Ökse otu (Viscum album)
 

Ağaçların özsularını kullanıp büyüyen ve ağaçlara zarar veren ökse otu hakkında bilgileri burada toplayalım istedim.
3 Aralık Beynam ormanı gezisinde, çam ağaçlarının çoğuna musallat olan ökse otuyla ilk kez tanıştım. Görüntüsü son derece şık ve cici olan bu asalak, çam ağaçlarının iliğini kurutuyordu.
Bu ilaç olarak geçmiş dönemlerde kullanılan, ama çok zehirli bitkinin ilk fotoğrafını ben koyayım. Yazıları da ekleriz.

http://www.geocities.com/muj_gun/okse.jpg

Ökse otları özellikle küçükbaş hayvanların çok sevdiği bir yemdir. Koyun ve keçiler buna bayılır. Kış aylarında otun az olduğu dönemlerde çobanlar tarafından toplanarak hayvanlara yedirilir. Ancak ağaçlar bu toplamadan da zarar görmekte. Çünkü ot kıtlığından dolayı, her dalını ökse otu sarmış bir ağaç, çobana hayvanları için hazır yemek gibi görülebilir. Bu yüzden ağaçların kesildiği de vaki. Mücadelesi de hiç kolay değil.

Ökse otu aslında sadece çamgillere musallat olmayan birçok meyve ağacında ve söğüt, kavak gibi ağaçlarda da yetişen asalak bir bitki. Tansiyon düşürücü ve diüretik olarak kullanımına ek olarak son yıllarda kanserde de kullanılmaktadır. Ancak sitotoksik aktiviteye sahip olduğundan çok dikkatli olmak gerekir. Gazi Üniversitesi Eczacılık fakültesinde bu konuyla ilgili çok sayıda çalışma yapılmıştır.

http://www.agaclar.net/gallery/agac.php?id=5338
ve
http://www.agaclar.net/gallery/agac.php?id=5337
linklerine bakınız

Yayılışı: Vatanı Asya ve Avrupa’dır, yarı parazit bir bitki olarak yurdumuzda çeşitli ağaçların üstünde (çam, söğüt, kavak, meyva ağaçları) yaygın olarak bulunur.

Kullanılan kısımları: Yaprak, çiçek ve meyvalı genç dallar (Visci albi herba).

Etken bileşikleri: Toksik polipeptitler (viskotoksinler), lektinler, flavonlar, biyojen aminler, fenilpropan türevleri, lignanlar.

Etki ve kullanılışı: Drogda tansiyon düşürücü, sitostatik ve immünostimülan etkiler saptanmıştır; enjeksiyon ile dokuya verildiğinde viskotoksinler nekrotize edici etki gösterirler, tümoral rahatsızlıklar, dejeneratif iltihabi eklem rahatsızlıkları ve yüksek tansiyonda kullanılır.

Dozaj: İlaç prospektüsüne göre.
Kombinasyonları: Bazı durumlarda Crataegus ve Allium sativum ile kombine edilmektedir.

Yan etkileri, geçimsizlikleri, kontrendikasyonları: Parenteral uygulamada titreme, üşüme, ateş, baş ağrısı, alerjik reaksiyonlar yapabilir.

Katıştırma: Saptanamamıştır.

Kaynak: Bursa Ecz. odası web sayfası.

Bu cazibeli ve kuşlara göre iştah açıcı ökse otu meyveleri, yendikten sonra kaka olarak ağaçlara bırakılıyor. Viskozik yapısı nedeniyle, tohumlar kakayla birlikte ağaca kolayca yapışıyor ve üremeye başlıyorlar. Biz ormanda gezerken bu ökse otlu kakayı yerde görüp fotoğrafladık. Ağaç üstünde olsaydı bir yer daha "enfekte" olacaktı :)

http://www.geocities.com/muj_gun/oksekakada.jpg

"Sapları yaprakları çok kuvvetli şifa aracı olan Ökse Otunun meyveleri zehirlidir, o yüzden satın alırken çok dikkat etmek gerekir."

Peki meyveleri yiyen kuşlar zehirlenmiyormu?

Kuşlara zararı yok.

