|
Nüfus ve Ceviz
Forumda bazı arkadaşlar Türkiye’de çok fazla ceviz bahçesi kurulmakta olduğunu, bu bahçeler ürün vermeye başlayınca ceviz fiyatlarının yerlerde sürüneceğini söylüyorlar. Bu görüşte bir miktar haklılık payı olabilirse de, ben bu yaklaşımın, olayı bütünüyle kavrayabilen bir bakış açısı taşımadığını düşünüyorum. Konu hakkında bazı gerçeklerin bilinmesinde fayda olduğuna inanıyorum. Bu yazımda, son dönemde okuduğum bazı makalelerden de yararlanarak, ceviz yetiştiriciliği yapıp yapmama konusunda tereddütleri olan arkadaşlara bir nebze ışık tutayım istedim.
Arkadaşlar artık herkesin bildiği gibi dünyada kapalı ekonomi diye bir şey kalmadı. Kapitalizmin en önemli itici gücü ve geliştiricisi olan ‘serbest ticaret’ hemen hemen tüm dünyayı kapsama alanına almış durumda. Ülkemiz de bu trendin dışında kalmış değil. İthalat serbest ve isteyen istediği malı dünya fiyatlarından tedarik edip Türkiye’ye getirerek pazarlayabiliyor. Artık dünyada her ürünün üretim ve ticareti global ölçekte değerlendiriliyor, ürün fiyatları global ölçekteki arz ve talep dengeleri neticesinde oluşuyor. Gelecekte Türkiye’de oluşacak ceviz fiyatları da tabii ki bu çerçevede şekillenecek. Yani fiyatları belirleyen Türkiye’de kurulan üç beş yüz bahçe değil, dünyadaki arz-talep dengesi olacak. Dünyada ceviz fiyatı 5 dolar/kg iken Türkiye’de 2 dolar/kg olabilmesi artık günümüz dünyasının ticaret pratiğinde mümkün değil. Türkiye’de ceviz fiyatları dünya fiyatlarının altına indiğinde emin olun birileri derhal bu cevizi toplayacak ve rayiç fiyatlardan dünya pazarlarına satacaktır. Yeter ki standartlara uygun kalite, kalibre ve miktarda, pazarlanabilir malınız olsun.
Peki kısa, orta ve uzun vadede dünyada ceviz ticareti nasıl bir seyir izleyecek?
Öncelikle şu saptamayı yapmalıyım ki, ceviz halen dünyada ‘zengin’ meyvası. Cevize ulaşabilen, tüketebilen insan sayısı yeryüzünde hala çok kısıtlı. Antioksidan özelliği, damar sertliği ve kolesterole karşı koruyucu özellikleri öğrenildikçe dünyada cevize olan ilgi artıyor. ‘Sağlıklı yaşam-sağlıklı beslenme’ konsepti içinde ‘ceviz tüketmek’ daha şimdiden olmazsa olmaz bir öneme ulaşmış ve bu algı dünyada giderek yaygınlaşıyor. Ülkelerde kişi başı milli gelirdeki artışlar, örneğin kişi başı buğday tüketimini hiçbir şekilde arttırmazken, kişi başına ceviz tüketimini dramatik şekilde arttırıyor. Keza insan ömrünün uzaması ve yaşlı nüfusun artması da ‘yaşlılık hastalıkları’nı önleyici etkilerinden dolayı özellikle ceviz tüketimini tetikliyor.
Dünyada ceviz talebini belirleyen en önemli faktör tabii ki nüfus. Dünya nüfusu 1999’da 6 milyardı, 2011’de 7 milyar oldu. BM’nin son tahminleri 2100 yılında 11 milyar olacağını gösteriyor. Bu artışta en büyük etken, şu anda 1.1 milyar olan Afrika nüfusunun yüzyılın sonunda dörde katlanarak 4.2 milyara ulaşacak olması. Şu anda Afrika ‘hemen hemen’ hiç ceviz tüketmiyor, çünkü ulaşabilecek ekonomik güçten yoksun. Ama bu durumun yüzyılın ilerleyen dönemlerinde önemli ölçüde değişmesi bekleniyor.
Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA)’nın daha yakın bir tarih olan 2050 yılı için nüfus tahminleri ise şöyle: Dünyanın en kalabalık ülkesi 1.6 milyar ile Hindistan olacak. 2. Çin 1.5 milyar, 3. ABD 400 milyon nüfusa sahip olacak. Türkiye nüfusunun da 2050’de 100 milyon olması bekleniyor.
Peki artan bu nüfusun ve ekonomik kalkınmanın tetikleyeceği ceviz talebini kim karşılayacak? Yapılan analizler, dünyadaki tüm karasal alanların, sadece ılıman iklim kuşağında yer alan yüzde 8 ile 12’sinde ceviz yetiştiriciliği yapılabileceğini ortaya koymuş. Yani cevizi gelecekte de şimdi üretmekte olan ülkeler üretecek. Bunlardan biri de halen dünya üretiminde 3. Sırada olan bizim ülkemiz.
Bugün itibarıyla ,Kaliforniya eyaleti, tek başına ABD ceviz üretiminin hemen hemen tamamını sağlıyor. Üretiminin %42sini Amerika’da pazarlarken, kalanını ihraç ediyor. Yıllık 1 milyar dolarlık ihracatla ceviz, eyaletin 4. büyük ihracat kalemi. En büyük ihraç pazarı ise Çin. Çin hem dünyanın en büyük ceviz üreticisi, hem en büyük ithalatçı. Cevizin Çin kültüründe çok önemli bir yeri var ve alım gücü olan her Çinli potansiyel bir ceviz müşterisi. Şu anda Çin’de cevize ulaşabilen orta sınıfın nüfusu 300 milyon. Çin’de nüfus artış hızı giderek yavaşlıyor ama kişi başına düşen milli gelir halen çok hızlı bir şekilde artıyor. 2020 yılında Çin’de orta sınıf nüfusunun 700 milyona çıkacağı hesaplanıyor. Bu da 5-6 yılda sırf Çin’de 400 milyon yeni ceviz müşterisi demek. Çin her ne kadar ceviz üretimini arttırmak için önemli hamleler yapsa da bu talebi kendi üretimiyle karşılayabilmesi şimdilik mümkün görülmüyor. Hindistan’ın da, yakın geleceğin en kalabalık ülkesi olarak, bu talep patlamasına önemli katkıda bulunması bekleniyor.
Kaliforniya ceviz endüstrisi yakın geleceğini bu verilere göre şekillendiriyor. Kaliforniya’da ceviz üretimi son on yılda ikiye katlanmış ama eyalette baş gösteren sulama sıkıntıları bu trendin böyle devam edemeyeceğini gösteriyor.
Özetle, en azından önümüzdeki 35 yıllık dönemde, dünyada karşılanması gereken önemli bir ceviz talebinin varlığını sürdüreceği şimdiden öngörülebiliyor.
Son söz: Yerele takılıp kalacağımıza dünyada olan biteni takip edersek , geleceğimizi daha iyi planlayabilir, çok daha sağlıklı kararlar alabiliriz.
|