Şapka
Mantar, küremsi, birazca uzun ve armut veya soğan, patates şeklinde, 3 cm kadar ceviz büyüklüğündedir. Yüzeyi derin, dar oluklu, labirent gibidir. Dış kısmı kösele gibi, esnek ve sarı esmer renktedir. Gençken saman rengindedir, daha sonra esmer ve pas rengine değişir. Yüzeyi ince tüylüdür, bilhassa dibinde, bükülmüş yuvarlak, ince esnek iplikler vardır.
Etli Kısım
Yarıklı, katı ve başlangıçta beyazımtraktır, daha yaşlandığı zaman zeytin yeşili kahverengi olur ve lapa gibi bir kitle halinde erir. Kuruyunca oldukça serttir ve renk bakımından sarımtraktır.
Koku
Önceleri zayıftır, daha sonra gübre suyu veya hayvan pisliği gibi fenadır.
Yetişme Yeri ve Zamanı
Oldukça nadir bulunan bu mantar her yerde yetişebilir. Özellikle kumlu iğne yapraklı ve çam meşçereleri toprağında yapısı toprak içinde olmak üzere gelişir. Temmuz-Ekim ayları arasında görülür.
Domalan mantarının bir başka türü de aşağıda resmini gördüğünüz, Rhizopogon rubescens olarak adlandırılan mantardır. Bu mantar da toprak içinde gelişir.
Bu Domalan mantarı türünde; Mantar toprağa tamamen gömülü veya kısmen dışarı çıkmış olabilir. Büyüklüğü 4 x 7 cm kadardır. Düzensiz şekilde küre gibidir. Toprak altında iken genç mantar saf beyazdır, bastırılan kısımları gül rengi ila pembeye döner. Toprak dışına yeni çıkartılanlar önce beyazdır, daha sonra yukarı kısmı zeytin yeşili lekeli sarımtrak, aşağı kısmı beyazımtrak olur, yaşlı nümuneler daha da koyulaşır, kuruyunca kahverengi veya siyah lekeli esmer bir renk alır.
Dış Kısım: Yüzey hemen hemen düzgündür, fakat bazı sırtlar, kanallar ve çöküntüleri vardır. Yarım milimetre kadar kalınlıkta, taze iken saf beyazdır, kesildiği zaman et gibi pembeye veya gül rengine döner. Yapışkan olmayıp, birçok kahverengi kristaller ve sıkı şekilde bir araya gelmiş ipliklerden ibarettir.
İç Kısım: Taze iken saf beyazdır, bastırıldığı zaman pembemsi olur, ancak zaman gelince kesilen kısımlarda pembelik kaybolur ve yaşlı nümuneler kesildiği zaman soluk kahverengileşir, kuruyunca soluk zeytin yeşili rengini alır. Oldukça katı ve dayanıklıdır. Önceleri tadı ve kokusu yoktur. Kurutulanlar da kokusuzdur, kendi kendine yok olmakta olan nümuneler çürümekte olan elma veya çilek gibi güzel bir kokuya sahiptir ki bu durumda mantar böcekler tarafından istila edilmiş haldedir.
Spor izi: Açık esmerimtrak sarıdır.
Yetişme Yeri ve Zamanı: Kışın ve sonbaharda, kumlu çıplak topraklarda ve- ya ince çayırlıklarda, daima çam, sedir ve meşe ağaçlarına yakın ve bunların altındaki toprak üzerindeki gevşek ölü yaprak tabakasının hemen altında gelişir.
Kaynak :
http://www.ogm.gov.tr/sites1/mantar3.htm
Ülkemizde değişik bölgelerde yetişen bu mantar türünü ilk kez geçen yıl yağan bol yağmurlar nedeniyle Eskişehir pazarlarında satışının yapılması nedeniyle tatmıştım. Fiatlar ilk başlarda 20-25 TL iken daha sonra bollaşması üzerine 10 TL ye düşmüştü.
Bol olarak almış ve derin dondurucuda bir bölümünü saklamıştık. Hatta son kalanları da eşime, "yenisi çıkacak eskisini daha yiyemedik" demiş ve pişirmiştik. Normal kültür mantarlarına göre daha farklı ve lezzetli değişik bir tadı vardı.
Bu yıl ise yeniden çarşamba pazarında satışa sunulduğunu gördüm. 25 TL fiatı vardı. Umarım bol olarak bulunur ve fiatları biraz daha düşer.