Kızılcahamam soğuksu milli parkında nisan mayıs aylarında bunları toplamaktan çok ağaçlara dayadıkları merdiven ile yemeye gayret eden insanlar gördüğümde çok şaşırmıştım. Sayın Mjgn nin de belirttiği gibi bu aylarda daha çok toplanıyor. Ama bana orada toplanma saatinin bile çok önemli olduğunu söylemişlerdi. Sanırım öğleye kadar toplanması gerekiyormuş.

http://www.agaclar.net/gallery/agac.php?id=5529
linkine de bakınız

Ağaçlara zararlı olarak kabul etmek ne derece doğru ben pek emin değilim. Ökse otunu ağaçların zararlısı olarak kabul edersek , kartalları tavşanların zararlısı , geyikleri çayırların zararlısı vb kabul etmek lazımgelir. Eminim ökse otunun da ekolojik denge içinde bir vazifesi vardır. Bu zavallı nebata fazla kızmayalım derim.. Sizler ne dersiniz..

Ökse otu yanında burç purç buruç çekem gibi isimler de kullanılıyormuş.

Beynam gibi relik bir ormanda bütün ağaçlarda ökse otu görseydiniz, siz de bizim gibi düşünürdünüz. Orman bir kalıntı ve kendini yenileme özelliğini bile yitirmiş neredeyse. Tam anlamıyla korunmaya muhtaç görünüyor. Kente bu kadar yakın bir orman kolay bulunmuyor.
Hem biliyormusunuz benim avatarım bile ökse otu idi orman gezisine kadar :)

İyi olmuş avatarı değiştirdiğiniz . Tanışmış gibi olduk.
Ben gene de bu otun doğa içinde bir işlevi olduğu kanaatindeyim . Bu ot ve çamlar ve ahlatlar hep birlikte yaşadılar ; ne çamlar yok oldu ne ahlatlar. Ne de bu otun meyvesini yiyen kuşlar.
Beynam ormanı bir kalıntı orman olduğu için kırılgan bir yapıda olabilir ama bu durumda ökseotuna kızacağımıza ormanı bu hale getirenlere kızmak lazımdır . Yapılacak şey de orman kütlesini ekosistemi kendi içinde işleyebilecek kritik kütlenin üzerine çıkarmaktır. Mesela bir çayırlık bölgeyi çok ufaltsak ve etoburları yaşatmayacak kadar bıraksak ve geyikler üreyip bizim çayırdaki çiğdemlerin hepsini yiyerek bitirseler geyiklere mi kızacağız , onlar tabiatlarının gerektirdiği şekilde davranıyorlar. Yapılacak şey çayırın eski haline gelmesi için lazım gelen tedbirleri almaktır. Geyikleri avlayarak durumu daha da bozabiliriz. Ya da yeni bir ekolojik dengenin oluşumunu izleyip buna razı olacağız. geyikleri pek az kalmış etobursuz ve çiğdemsiz bir çayır.

Herkese merhaba
Kainatta herşey bir amaç için yaratılmış.Her varlığın canlının bir görevi var.Hepsi biribrini tamalayıcı..Ökse otu bir asalak olabilir ..Ama kesinlik le ağaçları yok ettiğine inanmıyorum.Şifalı bir bitki aynı zamanda..
Bence tek düşman insan ...:((

Aşağıdaki linkte ökse otu zararı ve mücadelesi ile ilgili yapılmış önemli bir çalışma bulacaksınız.

http://ormanweb.sdu.edu.tr/dergi/der..._9_BYuksel.pdf

Teşekkürler Mine. Gerçekten iyi bir linkti verdiğiniz. Bunu link olmaktan çıkarıp, buraya açıp yazsak daha iyi olacak.

Yayın 14 sayfa olduğu için link verdim sadece :)

Sevgili dostlar,
bir bilgi de benden;
ökseotundan elde edilen koyu ve yapışkan sıvıyı insanlar eskiden dallara sürüp ve bu dala konan kuşların oraya yapışmasından dolayı onları avlıyorlardı.
Saygılarımla.

Selamlar arkadaslar ben siteye yeni üye oldum. Tabii ilk dikkatimi çeken forumlar oldu. Ve hazır taze taze üye olmuşken şu ökse otu hakkında bir alıntılılı yorum yapayım dedim.

Ekoloji alanında canlıların yeme yenilme ilişkisine gore besin piramitleri duzenlenir. Bir piramitin tabanındaki geniş alana üretici canlılar( fotosentetik ya da kemosentetik) yerleştirlilir. Bundan sonra sirayla alttakini tüketen , onun üzerinde bir altindakini tüketen seklinde piramidin tepesine dogru canlılar siralanır.

