Iris iberica (Kurt kulağı)

[aybala]

Şşşt, proje uyuyor

Yılın neredeyse altı ayını kar altında geçiren Van'ın Bahçesaray ilçesi, çiçekleriyle dünyaya açılmaya hazırlanıyor. Britanya destekli projede ekilen çiçekler, şu anda toprağın altında uyuyor.

İSTANBUL - Van'ın Bahçesaray ilçesi yıllardır iki yönüyle ünlüydü:
Uzun kış geceleri ve satranç oynanan kahveleri. Kış boyunca dünyayla bağlantısı tamamen kesilen ilçe, şimdi bu özelliklerine bir yenisini katmaya hazırlanıyor: Bitkilerini...

Britanya destekli proje tutarsa, Bahçesaraylı, 1600 ila 2 bin 800 metre yükseklikteki topraklarda yetişen bitkileri üretip dünya pazarına sunacak. Bu bitkilerden üçü yeryüzünde sadece Bahçesaray ve çevresinde yetişiyor.
Projenin adı, 'Bahçerasaray'da Soğanlı Yerel Bitki Türlerinin Çoğaltılması ve Korunması'.

Bu proje; Bahçesaray Kaymakamlığı ve Belediye Başkanlığı'nın ortaklığında, DEFRA'nın (Britanya Çevre, Gıda ve Kırsal
İlişkiler Birimi) finansal desteğiyle, ÇEKÜL tarafından yönetiliyor. Bahçesaray'da bizzat bu işi yürütense eski Bahçeköy Fidanlık Müdürü, emekli orman mühendisi Faruk Boyacı.

Baharı bekliyorlar

Bahçesaray ilçesi, mayıs ayında bitki çeşitliliği açısından 'önemli alan'
olarak belirlenmiş, ancak bu doğal dokunun tehlike altında olduğu tespit edilmişti. Daha sonra Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nın izniyle, üçü sadece Bahçesaray ve çevresinde yetişen 22 tür belirlendi ve bunlardan 2 bin 20 adet bitkinin ekimi yapıldı. Şimdi bu bitkilerin tutup tutmayacağı bekleniyor. Sonuçlar baharda alınacak.

Projenin ilk aşamasında, hedef, doğada kendiliğinden yetişen bu türlerin soğan ve tohumlarını çoğaltabilmek. Daha sonra da, gönüllü üreticilerin eğitilmesi ve üretilen soğanlı bitkilerin satışı planlanıyor. Bu sırada tehlike altındaki türlerle ilgili bilimsel gözlemler de yapılacak.

Projenin ikinci ayağını ise, halkın doğal kaynakları doğru kullanmasında bilinçlendirilmesi oluşturuyor.


Türkiye'ye örnek olacak

Doğal çiçek soğanlarının Türkiye'de kültüre alınmadığına dikkat çeken proje koordinatörü Deniz Özesmi, "Bu soğanların ve çiçeklerin potansiyel
olarak ekonomik değeri var, ancak toplu halde kültüre alınabilirlerse...

Şu anda Türkiye genelinde kültüre alınabilecek ve Bahçesaray'da da yetişen iki tür var. Adıyaman lalesi ve ağlayan gelin. Deneme bahçemizde bunları yetiştirmeyi becerirsek, halkı bunları üretmeye teşvik edeceğiz" diye konuştu.

Sadece Bahçesaray ve çevresinde yetişen bitkiler, ters lale (Fritillaria crassifolia), sarı kar lalesi (Fritillaria minima) ve süsen (Iris sari). Yine aynı yörelerden toplanıp Bahçesaray'da ekimi yapılan diğer türlerse şunlar:
Kuzukulağı (Allium akaka), yabani soğan (Allium hirtifolium), maviarap sümbülü (Bellevaliaforniculata), çayır sümbülü (Bellevalia paradoxa), ağlayan gelin (Fritillaria imperialis), adıyaman lalesi (Fritillaria persica), süsen (Iris aucheri), mor süsen (Iris barnumae), kafkas süseni (Iris pseudocaucasica), karçiçeği (Merendera kurdica), arap sümbülü (Muscari caucasica), akyıldız (Ornithogalum), çoban lalesi (Tulipa humilis), kar sümbülü (Puschkinia scilloides), yılanyastığı (Biarum karduchorum).

Kaynak: Radikal - 24 Aralık 2003 - İbrahim Günel