Gürgen (Carpinus)
 

Ülkemizin önemli yaprak döken ağaçlarından olan gürgen hakkında forumda bir konu başlığı bulamayınca ben açmalıyım diye düşündüm.İşte gürgen hakkında faydalı bilgiler.

Gürgen (Carpinus), Betulaceae (huşgiller) familyasından Carpinus cinsini oluşturan girintili grimsi kabuklu gövdelere sahip ağaç ya da ağaçcıklara verilen ad.

Yumurta biçimindeki yapraklarının kenarları dişlidir. Yaklaşık 1 cm uzunluğunda, sivri uçlu ve sert kabuklu meyveleri, yaprağı andıran üç toplu bir meyve örtüsüyle kaplıdır.

Trakya, Ege, Marmara Bölgesi, Kuzey Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgesi'nde yayılış gösterir. Genellikle kuzey ve güney kıyı bölgelerimizin karışık ormanlarında bulunur.

Türkiye'de adi gürgen ve doğu gürgeni olmak üzere 2 tür bulunur.

Türleri

Carpinus betulus - Adi gürgen

Carpinus caroliniana - Amerikan gürgeni

Carpinus chuniana
Carpinus cordata - Sawa gürgeni

Carpinus coreana
Carpinus dayongina
Carpinus faginea

Carpinus fargesii - Farges gürgeni

Carpinus firmifolia
Carpinus hebestroma
Carpinus henryana
Carpinus hupeana
Carpinus japonica - Japon gürgeni

Carpinus kawakamii
Carpinus kweichowensis
Carpinus laxiflora - Aka-shide gürgeni

Carpinus londoniana
Carpinus microphylla
Carpinus minutiserrata
Carpinus mollicoma
Carpinus monbeigiana
Carpinus oblongifolia
Carpinus omeiensis
Carpinus orientalis - Doğu gürgeni

Carpinus polyneura
Carpinus pubescens
Carpinus purpurinervis
Carpinus putoensis
Carpinus rankanensis
Carpinus rupestris
Carpinus shensiensis
Carpinus stipulata
Carpinus sungpanensis
Carpinus tientaiensis
Carpinus tsaiana
Carpinus tschonoskii - Chonowski gürgeni

Carpinus tsunyihensis
Carpinus turczaninowii - Turkzaninov gürgeni
Carpinus viminea

Bilimsel sınıflandırma
Alem: Plantae

Bölüm: Magnoliophyta

Sınıf: Magnoliopsida

Takım: Fagales

Familya: Betulaceae

Cins: Carpinus

Kaynak : Vikipedia

Bu arada Gürgen adı eski Ermenicedeki "Garbeni" kelimesinden geliyormuş.
L.

Trakya, Ege, Marmara Bölgesi, Kuzey Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgesi'nde yayılış gösterir. Genellikle kuzey ve güney kıyı bölgelerimizin karışık ormanlarında bulunur. Ülkemizde 7.170 hektar koru, 1.031 hektar baltalık gürgen ormanı bulunmaktadır. Girintili grimsi kabuklu gövdelere sahip ağaç ya da ağaçcıklardır. Yumurta biçimindeki yapraklarının kenarları dişlidir. Yaklaşık 1 cm uzunluğunda, sivri uçlu ve sert kabuklu meyveleri, yaprağı andıran üç toplu bir meyve örtüsüyle kaplıdır.

Türkiye'de iki türü doğal olarak bulunmaktadır;

Adi gürgen (C. Betulus, Y) 20 m'ye kadar ulaşabilir.
Doğu gürgeni (C. Orientalis, Y) ise 5-6 m boya sahip bir ağaçcıktır.
(ogm.gov.tr)

gürgen fotoğrafları:

Gürgen ile kayını nasıl ayırt ederiz. Gürgenin yaprağı daha küçük oluyor sanki. Gürgen ağacının üstünde meyve varsa anlaşılıyor ama yoksa anlaşılmıyor. Girintili gövdesi olur denmiş burda çapı 1 metre olan gürgenler var ve gövdeleri gayet düzgün.

Gürgen tohumu nasıl ve nerede bulunur? Nasıl çimlendirilir.? Çimlenmiş gürgen fidesi (1+1) veya 1 yaşlı nerede bulunabilir?

