[feast3874]

Orijinal Mesaj Sahibi Faruk Tuzcuoglu

Herkes susmuş, dayanamadım onca işim arasından tercüme ettim.

Çin Moso Bambusu : Önemi
Jinhe Fu
International Network for Bamboo and Rattan
Mailing address: Beijing 100101-80, P.R. China
Email: jfu@inbar.int
Web Site: http:// www.inbar.int
http:// www.geocities.com/zhuzi.geo/

Tercüme eden : Faruk Tuzcuoğlu 17 haziran 07

Özet
Moso Bambu’su çindeki en önemli bambu türüdür ve orada 3 milyon hektar (30.000 km2) alana yayılmıştır.

Bambu odunu ve filiz üretiminde ana türdür ve ekolojik çevre açısından çok önemli rolü vardır. Kuzeydoğu Amerika moso nun gelişmesi için elverişlidir. “

“Mao Zhu” mosonun Çince adıdır ve “kıllı bambu” anlamına gelmektedir.
Latince adı, Phyllostachys heterocycla var. pubescens veya Ph. edulis. Edulis yenilebilir demektir.
Bambu türlerinden en önemlisi ve odun üretiminde Pinus massoniana and Cunninghamia lanceolata (“Chinese Fir”)den sonra Çin in üçüncü önemli bitkisidir.

4.2 milyon ha bambu ormanı ve Moso bambusu tek başına yaklaşık 3 milyon ha kaplar ki bu Çin in toplamda ormanlık alanının %2 sidir. Table 1, Moso Orman kaynaklarının son 30 senede ikiye katlandığını göstermektedir.
Table 1 · Çinde Moso Bamboo Kaynakları (1975-1998)
Sene Alan (ha) Gövde (milyar) Ton (milyon)
1957 ....... 1.50 ............... 2.88............... 43.13
1965 ....... 1.60 ............... 2.92............... 43.82
1975 ....... 2.00 ............... 3.54............... 53.13
1981 ....... 2.49 ............... 3.58............... 53.69
1988 ....... 2.50 ............... 4.00............... 59.97
1993 ....... 2.60 ............... 5.00............... 74.93
1998 ....... 2.92 ............... 5.84............... 87.66

Yayılım
Bambu dünyada en hızlı büyüyen bitkidir. Moso bambusu 24 saatte 119 cm ve 40-50 günde 24 metreye uzayabilir. Topraktan itibaren 1m30cm seviyesindeki kamışın çapı 6 ila 18 cm dir.

P.pubescens’in doğal mekanı 23°30' ile 32°20' K ve 104°30' to 122° D . Those provinces are Fujian, Hunan, Zhejiang, Jiangxi, Anhui, Hubei, Sichuan, Jiangsu, Guizhou, Guangdong, Guangxi, Yunnan and Shan’xi. The central forest area of Moso bamboo lies between 25° to 30° N and 110° to 122° E, 81.2% of the total Moso bamboo forest area is in province Fujian, Hunan, Zhejiang and Jiangxi. Large areas of Moso bamboo forest are called “Bamboo Sea”. One of them is the bamboo sea in Anji, Zhejian province, which covers more than 10,000 ha (24,710 acres). The Anji Bamboo Botanic Garden and Museum is situated near this bamboo sea and has about 300 bamboo species in its collection.

Soğuğa Dayanımı ve İklim Şartları
Moso bambular genellikle şu soğukluk bölgelerine yayılmışlardır. (ABD deki Bölge değerleri.)
- 7. bölge, -17.7 den -12.3°C ye kadar
- 8. bölge, -12.2 den -16.7°C ye kadar
- 9. bölge, -6.6 den -1.2°C ye kadar
- 10.bölge, -1.1 den 4.4°C ye kadar

Yine de 8. ve 9. bölgeleri tercih ederler ve bu bölgeler onların ana dağılım yerleridir.

Moso doğal olarak tropik altı Muson iklimlerinde yetişir.
“Yazları yüksek sıcaklıklar nem ve yağmur; kışın soğuk ve kuru”
Bu demektir ki ;
Senelik ısı 15 ila 21˚C arasındadır,
En soğuk ay 1 ila 12˚C
Senelik en düşük sıcaklık -1,2 ila -18˚ C arasıdır.
En sıcak ay 26 ila 29˚ C arasıdır. ( Not : Bir şey anladı isem…..)
MOSO kışları -18 ila -20˚C lere dayanabilir.

