Biz domates salçasını hiç kaynatmadan, güneşten yaralanarak yapıyoruz.

Domates salçası
 

Merhaba dostlar.Kendi yetiştirdiğimiz deşti domateslerden ev yapımı salça yaptım.Resimlerle anlatmaya çalışayım.Belki bazı dostlara faydası olur.
1- Toplanan domatesler yıkanıp sapları ayıklandıktan sonra 2 veya 4'e bölünüp plastik bidonlara konur. Bidon ağzına kadar dolduktan sonra hiç bir katkı maddesi katmadan kapağı kapatılıp güneş gören bir yere alınır.
2- Üç gün sonunda yumuşayan domadesler bidon içerisinde elle sıkılır iyice ezilir.
3- beşinci veya altıncı günde tam yumuşayan domatesler küçük gözenekli metal süzgeçlere belli oranda alınıp el yordamıyla iyice sıkılır.Süzgeçin altına metal bir kap(kazan-tencere gibi)konulursa daha rahat domatesler sıkılır.Süzgeçteki domatesler iyice sıkılıp pafları kalana kadar sıkılıp tüm domatesler bu yöntemle sıkılır.
4- Sıkma işlemi bittikten sonra elde edilen sıvı ocağa alınır.Müstakil evlerde odun ateşinde ocaklarda daha güzel olur.Tüpte yüksek ateşte sıvı kaynayana kadar karıştırılır.Kaynama esnasında oluşan köpük bir kaşık yardımıyla alınıp atılır.Karıştırma kaşığı tahta kaşık olması tercih edilmeli.
5- kaynama başlayınca orta hararette bir ısıyla devam edilmeli.Köpük bittikten sonra yaklaşık elde ettiğiniz sıvının 3'te biri uçacaktır.

deşti domates salçası devam
 

6- Hafif katılaşmış sıvıyı ocaktan alıp geniş sini dediğimiz tepsilere güneş gören bir yere alınıp siniye dökülür.Bu sıvıya istediğiniz tuz oranını kendi damak zevkinize göre ayarlayıp turşu yapımında kullanılan iri tuz ilave edilip Hergün belli aralıklarla karıştırılır. Bu karışım gün geçtikçe katılaşır.Katılaşma oranını göz kararıyla hesaplaya bilirsiniz.Tam katı olmaması makbüldür.Tuz oranı bizde orta düzeydedir.Ne az tuzlu nede çok tuzlu olması lazım.
Yaklaşık bir hafta sonunda salçanız hazır.
Afiyet olsun.
Saygılar

Teşekkürler, güzel bir anlatım olmuş.

çok güzel bir anlatım olmuş, elinize sağlık Sn Bahtiyar02

ben de birkaç bişey eklemek isterim izniniz olursa.
biz yukarıda belittiğiniz bidonlara ekleme aşamasını biraz değişik yaparız. 4e böldüğümüz domatesleri tuzu bu aşamada ekleyip bez poşetlere doldurur, yavaş yavaş suyunu da süzmesini bekleriz. 3-4 gün sonra hali hazırda suyu da nispeten süzülmüş olarak elde ettiğimiz domatesleri süzgeçten geçirir ve güneşe koyarız. eğer tuzda bekletme aşamasında suyu yeterince süzülmemiş ise o zaman önce kaynatır sonra tepside güneşe alırız.

Sevgili ilksenozturk;
Çok teşekkür ederim.Sevgili malina'ın dediği gibi tamamen güneşten yararlanarakta salçalar yapılıyor.Bizde özellikle acı biber salçası halen bu yöntemle yapılır.
Saygılar

Salça yapımı her evin bugünlerdeki telaşı, köyümüzde küçükte bir salça makinesi var, kim salça çıkartacaksa telefon edip ayağına geliyor, bazen eşten dosttan siparişlerde oluyor, ev hanımları harçlıklarını da çıkarıyorlar, iki gün önce komşumuz sipariş üzerine üç yüz şişe salça yapmış.
Yardıma gittiği için ben de hanımdan öğreniyorum, yarın ben de yaparken onlarda bana yardıma gelecekler diyor, güzel bir telaş hafifte açılı olursa tadına doyum olmuyor.