Ve Kapıdağ ormanlarında şimdi tohum bulabilir miyim?

gürgen yapragının üst yüzeyi girintilidir kayınınki düzgündür, gürgen yaprağının kenarları dişlidir kayınınki dişsizdir, gövdeye gelince kayın gövdesi silindiriktir ama gürgenin gövdesi kıvrımlıdır yani girinti çıkıntı dedikleri o olabilir yoksa kabuğu çatlaklı değil yani. yaprağından büyük ihtimalle ayırt edersiniz.

Doğu gürgeni ve gürgen tohumu toplayacak olabilen var mı? Ankara'da ağaçlandırma için biraz da bu türlerden kullanmak istiyorum da. Gönderebilecek varsa çok sevinirim.

Gürgen nedinizmi 2 çeşit gürgen vardır kara gürgen ve ak gürgen kara gürgen pek tutulmaz ve yanıcı olarakta kullanılmaz ama ak gürgenı malesef yanıcı olarak kullanıyolar..

sn kızılçam hevesinizi kırmak istemem ama Ankara ikliminin gürgen ağacı için pek elverişli olduğunu söyleyemem ankarada daha çok meşe çam türlerinin bazıları, sedir gibi ağaçlar iyi yetişebilir.gürgeni yetiştiirmek için şartları çok zorlaman lazım

Alüvyonlu toprak gürgene uygun mu?
 

Bizim evin orada, vadi tabanı var, orada alüvyonlu toprak var,bence öyle yerlerde yetişebilir. :confused: Bir de ekleyeceğim bir şey var, geçen sene Mayıs'ta Çubuk/Karagöl'e gitmiştik, orada gürgen ağacı kaynıyordu,Çubuk orman toprağı olduğundan mı acaba orada yetişiyor da Çayyolu'nda zor yetişiyor? Biraz zor olsa bile yetişir derseniz tohum istiyorum demektir.

Sayın Sagun ve kızıl-çam, siz geldiğinizden beri orman ağaçları bölümü hareketlendi sanki. Ben de neden kimse ilgilenmiyor diye hayıflanıyordum. Hoşgeldiniz tekrar.

Ha kızıl-çam bir de, sonbaharda ben meşelerin yanında gürgen de gönderebilirim. Elim değmişken karaağaç da gönderebilirim bir de, istersen.

Hayır,karaağaç bir türlü yetiştiremedim. Eğer,dağ karaağacı olmazsa göndrebilirsiniz.

Ne yazık ki, bir tek dağ karaağacı var. Yetiştirememenin nedeni de karaağaç hastalığıdır.
Neyse, o zaman meşe, kayın ve gürgen yollayacağım, sonbaharda değil mi? Ihlamur da olabilir

evet ne güzel gerçekten orman ağaçlarını yetiştirmeye çalışan bir gençlik olması:) koruyup kollarrsan tabi gürgen de yetişir Ankarada ama, çubuk karagöl denilen yere haritada baktım tam kuzeyanadolu dağlarının başladığı yerler oralar yani bir miktar Karadeniz havası olabilir onun için yetişiyordur, ama sen yine de deneyebilirsin çünkü kaybedecek bişey yok, denemkte fayda var yani. benim bu sene ankarada gördüğüm meşe senesidir aşırı bir palamut yoğunluğu var hala parklarda bulabiliyorum çimlendirdiğim 4 saplı meşe 3 de saçlı meşe var onları doğal ortamlarına aşıyablirsem şimdilik bu mutluluk bana yeter..

kayın ağacı da kurağa hassas bir ağaçtır Ankara ya uygun sayılmaz herşey kendi ikliminde güzel, benim memleketimde bu bahar bakacağız babamın ektiği fıstıklar inşallah yeşerir. ağaçlandırma çalışmalarınızda başarılar arkadaşlar, saplı meşeden başka tohum yok bende..

Kayın, evet Ankara'ya pek uygun değil. yaz sıcağı ve yoğun güneş ciddi zararlar verebilir. Ama kaybedecek bir şey yok dediğiniz gibi. O hevesi biliyorum. İnsan her ağacı üretmek istiyor. Bizim buradaysa tam tersi bir yıl oldu, sagun. Orman ağaçları fazla tohum vermemişler ne yazık ki.