Senelik nemin 800 ila 1800mm olması gerek.
MOSO nun gelişmesini sınırlayan şeyler;
- senelik nem (800mm),
- kuzeydeki kışlarda oluşan en düşük sıcaklıklar, ve
- güneydeki bahar kuraklıklarıdır. Baharda kuraklık moso nun sürgün vermesini zorlaştırır.

Yağmur Yağışı
Yağmur yağışı da Moso nun büyümesinin ana faktörlerindendir. Mosolarda , filiz verme dönemi için en uygun yağmur 400 ila 600 mm arasında olanıdır.

Mart - Mayıs yeni filizlerin oluşması ve bu sürgünlerin büyümesi için en hızlı gelişme devresidir, bu nedenle bu dönemde aşırı suya ihtiyaç vardır.

MOSO bambularının merkezi büyüme bölgelerinde ( 8. ve 9.bölge) sürgün verme ve boy atma zamanları çakışır. Temmuz – Eylül arası yumruların ve yan dalların filizlenme ve gelişim zamanıdır.

Kuraklıkta birkaç filiz tomurcuğu kedi başlarına buyruk bölünür. Filizler seneye gelişir.

En uygun toprak biçimi
- 60cm den derin, verimli
- pH = 4.5 to 7.0;
- nemli fakat islak değil.

MOSO nun Batı ya girişi Introduction of Moso to the West

Moso Japonyaya 1736 da, Avrupa’ya 1880 da, Amerikaya da 1890 da girmiştir.
Bugün 50.000ha dan fazla Moso bambu ormanı japonyada mevcuttur.

Moso bambusu ana bambunun veya yan fideler “transpantasyonu” ile (başka yere nakli) yetiştirilebilir. Bu şekilde ana bambu aktarıldıktan sonra 5 sene içinde orman gelişme gösterebilir.

Fakat 10-12 cm lik kamışlardan oluşan bir koruluğu tohumdan yetiştirmek için yaklaşık bir 10 seneye ihtiyaç vardır.

Italya da tohumlardan 1984 senesinde ekilip yetiştirilen bir MOSO koruluğu ancak şimdi 12cm çapa ulaşmıştır.

1 hektar Moso Bambu Ormanı senede 6 ila 10 ton taze kamış, 5 ila 8 ton bambu filizi üretebilir.
Rekor üretim 37 ton/senedir.

Moso Ormanı nda odun amacı için optimum kamış yoğunluğu 4000 adet hektardır. Filiz üretimi için daha seyrek ormana ihtiyaç vardır, 2500kamış/hektar.

Harmanlama zamanı kullanım amacına gore değişmektedir ;
- Odun için 7 sene sonra,
- Kağıt sanayii için 4 sene sonra,
Bunun dışında Çin’de bir yaşından küçük bamboo kamışları, dini yazılar, kaligrafik yazılar veya antic eserlerin kopyalanmasında kullanılan geleneksel kağıdın imalatı için kullanılırlar.

Moso yetiştirmenin çeşitli amaçları vardır :
1.Odun olarak – yapı malzemesi,mobilya, elişleri, bamboo levhalar, bamboo evler, sergi alanları, kule, inşaat iskelesi vs…
2.bamboo filizleri için – taze, kurutulmuş , işlenmiş, konservelenmiş bamboo filizleri.
3.hem odun hem filiz için,.
4.toprak ve suyun and korunması için..
5.süs amaçlı.
6.Yeni imalatlar : Bambu suyu, bamboo birası, bamboo şarabı, bamboo kömürü..vs..vs…

