Yıldız Çiçeği (Dahlia) Bakım ve Hastalıkları

[Sergüzen]

Yıldız çiçeğinin yumrularının ayrılması: Elimizdeki yumruları ayırarak en ucuz şekilde fide sayımızı arttırabiliriz. Yumruların hepsi bir arada olduğunda göz sayısı az olur ve bu gözlerden bazılarından cılız sürgünler elde edilir. Bunun için ekim öncesi yumrular birbirinden ayrılmalıdır. Ekimden uzun süre önce yapılan ayırma sonucunda yumrular daha çabuk kururlar. Kökboğazlarında en az bir göz belirginleştiğinde ayırma işlemi için en ideal zamandır. Ayırma işlemi elle yapıldığı gibi , bu iş için keskin ve temiz bir bıçak da kullanılabilir. Ayırma işleminden önce yumrular kutulardan veya sandıklardan çıkarılarak 1-2 gün süre ile aydınlık ve sıcak bir ortamda bekletilirse hangi kökboğazının göz vereceği kolaylıkla görülür.
Yıldız çiçeği yumrularının dikimi:Kumlu, hafif asidik pH-Değeri 6,5 olan topraklar yıldız çiçeği için idealdir. Balçıklı topraklar suyu tutacağı için önerilmez. Yumruların dikileceği yer bol güneş almalıdır. Yumrular boylarından biraz daha derine (6-8 cm) dikilmelidir. Yumruların üzerinde birkaç santimetre kalınlığında toprak olmalıdır. Yumrular asla derin dikilmemelidir. Aksi takdirde sürgünler toprak üzerine çıkmak için enerjilerinin büyük bir kısmını harcamak zorunda kalacaklardır. Yumruların dikim zamanı yöresel olarak değişiklik gösterir. Bursa için Nisan ayının ikinci yarısı uygundur. Dikim zamanı bölgedeki don olaylarına göre ayarlanmalıdır. Yumrular olacak olan bir don olayından etkilenmemelidir. Çelikten üretilecekse bu süre Mayıs ayına kaymalıdır. Çeliklerin başlangıçta sadece ince kökleri vardır ve bunlar soğuğa karşı çok hassastırlar. Bunun için dikimden sonra don olayı olmamalıdır. Yıldız çiçeği dikiminde dikkate alınması gereken bir nokta da kazıklardır. Kazıklar dikimden önce açılan çukurlara yeterli uzunlukta çakılmalıdır. Sonra bu kazıkların pozisyonuna göre yumrular dikilmelidir. Sonradan dikilen kazıklar yumruları zedeleyebilir. Bitki büyüdükçe çok sıkı olmamak kaydı ile kazıklara bağlanır.
Yıldız çiçeğinin hastalık ve zararlıları:
a- Hayvansal Zaralılar
b- Virütik Hastalıklar
c- Mantar Hastalıkları
d- Bakteriyel Hastalıklar
olarak dört bölümde toplanabilir.