Kıyma makinelerinde domates ve biber çok çektik.Özellikle kırmızı acı biberler tohum ve saplarından temizlenirdi.İş bitiminde ellerimizdeki acının etkisi bir kaç gün hissedilirdi.
Halen biber salçası aynı yöntemle yapılmakta.
Saygılar

Tadını cidden merak ettim...

Merhaba sevgili arkadaşlar
çoktandır ilgilenen olmamış ama malum salça zamanı:)
Biz salçayı güneşte kurutarak yaparız aşamalarını birde ben yazayım dedim.
domatesleri yıkayıp ikiye böleriz bir bidonun içine koyarız üzerine bir dolu avuç kaya tuzu atarız 2-3 gün güneşte bekletiriz.
püfffff noktası;

eğer ekşi olmasını istemiyorsanız 2-3 gün bekledikten sonra bidonun dibinde bir su birikir domatesler suyun üstüne çıkar. işte bu suyu bidonun kapağını gevşetip yan çevirip dökünce bu salçanın tadına doyum olmaz ekmeğine sür ye:)
daha sonra elle güzelce ezilir süzgeçten geçirilir.
kalınca bir naylondan bir küçük havuz hazırlanır etrafına tahtalarla hazırlanır.
içine dökülür süzülen domates. arasıra karıştırılır kıvama gelince kavanoza doldurulur.
afiyet olsun

Arkadaşlar foruma şöyle bir göz attım da genelde kaynatarak yapmış arkadaşlar…biz güneşte bekleterek yapıyoruz ve sizinle paylaşmak istedim…

Öncelikle salçalık domateslerimizi yıkayıp doğruyoruz ve bidonlara dolduruyoruz(bidonda daha çobuk oluyor)…daha sonra her bidonun üzerine bir avuç iri tuz serpiyoruz ve havanın sıaklığına göre 1 hafta veya 10 gün bidonların kapaklarını kapatmadan erimeye bırakıyoruz…bu süre içerisinde hergün 1 ya da 2 defa karıştırıyoruz…

Eklenti 326752

Domateslerin etleri kabuğundan ayrılacak hale gelince ilistir,süzgeç ya da kevgir(her yörede farklı söylendiği için) ile süzüp kabuklarından ve çekirdeklerinden ayırıyoruz…

Eklenti 326753

Daha sonra domates sularını çinko veya paslanmaz tepsilere döküp koyulaşıncaya kadar güneşte bekletiyoruz…yine bu süre zarfında sabah ve akşam olmak üzere 2 defa karıştırıyoruz(yalnız üzerinde yaprak vs. olabiliyor onları temizleyip karıştırırsak daha iyi :) )çok fazla da bekletmeyelim arkadaşlar sonra salça kararıyor ve hoş olmuyor…

Eklenti 326754

Koyulaşınca da kavanozlarımıza dolduruyoruz…ve sonuç olarak doğal salçalarımız…

Eklenti 326755

Eklenti 326756

Afiyet olsun :)

Salçanın her bölgede ayrı bir yapım şekli var anlaşılan.
- Tamamen güneşte.
- Kaynatma + güneş.
- Kaynatarak.
Benim çocukluğumun geçtiği yerlerde de kaynatarak yapılır salça.
Güneşte enerji tasarrufu var ama iş çook uzun.
Pekmez yapılacak, tarhana yapılacak, erişte yapılacak, bulgur yapılacak, keşkek (gendime) yapılacak, un yapılacak, kak (dilimlenerek kurutulmuş meyva) yapılacak, sebzeler kurutulacak.....
Zaman kısa işler çok.
Salça yapımına sabah erkenden başlanır. Arkadaşların anlattığu gibi devam edilir. Ancak bizde kaynatma işi neredeyse tüm gün sürer. Akşam, kocaman bakır leğenin dibinde en fazla 2 parmak kalınlığında bir salça kalır. Çok konsantredir salçalarımız. Çok lezzetlidir. Bir tadan, bir daha başka bir salça kullanmaz. Mantının üzerine bu salçadan bir sos yapın, amanın tadından damağınız çatlar:)
Tamek salçada, kuru madde % si 28-30 bx'tir.
Piyasanın iyi salçaları bu % bx'tir ve tatmin edici bir seviyedir.
Bir yemekte bu salçadan bir kaşık koyup sonuca ulaşırken, bizim salçamızdan, şöyle kaşığın ucu ile azıcık koysan aynı sonucu alırsın.
berduray'ın dediği gibi: EMEKSİZ YEMEK OLMAZ.
Saygılarımla