TOHUMDAN YETİŞTİRME

Moso bambu koruları filizler veya ana bambular kullanılarak yetiştirilebilir.
Filizlerden yavru almak için bazı esas noktalar ;
· Moso tohumlarını Ağustos ve eylülde toplamak,
· Onları oda sıcaklığında 2-3 ay bekletmek. 6 aydan fazla değil. 0 ila -5˚C derecede 1 seneden fazla bekliyebilirler.
· Soğuk kış şartlarından sakınmak için, tohumu ya hemen toplandıktan sonra dikin, ya da uygun saklamadan sonra Mart veya Nisanda.
· Tohumları temiz suda yıkayın, %0,3lük potasyum permanganat (K2MnO4) solüsyonunda 2 ila 4 saat bekletin, sonran tekrar yıkayın.
· 30-40 cm aralıklarla, 5-6cm çapında ve 3 cm derinliğinde çukurcuklara 8-10 ar adet tohum yerleştirin, tohumları ince tütsülenmiş toprak ile kapatın Tüm Filizlenme sahasını samanla örtün ve nemlendirmek amacı ile üzerlerine su püskürtün.
· Hektar başına 22,5-30 kg ekerek 800 hektar alanı ağaçlandırabilecek fideyi elde edebilirsiniz.5m x 5m lik aralıklarla ekim düşünülüyor.

Bir yaşındaki filizler kökten ve kalınca büyürler, iki yaşındakiler ise yanlardan tomurcuk verirler. Bir yaşında ve iki yaşındaki filizler de daha çok filizler verirler, öyle ki o filizler de filizler verir veya toprak altında yatayda kısa yumrular olarak ilerleyip ilerde filiz vermeye hazırlanır. Bu kısa yumru uçları da zamanla filizlenir ve bamboo karma tipli bir bukete benzer.

Üç senelik fidanlar birçok yumru (rhizomer) verirler.bunların da yavruları toprak yüzüne çıkıp fidan olurlar ve bunlar artık MONOPODIAL oluşumlar gösterir.

Bir-iki yaşındaki filizler çoğaltma amacı ile kullanılabilecek, güçlü bir kökten türeme özelliği gösterirler. İki üç yaşındaki filizler ağaçlandırma için hazırdırlar, kullanılabilirler.(figür 1)

3-4 kamışlı bir küme,1 ila 3 yaprak ve dallar ve incecik kökler. (Moso nun su kaybını önlemek için bu kökler kırpilmalı imiş?)

Fidan ekmenin kolay kazılması, taşınması, güçlü uygunluğu, yüksek hayatta kalma oranı, ucuzluk, gibi birçok avantajı vardır.
Fakat her nasılsa filizin azami boyuna ulaşması 12 ila 20 seneyi bulmaktadır.

Eklenti 13700
Fig.1 – Moso bamboo tohum ve fidanları . (1) tohum, (2-3) tohum çimlenmesi ve büyümesi, (4) 1-yaşında-filiz, (5) 2-yaşında filiz, (6) 3 yaşında filiz..


Ana Bambu yu Yeniden yerleştirerek (transplantasyon) yetiştiricilik

Bu metodla Moso nun normal boyuna ulaşması sadece 5 sene sürmektedir.

Ana noktalar aşağıdaki gibidir.

· Göğüs hizasında ve 3-5cm çaplı, 2-3 yaşında bir bambu seçmek.
· Ana bitkiye yaklaşan 30 cm lik bir yumru,
· Ana bitkiden uzaklaşan 50cm lik bir yumru,
· Üstünde yeterli toprağı ile, 4 ila 7 çift branş kök brakıp fazlalıkları branşları kesmek.
· Bu şekilde seçilmiş ve ayıklanmış fidanlar yeniden toprağa dikilir.

Eklenti 13699

Bir hayli emek verilmiş değerli bilgileri okuduktan sonra kafama takılan bazı şeyleri sormak istiyorum. 2 gün önce Moso bambu zannettiğim bir türün kök kısmından zorla şerle sökerek(İkinci resmin alt kısmındaki kök sisteminden) filiz vermiş kısmını saksıya diktim. Henüz filiz vermemiş ama saçak vermiş kökleri bölerek suya ıslattım. Öncelikle suya ıslattığım bu kökler filiz verir mi? **** suda bekletmeme gerek var mı? Yoksa direkt olarak toprakla mı buluştur malıyım?

İkinci merak ettiğim ve sürekli adını duyduğum yenilebilir filiz. Bu filiz bambunun neresi olduğunu öğrenmek istiyorum. Tohum mu yoksa kök kısmında bulunan filize benzer toprak altındaki kısım mı? Teşekkür ederim. Emeklerinize sağlık.