Hayvansal Zararlılar:
1- Sümüklüböcek: Sümüklüböcek yıldız çiçeğinin en büyük düşmanıdır. Sümüklüböcek için bira tuzakları, testere talaşı ve tuz kullanılabilir. Özellikle gece genç sürgünleri yiyerek zarar verirler. Gece bir el feneri yardımı ile sümüklüböcekler toplanarak yok edilir. (Yok etme işlemi her bahçevanın kendi yöntemidir) Ev yapımı lavantalı ilaçlar da fayda sağlar. Metaldehitli ve Demirfosfatlı yemlerle de yok edilebilirler. Bitkinin köklerinin etrafı temiz tutulursa sümüklüböceklerin barınacağı yer olmadığından bitkiye zarar veremezler. Sık aralarla tatbik edilen sarımsak ekstresi bunları bitkiden ve bölgeden uzaklaştırır. Sümüklüböceğin doğal düşmanları kirpi, ördek, sürüngenler ve karafatma (carabus auratus) .
2- Yaprak Bitleri: (Yeşil veya siyah) Bu zararlılar görüldüğünde hemen mücadeleye başlanmalıdır. Yaprak bitleri sadece bitkinin özsuyunu emmezler, daha tehlikelisi virüs hastalıklarının taşıyıcısıdır. Yaprak bitleri ile mücadele yeşil sabunlu veya arap sabunlu ilaçlar püskürtülerek yapılabilir. Bir başka yöntem fırça ile bu bitler temizlenir. Prethrum ihtiva eden ilaçlar da kullanılır. Veya atkuyruğu ekstresi püskürtülerek bunlar yok edilebilir. Bu sonuncu ilacı ben bahçemde çok kullandım ve başarılı sonuçlar aldım. İlaçlar 3-5 gün ara ile birçok defa tatbik edilmelidir. Yaprak bitlerinin bazı doğal düşmanları uç uç böceği, baştankara (kuş) , bülbül avcıböceği gibi.
3- Kulağa kaçan Böceği (Dermaptera) : Bu böceğin Latince güzel bir ismi vardır; Forficula auricularia, fakat yıldız çiçeğine verdiği zarar ismi gibi değildir. Çiçeğin yapraklarını, tomurcuklarını ve çiçeklerini yer. Yeme izleri yapraklarda bariz olarak görülür. Popülasyon çoğaldığında bitki tamamen kelleşir. Bu böcek sadece geceleri aktiftir. 3-4 cm uzunluğunda siyah akrep gibi kuyruğu çatallı bir böcektir. Geceleri bir el feneri yardımı ile kolayca toplanır. Bitkinin büyüme evresinde ben onlarcasını toplayıp boş araziye attım. Öldürmedim! Çünkü bu böcek ayni zamanda yaprak bitlerinin doğal düşmanıdır. Bahçenin başka tarafında kullanılabilir. Ben kullanmadım.
4- Osuruk Böceği (Heteroptera) : Yıldız çiçeği osuruk böceği için çok lezzetli bir bitkidir. Bu böceğin çok kuvvetli olan emme kabiliyeti sonucu yapraklar ve koncalar zarar görür. Bu böcek ayni zamanda virütik hastalıkları da taşır. Yeterli sulanan yıldız çiçeklerine bu böcek pek uğramaz. Benim bitkilerde hiç görülmedi. Kimyasal olarak Propoxur etken maddeli ilaçlar kullanılabilir. Osuruk böceğinin doğal düşmanı avcı böceğidir (Chrysoperla carnea).
5- Kırmızı örümcek: Kırmızı örümcek gündüzleri bitkiye yakın toprakta saklanır. Gece ortaya çıkarak taze yaprakları, genç sürgünleri hatta hatta toprağın hemen üzerindeki bitki sapını kemirir. Geceleri elle toplanarak yok edilebilir. Bitkiler üzerine sık sık kuvvetli şekilde su püskürtülerek de bitkiden uzaklaştırılır. Kimyasal olarak mücadele oldukça zor. Doğal dülmanı uç uç böceği ve diğer örümcek türleri.
6- Larva, kurtçuk ve pulkanatlılar (kelebek) :Bunlar gündüzleri bitki civarında oyuklarda saklanarak gece ortaya çıkarlar ve bitkinin yapraklarını, genç sürgünleri, hatta bitki sapını toprak hizasından yerler. Bunlar da geceleri elle toplanmalıdır.
7- Çekirge: Yaklaşık 4 mm uzunluğundadır, açık yeşil kanatlı hayvancıklardır. Çok miktarda yaprakların alt taraflarında kümelenirler. Yaprakların özsuyunu emerler ve yapraklar beyaz lekeli bir hale gelirler.

