Yarpuz

[denizakvaryumu]

Yarpuzu bilmeyen yoktur diye düşünüyorum. Yaşar Kemal’in romanlarında önemli bir yeri vardır. Öyle ince anlatır ki, kitabı okurken kokusunu duyar insan. Gerçekten de yarpuzun ferahlık veren bir kokusu, serinlik veren bir görüntüsü vardır. Su kıyılarında alımlı bir gelin gibi her rüzgârda savrulur.

Su nanesi de denen yarpuz, Akdeniz Bölgesi’nde yetişen tüylü, 10- 50 cm boyunda, kuvvetli dokusu olan bir bitkidir. Yaprakları kısa saplı, oval şeklindedir. Çiçekleri morumsu pembedir. İçeriğinde uçucu yağ vardır. Mide ağrısını keser, kusma ve bulantıyı önler. İktidarsızlığı giderir, vücudun dinç kalmasını sağlar.



Tatlı su kıyılarında, su gözelerinde yaşar. Suyu çok sever, ama su onu sever mi bilinmez. Çünkü o denli sık ve uzun olur ki, suyun kaynağının görünmesini engeller. Belki de ondandır, “Suyun sevmediği yarpuz, o da gözünde biter” denmesi. Suyu saklar, ama yaz sıcağında esen yel yarpuz kokusunu uzaklara dek taşır ve suyun çabucak bulunmasını sağlar. Belki de sevgilisi suyu, korumak için bu denli titizlikle saklıyordur.



Bir de yarpuz böceği var. Parlak, yeşil, küçük bir mücevher gibi görünen bu böcek, yarpuzun yapraklarında saklanır. Yeşil yaprakların üstünde, yeşil bir böceği görebilmek pek kolay olmaz.



Yarpuzun köy yaşamında önemli bir yeri vardır. İlkbaharda taze yapraklarından yemek yapılır, salatalara karıştırılır. Taze ya da kurusu çorbalarda baharat gibi kullanılır. Testilere doldurulan suya kokusu sinsin diye testinin, sürahinin ağzına yarpuz yapraklarından tıpa yapılır. Subaşlarında pişirilen kebaplar, servis yapılırken, altına yarpuz dalları serilir, üstüne konulan kebabın yağlı et kokusu yerine yarpuz kokusu duyulur. Tarlada güneşin altında çalışanlar, bir tutam yarpuzu başlarının üstüne koyarak, güneş çarpmasından korunurlar.



Yarpuz kokulu suyu içenin, yarpuz salatası ya da yemeğinden yiyenin nefesi, serinlik çağrıştıran hoş bir kokuyla savrulur. Elinde bir demet yarpuz tutan güzele her gönül sarılır. Su onu sevse de sevmese de yarpuz suyun aşkına tutunarak yaşar


http://www.olympos.com.tr/content.asp?ContentID=1263




.

[denizakvaryumu]

YARPUZ
Diğer İsimleri : Filiskin, Narpuz, Pülüskün, Yabani nane, Mentha pulegium

Botanik Bilgi : Ballıbabagiller familyasındandır. 10 -30 cm. boylanabilen, çok yıllık dayanıklı otsu bitkidir. Diklemesine veya toprağın üzerine yatarak gelişen iki türü vardır.Gövdesi ve yaprakları tüylüdür.Yaprakları kısa saplı olup, oval şekildedir.Yaprakları çiçeğinin hemen altında bulunur. Çiçekleri morumsu pembedir. Çiçek ve yaprakları gövdeye belli aralıklarla sıralanmıştır. Bitki, döktüğü minik tohumlarıyla çoğalır. Kuvvetli kokusu vardır.Antik çağlardan beri Akdeniz bölgesinde tanınan ve nitelikleri bilinen yarpuz, bazı yerlerde pazarlarda satılıp nane yerine kullanılmaktadır.

Yetiştirildiği Yerler : Anadolu’nun pek çok yöresinde sulak çayırlarda ve akarsu kenarlarında doğal olarak yetişir. En fazla Akdeniz Bölgesinde görülür.

Toplanması-Saklanması :Bitki çiçek açmaya başlamadan önce toplanır ve gölge bir yede kurutulur. Paslı gibi gözüken yapraklar kurutulurken ayıklanmalıdır.

Bilinen Bileşimi : Yarpuzun yapraklarındaki uçucu yağ, pulegon adlı madde yönünden zengindir.

Faydaları

Kalbi ve mideyi kuvvetlendirir.

Tohumları kaynatılıp içilirse uçuğa ve idrar tutukluğuna fayda sağlar.

Erkeklik kuvvetini artırır.

Bedende oluşan spazmik ağrıları ve ruhsal endişeleri giderir.

Mide ve bağırsaklarda şişkinlik oluşturan gazları söktürür.

Sindirimi kolaylaştırır.

Balgam söktürücüdür.

Kadınlarda rahmin büzülmelerini güçlendirerek aybaşı dönemini kolaylaştırıp rahatlatır.


