Yonca (Medicago ssp.) Yetiştiriciliği

[Salinta]

Yonca Yaprakları

Yapraklar üç yaprakçıklı teleksel yaprak tipindedir ve üç tane yaprakçığın birleşmesiyle oluşmuşlardır. Yaprak sapı yaprakçıklardan daha kısadır. Yaprakçıkların sapları ise çok kısadır ve ortadaki yaprakçığın sapı yandakilerden biraz daha uzundur. Yaprakçıklar aşağıdan yukarı doğru, genellikle ters yumurta şeklindedir. Kenarları altta düz, üstte ise uçlara doğru 1/3 oranında dişlidir.

Her bir yaprakçık dipten uzunluğunun hemen hemen 3/4’üne kadar genişlemekte ve uca doğru daralmaktadır. Orta damar sivri bir uç gibi çıkıntı teşkil etmektedir. Yaprakçıklar genelde tüysüzdür. Kulakçıklar tabanda geniş ve kenarları dişli olup, uca doğru giderek incelmekte ve sivrileşerek mızrak şekli almaktadır.

Yoncanın en değerli organlarını yapraklar teşkil ettiğinden bitkide yaprak miktarı, yaprak büyüklüğü ve zenginliği, çeşit veya ekotiplerin tarımsal değerlerinin belirlenmesinde büyük bir rol oynamaktadır.

Yaprak ağırlığının gövde ağırlığına oranı, çeşitli gelişme dönemlerinde ayrıcalıklar göstermektedir. Çiçeklenmeye ve özellikle tohumların olgunlaşmasına kadar bekletilen bitkilerde yapraklar çoğunlukla dökülmektedir.

Sap ve yaprakların kimyasal kapsamları da önemli ölçüde birbirlerinden farklıdır. Yoncanın yaprak, sap ve tüm bitkide, kuru madde üzerinden ham protein kapsamı çizelge 4. 2’de verilmiştir.

Çizelge: Yoncanın Ham Protein Kapsamı
Gelişme
Dönemleri Tüm Bitkide Ham Protein (%) Sapta Ham Protein (%) Yaprakta Ham Protein (%)
Mayıs başı 25,58 19,13 37,13
Mayıs ortası 22,53 17,69 34,38
Haziran başı 18,19 13,44 32,00
Haziran ortası(çiçekten önce) 17,61 11,13 30,88
Haziran sonu (çiçekte) 9,13 7,94 29,00
Kaynak: (Heuser, 1931)

Çizelgede görüldüğü gibi sapın protein kapsamının vejetasyon döneminin ilerlemesiyle hızla azalmasına karşılık, daima saptan daha çok protein kapsayan yaprakların bu kapsamı, yüksek orandaki durumunu korumaktadır. Yaprak oranı sapa karşı gittikçe azaldığından, tüm bitkinin yani kuru ot protein oranı da azalmaktadır.

Tüm araştırmalar yaprakların gerek besin maddesi oranı ve miktarı, gerekse sindirilme yeteneği bakımından yoncanın en değerli organları olduğu kanıtlanmıştır. Bundan dolayı yonca hasadında yaprak kaybının önlenmesi için gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir.