Soğanlı bitkiler ve ekimi bakımı

[Lilium]

FREZYA (Freesia)
Frezyalar parlak renkleri ve emsalsiz kokusuyla kış aylarında kesme çiçek olarak evlerimizi şenlendirir. Biraz özenle bu güzel çiçeği bahçemizde de yetiştirebiliriz.

Frezya iyi drenajlı hafif toprak, kuytu ve güneşli bir yer ister. Minik soğanlar nisan ayında 5 cm. derinlikte ve 10-15 cm. aralıklarla dikilir. Düzenli su verilir. Temmuz'dan Ekim'e kadar sürekli çiçek açar. Bitki sarardıktan sonra soğanları dikkatlice sökülür. Kuru kum içinde bahara kadar saklanır.

SÜMBÜL (Hyacintus)
Zarafeti ve güzel kokusuyla eskiden beri şiirlere, şarkılara konu olan sümbüller geleneksel çiçeklerimizdendir. Ülkemizde tabii olarak bulunan bu çiçek zamanla Avrupa'ya götürülmüş, özellikle Hollanda'lı çiçekçiler tarafından aşılanarak pek çok çeşidi elde edilmiştir.

Tabii sümbüller uçuk pembe, mavi ve beyaz renklerde, yalınkat olur. Ağır ve tatlı bir kokusu vardır. Dikildiği yerde sürekli çoğalır ve yetiştirilmesi kolaydır.

Hollanda sümbülleri ise çok zengin renklere sahiptir. Çiçekleri kalın bir sapın çevresinde katmerli ve çok sayıdadır. Cinsine göre ağır veya hafif kokulu olabilir.

Sümbül soğanları Eylül-Ekim aylarında iyi gübrelenmiş toprağa 15 cm. derinlik ve 20-30 cm. aralıklarla dikilir. Tabii sümbüller Mart- Nisan, Hollanda sümbülleri ise Nisan-Mayıs aylarında açar. Soğanları topraktan çıkarmaya gerek yoktur.

ZAMBAK (Lilium)

Zambak çiçeği insanlık tarihinde çok eski bir geçmişe sahiptir. Öyle ki bundan 3000 yıl önce yetiştirildiğine dair kayıtlar vardır. Çok fazla çeşidi üretilmiştir. Zambak yetiştirmek kolay değildir. Sabır ve bilgi gerektirir.

Toprak Hazırlığı ve Yapısı
Zambak soğanlarının bahçeye dikiminden önce toprak derince işlenmelidir. Mis zambak yetiştiriciliğinde toprak yapısı ve özelliği çok önemlidir. Köklerin derinlere doğru gelişmesi ve bol saçak yapması toprak tipi ve toprağın havalanma durumuna göre değişiklik gösterebilmektedir. Ayrıca zambaklarda soğanın sökülüp dikilme işleminin kök sisteminin gelişmesi üzerinde olumlu etkisi olduğu izlenmektedir. Bu gelişmenin topraktaki nem miktarının uygun düzeyde bulunduğu geç sonbahar erken kış devrelerinde hızlı olduğu saplanmıştır.

Dikim

Dikimler Ağustos sonu ya da Eylül başında yapılırsa soğanın kök ve yaprak gelişmesi iyi olacağından, ilk bahar sonunda erken çiçeklenme sağlanmış olur.

Soğanlar hazırlanan dikim yastıkları 4 - 6 sıra halinde dikilirler. Her yastık arası 40- 50 Cm genişliğinde yol bırakılmalıdır. Bu yollar vasıtası ile çiçek kesimi ve ot kontrol işleri rahatça yapılabilmektedir. Soğanlar sıra üzeri 10- 15 Cm aralıklarla dikilmelidir. Genel olarak dikim aralık, mesafe ve derinlikleri soğan büyüklüğüne göre ayarlanmaktadır. Yapılan üretimde sık dikim gerekirse, sıra üzeri ve arası ölçüleri ortalama soğan iriliğinin 1.5 katı olarak hesaplanabilir. Dikim derinliği ise soğan büyüklüğünün 1- 1.5 katı olarak hesaplanarak üzeri toprakla kapatılmalıdır.


Sulama
Kış ve erken ilkbahar aylarının yeterli ölçüde yağışlı olduğu bölgelerde sulamaya gerek duyulmaz. Buna karşı hızlı gelişme dönemlerinde ve fazla terlemenin olduğu aylarda su kaybının karşılanabilmesi için sulama gerekmektedir. Özellikle ilkbahar, gelişme döneminden **** gelişme dönemine geçiş de kurak geçen dönemlerde yaprakların kısa süre içinde sararmaması ve buna bağlı olarak soğanların iyi gelişmesini sağlamak için çiçeklenme sonunda sulama yapılmalıdır. Aşırı sulamalar ve kötü drenaj kök bölgesi oksijenini azaltacağı için kök ve soğanları gelişmeden alı koymakta, hatta çürütmektedir. Sulamanın genellikle yağmurlama veya damlama sureti ile yapılmalıdır. Salma sulama toprağı aşındırdığından dolayı kökler ve soğan dışarıda kalmaktadır. Buda soğanın yanmasına sebep verir.

Ot Kontrolü
Zambak yetiştiriciliğinde, üretim sıraları üzerinde mevsimlik otlar ile çok yıllık ayrık otu sık görülmektedir. Yapancı otlar toprakta su ve besin maddelerini tüketmekte, yaprak ve sapların gelişmelerine engel olmaktadır. Bu nedenle fazla derin olmamak koşulu ile otların temizlenmesi ve toprağın havalandırılması amacıyla çapalama yapılmalıdır.