Bu sıraya gore ; üretici---->1.tüketici---->2.tüketici---->3.tüketici seklinde de zincir olarak da düşünülür(beslenme zincirleri).

Örneğin; Buğday-->fare-->Yılan-->Atmaca gibi.
Piramitin tabanında geniş uzunlukta bugday yer alırken yukarı doğru piramit daralir (Bir üst basamağa aktarılan enerjinin azalması prensibi nedeniyle). Ve bu nedenle de piramit ile temsil edilir.

Okse otu ise yarı parazit bir canlıdır. Aslında fotosentez icin gerekli olan hammaddelerden karbondioksiti atmosferden elde ederken asıl problemi suyu elde etmede yaşar. Çunku gelişmiş bir kok sistemi yoktur. O nedenle emeç adı verilen uzantılarını üstünde yaşadığı bitkide suyun taşındığı odun boruları arasına sokarak , fotosentezde kullanacağı suyu elde eder. Bu da onun parazit grubuna alınmasına neden olur.

Parazitlik konusu ise ayrı bir konu gibi düşünülür. Hatta parazitliğin de stratejisi tartışılmaktadır.

Örneğin bazı parazitler konakçısına öyle bir zarar verir ki onun ölümüne neden olur, halbuki konakçı ölümüne neden olan bir parazit zaman içinde başka konakçı bulmakta ve neslini devam ettirmede zorlanabilir ama genellikle bunlar hızlı üreme davranışı göstererek o açıgı bir nebze kapatırlar.

Bazı parazitler de konakçısını öldürmeyip tabiri caizse süründürür ve bunlar da genelde yavaş üreyen türler olup konak sıkıntısı cekmezler. Ancak hangisinin evrimsel olarak başarılı oldugu tartışma konusudur işte.

Olaya tabii ki ekolojik denge açısından da bakmak gerekiyor. Bu parazitizm bir yandan üstünde yaşadığı türlerin populasyon buyuklugunu sınırlamada ve dengede tutmaktadır. Ayrıca yukarıdaki postlardan birinde bahsedilmiştir ki bir kuş türü de okse otunun meyvelerine ihtiyaç duyar. Meyveler kuşun sindirim kanalından geçince yapişkan bir hal alır. Ve bu noktada dışkılaması gereken kuşun bir tuvalet kağıdına ihtiyacı olur. Bu da dogal olarak agaç dallarıdır:) Ve ağaç dalina yapışmış olan tohumlar yeni bir konaçı bulmuş olurlar ve dongu boyle gider.

Özet olarak bu bitkiyi insan etkisiyle ortadan kaldırmış olsak, belkide konakladıgı tür aşırı artacak ve belkide de ondan beslenen kuş türü ortadan kalkacak ve onlar da başka dengeleri bozacak. Zincirleme etki devam edecek.

Saygılarımla..

Hoş geldiniz Golge, güzel bir giriş yaptınız. Devamının gelmesini diliyoruz.
Yeni gelen arkadaşlar başlığında kendinizi tüm üyelerimize tanıtırsanız seviniriz. :)

saol
 

tesekkur ederız bılgılerı bızle paylastıgın ıcın arkadasımın konusuyydu bırde senden dınledık tesekkur ederız

ve ökseotu meselesi burda bitti. Olay bitmiş gibi görünüyor. Ne dersiniz

Ökse otları eğer relik bir ormanı tehdit ediyorsa, bence yokedilmelidir.

Herşeyin bir amacı ve bir görevi var.Bence yok etmek bize düşmez.

Sitenin yenilerindenim,ökseotu ile ilgili doyurucu bilgileri hiç üşenmeden yazan arkadaşlara teşekkürler.ticari ünvanlarını yazmadan(mine hanımdan ticari şeyler yazıyorum diye uyarı alıyorum.Bu konuda bende artık özen gösterecem)Ülkemizde kurutulmuş ökseotu yapraklarını ;tıbbi ilaç üretiminde kullanmak amacı ile çok ciddi rakamlarla toplayan ihracatçı firmalar mevcut.Hatta bu firmalar bu konuda mal tedarikinde zorlanıyorlar.Ökseotunun çok yoğun olduğu alanlardaki ağaçlarda tahribatı doğal yöntemlerle ,toplamak sureti ile önlemek,hemde o yörede yaşayan ihtiyaç sahibi insanlara katkısı olur düşüncesi ile site prensiplerine uyarsa bu tür teşebbüslerin adlarını verebiliriz...

