[gilan]

Geçen hafta, bu teknikleri bulan kişi olan Ed Laivo’nun yaşadığım şehirde bir fidanlıkta eğitim semineri vardı. Kendisi bu konunun ilk mesajındaki fotoğrafta ağaçların arasında duran kişi. Sorularımı sordum ve notlar aldım.

Bu tekniğin ağaçların ömrünü kısaltıp kısaltmadığını sordum. Tekniği 35 yıldır uyguladığını, henüz bu nedenle ağaç kaybetmediğini söyledi. Zaten bir meyve ağacından beklenen verimli zaman 30 seneyi çok geçmediğine göre bu iyi bir cevap.

Tekniği incir ve trabzon hurmasına uygulayabilir miyiz diye sordum. Uygulanabilirmiş. Özellikle incir çok kolay söz dinlermiş. Bir fark olarak trabzon hurması çıplak kök dikimde pek başarılı olmuyormuş, onu tüplü tercih etmeliymişiz.


Eğitimden aldığım notlar:

Bu teknikle dut ve ceviz gibi oldukça çok büyüyen ağaçlar bile istenilen boyda tutulabiliyor.

Meyve ağacı yetiştiriciliğinde en önemli konu drenaj. Yaşanan sorunların çok büyük bir kısmına drenajın kötü olması neden oluyor. Dikim yapmayı düşündüğünüz alanı şu şekilde test edebilirsiniz:

Drenaj testi:
Kış sonlarında, toprak iyice suya doymuşken, 30 cm derinliğinde ve 30 cm eninde bir çukur kazın. Burayı suyla doldurun. Eğer boşalması
- 3 saat alıyorsa drenaj fena değildir,
- 6 saat alıyorsa drenaj nispeten kötüdür,
- 8 saat ve daha fazla alıyorsa drenaj çok kötüdür.
Aynı deneyi yazın yapmak istiyorsanız çukuru bir kez doldurun boşalmasını bekleyin. İkinci kez tekrar doldurup zamanı ölçün. Aynı süreler geçerlidir.

Drenaj kötüyse çözümünüz 1 metrekarelik bir alanı yükseltip buraya dikim yapmaktır. Bu bölgenin altını kazmanıza gerek yok, kökler yolunu bulur. Yükselttiğiniz bölgeyi bahçenin normal toprağıyla doldurun. (Bu noktada bahçemde ekstra toprak olmadığını, ne yapabileceğimi sordum. Toprak getirtip onu kullanmak yerine yan tarafta çukur kazıp onun toprağını kullanmamı önerdi. Sonra da getirttiğim toprağı çukuru kapatmak için kullanabilirim.)

Dikim yaparken çukura organik madde, humus, güzel toprak, gübre eklemeyin. Kaliforniya Üniversitesinin yaptığı yeni araştırmalar yıllardır önerilen bu yöntemlerin hatalı olduğunu gösteriyor. Çünkü bu noktada çok elverişli bir ortam yaratırsanız kökler bu bölgeyi terk etmek istemez, aynı yerde döner dururlar. 5 sene sonra ağacı birden kaybedebilirsiniz çünkü sarmal olmuş kök sistemi artık ağacı beslemeye yetmez olur. Aynı şekilde eskiden tüplü fidan dikerken iki katı derinlikte çukur kazın derdik, fakat artık tam olarak fidanın sığacağı derinlikte kazmanızı öneriyoruz. Yalnız yanlara doğru verev şekilde kazın ki drenaj kolay olsun.

Meyve ağaçları için en az 8 saatlik direk güneş ışığı şarttır. Meyvenin içereceği şeker oranı direk olarak güneşlenme süresine bağlıdır. 6 saat güneş alan bir ağaçtan toplayacağınız meyve marketten alacağınız bir meyveden daha lezzetli olmaz, o nedenle boş yere uğraşmayabilirsiniz. Örneğin sabah 7:00’den öğleden sonra 15:00’e kadar güneş görme uygun bir 8 saat olur. Meyve ağaçları için sabah güneşi öğleden sonra güneşine tercih edilir.