Tamamen güneşte salça yapımı biraz zahmetli fakat bu zahmete değer arkadaşlar :)

Güneşte sürekli üzeri açıkmı bekletiliyor? İçine toz, sinek, böcek düşmüyormu?

Veya içine birşeylerin düşmesi sorun değilmi? Salça yaparken içine birşeyler düşmesi normal normal dert değil onları toplayıp alır atarsın demekmi gerekiyor?

Yıllardır bu işleri yapan dostlar beni hoş görsünler. Ben daha önce hiç salça yapmadım. İlk defa niyet ediyorum. Güneşte bekletmek yoksa kaynatmakmı

aslında karar veremedim?

Domatesli biber salcası...
 

demişim...:)

Domatesli biber salçasını yaptık... bir yerlerde yazıyor mu bulamadım ama 'annem bunu pek bilmezler' demişti...

Eklenti 330754

en son hailye üzeine zeytin yağı dökerek kaplama yapıldı; hani hava ile temasta yüzü beyazlamasın_ bozulmasın diye...

Eklenti 330756

30 kg. kadar salçalık biberler_ burada resmini çekmeyi unutmuşum:)) _ saplarından ve çekirdeklerin temizlenir ve dört parcaya ayrılarak kesilir...

Eklenti 330758

buradaki gibi ateşte kaynatılmaz...

salçalık biberlerin üzerine; domatesler suda yıkanır, ayıklanır ve dökülür... 15 kg. kadardır...

Eklenti 330759

Buradaki amaç domatesin kendi suyu ile salçalık biberlerin _ ateşdeki gibi_ erimesini kabuklarından ayrılmasını sağlamaktır...

Eklenti 330760

Erimiş, kabuklarından ayrılmıştır biberler ve daomatesler_ validenin ellerinde ve kontrolünde :) _ 3 gün güneş de kalmıştır; ama kabuklarından ayrılıyormu diye kontrol edilmişti...


( sevgili dostum Yakup, annemi ikna edipbir dahaya plastik kap yerinde metal bir kap kullanacağım... söz..)

Not;

burada en önemli durum, salcalık biber ve domates karıştırılmadan önce dipte biriken suyunun tamamen süzülmesidir. Yoksa salça ekşi olur...


devam...:)

Aynı kapta salçalık biber ve salçalık domates karıştırılır...

Eklenti 330762

süzgeçten _ ovularak_ geçirilir...

Eklenti 330763

(pek)toz almayacak bir yer bulunur ve serilir...

Eklenti 330765

üzerine toz ya da bir şey gelmişse - genelde küçük kelebek düşer bir iki tane_ bunlar özenle uzaklaştırılır ve saban akşam olmak üzere iki defa karıştırılır; böylece güneşin üst tabakayı yakmasına ve salcanın kararmasına engel olunur...

Eklenti 330766

hem yemeklerde kullanılır hem sabah kalvaltısında _ benim için pek fark etmez açlığı yatıştırmada her zaman bir veya kaç dilim ekmeğin üzerine sürülerek yenir...:)

Eklenti 330767

Aslında her şey ustanın kontrolünde gelişir; beni oğlu _ oğlan :)) _ olduğumu unutur ve 'bu kız beni çekmiş hamaratlıkta' der... ;) ne yapsak bir eksik bulur ustalığını kaptırmak istemez; hele bir de annesi _ anne anne_ varsa yanında elinde değnekle biz kalfa bile değilizdir.....;)

Teşekkürler dostlar...