[QUOTE=kgursan;497603]Gürgen tohumu nasıl ve nerede bulunur? Nasıl çimlendirilir.? Çimlenmiş gürgen fidesi (1+1) veya 1 yaşlı nerede bulunabilir __________________________________________________ ______________-- samsun/salıpazarı/kuşcağız olan köyümüzde ormanımız var vallllla orda çok gürgen ağacı var :cool:

bulunduğum yerin iklimi ankaradan daha sert fakat
dağlarında gürgen var

gürgenin büyüme hızıyla ilgili bilgi verebilirmisiniz.meşeden hızlı büyürmü

gürgen ağacı soğuğa dayanıklı bir ağaç ancak tamamen karasal olan iklimlerde pekbulunmuyor biraz nemli ve serin bölgelerdedaha iyi yayılım gösteriyor, büyümehızı meşeden biraz hızlı,budandığında çok güçlü sürgünler çıkarabiliyor.

1350 metre rakımdaki yaylamızda bahçemize diktiğimiz gürgen fidanı

Eklenti 509541

Eklenti 509542

Gürgen
 

meşemizz babamın
 

15.08.2015
Eklenti 571864

carpinus betulus
 

Eklenti 622440

Eklenti 622441

carpinus betulus
 

gürgen ağacının bizim dağ köylerimizde adeta bir kutsaliyeti vardır,ormanda kral edasıyla bırakılır..içinde gürgen geçen çok türkülerimiz vardır...

sayın likos karadeniz bölgesinde(buna bizim köy de dahil) Gürgen diye bahsedilen ağaç Kayın(fagus orientalis) dır. bana göre de çok güzel saygı duyulası bir ağaçtır.

Gürgen ağacının ölümüne dayanabileceği en düşük ve en yüksek kaç derecedir?

kayın a göre soğuğa daha dayanıklı
Eklenti 652936

gürgen fidan dikim deneme 04/09/2017
 

fidan olarak otlayan hayvanlardan dolayı ormanda büyüme şansı çok az olan fidecikler seçilmiştir. hem fidanları kurtarmış oluyoruz hem de gövde sürekli budandığı için tutma olasılıklarının yüksek olacağını umuyorum
Eklenti 658412

Eklenti 658413

Eklenti 658414

Dere içerisindeki Carpinus betulus (Adi gürgen) ağaçlarından topladığım tohumları aynı gün 17x30'luk on adet fidan poşeti içerisine ektim. Şimdi gündüzleri az güneş alan bir yerde çimlenmeyi bekliyorlar. Gürgen tohumlarında herhangi bir çimlenme engeli var mı? Ekmeden önce bir işlem uygulamalı mıydım?

Tohum topladığım ağaçların altında çok miktarda küçük gürgen fidanları vardı. Sanırım çimlenme konusunda çok sorunu yok. Bilgisi olan paylaşabilirse memnun olurum.

Ayrıca tohumları topladığım bölgede çok miktarda Doğu gürgeni (Carpinus orientalis) olmasına rağmen az sayıda Adi gürgen (Carpinus betulus) var. Bu iki türün sıcaklık / yağış istekleri birbirinden farklı mı? Orman işletmelerinin "Bal Ormanı" olarak belirleyip korumaya aldığı bu bölgede her iki tür iç içe yaşıyor ama yayılma konusunda Doğu gürgeni açık ara önde.

C. betulus'un rutubet isteği c. orientalis'e nazaran çok daha fazla.

Tohumlarını düşer düşmez ekerseniz herhangi bir işleme gerek yok ancak daha geç vakitte toplarsanız kabuğu kalınlaşmış olduğundan çimlenme engeli oluşur. Doğada kışı soğukta geçirdiğinde bu engel kalkar, sizin de bu süreci taklit etmek için soğuk katlama yapmanız gerekir.

Bilgilendirme için çok teşekkür ederim sayın @Taşlıbahçe

Forumda, isim bölümünde bulunduğunuz şehri Çanakkale olarak görünce başka sorular geldi aklıma hemen. Tohumları Biga'da topladım. Amacım bölgede doğal olarak yetişen türlerden aldığım tohumlardan her yıl yenilerini ekerek fidan yetiştirmek. Böylece dağlarda bulduğum açık alanlara istediğim kadar ekim yapabileceğim.

Verdiğiniz bilgiyi doğa teyit ediyor hemen. Biga çevresinde C.orientalis neredeyse her yere yayılmışken C.betulus dere yataklarına, kuzey yamaçlara, geniş yapraklı orman alanlarının içlerine çekilmiş durumda.

