TURP
Turplar, çeşitli şekil, renk ve büyüklükteki yumruları yenilen yıllık ve iki yıllık kültür sebzeleridir. Ülkemizde turplar, Fındık turpu (Ay turpu), kestane turpu ve bayır turpu olarak üçe ayrılırlar.
FINDIK TURPU
Fındık turpları, yuvarlak, hafifi basık, uzunca ve topaç şekilli ve kırmızı, beyaz veya yarı yarıya kırmızı-beyaz renkte ve değişik irilikte olan genellikle küçük turplardır.
KESTANE TURPU
Kestane turpları; yuvarlak, hafif veya hafifçe uzun şekilli, kabuk ve et rengi beyaz yazlık çeşitlerdir.
BAYIR TURPU
Bayır turpları ise; yuvarlak, basık veya dip kısmı hafif sivrice olmak üzere değişik şekilli, kabuğu siyah, eti beyaz kışlık çeşitlerdir. Fındık turpları yıllık, kestane ve bayır turpları ise 2 yıllık sebzelerdir.
NE ÇOK SOĞUK NE DE ÇOK SICAK
Turplar ılık ve serin iklim sebzeleridir. Fazla soğuklardan etkilendikleri gibi, fazla sıcaklardan da hoşlanmazlar. Yetişme döneminde sıcaklığın 14-16°C de olması uygundur. Yüksek sıcaklıklarda turplar çabuk koflaşır ve tadında acılık başlar. turp bitkileri genç devrelerinde düşük sıcaklıklardâ kaldıklarında bazen küçük bir yumru meydana getirerek, bitkiler sapa kalkar, hemen çiçeklenmeye başlar.
AĞIR TOPRAKTA ŞEKİL BOZULUR
Turplar genellikle derin, geçirgen, serin ve besin maddelerince zengin topraklardan hoşlanırlar. Genellikle fındık turpları için hafif tınlı- kumlu topraklar, kestane ve bayır turpları için tınlı-killi topraklar tercih edilmelidir. Tamamen kumlu ve ağır karakterli topraklar turp yetiştiriciliği için uygun değildir. Toprak bünyesi ağırlaştıkça, yumruda belirgin şekil bozuklukları, çatallaşmalar yanında tatta kesifleşme ve acılaşma olur. Kumlu topraklarda ise yumrularda koflaşma meydana gelir. Turp yetiştirilen topraklarda pH 6-7,4 civarında olmalıdır.
TOHUMA UYGUN TOPRAK HAZIRLIĞI
Turplar tarlaya direk tohum ekimi ile üretilir. Turp tohumlarının ekimi için tarlanın çok güzel hazırlanması, toprağın ufalanarak düzeltilmesi gerekir. Bunun için tarlaya dekara 2-3 ton yanmış ahır gübresi verilerek 20 cm derinlikte pullukla sürülür ve arkasından diskaro geçirilir. Daha sonra rotavatör ve tırmıkla toprak düzeltilerek ekime hazırlanır.
Tohum ekiminden önce yabancı ot mücadelesi yapılmalıdır.
KADEMELİ GÜBRELEME YAP
- Turp yetiştirilecek tarlalara verilecek gübre miktarı en uygun olarak toprak tahliline göre saptanırsa da genel olarak dekara-50 kg Amonyum sülfat, 35 kg Süper fosfat, 25 kg Potasyum sülfat verilmelidir.
- Fındık turpları gibi yetiştirme dönemi kısa turplarda gübrenin tamamı ekim öncesi toprağın 10-15 cm derinliğine verilmelidir.
- Kestane ve bayır turplarında ise Azotlu gübre 2 seferde verilmelidir. Birincisi, ekim öncesi toprağın 10-15 cm derinliğine, ikinci parti ise yumru oluşmasından sonra verilir.
SIRAYA EKIM YAPALIM
Turplar masuralar üzerine veya düze ekilir. Tohum ekiminde en uygun yöntem sıraya ekimdir.
EKİM MESAFELERİMİZ
- Tarlada fındık turplarında 25 cm,
- Kestane ve bayır turplarında 30-40 cm ara ile açılan çizgilere elle veya mibzerle tohum ekimi yapılır, daha sonra sıra üzerinde bitkiler arasında,
- Fındık turplarında 4-6 cm, kestane ve bayır turplarında ise çeşit iriliğine göre 10-20 cm aralık bırakılır.
DERİN VE SIK EKİM YAPMA
Ekim derinliği ve sıklığının, yumrunun şekli üzerine etkisi vardır. Derin ekim ve sık ekimlerde, yumrular uzamakta ve çeşidin özelliği kaybolmaktadır. Ekimden sonra tohumların üzeri 2 cm kalınlıkta harç tabakası ile kapatılır ve hafifçe bastırılır, süzgeçli kovalarla sulanır.
BÜTÜN YIL TOHUM EKİLEBİLİR
Turplarda tohum ekimi bölgenin iklim koşullarına ve pazara çıkarılma zamanına göre değişmekle birlikte fındık turplarında, Ağustostan Mayısa kadar ve çoğunlukla 15 gün ara ile yazlık kestane turplarında Mart, Mayıs, kışlık bayır turplarında ise, Temmuz-Ağustos ayları içinde yapılmalıdır.
SU KALİTEYİ ARTIRIR
Turplarda sulamanın yumru kalitesi üzerine büyük etkisi vardır. Yetişme mevsimleri dikkate alınarak belirli aralıklarla sulama yapılmalıdır.
ÇAPA VE OT TEMİZLİĞİ
Fındık turplarında yetişme süresi çok kısa olduğundan çapa yapmak gerekmez. Kestane ve bayır turpların da ise, yabani otları ayıklamak ve toprağı kabartmak amacıyla 2-3 defa çapa yapmak çok faydalıdır.
- Turplarda hastalık ve zararlılarla mücadele konusunda Zirai Mücadele teşkilatlarının önerileri dikkate alınmalıdır.
KISA SÜREDE HASAT
Fındık turpları, ekimden 3-4 hafta sonra, kestane ve bayır turpları ise, yaklaşık 3 ay sonra hasat büyüklüğüne gelirler.
HASAT ZAMANI GECİKMESİN
Turplarda hasatın tam zamanında yapılması şarttır. Aksi takdirde içleri koflaşarak, selülozlaşır ve yeme kalitesini kaybeder. Hasata gelmiş yumrular elle çekilerek veya çapalarla topraktan çıkarılırlar. Çıkarılan turpların yaprak ve ince kök kısımları temizlenerek yıkanır, fındık turpları 5-10'u bir arada, kestane ve bayır turpları 3-5 adedi bir arada demetler yapılarak pazara çıkarılırlar.
ATASÖZÜ
Atalarımız demiş ki: -En az yılda bir defada olsun Turp ye!
-Yemezsen de bir defa olsun turp tarlasından geç!
Kaynak