Gübreleme
Yeterli ölçüde iyi gübrelenmiş bahçelerde çiçek kalitesi yüksek ve soğan iriliği fazla olmaktadır. Temel gübrelemede yanmış çiftlik gübresinin tarlaya dikimden önce verilmesi daha iyi sonuç alınmasını sağlamaktadır. Taze çiftlik gübresi kesinlikle verilmemelidir. İyi yanmış gübre soğan dikiminden en geç 2- 3 hafta önce toprağa 25- 30 Cm derinlikte karıştırılmalıdır.
Temel gübreleme dışında şerbet, soğanlar sap çıkarmaya başladıktan sonra verilmeye başlanır. Genel olarak sıvı halde (Şerbet) gübreleme bitkinin aktif gelişme ve çiçeklenme devresinde çok yararlı olmaktadır. Bu amaçla Ayda bir kez sıvı gübreleme yapmak çok yararlıdır. Öte yandan zambağın çiçeklenme dönemi tamamlandıktan sonra gübre uygulaması yapılmamalıdır.

Çiçek Kesimi
Zambak yetiştiriciliğinde amaç, zambağın çiçek ve soğanından yararlanmaktır. İyi bakım koşullarında ilkbahar sonunda çiçek açar. Sap ucundaki zambak çiçeklerinin alttan itibaren 1- 2 tanesi açtığı zaman sap yerden 10-15 Cm yukarıdan, makas veya keskin bıçak ile kesilir. İyi bakım koşullarında 150 Cm olabilen zambak sapı, topraktan 30 Cm yukarıdan kesilince 120 Cm lik çiçekli sap yapmış olur.

Zambak Soğanı Sökümü
Zambakların çiçekleri bittikten sonra saplar hafifçe bükülerek çekilir. Ve sap soğandan kolayca ayrılır. Sap çekiminden sonra bahçe sulandıktan 15 gün sonra soğanların sökümüne geçilerek toplanır. Toprak yüzüne çıkan soğanlar sap artılarından özenli bir şekilde temizlenir. Soğanlar toplanırken güneşte fazla bekletilmeden serin ve gölgeli yerlerde depolanmalıdır.

Saksıda zambak yetiştirmesi

Saksılarda zambak yetiştirmek isteyenler; çapı 20 cm. olan toprak saksılara. funda toprağı, eski yanmış çiftlik gübresi ile kumlu toprak karışığı doldurulur. Ana soğanlar bu saksılara sonbaharda dikilir. Saksılar kışı seralarda yahut evlerde geçirir. Mayıs ayında çiçek açarlar. Zambak soğanları l-1,5 m, kadar boylandıklarından dolayı saksılar içerisine birer uzun değnek dikmek ve birkaç yerinden çiçeği bağlamak gerekir.


NERGİS (Narcissus)
Nergisler şüphesiz soğanlı bitkilerin en tanınmış üyelerinden biridir. Yetiştirilmesi çok kolaydır. Soğanları bir kere dikildikten sonra topraktan çıkarılmaz. Yıldan yıla çoğalarak olduğu yerde yayılır. Nergislerin ana rengi sarı olmakla beraber beyaz, portakal rengi veya iki renkli olanları da vardır. Çiçeklerin farklı boyut ve biçimlerde, kokulu ve kokusuz çeşitleri bulunur.

Nergisler normal bahçe toprağında, güneşte veya hafif gölgede yetişebilir. Soğanlar Eylül başlarında 10- 15 cm. derinliğinde dikilir. Çiçekler cinsine göre Şubat ve Nisan arasında açar. Bitkinin yaprakları kuruyana kadar kesilmemelidir.

GİRİT LALESİ (Ranunculus)
Girit lalesi pençe adı verilen köklerden yetiştirilir. Gösterişli çiçekleri suda uzun süre dayanır. Ayrıca sevilen bir bahçe çiçeğidir.

Pençeler Mart ayında güneşli bir yere 5 cm. derinlik ve 15 cm. aralıklarla dikilir. Mayıs ve Haziran'da açar. Bitki kuruduktan sonra pençeler topraktan çıkarılıp kuru kum içinde saklanmalıdır.

SÜSEN (Iris)
Süsen kılıç biçimi yaprakları, garip biçimli ve güzel kokulu çiçekleriyle çok rastlanan bir çiçektir. Bizde genellikle mor renkli olarak bilinir. Oysa dünyada çok sevilen süsenin parlak maviden siyaha kadar birçok rengi elde edilmiştir.

Süsen farklı zamanlarda açan birkaç türe sahiptir.Kolay yetişir. Fazla bakım istemez. Bol güneş, drenajı düzgün iyi işlenmiş bahçe toprağı yeterlidir. Yazın suyu sever. Rizom denen etli kökleri yıldan yıla yayılarak çoğalır. Kışın topraktan çıkarılmaz.

Rizomlar sonbaharda ana bitkiden ayrılır. 5 cm. derinlik ve 15-20 cm. aralıklarla dikilir. Cinsine göre Şubat ayından Temmuz'a kadar açabilir.

LALE
Mart ayının sonlarından Nisanın ortalarına kadar lâleler çiçek açar. Niçin hepsi aynı günlerde çiçek açmaz: Cinsine göre değişir. Bazı türleri soğuğa daha alışık türler oldukları için baharda daha erken çiçeklenir.