[Sergüzen]

Yıldız Çiçeklerinin Bakımı
Gübreyi yumruyu ekerken açtığınız çukura karıştırın veya ilkbaharda tarhlara verin. Gübre olarak yanmış sığır gübresi veya kurutulmuş boynuztozu verilmesi daha verimli olur. At gübresi içinde fazla miktarda amonyak olduğu için verilmemelidir. At gübresi amonyaktan dolayı ısıyı çok arttırdığından yumruları yakar. Her bir kök için yarım yemek kaşığı boynuztozu yeterlidir. Eğer ilkbaharda yumruların dikiminden önce dikim alanlarına Thomas-Kali (özel fosfor-potasyum gübresi) verilirse toprak zararlılara ve hastalıklara karşı korunmuş olur ve çıkan sürgünler de gür çıkar. Genelde ağustos sonundan itibaren gübre verilmemelidir. Verilirse bitki aşırı gübrelenmiş olur. Kimyasal gübrelerdeki azot bitkinin boya gitmesine ve zayıf uzun sürgünler oluşmasına neden olur. Bundan başka azot bol miktarda yaprak oluşmasının da nedenidir. Organik gübreler veya boynuztozu kullanılması önerilir.
Thomas-Kali: İçinde magnesium, kükürt, sodyum, suda çözünen silikatasidi ve iz elementleri bulunduran bir fosfor-potasyum gübresidir. Üreticiye göre değişik kombinasyonlar ihtiva eder.
Yıldızçiçeklerinin bakımı kolaydır. Yıldız çiçeği kanaatkar bir bitkidir. Uzun ve sıcak yaz günlerinde bitkiler sabah veya akşam her gün dibden sulanmalıdır. Çok sıcak olan gündüz saatlerinde sulama yapılmamalıdır. Eylül sonundan itibaren de sulama daha seyrek yapılmalıdır.
Bazı sürgünlerin tepeleri kırılırsa geriye kalan sürgünler daha iri çiçek verirler. İri çiçek için seyreştme(kırma) işlemi yapılmalıdır. Mesela daha zayıf görünen goncalar koparılırsa geriye kalanlar daha iri olurlar. Yan goncalar rahatlıkla koparılabilir.
Yıldız çiçekleri kesme çiçek olarak da değerlendirilir. Kesim işlemi sabah saatlerinde yapılmalıdır. Düzgün bir makas ile kesilen çiçeklerin saplarındaki yapraklar temizlenip (yapraklar vazoda çürüyerek vazo ömrünü kısaltır) vazoya konduklarında bir hafta on gün dayanırlar. Fakat vazonun suyu her gün değiştirilmeli ve her gün sapların altından 1 cm kadar kesilmelidir. Vazoya soğuk su yerine ılık su konması süreyi uzatır. Vazoya şeker türü ilaveler yapılmamalıdır.
Yıldız çiçeğinin tarihçesi: Meksika kökenli çiçeğe literatürde neden Dahlie deniyor? Bu isim İsveçli botanikçi Andreas Dahl anısına 1791 yılında İspanyollar tarafından verilmiştir. (Dahlie pinnata) Amerikanın keşfinden sonra İspanyol Hernando Cortez Meksikada Azteklerin bahçelerindeki Dahlie rı çok beğenmiş ve beraberinde 1520 yılında ilk defa Avrupaya getirmiş. On sekizinci yüzyılın sonlarına doğru Mexico City botanik parkı müdürü Dahlie tohumlarını İspanyaya 1790 yılında göndermiştir. Böylece Dahlie Avrupada da yetiştirilmeğe başlanmıştır.
Yıldı çiçeklerinin sınıflandırılması konusunda tartışmalar hala bitmemiştir. Fakat genel kabul gören görüşe göre yıldız çiçekleri on gurupta toplanmıştır.
1- Basit çiçekli dahlie
2- Anemon (Manisa lalesi) çiçekli dahlie
3- Yakalı dahlie
4- Nilüfer dahlie
5- Dekoratif dahlie
6- Top dahlie
7- Ponpon dahlie
8- Kaktüs dahlie
9- Yarı (semi) kaktüs dahlie
10- Muhtelif (Divers) dahlie (orkide dahlie, Katmerli, vs. Dahlie gibi)
Yıldız çiçeklerinde mavi,siyah, ve kahverengi tonlar yoktur. Yıldız çiçekleri kokmaz. Tek istisna, Anemon sınıfından ‘Heini’ isimli türü hafif bal kokusundadır. Yıldız çiçeğinin gen programında koku geni yoktur. Bu güne kadar çok araştırma yapılmasına rağmen sonuç olumsuzdur.
Yıldız çiçeğinin çiçek yaprakları salatalara ilave edilebilir veya tek başına salata olarak yenebilir. Benim yaptığım salata da eflatun yapraklar sarı yapraklardan daha lezzetli idi.
Tarif: Bir yıldız çiçeği çiçek yaprakları ayıklanır ve yıkanır. Yeteri kadar zeytin yağ ve balsamig sirke veya normal sirke ilave edilir. İsteğe göre üzerine baharat (Pul biber, kuru nane, kuru kekik vs.) ilave edilir. Görüntü çok güzeldir.
Yıldız çiçeğinin likörü Almanyada epeyce meşhurdur. Meraklı olan deneyebilir.