Salçalar güzel görünüyor elinize saglık afiyetle yeyin hııım

İlahi hepgül, içine sinek böcek düşmezse lezzetli olur mu? Azcık protein almamız da lazım di mi:D

Tabii bu şakaydı, üstü açık olunca elbette düşer. Düşmeyi bırakın biraz esinti olsa o bile bişeyler getiriyor sağdan soldan. Bunun için ince tülbentlik kumaşlar var. Hani ninelerimizin başlarından hiç eksik olmayan beyaz örtüler var ya, işte onlardan tepsilerinizin ölçüsünde kesip kenarlarını dikin, sonra gergin bir şekilde tepsilerin üstüne örtüp kenarlarını tepsinin altına sokun ki uçmasın.

Bir sitede görmüştüm, ince sineklik torlar var (camlara da takılır ya) onları ince çıtalarla kare tepsinin üstüne geçecek şekilde gerdirmişler. Üstünde de tutmak için bir yer yapmışlar. Kocaman bir tencere kapağı gibi olmuş:D

Yine başka bir yerde gördüğüm ise keklerin üstüne konan bildiğimiz tül perde kumaşından yapılan bir koruyucu idi, ama salçayı yapan kişi onu salça tepsisinin üstünde kullanmış.

Ben bu sene salçayı güneşte yaptım. Domatesleri yıkayıp, söğüş gibi doğradım. Sap kısmını kompost için sakladım;) Kaya tuzunu robottan geçirip ufalttım, ama toz yapmadım. Büyük bir kabın içinde domatesleri tuzladım, ölçülü değil ama galiba göz alışkanlığı işe yaradı:p bir gece bekledi. Ertesi gün(daha sonra kızım resim ekliyecek) bir çeşit el mikseri ile sulanmış olan domatesi püremsi hale getirdim. Bu püreyi elimle ezerek tel süzgeçten geçirdim. Süzgeçte kalan posayı bir kenara koydum. Süzülmüş domates püresini tepsilere koyup güneşe çıkardım. Gerçi sabahları arka terasa, öğleden sonra ön terasa taşımak yorucu oldu ama yine de zevkli bir uğraştı.

Ayırdığım posayı 2-3 domates daha ezerek sulandırdım. 2 kaşık unu yağda kavurup üstüne ekledim. Tuz eklememe gerek kalmadı. Kaynadıktan sonra biraz büyük delikli süzgeçten geçirdim. Çıkan posayı komposta ayırdım. Üstüne ufalttığım ekmekleri kızımın ayarladığı sosa bulayıp fırın tepsisinde kızarttım. Rendelediğim kaşarı da serpip afiyetle yedik. Böylece çöpe giden hiçbir şey olmadı:D

Ankara'nın sıcağında 4 günde tüm suyunu kaybedip kavanozlara konuldu. Üstlerine zeytinyağı konularak kilerde ki yerlerini aldılar;)

İkiside zahmetli oluyor. Ateşte pişirmek çok fazla yapıyorsanız bir gününüzü alıyor. Ve temiz bir şekilde kavonozunuza koyuyorsnuz. Tabi bunun öncesinde domateslerinizi püre haline getirmeniz gerekiyor. Çorumda dururken püre olmuş malzemeyi kalınca bir bez çuvala koyup suyunun süzülmesini bekliyorlar bir gün. Böylece hem daha çabuk kaynıyor hem de ateşten tasarruf ediyorsunuz.
Güneşte pişirmek içinde aynı yöntemi uygulayabiliriz suyu akmış domatesleri geniş bir tepsiye koyup güneşe koymak yeterli olur sanırım. Börtü böceğe gelince de bu salçanın olmazsa olmazı. Alıp atarsınız ama suyu alınmamış salçaya çok düşer sinek bunu iyice tespit ettim.

Ev Yapımı Salçalar ve Muhteşem Avanos Salçası :)
 

Tam salça zamanı. Pek çok detaylı ve fotoğraflı tarif var. Bu vesileyle kileri ziyaretçilere açmak iyi olacak.

Çok fazla zahmeti olduğunu gayet iyi bildiğim için yapanların şimdiden ellerine sağlık demek istiyorum. Gerçek ev salçasının tadını hiç bir salçada bulamıyor olmak ta en büyük ödülü bu meşekkatli işin sanırım.