Kimi türleri ancak nisanda çiçek açar. Hava şartları, bulundukları yer de çiçek açma zamanını etkiler. Bir tepe düşünün. Kuzeye bakan yamacındaki laleler daha geç, güneye bakan yamacındaki laleler daha erken çiçeklenir. Hatta bazen güneye bakan yamaçtakilerin çiçekleri solduktan sonra kuzeye bakan yamaçtakiler çiçeklenir.

Normalde bir lale soğanından bir sap çıkar, en üstte tek çiçeği olur. Bir soğan yılda bir defa tek bir çiçek açar. Ama birden fazla çiçek açan yeni türleri de vardır. Yine de yılda bir defa çiçek açma özellikleri değişmez.

Bakımı ve çoğaltılması:
Bir lale soğanı çiçek açar ve yok olur. Kökten yeni soğanlar oluşturur. 5 - 10 tane irili ufaklı soğanlar oluşur. Bunlardan sadece biri veya ikisi gelecek yıl çiçek açabililecek kabiliyette gelişebilir. Diğerleri sonraki yıllarda çiçek açacaktır. Laleniz çiçek açtıktan itibaren haftada veya 10 günde bir, suyuna çok az miktarda (paketinde tavsiye edilenden de az) gıda katarak veya gübre şerbeti ile sulayın. Böylece yeni oluşacak soğanlar daha iyi gelişir. Bunu lalelerinizin yeşil yaprakları sağlıklı görünümünü koruduğu müddetçe en fazla üç defa tekrarlayın. Yapraklar sararmaya bozulmaya başlayınca sulamayı azaltın. Sonra iyice sararınca sulamayı kesin kurumaya terk edin.

Lâle soğanlarının saklanması: Topraktaki lalelerinizin yaprakları ve sapları tamamen kupkuru olduğu zaman soğanları topraktan çıkarın. Gölgeli bir yerde bir hafta kadar bekletin iyice kurusun. Sonra üzerinden kendiliğinden dökülen kabukları ayıklayın. Diğer kabuklarını sakın soymayın. Sonra DDT tozu ile ilaçlayarak hava geçiren bez bir torbada ekim ayına kadar serin ve karanlık bir yerde saklayın. Buzdalabında saklamayın ama.

İstanbulda ve benzer iklime sahip olan yerlerde eylül sonlarından aralık ayına kadar lale, sümbül ve zambak gibi soğanlı süs bitkilerinin ekim zamanıdır.

Yalnız dikkat edin işin uzmanlarına sorun: Her soğanlı bitki sonbaharda ekilmez. Meselâ glayöl soğanları baharda don tehlikesi tamamen ortadan kalkınca, nisan ayında ekilir.

Yazımı dikkatle okursanız lâle dikmenin inceliklerini biraz olsun öğrenmiş olursunuz.


Bahçeye Lâle Ekmek
Lâle soğanları Eylül - Ekim - Kasım aylarında dikilir.

Soğanları 20 - 25 cm. aralıklarla dikin. Büyüklüklerinin dört katı kadar derine dikin. Daha derine dikmeyin. Kışın don tehlikesi olan yerlerde toprak üzerine saman yaymak gerekebilir.

Soğanları dikmeden önce toprağı iyi hazırlamalısınız. Bu, sadece ektiğiniz lâlelerin iyi gelişmesi için değil aynı zamanda gelecek yaz gelişecek olan yavru soğanların daha sağlıklı gelişmeleri için de gereklidir. Çünkü lâleler soğanları ile çoğaltılır. Tohum ile çoğaltmak çok zahmetli olup çiçek elde edebilmek için birkaç yıl beklemeniz gerekir. En kolay yolu soğanların toprak altında çoğalması ile üretmedir.

Lâle bitkisi gübreli, humuslu, killi, milli toprakları sever. Lâle için gübre olarak en iyisi eski yanmış çiftlik gübresidir.

Saksıya Lâle Ekmek
Sonbaharda saksılara soğanları dikilir. Sonra bu saksılar soğuk bir bodrumda mart ayına kadar saklanır. Susuz kalmamalarına dikkat edilir. Soğuk yer yoksa bir bahçede soğuk bir köşeye saksılar toprağa gömülür. Zahmetli bir iştir. En iyisi siz saksıda lale yetiştirme sevdasından vaz geçin. Zaten senede bir defa birkaç günlüğüne tek bir çiçek açan bir bitki için uğraşmaya değmez. Yaprakları ise bahardan en fazla yaz ortalarına kadar dayanır sonra kurur. Soğanlar toprağın altında gelecek baharı bekler. Saksıda lâle yetiştirmek için uğraşacağınıza başka çiçeklerle ilgilenin. Benden söylemesi

İlkbaharda çiçek açınca asıl lale bakımı o zaman başlar.

ÜZÜM SÜMBÜLÜ (Muscari)
Anadolu'da, çayırlarda tabii olarak yetişir. Boyu 15-20 cm.,çiçekleri genelde mor olmakla beraber,sarı ve beyaz çeşitleri de vardır. Katmerli olanları çok güzeldir. Kolay yetişir. Zamanla çoğalır. Diğer gösterişli çiçeklerin arasında güzel bir zemin oluşturabilir. Çim alanlara dikilebilir.

Soğanları Eylül-Ekim aylarında,7,5 cm. derinlik,10 cm. aralıklarla dikilir. Mart-mayıs aylarında çiçeklenir. Güneşi sever. Soğanları topraktan çıkarmak gerekmez.

