Oncidium
ve Odontoglossum.
- Her üç senede bir saksı değiştirme: Vanda ve melezleri, Cymbidium.
- O kadar sık saksı değiştirmeye gerek olmayanlar. Bütün yersel orkideler...
Tekrar hatırlatmakta fayda var, gerekenin dışında saksı değiştirmek rahat-
sızlık verir.

Saksı değiştirmeye uygun periodlar o kadar değişken değildir, bunun yanı
sıra bitkisel aktivitenin başlamasına veya yeni köklerin çıkmasına denk düşmelidir,
buda Ocak ayı ortasından Mayısa kadar demektir. Saksı değiştirmenin bir zamanlar
Phalaenopsis’ler için Ağustos ayında uygun olduğu sanılırdı, fakat buna hiç gerek
olmadığı saptanmıştır. Odontoglossum Crispum sülalesi ve melezleri kasım ayında
saksı değiştirilmelidir. Cattleya sülalesi ve melezlerinin yeni sürgünleri 5 cm.
civarında olduğunda saksı değiştirilmelidir.

Saksı değiştirme tekniği amatörlere olduğu kadar profesyonellere de güçtür,
çünkü bazı kurallara uymak gerekir, özellikle kökler konusunda.
Kökleri saksıdan çıkartmak için bıçak kullanılması önerilir. Saksıdaki bütün
Eski materyal, yaşlı kökler, buruşuk-kırışık yalancı kökler (pseudobulbo) çıkartılmalıdır.
Cattleya, Dendrobium, Odontoglossum v.s. gibi orkideler 5’ten fazla 3’ten az yalancı
köksüz kalmamalıdır.
En yaşlı pseudobulbolar ki bunlar geride kalanlardır, çıkarıldıklarında, birçok
Orkide de görüldüğü gibi ‘’gözler’’ ortaya çıktığı fark edilecektir. Bunlar küçük
saksılara ekilebilirler ve 2-3 sene içinde esas bitkiyle eş olacaklardır. Ekim yapı-
lacak saksılar, kaplar, sepetler v.s. iki fideyi veya gelişme halinde ki iki sürgünü
muhafaza etmeye yeterli olmalıdırlar. Fazla büyük saksıdan kaçınılmalıdır, çünkü
gelişmeyi geciktirir ve çiçeklenmeye mani olur.

Saksı boyunun 1/3’ne dikey pozisyonda hindistan cevizi kabuğu parçaları ve
Bunların üzerine bazı tahta kömürü parçaları konmalıdır. Kapların altına düz ve büyük
Hindistan cevizi kabuğu yayılmalıdır.

Genelde bitkilerin kökleri saksıya konacak materyalle kaplanarak hazır bir
şekilde saksıya yerleştirilir. En yaşlı pseudobulbo saksı kenarına karşı ve en genci
ise ortaya doğru ve öyle ki yeni çıkacak sürgünler ve pseudobulbolar için geniş yer
kalacak şekilde yerleştirilmelidirler. Diğer materyal azar azar ilave edilir, küçük bir
sopayla yukarıdan ortaya doğru sıkıştırılır. Vasat bir saksı için seviye saksı kenarından
1-2 cm. aşağıda olmalıdır.

Vanda, Renomthera ve Phalaenopsis gibi orkideler anlatılana benzer şekilde
Saksı değişimi yapılar, yalnız bunların pseudobulboları yoktur, bu yüzden saksının
ortasına dikilmelidirler. Yeni dikilen bitkilere bir konuda dikkat etmek gerekir, zarar
görmüş kökler nemi çekmezler, bu nedenle saksı değiştirdikten sonraki ilk haftalarda
bitkiye sadece püskürtme yapılmalı, sulama-yıkama yapılmamalıdır. Bunun yanısıra
Paphiopedilium’lar sadece saksı değiştirdikten sonra hemen sulamaya-ıslatımaya
gerek duyarlar.
Kütük üzerinde yetiştirme konusuna gelince sadece tespit etmeyi veya sabit-
lemeyi İzahat etmek gerekir. Eğer bitki çok büyükse kütük hızlı bir şekilde kuruyacaktır,
bunun tersinde kütük büyük bitki küçükse estetik açıdan hoş olmayacaktır. Düşünü-
lecek bir başka faktör bitkinin final boyutlarıdır. Kökleri ve ( belki) hatta sap kısmını
dikmek için bunları saksının içine konan materyalle sarmak gerekir, daha sonra
diğer materyal üst ( tepe ) kısma konmalıdır ve bitki üstü plastikle kaplı metal bağla
sağlam bir şekilde kütüğe sabitlenir. Plastik bağda kullanılır, fakat tavsiye edilmez.
Zaman geçtikçe kökler gelişecek ve kendiliğinden kütüğe sabitlenecektir. Kütük
üzerinde yetişen bitkiler daha fazla beslenmeye ihtiyaçları vardır, fakat bu da haddin-
den fazla demek değildir, özellikle botanik ve minyatür türü orkideler için, ki bunlar
kendi kendilerine çok yeterlidirler, yeter ki gerektiği gibi sulansınlar.