Not:

Avanos salçası başlığı koymamın nedeni de hayatımda yediğim açık ara farkla en güzel salça Avanos'ta kendi bahçesinde yetiştirdiği domateslerle ve biberlerle salça yapan bir hanım tarafından yapılmıştı. Domatesleri mi lezzetliydi, usulü mü farklıydı bilemiyorum. Ama yaptığı tüm salçaları almıştım :)

O zaman tarifini almak yazmak aklıma gelmedi. Bir daha da bu salçadan bulmak kısmet olmadı.

Eğer buraya uğrayan okuyuculardan bilen var ise Avanos usulü salçanın nasıl yapıldığını çok merak ediyorum.

Sayfamda bir kaç gün önce bahsettiğim salça tarifi;

İri kırmızı salçalık biber kilosu 1,5 tl. den 40 kg. bunun 5 kg kadarı güzellerinden seçilerek kışın dolmalık olarak kullanılmak üzere çiğ olarak derin dondurucuya kondu. Salçalık domates 3 kasa alındı, kasası 10 ar tl. ve 20 şer kg. dan 60 kg. Kabaca domatesin yarısı kadar biber. Biberler ve domatesleri eşimle birlikte yıkayarak kabuklarıyla birlikte beş-altıya bölerek büyük plastik bidonlara doldurduk. Bu aşamadan sonrasına ben karışmadım :) Biberin yapısı gereği erimesi daha zor olduğu için basınç ve ısı etkisiyle erimesini hızlandırmak için bidonların altına biber üzerine domates konuyor. Bu şekilde güneşin altında sekiz-dokuz gün bekletiyoruz. Bu arada erimeyle oluşan gök su oluştukça bidonlardan dışarı atılıyor. Daha sonra bidonlardakini dışarı alarak süzme işlemi yapılıyor. Amaç kabukları ve posaları ayırmak. Bunun için üşenmezseniz basit metal süzgü kullanarak el ile işlemi yapabilirsiniz. Veya katı meyve sıkacakları kullanılabilir. Buralarda son yıllarda süzme işlemini yapan elemanlar türedi, basit motorlu bir araç, motorsikletin arkasına takıp dolaştırarak evden aldıkları elektrik ile kısa sürede süzme işlemini yapıyorlar. Süzme işlemi sonrasında elde ettiğimiz sıvı salçayı ise kaya tuzu ile karıştırarak geniş tepsilere yayıp suyunu çekip koyulaşması için güneşe koyuyoruz. Bizde genelde bir haftalık süre yetiyor işlem için ancak bölge bölge güneşin durumuna göre süreler değişecektir muhakkak. Şu ana kadar harcamamız 80 tl. civarı, elde edeceğimiz salça miktarına göre maliyeti çıkarınca söylerim.

Hımm nasıl sorsam ki salça konusunda pek bilgim yok...
Salça yapılırken kaynatma işlemi niçin gerekli?

Niçinini tam bilmiyorum ama belki kıvam açısından uygulanıyordur, dediğiniz dibi sadece güneşletmek kıvam konusunda yeterli gelmediği için olabilir...

Konuyu baştan sona okudum, son sayfaya geldim ki 3 sayfada salça tarifinden çok kaynatma konusu geçmiş:)
Özetle birkaç sebepten kaynatma işlemi yapılıyormuş;
1. Güneşin az görülmesi ve nemli hava şartları (Karadeniz bölgesi),
2. Malzemenin ilk gök suyu denilen suyunun bir şekilde atılmaması sonucu kurutulacak salça harcının çok sulu olması ve kurutmanın çok uzun sürecek olması,
3. Ne olursa olsun (ister gök suyu süzülsün ister süzülmesin, ister güneş yaksın ister yakmasın) bir an önce salçanın kurumasının istenmesi:)...

Bu sene ilkkez bende yaptım salça resimlemeyi un uttum.annem kaynatarak yapardı hava koşullarından dolayı ama egede olunca güneşte birkaç günde oluyor..benimki kayınvalide usulü 3 kilo kadar salçalık biberi temizleyip ayıkladım sonra bir kelter domateside temizleyip doğradıktan sonra kovanın içine önce biberleri sonrada domatesleri koydum üzerine biraz tuz koyup güneşe bıraktım erimesi için sarı suyu bitene kadar arada bir karıştırarak döktüm normalde bir hafta devam ettim işimi garantiye alım dedim sonra süzgeçten geçirdim ve tepsiye koydum yige güneş gören bir yerde üç dört sefer karıştırılacak benimkisi üç günde olmuş görümcem yapmış gerusini sağolsun üzerine kendisindende ekleme yapmış üç kilo sakçam var..küçük oğlumun rahatsızlından dolayı hastanede olduğumdan oldurma aşamasında yoktum...