ŞAH TACI (Fritillaria)
Doğu Anadolu bölgesinde tabii olarak bulunan bu bitki eskiden beri bahçelerimizde yetiştirilir. Soğanları oldukça iri ve keskin kokuludur.Bu özelliğiyle bahçeden yılan ve fareleri uzak tuttuğuna inanılır.

İki cinsi vardır. Sarı veya portakal renkli Şah tacı toplu halde, aşağı doğru sarkan çiçeklere sahiptir. Boyu 50-75 cm.uzayabilir. Hafif desenli mor veya beyaz çiçekli diğer cins daha kısa boylu olup çiçekleri tek tek açar.

Hafif gölge ve drenajı iyi toprakları sever. Toprak iyi işlenmiş ve gübreli olmalıdır. Soğanlar Eylül ve Kasım ayları arasında 25-30 cm. derinlik, 30-45 cm. aralıklarla dikilir. Nisan ayında çiçeklenir. Soğanlar topraktan çıkarılmaz. Toprağına her yıl az miktarda yanmış gübre konur.

GALA (Calla lily)
Bu gösterişli bitki kesinlikle bahçeye ayrı bir hava verir. Suyu çok sevdiği için havuz kenarlarına veya fazla sulak yerlere dikilebilir. Son zamanlarda çok değişik renklerde gala üretilmekle beraber dış mekan için en dayanıklı olan beyaz çiçeklilerdir.

Rizomları yaz sonuna doğru ayrılarak humuslu toprakla doldurulmuş bir saksıya dikilir. Üzerinde yaprağı olabilir. Önceleri az sulanır. Bitki büyümeye başlayınca artırılır.

Saksıda yetişebilir. Yahut humuslu toprağa bahçeye de dikilebilir. Bahar ve yaz boyunca çiçekleri geçene kadar toprağı hep ıslak tutulmalıdır. Daha sonra suyu azaltılır.

ZEPHYRANTHES
Son derece zarif, bahçe ve balkonlarımızda kalıcı bitki olarak yetiştirebileceğimiz bir çiçektir. İğne biçimli yaprakları, çiğdeme benzer beyaz çiçekleri vardır. Temmuz ve Ağustos aylarında sürekli açar. Boyu 15 cm. kadar uzar. Pembe ve sarı çiçekli olan cinsleri de vardır ama bunlar soğuğa daha az dayanıklı olup, limonluklarda yetiştirmeye elverişlidir.

Özellikleri
Soğanları Nisan ayında bol güneş alan bir yere 5 cm. derinlik ve 10 cm. aralıklarla dikilir. Toprağı kumlu olmalıdır. Ayrıca ilkbahar ve yaz boyunca köklerinden ayrılarak dikilebilir. Kolayca tutacaktır. Suyu sever. Saksı ve çiçekliklerde de çok güzel durur.

ÇİĞDEM
Çiğdem türleri sonbahardan ilkbahara kadar Kardelenler gibi bol ışıklı killi topraklarda çiçek açabiliyorlar. Soğanlar ellenmediği takdirde her sene çoğalıp ürüyorlar. Siklamen, hercai Menekşe, Çuha Çiçeği, Kardelen ya da Osmanlı çimiyle beraber mükemmel gelişiyor.

Çiğdemi, beyaz ve pembe renkli gibi yaklaşık 40 türünü bulabilirsiniz. Önemli olan, renk geçişlerini ve çiçek zamanlarını doğru ayarlamanızda.

Ortalama 12 -15 cm. olan bu bitki, doğru dikimle kışın bu renksiz günlerinde sürprizli olabilir. Gösteriyi, renkleri, zamanları doğru ayarlamak bir iki senenizi alacak, sabırlı olun…

Sonbaharda çiçek açtığında, üzerine basılamayacak ağaç dibi, bordür kenarı gibi bölgelere Çiğdem soğanlarını yerleştirin. Diktikten sonra sıvı gübre verin, üst yüzeyi de yaprak çürükleriyle koruyun. Gerisi kendiliğinden gelecek, her sene açacaklar.

KARDELEN
Kardelen çok garip bir zamanda, kardan sonra, buzlu havalarda incecik gövdesini dans eder gibi uzatıp, ters çiçeklerini açıyor. Bu havalarda rüzgârdan, yağıştan koca ağaçlar devrilirken ona bir şey olmuyor, ilginç. Dikili olduğu mekânda ışık istiyor, ıslak - rutubetli toprağa bayılıyor; ama en çok da rahatsız edilmemeyi seviyor. Hani çok nadiren çocukların önüne yazarlar ya “öpme beni” diye, Kardelenler’e de “elleme beni” yazılmalı. Çünkü çiçekleri biterken tohumlar oluşuyor, bu tohumlar havada uçup bir yerlerde yeni kardelenler yetiştiriyor, dipteki soğanlar da orada içten çoğalıyor gruplaşıp genişliyorlar. Yani, üstte ve altta iş çok.

Soğanları sonbaharda marketlerde var ama görerek almanın tadı başka. Eski bahçeli evlerde de tek tük olabilir, sorun, ya da küçük bitkilerle uğraşan semt fidanlıklarında ararsanız mutlaka bulursunuz. Sizde varsa ve çok gelişmişse söküp dilediğiniz kadar ayırın, tekrar dilediğiniz yere dikin.