Ekip2004 mesajınızı atlamışım. Bu firmaların adını elbette yazabilirsiniz. Hatta böyle bir organizasyon ile Anadolu' da köylüye kazanç kapısı da yaratılabileceğini vurgulamış oluruz.

Buradaki fotoğrafın açıklamasında yenilebilir olduğu yazılmış. Zehirli olan kısım yaprakları mı?

Zehirli kısmı meyveleriymiş..

Ökse otu denince benim aklıma Sait Faik gelir.Ortaokul Türkçe kitabımızda onun bir öyküsü vardı;sonbaharda ada vapurunda giderken kuş sürüsünü gören ''kötü adam'' , ''bizim kebaplıklar geldi'' diye sevinir.Yazar ''kötü adamın'' ökse kullanarak kuşları nasıl yakaladığını hayıflanarak anlatırdı.Etkilemiş demek ki beni.

ökse otunun akdeniz bölgesinde bazı yörelerinde özellikle teke yöresinde bu ökse otuna burç denir özellikle armut ve bademlerde çok olur küçük baş hayvanlar çok sever

Bahçemde bulunan ağaçlarda da bolca mevcut. Bugün koca bir çam ağacım var çok sevdiğim. Yetişebildiğim dallarındaki ökse otlarını öfkeyle parçaladım. Daha aşağılarda başkalarına ait tarlaların içindeki armutlarda, ahlatlarda yerleşmiş olan bu asalaklar ağaçları kurutmuş. Aynı akıbeti kendi bahçemde görmek istemediğimden nefret ettiğim bu bitkiyi hırsla eziyorum ayaklarımın altında. Hırsım geçmiyor kurduğum ocakta taze taze yakasım geliyor... Nasıl bir nefret olduğunu varın siz düşünün....

Ökse otu'nun o muhteşem beyaz meyvesi malesef zehirli. Yapraklarınıda dikkatli kullanmak gerekyior . Bildiğim kadarıyla ökse otunun yaprağı sıcak suda toksik etki yaratabiliyor . Sıcak su yerine soguk suda 10-12 saat demlemek gerekiyor .

Bizim buralarda bazı ağaçlarda gördüğüm top top oluşumlardan, bir tanede bizim bahçedeki bir ağaçta gördüm. Parazit bitki olduğunu düşünüyordum, galerideki bir fotoğraftan yola çıkarak bu bölümü buldum. Fotoğrafta ayrıntıları pek belli değil ama, bu galiba ökse otunun ta kendisi.

Eklenti 194786

Sanki kuş yuvası gibi duruyor. Ökse otu bildiğim kadarıyla yapraklarını dökmez.

Çok yanlış düşünüyorsunuz efendim. Bir kere evrende her şeyin bir amacı var. Ökse otu birçok mitolojide kutsal sayılmış bir bitkidir. Tıbbi etkileri de oldukça çeşitlidir. Pagan Druid'ler ökse otu bulduklarında altın bir orakla keserlermiş. Bence görüntüsü de çok şirin duruyor :) Tabi ki en sevdiğiniz ağaçlarınızdan birine dadandıysa imha edin ama bu kadar nefret de bu şirin bitki için aşırı bence :)

Ben de üzerinde ökse otu yetişmiş ağaç fideleri arıyorum, bir restoranın bahçesinde buldum ama sahibi mekanda olmadığı için almama izin vermediler. İnternetteyse sadece kurutulmuş olanları satılıyor. Nasıl temin edeceğime dair fikri olanlar yardım edebilir mi ? teşekkürler şimdiden :)

Söğüt ağacında yapraksı kümeler
 

Herkese merhabalar,
Bu ikinci konum oluyor. Forumda arayıp cevabını bulamadığım bir konuyu sormak istiyorum sizlere.
Bahçeme iki adet salkım söğüt diktim ve ağaçlarda yaprağa benzer kümeler var. Bazen acaba bunlar ökse otu mu diyorum bazen yeni çıkan yapraklara benzetiyorum. Fotoğraflarını attığım bu şeyler nedir tam olarak?
Cevaplarınız için şimiden teşekkürler.