Malç uygulaması doğada normal olarak ağacın dibine dökülen yaprakların benzeri bir etki yapıyor. Yazın kökleri serin tutuyor, topraktaki nemin buharlaşmasını engelliyor, faydalı mikroorganizmalar için uygun bir ortam yaratıyor, ve de yavaş yavaş çözünerek toprağa organik madde kazandırıyor. Bahçe ortamında ağaçlardan dökülen yaprakları hastalıkları yaymamak için topluyoruz, onların yerine de malç seriyoruz. Örneğin 3 cm kalınlığında kompost, onun üzerine de 7 cm kalınlığında ağaç kabuğu serebilirsiniz.

Meyve ağaçlarının besleyici kökleri toprağın üst 45 cm’indedir.

Meyve ağaçları için “bu ağacın ne kadar suya ihtiyacı var” diye sormayın, onun yerine “bu ağaca minimum ne kadar su yeterli olur” diye sorun ve minimumu bulmaya çalışın. Bu miktar herkesin bahçesinde toprağa, güneş ve rüzgar miktarına göre değişecektir. Bu miktarı bulmak için ağacı bir süre susuz bırakarak test yapın. Aynı şekilde 5 günde bir 5 dakika sulamak ya da 10 günde bir 10 dakika sulamak gibi testler de yapabilirsiniz. Bu testleri ağaç gençken yaparsanız kendini onarması daha kolay olur.

Akdeniz iklimi için: Kiraz ve kayısıları özelikle kış aylarında hiç budamayın çünkü bu iklimde bu ağaçlar uyku dönemine girmiyor, hastalıklara çok daha kolay yakalanırlar. Bu ağaçlardan sızan reçine eğer amber renkliyse ve de kaldırdığınızda arkasındaki kabuk yeşilse hastalık değildir, ağaç uykuya geçemediği için olur. Eğer reçine koyu renkliyse ve de arkasındaki ağaç kabuğu bölgesi kahverengiyse ağaç hastadır (bacterial canker) (halk arasinda kanser denir).

Yaz budamasının avantajları:
Ağacın aktif büyüme döneminde yapıldığı için ağa. yaraları çok daha kolay iyileştirir.
Kış budamasıyla ağacın iç tarafının güneş almasını sağlamak zor olur çünkü yapraklar yokken hangi dalların güneş alamadığını göremezsiniz.
Ağaç meyve tutmuşken budadığınız için meyve veren dalları görerek daha doğru kararlar verebilirsiniz.

Budama sonrası kesik yerlere hiçbir şey sürmeyin. Yarayı kapatmak isterken bakterileri araya hapsetmiş olursunuz.

Ağacı bodur tutmak için dikimden itibaren her sene budadığınızda 5 sene kadar sonra ağacın boyu oturuyor, daha az budamak yeterli olmaya başlıyor.

Meyve ağaçları kişisel bir konudur. Uzun boylular uzun ağaçlar, kısa boylular kısa ağaçlar isteyebilirler. Yetiştiricinin istediği boy esastır ve budamayla o boyda tutulmalıdırlar.

Meyve seyreltmesi yapmak çok önemlidir. Bu sayede geride kalan meyveler irileşir, meyvelerin araları hava ve oksijen alacağı için külleme gibi hastalıklar yayılmaz, kurtlar meyveden meyveye geçemez. Meyveler başparmağınızın tırnağı boyuna geldiğinde %75 oranına kadar seyreltmeniz gerekir. Bu büyüklükten önce yaparsanız koparmak istemedikleriniz de yanlışlıkla düşebilir. Seyreltme işlemini tek seferde yapılacak bir iş gibi görmeyin. Önce bariz koparılması gerekenleri koparın, sonra da bahçeye her çıkışınızda biraz biraz seyreltebilirsiniz.

Bir buçuk metre boyunda bir meyve veren bölge pek çok yetiştirici için idealdir. Örneğin ağacınız yerden 50 cm yükseklikte dallanmaya başlıyorsa, ve de toplam boyu 2 metre ise, bir buçuk metrelik bir meyve veren bölgeniz olur.

Ağacın enini istediğiniz darlıkta ya da genişlikte tutabilirsiniz.

Çoklu dikimde bir kayısı fidanı kullanacaksanız onu kuzeye denk getirin. Yoksa kayısı agresif büyümeye çalışacağı için diğer fidanların güneşini kesebilir.