Unutmadan uyarayım, toprakta yaşayan saygıdeğer Danaburnu da Kardelen soğanlarını çok severmiş, yemesini tabii!!! Aman sakın atlamayın, gözünüz yerde olsun, bahçenizde yetişmişse kardelen mardelen ne varsa yer bitirirler…Derhal onlardan kurtulun. (Zirai ilaçlamayla!..) Kurtulamayacak gibiyseniz soğanlı bitkileri plastik saksılarla toprağa dikin. Dibe normalinden büyük, su süzülecek delikler açın. İçten hasır tellerle destekleyin, soğanlarınıza böylelikle bir şey olmayacak. Sadece seneler sonra saksılar küçük gelebilir o kadar.

Sonbaharda Kardelen’i daha iyi açtırmak için soğan dikili bölgelere sıvı gübre verebilirsiniz.

İlkbaharda toprağı çapalarken o bölgelere dikkat, sakin oraları çapalamayın. Boyları 15 - 25 cm. arasında değişen Kardelenler, “lektin” adında bir protein üretiyormuş ve bu da yaprak bitiyle mücadelede kullanılıyormuş. Son duyduğuma göre de kanser ve kalp hastalıklarının tedavisinde Kardelen üzerinde birçok araştırma yapılıyormuş.


Safran

Safranın (Crocurus sativus L.)Türkiye'de tabi olarak yetiştiği bilinmektedir.3 parçalı stigmasının çiçeğin diğer kısımlarından ayrılıp kurutulması suretiyle safran baharatı üretilmektedir.
Değişik kaynaklardan alınan verilere göre bir kilogram safranın 8000 dolar ile 80.000 dolar arasında çok geniş bir fiyat aralığında alınıp satıldığı görünmektedir.
ayrıca safran soğanıda tanesi ortalama 1 dolardan satılabilmektedir.
BOTANİK ÖZELLİKLERİ
Crocus(çiğdem) cinsine ait türler yer altında etli köklere sahiptirler.yapraklar türden türe değişmekle birlikte çiçeklerle birlikte **** çiçeklenmeden sonra toprak yüzeyine çıkmaya başlarlar.
Türe bağlı olarak çiçeklenme ilkbaharda ya da ağustos ayından sonra olur.bir bitkide çiçek sayısı bir veya daha fazla olabilir.
MORFOLOJİK ÖZELLİKLERİ
YAPRAK:
Safran yaprağının sapı
bulunmamaktadır.yapraklar doğrudan gövdeden çıkmaktadır.yapraklar küçük demet şeklinde bir noktada toplanmıştır.yapraklar toprak üzerinde yaygın durmakta ve bir ssoğandan çıkan yaprağın sayısı 5-12 adet arasında değişmektedir.
Ekim ayının ilk haftası yani soğanların dikiminden yaklaşık 45-50 gün sonra yapraklar toprak yüzeyinde görülmeye başlarlar.mayıs sonu ve haziran başında yapraklar sararıp kurumaya başlarlar.yaklaşık olarak 230-250 gün yeşil olarak toprak yüzeyinde kalmaktadırlar.
ÇİÇEK:
Crocus sativus çiçeği hermafroittir.yani erkek ve dişi organları aynı çiçek üzerindedir.safran çiçeği soliterdir, yani gövde üzerinden tek tek çıkarlar.herbir soğandan bir adet çiçek meydana gelmektedir.
safranın gıda, ilaç, boya vb. endüstri alanlarında kullanılan kısımları stigmalardır.polenlerinde anomali olduğu için kısır bir bitki olan safranın tohumu olmamaktadır.çiçekler ekim ayında görülmeye başlayıp bu süre bir ay kadar devam etmektedir.
GÖVDE ve KÖK:
Safranın gövdesi toprak altında korm(soğan)adı verilen, gövdenin metamorfoz olmuş şeklidir.sert bir soğan şeklinde olan kormun üzeri örtü pulları ile kaplıdır.
her yıl ana soğandan meydana gelen yavru soğanlar oluşmaktadır.
Safranda görülen kök şekli saçak köktür.safranda bulunan saçak kök,soğanın taban kısmından çıkmakta ve toprak altında yaklaşık 15cm.kadar uzayabilmektedir.
SOĞANLARIN EKİM VE BAKIMI:
Genel olarak kumlu-killi,gevşek iyi tekstürlü geçirgen topraklarda daha iyi gelişim gösterir.iyice havalandırılmış ve karıştırılmış toprakta 10cm.derinliğinde çiziler açılır ve çiziler arası mesafe 20 cm dir. bu soğanlar dikim yapılacak çizilere 1-2cm.aralıklarla yerleştirilir.ekim zamanı olarak bölgelere göre değişmekler birlikte ağustos ve eylül arası uygun olmaktadır.uygun sıra arası ve mesafesine göre dikim işlemi yapıldığında 1Ha'lık alana yaklaşık olarak 8-10 ton safran soğanı gerekmektedir **** başka deyişle 1 Ha için 400.000 soğan dikimi yapılmalıdır.
Yapılan araştırmalar sonucunda yıllık yağışın 1000-1500mm olduğu yerlerde sulamaya gerek kalmadan yetiştiği bilinmektedir.
Kurak geçen yıllarda soğanın daha iyi büyüme sağlaması için ilkbaharda,çiçek veriminin arttırılması için çiçeklenmeden önce, ekim ayının ilk haftası içerisinde sulanması uygun olur.
Soğan verimi 1'e 4-5 şeklinde değişmektedir(1kg soğan dikimine karşı verim 4-5kg arası.dikilen 20 adet safran soğanından elde edilen çiçek sayısı 3-94adet arasında değişip ortalamam çiçek verimi 40 adettir.