Fotoğrafları gördükçe ben de yapmak istedim burdaki tarifleri bir araya getirerek ama nedense olmadı bir türlü sanırım aldığım domateslerden kaynaklı. annemden de çok yardım almama rağmen domateslerin doğal olmayışından dolayı çok sorun yaşadım. birkaç hafta önce arkadaşım önerdiği bu siteden alıyomuş salçaları ben de ilk defa dün sipariş verdim bakalım güzel olursa yorumları yazacağım :)

Geçen yıl ablamla birlikte heveslendik tarhana yaptık. Neyi doğru yaptığımızı bilmiyorum ama bizim yaptığımız tarhana bu yaşıma ( yaş 60) kadar yediğimiz tarhanaların en güzeli ve lezzetlisiydi. Belkide elimizin balı tarhanaya geçmiştir. :p

Eh madem elimizin balı yaptığımız yiyeceklere geçiyor seneye salça da yapalım diye niyet ettik. Ben sebzelerin ucuzlamasını pek umursamam. Şehrin göbeğinde en fazla ucuzlasa ne kadar ucuzlayacak ki. Ama ablam kendi deyimiyle "mezarcıdır" ölü fiyatına almaya çalışır istisnasız her şeyi. :D

Evvelsi gün her gün sokağımızdan geçen ve sebzelerini köylülerden aldığını iddia eden manavımızdan 18 kilo domates aldım. Sıcak suda kabuklarının kolay ayrılmasını sağladım. Güzelce rondodan çektim. Elekten geçirip çekirdeklerini ayırdım. Kabuklarını çekirdeklerini tarttım +- 14 kilo domates sosu çıktı. İçine tuzunu ekleyip güneşe koydum. Günde 1-2 kere karıştırdık.

Aneeey bu sabah bir baktım domatesin üzeri beeembeyaz olmuş. Gitti bizim salçalar deyip bilgisayarın başına koştum. Ağaçlar net üyeleri sağ olsunlar sorunun, aslında sorun olmadığının cevabını vermişler. Üzerini börtü böcek ve de toz girmesin diye iyiiiice kapatmıştık 2 katlı tülbentle. Tülbent sayısı bire düşürüldü. "Aman bi şey olmaz canııım herkes böyle yapıyor henüz salçadan mikrop kapıp ölen olmadı diyerek kendiciğimizi rahatlattık.

Ve tabii başka cevaplarda buldum ağaçlar net üyelerinin sayesinde galiba benim salçam "ekşi suyunu çıkarmadığım için ekşi bir salça" olacak. Şimdilik güneşleniyor nazlı nazlı. Bir kaç gün sonra tadına bakıp sonucu yazarım.
Belki elimizin balı salçamıza da akmıştır Kim bilir. :p Saygılar.

Atılan kabuklardan o kadar salça çıkması çok iyi değil mi ya :D Bilmediğim şeyler bak gene. Teşekkürler hocam, emeğinize sağlık.

Bahtiyar bey merhabalar;
Düzenli sulama sıkıntım olduğu için, salça yapmak üzere deşti domates yetiştirmeye karar verdim. Deşti domates biraz ekşi olur derler, salçası nasıldır? Çok ekşi olur mu? Malum fazla ekşi olunca içerisine konulan yemeğin tadını da bozuyor diye düşünüyorum. Cevabınız için şimdiden teşekkür ederim...

Çok güzel bilgiler mevcut. Teşekkürler

Kendi bahçemde ilaçsız doğal yetiştirdiğim domateslerden salça yapmıştım.Elimde fazla var.Almak isteyene yardımcı olabilirim.

Güzel bir derleme olmuş bu konu, emeğinize sağlık.