Kullanım Şekli : 1-2 tatlı kaşığı kurutulmuş yarpuz yaprağı üzerine 1 bardak kaynar su dökülür. 10-15 dakika süreyle demlendirilir. Bu çay, günde üç kez içilebilir.

UYARI : Fazla yenirse göz kararması ve baş dönmesi yapar.

Düşüğe neden olabileceği için gebelikte yarpuz alınmamalıdır.

Böbrek sorunu olanlar da yarpuz almaktan kaçınmalıdır.

http://www.sifalibitkiler.us/archives/841

[ismail seyrek]

Denizakvaryumu öyle güzel alıntılarla Yarpuzu anlatmış ki dayanamadım.
Geçen yıl yaz başında, Bolu taraflarında orman gezisinde rastladığım, incecik akan dere boylarında yğınla kümelenmiş yarpuzlardan bir-iki adet köküyle birlikte aldım.

Ektiğim saksıda bütün yaz boyu coştukça coştu. Çoğaldıkça biraz kurutmalık alıp, taze haliyle de salatada, bazı yemeklerde ve kahvaltıda tüketiyoruz. En güzeli de çiğ köftenin yanında bulunması. Fakat abartılı miktarda olmaması gerekiyor.

Ne yazık ki soğuklar başlayınca yaprakları küçülmeye ve dökülmeye başladı. İçeriye aldım. Umarım kışı kurutmadan atlatıverir. Üretmeye ve dağıtmaya devam ederiz.

[MagicLife]

Yarpuzu ilkdefa duydum. Resim eklermisiniz ?

[Kiraz]

Daha önce hiç görmediğim ve duymadığım yarpuzu Yaşar Kemal'in romanlarında tanıdım. Sn. Denizakvaryumu'nun yukarıya eklediği yarpuz yazısı da romanlardaki masalsı-büyülü anlatımı pekiştirdi. Bir ilkbahar günü ummadığım bir yerde yarpuzla tanışmayı şimdi daha çok ister oldum.

[gilan]

[Müjgan Yılmaz]

Yarpuz,
İlk rastladığımda nane diye koklamaya başlamıştım,bölge halkının gülüşmesine neden olmuştum.
Bana ,anlattıklarına göre yarpuzu haşlayıp başlarına tülbentle sardıklarında başağrıları geçermiş,denemedim ancak mantıklı geldi, içeriğindeki mentol ferahlık veriyor,olabilir.

[nariçi]

Yarpuz genel olarak beş-on cm boyunda iken toplanır. Daha sonra setleşir ve çiçeklenir.

[scelik]

Yarpuz yüksek yerlerde su kenarlarında kendiliğinden yetişen, keskin kokulu, tüylü bir bitkidir (belki de benim bildiğim yarpuzun bir türüydü). Yaprakları naneyi andırır. Karın ağrısını çiğnendiğinde anında kestiği söylenir. Bir keresinde "yarpuzlu süt aşı" yemiştim Melendiz'deki yaylada.

[dindymene]

merhaba,
ben yarpuz yetiştirmek istiyorum ama acaba elinde olan var mıdır ? bana gönderebilmeniz mümkün mü ücretini ödemek şartıyla ?

[ismail seyrek]

Üçüncü yılında saksıda yaşamına devam eden yarpuzlarım. Bu yılda yeşerdi.
Aynı saksıda nane de var. Parlak ve tüysüz olan nane, tüylü olan yarpuz.

[ismail seyrek]

Orijinal Mesaj Sahibi dindymene

merhaba,
ben yarpuz yetiştirmek istiyorum ama acaba elinde olan var mıdır ? bana gönderebilmeniz mümkün mü ücretini ödemek şartıyla ?

didymene merhaba.
Eğer istersen gönderebilirim, fakat daha kolay olan bulunduğun bölgede dere kenarlarında mutlaka bulabilirsin. Ayrıca tohum olarakta satılıyor. Ufacık bir doğa gezisi ile rahatlıkla bulabilirsin.
Sevgili Hozat hocama sözüm vardı. Ona ulaştıracağım.

[hozat]

İsmail bey,

Yarpuzun bir hikmeti de dostları unutturmaması oluyor galiba,

Şimdi o dağ eteklerinde su kenarlarında olmak için neler vermezdin bilemessin kardeşim.

teklifiniz aklımdaydı isot eşiliğinde gelip beni bulacak sanıyorum.
görüşmek dileği ile

[Kiraz]

Orijinal Mesaj Sahibi Kiraz

Daha önce hiç görmediğim ve duymadığım yarpuzu Yaşar Kemal'in romanlarında tanıdım. Sn. Denizakvaryumu'nun yukarıya eklediği yarpuz yazısı da romanlardaki masalsı-büyülü anlatımı pekiştirdi. Bir ilkbahar günü ummadığım bir yerde yarpuzla tanışmayı şimdi daha çok ister oldum.

yazmışım....


Tanışmış mıyım?

[jineop]

Sevgili Kiraz,
Tanrının sevdiği kul olmalısın, çok sevindim. Benim bahçemde de var. Sizin bu sevginizden sonra onlar bana çok daha güzel görünmeye başladı.
Sevgiler...