ÖNEMİ:
Özellikle birim alandan en fazla kar elde etmek ve küçük alanlarda bol kazanç sağlamak, emek ve iş gücünü en iyi şekilde kullanmak amacıyla yetiştirilmesi gereken bir bitkidir.Zaten yurdumuzda kendiliğinden yetişen çiğdem türleri mevcuttur. yetişmesi için çok seçici bir bitki değildir.en önemlisive yorucu belkide çiçeklerinin toplanması işlemi olabilir. ama bu bile birçok aileye ve kişiye ekmek kapısı sağlamak açısından oldukça önemlidir.

Kaynak : ziraatci.com

Bakınız burada da çok güzel bilgiler var

http://www.evdose.com/tur/bahce/cicek/bahcic0122.html

[nergis06]

Tamda bu konularda bilgiye gerekinimim vardı. Sayenizde aydınlandım . Tesekkürler Lilium

[Kharel]

Hani çiğdem =)

[fsuzen]

Elinize sağlık.

Safran eksik kalmış hocam.

Saygılarımla

[Kharel]

polenlerinde anomali olduğu için kısır bir bitki olan safranın tohumu olmamaktadır.ç

safran doğal bir tür değil mi?
neden kısır onu anlayamadım. Hem doğada sadece öbek öbek değil yaygın ve aralıklı şekilde bulunduklarını da gözlemledim şahsen. Tohumla ürüyordur diye düşünüyorum

[fsuzen]

Ankara civarında doğal olarak safran yetişen yerler varmı? Görmek isterdim.


SAygılarımla

[ibrahim37]

Bildiğimiz ticari amaçla kullanılan safran doğada bulunmaz. Aynı zamanda sterildir. (kısır)
Doğada bulunanlar çiğdemdir. Doğada bulunan türlerin tamamı tohum tutar. Ancak çok istisnada olsa doğadada steril örnekler bulmak mümkün.

[Kharel]

Yani safran melez bir türmü?

[pembegül]

Arkadaşlar bende burada safrana yer verilmemiş diye düşünüyordum konuyu açan arkadaşa tşkrlr birde satın alabileceğimiz yerle nerelerdir ..

[Lilium]

Değerli ağaçlar net üyeleri;

Soğanlı bitkiler ne zaman ekiler, bakımları nasıldır ne zaman yapılır, gibi ön bilgiler burada vardır, önçe burayı okumanızı ve sonrada uygulamanızı tavsiye ederim.

[Günüm]

Sevgili Lilium, harika olmuş.
Bir nefeste okudum yazdıklarınızı. Sorularımın cevaplarını da buldum.
Paylaşımınız için çok teşekkür ederim.

[hocam100]

Değerli çeiçek sever dostları sizlere açmış olduğum bu başlık altında tüm soğanlı bitkileir üretirken bazı püf noktaları hakkında yazılar yazacağım.Tabi sizin de görüşlerinizi sizinde tespit ettiğiniz deneyimlerinizi burada paylaşabiliriz.Bu lale sümbül ,ters lale, muscari,iris,çiğdem, frezya yani tüm soğanlı bitkileri burada konuşalım. Üretimdeki püf noktalarını yazalım.

[denizakvaryumu]

Ben özellikle lale soğanı başta olmak üzere tüm soğanların dikilmeden önce soğanın kendisinin ve dikim sırasında dikim çukurunun mantar ilacı ile ilaçlanması gerektiğine inanıyorum.

Yine temiz torfa (saksıya) değil de bahçeye dikiliyorsa toprak altı zararlılarına karşı mantar ilacının yanında koruyucu ilaçla da ilaçlanmasından yanayım.

Meşe tohumlarının mazotlanması gibi.

[Gülbeşeker]

hocam ben sizden aldığım soğanların çogunu öldürdüm sadece 2 sümbül 4 çidem 3 de lale veyanerğis soğanı kaldı lalemi nergismi bilmiyorum aynı saksıya ekmiştim ama küçük olanlar öldü büyükleri kaldı. Böyle bir başlık açıldığına çok sevindim hiç değilse seneye ona göre dikeriz.

[hocam100]

Tabi bu arada saksıda ekim için de bilgileri buraya ekleyim.Saksıda yetiştirmek ayrı bir maharet ister.

[dtgt]

Lilium, böyle bir başlık açtığınız gerçekten çok güzel olmuş. Tıpki Gülbeşeker gibi bende bir kaç soğanı öldürdüm. Geri kalanlar ise topraktalar ve durumlarından hiç haberdar değilim. Sabırla yeşermelerini bekliyorum ama hala yanlış uygulamalar yapıyor olabilirim. Benim gibi acemi yetiştiriciler için çok faydalı bir başlık. Teşekkür ediyorum

[hocam100]

