[CEVİZ FİDANI]

Genel Yaklaşım: Ülkede toprağa, iklime, hastalıklarına, gelecek on yılların muhtemel değişikliklerine(binlerce yıldır olduğu gibi), Anadolu insanının fizyolojisine uyumlu Anadolu cevizi türlerine karşı yürütülen (Kaman, Tokat, Bİlecik, Şebin, Oğuzlar, Yalova, Şen vs.) çalışmalar olabilir mi?.... Yerli türlerin birim başına üretim ve verimini, bilimsel çalışmalar ışığında, bilinçli hale getirmek ilk yapılması gerekenlerden iken, son yapılacaklar listesinde mi?…Parodox anaç kullanılmadan J Rejia anaç kullanılarak üretilen yüzbinlerce ithal çeşidi düşündüğümüz de, yurt dışında Parodox anaç kullanılarak üretilenlerinde uzun vadede çıkan problemlerin yanında, ülkemizde Parodox anaç kullanılmadan üretilen ithal çeşitlerin 10-20 sene sonra, yöreden yöreye yakalanabileceği değişik hastalıklar araştırıldı mı? Fidanın komple yok olmasına yol açabilecek etmenler ve ağacın kullanım ömrü üzerine yapılmış araştırma var mı? Gelişmiş ülkelerde gerekirse bir bahçedeki tüm fidanların yerine yenileri 15 yıl sonrada olsa dikilecekken, ülkemizde küçük çaplı bir üretici 15 yıl sonra değişimi göze alabilecek mi?

Fiyat Yaklaşımı: Lezzetiyle tüketiciler tarafından rahatlıkla ayırt edilebilen ve tercih edilen, yerli cevizin kabuklu fiyatı 15- 30 lira arasındayken; kötülemek amacıyla değil ama bir soru işareti olsun diye; Mükemmel çit dikim Chandler bahçesi kursak. 5-6 seneden itibaren tüm her şeyi ideal yapıp, örneğin dekara 600 kg. kadar ideal verim alsak, acaba alıcı kaç liraya alacak bu cevizi? Amerika borsalarında Chandler, Vina, Serr, Tulare, Howard, Ashley vs. çeşitlerinin satış fiyatı, sonbahar 2014’te 6,8-7,8 TL iken, 2015 bahar aylarında 5,2-7,1 TL iken, mesela, Alibababa da bile Ülkemiz teslimi chandler fiyatlarını Kabuklu ithal türler 5-10 TL’ye, iç cevizi 15 TL’ye bulabilirken, Amerika da ve Avrupa’da üretimi sürekli artan ithal türlerin 10 yıl sonraki fiyatları da tasavvur edildiğinde, alıcı 5 liraya kabuklu chandler alacakken sizden chandleri kaça alacak acaba? Verilen ücret, maliyetleri yüksek ülkemizde maliyetleri zar zor karşılarsa veya üreticiye yeterli gelmezse yüzbinlerce ithal ağaca sahip bahçelerin durumu ne olacak?

3-4 yıl geç ürün veren, araştırmalar yapılmadığı için şimdilik 8*8 dikilen, 100 lerce yıl yaşayacak verimi yüksek ve çeşitli sebeplerle fiyatı yüksek olacak yerli çeşitleri dikmek acaba maddi ve manevi açılardan daha karlı olabilir mi? Yoksa ithal türler dikip, örneğin 7*3,5 daha fazla chandler dikip, 3-4 yıl erken ürün, bol ürün alıp, geleceğe bakma gereği duymayarak, yatırım maliyetlerini daha erken çıkarmak mı daha karlı?

Kendi açımdan cevap aramıyorum. Sadece, herkesin fidan seçiminde kendine sorduğu sorulara bu soruları da ilave etmesinin faydalı olacağı kanaatindeyim.