Bitkilerin nem, sıcaklık, güneşlenme vb. gibi iklimsel ihtiyaçlarını nicel/kantitatif olarak, belki de türleri birbirleriyle karşılaştırarak inceleyen bir kaynak var mıdır, biliyor musunuz? Örneğin mesajınızda sadece "C.betulus'un rutubet isteği fazla" demiş olsaydınız bana "C. betulus'un rutubet isteği c. orientalis'e nazaran çok daha fazla" cümlesinden daha az şey ifade edecekti (bir kez daha teşekkür ederim). Fakat şimdi de cümlenin "çok daha fazla" kısmıyla uğraşıyorum. Aklıma "ne kadar fazla?" sorusu takılıyor. İşte bu zamanlarda sayısal bilgiler sunan bir kaynak çok işe yarardı.

Elbette bölgede doğal yayılış gösteren türleri gözlemleyip onların davranışlarına uygun şekilde ekim yapmak en doğrusu olacaktır. Ancak bitip tükenmeyen bir farklı tür yetiştirme arzusu var bilirsiniz. Özellikle geniş yapraklı nemli orman ağaçlarını seviyorum. Mesela At kestanesi (A.hippocastanum, A.carnea) yetiştirmek de istiyorum. İşte o zaman sorunlar başlıyor. Dağlarda dolaşırken tek bir at kestanesi görebilmiş değilim. Doğa bu konuda ip ucu vermiyor. Araştırma yaparken onun Avrupanın içlerinde ormanlar oluşturduğunu okuyorum ama anavatanı Yunanistan. Türkiyede belediyelerin ektikleri gayet güzel büyüyor ama orman alanlarında rastlamıyorum ona. Böyle durumlarda iklimsel istekler yönünden nicel bilgiler veren bir kaynak çok yararlı olurdu. Hele de türler birbiriyle karşılaştırılsa. C.betulus ile A.hippocastanum'un iklim isteklerinin benzer olduğunu bilsem gürgenleri takip edip at kestanelerini nereye ekeceğime kolayca karar verebileceğim mesela.

Aslında Çanakkale iklimsel açıdan oldukça şanslı bir yer. Güneş de var nem de. Şu ana kadar hangi fidanı ektiysem yetiştirebildim (Turunçgiller hariç :) Yine de türler için en uygun ortamı bulmak hem eğlenceli bir süreç hem de bitkiye işkence etmemek güzel bir şey. Mesajınıza ve gözlemlerime istinaden, eğer C.betulus tohumlarından fidan elde edebilirsem bunları Ihlamur ve Kızılcık ağaçlarının yetiştiği kesimlere ekeceğim.

Rica ederim :)

Sayısal değerler veren bir kaynak bilmiyorum, ki bu yönde bilgi veren kaynaklar da genellikle yıllık yağış miktarını baş tacı ediyor ama mesele yalnızca yıllık yağışta değil. Çok fazla etken var, diyelim yıllık yağışın 800 mm olduğu A bölgesinden 500 mm olan B bölgesine kuş uçuşu 40 km var ancak A bölgesinden gelen ve suyu kesilmeyen bir vadi boyunca A bölgesinin türlerini B bölgesinde lokal olarak görebiliyoruz ve bunun gibi daha pek çok farklı etken, örnek olabilir. Toprağın, kaya yapısının özellikleri, bakı, eğim gibi gibi... Bu durumda da gözlemler dediğiniz gibi en azından benim için daha değerli.

At kestanesine ormanlarda rastlamamanız çok doğal, doğal ormanları yok Anadolu'da. Ana vatanı için Yunanistan demişsiniz, aslında Arnavutluk ama bu doğal rezervin bir kısmından da Yunanistan nasiplenmiş.

Rutubetli yerleri sever, gölgeye de dayanır, ki yoğun gölge yerlerde dahi meyve üretebilir. Meyvesi sıcak ve güneşte hızla kuruduğunda çimlenme özelliğini yitirdiğinden böyle sulak ve yarı gölge yerlerde kendini devam ettirebilir ancak ben, şahsen, sağlıklı ve doğal ekosistemler içerisine yabancı türleri sokma taraftarı değilim.

C. betulus için bence de ıhlamur ve kızılcıkların yetiştiği yerler uygun ama böyle yerlerin bilhassa kuzey bakılı olanlarını veya kuytu vadi içlerini seçerseniz daha uygun olur.

Bu taraflara (Güneybatı Çanakkale :))yolunuz düşerse görüşmek dileğiyle...

Eklenti 681712

Eklenti 681713

32. Mesajda resmini gönderdiğim gürgen giderlerinden ikisi tuttu, yeşerdi. 1 hafta önce çektiğim fotoğrafları,