DİKİM
Genellikle bahçenin herhangi bir yerine (güneşli, gölgeli. yarı gölgeli alanlar, bordürler. teraslar, çitlerin etrafı veya ağaç altlarına vb...) dikilebilirler. Boyları kısa olanları, önlerinde görüntülerini kapatacak herhangi bir engel olmaksızın, uzun boylu soğanları ise duvar Önlerine veya bordürlerin arka kısmınagelecek şekilde dikilmeleri önerilir.
Soğanların dikim derinlikleriyle ilgili uygulanan genel kural, soğanın boyunun iki katı derinliğe dikilmeleri gerektiğidir.Daha açıklayıcı olmak gerekirse.çapı 5 cm. ise yaklaşık 10 cm. derinliğe dikmeniz önerilmektedir. Dikim derinlikleri soğan paketleri üzerlerinde ayrıca belirtilmektedir. Sulanması zor **** imkansız olan bölgelerde dikim derinliği 13-15 cm e kadar çıkartılabilir. Böylede yağışlardan elde edilen suyun uzun süre bitki tarafından
kullanılması sağlanır .Lale soğanlarında Bir metrekare alana ortalama 90-100 adet soğan düşecek şekilde ayarlama yapılmalıdır.
Küçük çaplı çiçek soğanları, birbirlerine oldukça yakın, yaklaşık 10'ar cm. aralıklarla, daha büyük çaplı soğanlar ise yaklaşık 12-13 cm. aralıklarla dikilebilirler. Çok daha belirgin bir renk cümbüşü yaratmak istenilirse, soğanları daha yakın, hatta birbirlerine neredeyse değecek kadar yakın da dikebilirsiniz.
Bir mala veya soğan dikim aleti yardımıyla, toprakta uygun derinlikte çukur açtıktan sonra, büyüme tarafları yukarı gelecek şekilde yerleştirilmelidir. Daha sonra delikler toprakla doldurulup hafifçe bastırılmalıdır. Eğer çok miktarda soğan dikilecekse, tüm dikim alanını önceden kazarak dikime hazırlamak çok daha pratiktir. Daha sonra, dikeceğiniz soğan veya yumruları, uygun derinliklere, birbirlerine uygun aralıklarla topraktaki yerlerine yerleştirebilir ve dikim yerinden çıkarttığınız toprakla üzerlerini örtebilirsiniz. Saksılı lale üretimi yapan işletmeler farklı boyutlarda saksı kullanmaktadır. Tekli, 3'lü, 51i dikim yapılmakla birlikte en fazla tekli dikim tercih edilmektedir. En ideal lale saksısı kare saksılara dikimdir. Kare saksı seçiminde 9cm eninde, 11 cm yüksekliğinde saksılar tercih edilir.Bu sayede gerek albeni sinin yüksek olması gerekse nakliye ve pazarlamadaki satış kolaylığı ile kare saksı en çok tercih edilendir.
DİKİMDEN SONRAKİ İŞLEMLER
Eğer yağmur yağmıyorsa, dikimden hemen sonra soğanlarınızı sulamanız önerilir. Soğanlar, ıslak toprakta daha çabuk kök oluşturacaklardır ki bu da bitkinin bundan sonraki gelişimi için çok önemlidir.
Soğanların çiçeklenmeye başlamalarına kadar olan süre boyunca yağacak olan kış ve ilkbahar yağmurları geri kalan su ihtiyacını gidereceklerdir. Ancak eğer kış aylarında kuru iklime sahip, yağışları az olan bir bölgede yaşıyorsanız, belirli aralıklarla sulamanız gerekecektir. Kısacası toprağın kurumasına izin verilmemelidir.
Çiçek soğanlarının su tüketimi özellikle çiçeklenme döneminde fazladır. Bu nedenle çiçeklenme öncesi ve sonrası döneme kadar toprak sık sık kontrol edilmeli ve sulanmalıdır. Çiçek soğanları serin ve soğuk iklimi seven bitkilerdir ve kesinlikle dondan zarar görmezler.Çiçek soğanlarını ev içerisinde pencere kenarlarında yetiştirmek istenildiği takdirde, dikim sonrası ön
soğutma (vernelizasyon) dediğimiz işleme tabi tutulması gerekir. Ön soğutma işlemi saksıya dikilen lale soğanları 10-12 hafta dışarıda bekletilmeli, sürgün uçları 10-12 cm boya geldiği zaman içeri alınmalıdır. Dikimden hemen sonra oda sıcaklığında (20 derece ve üzeri) muhafaza edilen lale soğanları strese girer ve çiçek açmaz. Saksılı lale yetiştiriciliğinde dikim yaptıktan hemen sonra seraya alınan çiçekler kesinlikle çiçek vermezler. Soğuklanma ihtiyacı giderilmelidir. Lalelerin soğuklanma ihtiyacı çeşitlere göre değişmektedir. Bitki Boyu 10-15 cm e kadar uzadığı, bitkilerin yeşil aksamının büyümeye başladığı dönem soğuklanma ihtiyacının bittiği dönemdir. Bu dönemde saksılar peryodlar halinde seraya alınmalı ve sera sıcaklığı 16 dereceyi geçmemelidir. Bu sayede saksılı lale satışının dönemi uzatılmış olur. Saksılı lale satışı Mart ayından Nisanın sonuna kadar devam eder.
GÜBRELEME
Soğanlı bitkiler kendi gıda rezervlerini bünyelerinde depolarlar. Eğer soğanları tek bir sezon için dikiyorsanız gübrelemeye gerek yoktur. Natüralize etmek istediğiniz soğanlar için (Toprak altında 2 yıldan fazla süre kalacak ise) çiçeklenme döneminden hemen sonra 8-8-8 NPK gübresi verilmelidir böylece bitki bir yıl sonraki besin ihtiyacını bünyesinde biriktirir. Lale soğanlarının dikim yapıldığı bölgelerde kesinlikle hayvan gübresi kullanılmamalıdır.
ÇİÇEKLENME BİTİMİ SONRASI İŞLEMLER
Çiçeklenme bittikten sonra bitki saplarında çiçek tohumları oluşmadan önce sap üstlerindeki çiçek tablası kırılmalıdır. Aksi halde çiçek soğanları tohuma kalkar ve toprak altında bulunan soğanlarını yeterli düzeyde büyütemez ve bir sonraki baharda daha küçük çiçekler açar. Yapraklar solmaya başladığında soğanları, yaprakları ile birlikte itinalı bir şekilde sökerek gölge, serin ve rutubetsiz bir yerde bir sonraki dikim mevsimine kadar bekletin. Çiçek soğanlarını muhafaza edeceğiniz sıcaklık 20 dereceyi geçmemeli ve havadar bir yer olmalı aksi takdirde soğanlar çürür **** bir sonraki yıl kaliteli çiçek vermezler.Park ve peyzaj alanlarında, ağaç altları, kuytu bölgelerde, sadece çiçek soğanları için ayrılmış bölgelerde lale soğanları çiçeklenme bitiminden sonra toprakta bırakılabilir, yıllarca toprak altında kalabilir çoğalarak her yıl çiçek açar.Yapılması gereken, çiçekler solduktan sonra bitki saplarının üstündeki çiçek başlarını kırın sonra sulamaya devam edin yaprakları kahverengileşip kurumaya solmaya başladığı zaman sulamayı kesin ve bir sonraki dikim mevsimine kadar sulamayın. Böylece bir sonraki baharlarda çoğalarak daha güçlü ve sağlıklı çiçekler elde edersiniz