[dah-lia]

sayın sergüzen verdiğiniz bilgiler gerçekten çok güzel
bu bilgileri nerden alıp çevirdiniz öğrenebilirmiyim,
yalnız dahlialar söküldükten sonra mutlaka topraklarından arındırılmaları lazım
biz tazzikli suyla yıkar toprağını temizleriz.biz yaklaşık 50 yıla yakındır bu sistemi uygularız. topraklı olarak saklamaktan daha sağlıklıdır.toprak yumrunun içindeki suyuda emiyor.amerikada aynı şeklide yapılıyor.

[cemo]

Hulusi bey,
bu bilgiyi vermeniz iyi oldu bir hafta önce söktüğüm dahliaları, şimdi tazyikli suyla yıkayabilirmiyim.
Satışa ne zaman başlayacaksınız. Sizden aldığım dahlialar çok güzel actılar, teşekkür ederim, bu vesile ile.

[Sergüzen]

Orijinal Mesaj Sahibi dah-lia

sayın sergüzen verdiğiniz bilgiler gerçekten çok güzel
bu bilgileri nerden alıp çevirdiniz öğrenebilirmiyim,
yalnız dahlialar söküldükten sonra mutlaka topraklarından arındırılmaları lazım
biz tazzikli suyla yıkar toprağını temizleriz.biz yaklaşık 50 yıla yakındır bu sistemi uygularız. topraklı olarak saklamaktan daha sağlıklıdır.toprak yumrunun içindeki suyuda emiyor.amerikada aynı şeklide yapılıyor.

Sevgili Dah-lia
Bilgiler bir almanca siteden tercüme, bir kısmıda benim tecrübelerim. Bu sene bahçemde 15 değişik türde yıldız çiçeğim vardı. Hepsi de çok iyi açtılar. Yumruları topraklı bırakın demiyorum. Yumrular üzerindeki fazla toprakları temizleyin, fakat yıkamayın. Yumru üzerinde kalan toprak bir elbise gibi yumruyu saracağından kurumayı engeller. Bu adamların 10 dönüm üzerine kurulu yıldız çiçeği bahçeleri var ve tarihi de 100 yıllık. Aşağıdaki linki tıklarsanız bu konuda çok daha fazla bilgiye ulaşabilirsiniz.

http://www.dahliengarten-hamburg.de

[cemo]

Sn Serguzen
Teşekkür ederim, verdiğiniz bilgiler için.

[sarıdaş]

sayın Sergüzen,
Bu siteye yeni üye oldum.Geçen yıl yetiştirdiğim iki renk ponpon çiçekli dahlia soğanını kurutmadan ambalajladığım için dondular.Nasıl bulabilirim?Yardımcı olabilirmisiniz?
Bayram,Ankara

[serpilcelik17]

yıldız çiçeğim büyüyor altan gelen filizi var sığacak mı saksıya acaba ?