[birnefestoprak]

Organik tarim denilince, dogrudan sertifikalandirilmis tarim algisinin anlasiliyor olmasinda endustriyel bir cabanin etkisinin olmadigini soyleyemeyiz ama bu, organik tarim terimini kullanmamamiz gerektigi anlamina gelmiyor. Dogal tarim diyebiliriz ama bu da cok genel bir terim. Organik malzemeleri kullanip, dogal tarim yapiyorsak oyledir iste. Organik tarim deyince, "oyle deme, dogal tarim de" diyen cok ama bu bence, konuya cok katkisi olmayan bir yaklasim. En azindan, konunun ozunden uzaklastiriyor.

Bence organik tarimda esas olan, toprak sagligi, basta topraktaki canlilarin etkinligi ve populasyonu. Topraga kimyasal gubre boca edildiginde, mikroorganizmalarin isleyemeyecegi ve bu yuzden besinsiz kaldiklarinda koloni populasyonunun dusecegi ve zamanla ortadan kalkacagi asikar (bunun tartismaya acik bir yani yok; konuyla ilgili binlerce akademik calisma var). Bu canlilar, koklerle besin arasinda simbiyotik iliski kuruyor, topraga verilen besinin bitki icin kullanilabilir hale gelmesini sagliyor. Kaldi ki, bitki, verilen organik gubrenin bile kendi ihtiyaci olanini kullaniyor; kimyasal gubrenin asiri dozda verildigi durumda, geri kalan miktarini nasil islesin?

Yararli mikroorganizma kolonilerinin sayisinin dustugu bir topragin ne hastalik dayaniminin yuksek olmasi, ne ordan elde edilecek verimin yuksek olmasi, ne de urunlerin lezzetinin iyi olmasi mumkun. Burda tabii ciftcinin bitki rotasyonunu goz ardi etmesi gibi baska etmenler de etkili ama isin kimyasal malzemeyle ilgili kismi birincil oncelige sahip.

Bir diger nokta: Geri donus sulari. Diyelim ki "hastaliga onlem alacagim" diye yuksek konsantrasyonlu kimyasal ilaclari bitkiye boca ettiniz. Kokten beslemeyi gectim, bitki ortusune puskurterek bile toprakta tuzlanma yaratmamaniz (ozellikle buyuk olcekli uygulamalarda ve uygulama sikligina bagli olarak) mumkun degil. Topraga yapay yollardan aktardiginiz butun bu tuzlar, yagmur sulariyla civardaki yuzey sularina, su tablasi yuksek ve yere yakinsa su tablasina, topragin gecirimliligine bagli olarak belli bir sure sonra akifer sularina karisacak. Hele ki akifer kontaminasyonu soz konusuysa, bunun dogal yollardan sistemden atilmasi soz konusu ciftcinin omur sinirlari icinde neredeyse imkansiz. Kapsamli ve profesyonel bir temizleme calismasiyla bile cok cok zor ve zaten maliyeti de cok yuksek. Koylu, sulamada yeraltisuyunu kullaniyorsa, hepten kaybetti.

Sozun ozu, kendine gore dongusu olan bir sistemin carklarinin arasina bir levye sokuyorsunuz. Simdi olmasa bile bir sure sonra, carklar mutlaka zarar gorecek; butun makineyi kaybedeceksiniz.

Gelelim sertifikalandirmaya. Sertifikanin sart oldugunu dusunmuyorum ve ciftciler ve tuketiciler arasinda ne kadar populer bir konu haline gelebilecegiyle de ilgilenmiyorum. Onemli olan sey sertifikalandirma degil, tuketicinin ciftciyi bire bir tanimasi, o mumkun olmasa bile telefonla veya e-posta yoluyla gorusebilecek kadar yakin olmasi. Fantazi gibi geliyor, dile kolay belki ama imkansiz degil cunku cok basarili uygulamalari var. En azindan kimyasal malzemeyle tarimi imkansiz hale getirmekten cok daha imkanli.

Peki ciftciyi tanimak, tarladaki uygulamalarini bilmek ne demek? Tarim olcegini kucultmek demek. 1000000 kisiyi besleyen holdinglesmis, nerdeyse tek odak noktasi kar etmek olan ciftlikler yerine, hepsi belli bir mesafe capi icinde 1000'er kisiyi besleyen 1000 ciftligi dusunun (burdaki sayiyi ornek olarak veriyorum; bunun ustune cikarak da kucuk olcekli kalabilirsiniz cunku olceginizi kucuk tutarak da dogru uygulamalarla yuksek verimler alabilir, daha cok insani besleyebilirsiniz). Yakinsaniz, urunu elden alabildiginizi, yakin olmasaniz veya arabanizin olmadigi durumlarda siparis verdiginizi ve ertesi gun siparisinize ulastiginizi ya da o ciftcinin urunlerini semt pazarinizda alabildiginizi dusunun. "Ama organik sebze-meyve cok pahali" diyecekseniz de hem bu uc olasiligi hem de organik sertifikasi aldigi domatesleri sizden 1000 km uzakta ureten holdinglesmis bir ciftligin fiyatlarin yukselmesine yol acip acmayacagini dusunun. Dogru organik uygulamalara bagli olarak, yaniniza kar kalacak ust mertebeden lezzet faktorunu de unutmayin.

Duzeltme: Lezzet konusunda bir ek yapayim. Urunun lezzetini aciga cikarmak, bir simyaci titizligi ve calismasi gerektiriyor. Ayni cesit tohumu organik yolla yetistiren iki yetistiricinin urununun ayni lezzeti vermesi mumkun degil. Kullanilan malzemeye/yonteme bagli olarak lezzet, iyi ya da kotu yonde, degisecektir.