[hocam100]

Ben bu bilgileri soğan alan bazı çiçekseverlere gönderdiğimden okumuş olmaları gerekir diğe düşünüyorum.Tekrar burda yayınlayayım.Herkes bilgilensin.

[bulik]

Merhaba, bir sorum olacak?

Şu sıralar özellikle bir çok yerde lale soğanı satışları arttı.
Peki hangisinin kaliteli olduğunu nasıl anlayabiliriz?
"İYİ" soğanın ayırt edici özellikleri nelerdir?
Teşekkürler

[hocam100]

Orijinal Mesaj Sahibi bulik

Merhaba, bir sorum olacak?

Şu sıralar özellikle bir çok yerde lale soğanı satışları arttı.
Peki hangisinin kaliteli olduğunu nasıl anlayabiliriz?
"İYİ" soğanın ayırt edici özellikleri nelerdir?
Teşekkürler

Lale soğanını iyi ve kötü olduğunu anlamak dış görünüşü itibariyle mümkün değildir. Dış görünüm itibari ile ancak hastamı değil mi olduğunu anlarız. Dış görünümü itibari ile güzel gibi görünen soğan dikilince istediğiniz renk ve güzel çiçek vermeyebilir. Onun için tanıdığınızdan veya markalı ürünleri tercih etmenizde fayda vardır.Yani her yerden alınmaz. Alınırsa iyi netice alımmayabilir.

[kgursan]

Orijinal Mesaj Sahibi bulik

Merhaba, bir sorum olacak?

Şu sıralar özellikle bir çok yerde lale soğanı satışları arttı.
Peki hangisinin kaliteli olduğunu nasıl anlayabiliriz?
"İYİ" soğanın ayırt edici özellikleri nelerdir?
Teşekkürler

Lale soğanının kalitesi: Soğan sıkı ve sert olacak,pörsümüş olmayacak, üstündeki tunik denilen ince kabuğu kaldırınca beyaz olacak, kök yerlerinde yara-bere olmayacak, üzerinde zamk gibi yapışkan olmayacak(bu fusarium belirtisidir) .Tabi iri olursa çiçeği de iri olur. Çevre genişliği 12cm. üzerinde olmalı

[olcim]

soğanlı bitkilere evde sulama yaparken suyun çok soğuk olmamasına dikkat etmek gerekli,aşırı sıcak ortamda olunca da çürüyorlar,ama bahçede bu durum olmuyor

[nuzel]

Arkadaşlar bahçeme karışık olarak ektiğim çiçek soğanlarından bazıları havalar iyi gittiği için filizlendiler.Endişem önümüzdeki günlerde soğuk gelip donmaları. Üzerlerini toprakla kapatsammı acaba?

[Lilium]

Toprakla kapatmanız yanlış olur, yeşil aksam yani yapraklar hiç bir zaman toprakla kapatılmaz.

Örtmek istiyorsan sera gibi üstlerini örtebilirsiniz.

[nuzel]

Orijinal Mesaj Sahibi Lilium

Toprakla kapatmanız yanlış olur, yeşil aksam yani yapraklar hiç bir zaman toprakla kapatılmaz.

Örtmek istiyorsan sera gibi üstlerini örtebilirsiniz.

Teşekkürler Lilium.

[hocam100]

nuzel hanım çiçeklerin yaprakları soğuktan etkilenmez sadece nergiz ve sümbül gibi çiçeklerin sadece çiçek kozalakları etkilenir çiçekleri kurur.Diğer yapraklar etkilenmez.Onun için örtmenize de gerek yok.Örterseniz nazikleştirirsiniz.

[kızılhisar]

Ancak, galla yaprakları soğuktan çok etkilendi ve yaprakları çürüdü, bu yüzden üzerlerini kapatmak zorunda kaldım. Umarım soğanlar dondan etkilenmemişlerdir.

[hocam100]

Galayı istisna etmek lazım tabi o çiçek biraz ılıman iklim ister.Soğanları da bozulma ihtimali var.İnş. bozulmamıştır. Galayı marttan sonra dikmek lazım.

[saisha]

A101 e çiçek soğanları geldi bir sürü aldım. Mis gibi kokacaklar

[nuzel]

Teşekkürler hocam100