Çift süren köylü çiziminin kullanıldığı Cumhuriyetin ilk yıllarına ait bu kibrit kutusunun üzerinde "Türkiye Kibritleri Sinop Fabrikası" yazıyor. Tarımın ön planda olduğu yıllarda köy ve köylüye ait motifler gündelik hayatta daha sık çıkıyordu karşımıza, şimdilerde yok denecek kadar az.

Tırpanla yapılan biçme işlemine "tırpan çalmak" denir. Bu tırpan çalmak uzaktan izlendiğinde tıpkı bir folklör ekibinin oyununa benzer. Bu fotoğrafta tırpanın tutuluşu ve biçme istikameti adeta bir figür gibi duruyor.

Malum yakın tarihlere kadar bazı köylerimizde elektirik yoktu, hatta cümleyi "bir çok köyümüzde elektirik yeni sayılır" olarakta kurabiliriz.
Köylerde aydınlanma idare ve gaz lambalarıyla sağlanırdı. Daha sonra bu ikiliye Fener ve Lüküs de katıldı.
Geceleri pilli el fenerleri kullanılırdı.
Gaz Lambasının cam şişesine "şinanay" denir.
Çizim: İdare Lambası [Tenekeden yapılır]

Derya Hanım lüküs fotoğrafı için teşekkürler.Lüks gaz lambasına kısaca "lüküs" denirdi. Lüks lambasının gömleğinin de göründüğü bir fotoğrafta ben ekliyorum.
Lüks gaz lambası her evde bulunmazdı , başka bir deyişle sosyetik aydınlatıcı idi..

Demekki Dedemler sosyetiklermiş :)) çocukluğumda çok iyi hatırlarım (gerçi gençliğime kadar geçen dönem desem daha doğru olur) Az pompaladım lüküsün pompasını :) Ellerinize emeklerinize sağlık beni geçmişi yad etmek için bilmeyenleri de bilgilendiğiniz için :))

Köy Fırını

Bir dönem köylerde kullanılan, bugünse nadiren dede yadigarı olarak karşımıza çıkan Ağaç Terazi.

Eklenti 20410
Bu fotoğrafta görünen taş, bir "binek taşı". Binek taşı ne diyecek olursanız, eskiden insanlar at, eşek gibi hayvanların üzerine binmek için bu taşları kullanırlarmış. Bu taşların işlemeli ve oymalı şekilleri olduğuna dikkat çekmek isterim. Binek taşları özellikle köylerde hala çok yaygın bir şekilde mevcutlar, nerede ise her evin önünde bu tür bir taş vardır.
Eklenti 20411
Bu fotoğrafta gördüğünüz bir süt karıştıracağı, başka bir ismi varsa ben bilmiyorum.
Eklenti 20412

Eklenti 20413
Köylerde doğada yetişen pek çok şey değişik amaçlar için kullanılır. Yukarıda iki farklı "süpürge" görüyorsunuz. İlk fotoğraftaki, bostan süpürgesi, diğeri ise kadın saçı süpürge.
Eklenti 20414

Bu fotoğrafta ise, binek taşı, yuvak ve yalak üçlüsü görünüyor. Yalak kuşların ve hayvanların su içmesi için oyularak yapılmış bir taş.

Biri Afrikalı , diğeri Avrupalı ama ikisinin de ortak yönü bizim yayıkla iş başındalar...

Dibek Taşı
http://www.geocities.com/sakarcaorenkoyu/dibek.JPG
Bir başka dibek ve tokmağı
http://www.gezgin.com/9212/t/dibek.jpg

Ah ahh az dibek dövmedik küçükken :) kimi yarma yapardı, kimisi ise bulgur.

Tandır
 

Tandır, ısınmak için kullanılan bir çeşit mangal. Yere çukur kazılarak ya da tümsek olarak yapılan özel bir fırına da tandır denir.

Eskiden kış soğuk geçen yerlerde alçak dört köşe bir masanın altına bir mangal konur ve bunun üzeri, tamamen örtecek, ateşten zarar görmeyecek şekilde pamuklu bir örtüyle kapatılırdı. Isınmak istiyenler bu örtüyü dizleri üzerine çekerler, ayaklarını mangalın etrafına koyarlardı. Sobaların olmadığı, mangalla ısıtmanın sağlanamadığı yerlerde bu usul çok kullanılırdı.

Bazı yerlerde altı ayaklı, altı köşeli veya yuvarlak ağaç masa altına kendine mahsus bir mangala ateş konmak suretiyle de tandır yapılırdı. Bunun üzerine çapraz yorganlar daha üstüne halılar örtülürdü. Ayaklar masaya doğru uzatılarak ısınılırdı. Bu ısınma esnasında güzel fıkralar ve masallar anlatılırdı. Böyle tandır başında anlatılan masal ve hikayelere tandırname denirdi.

Yere kazılarak yapılan tandırların derinliği daha ziyade 130-150 cm olur. Çaplarıysa 50-65 cm arasında değişir. Sıkı çamur, saman ve keçi tüyü ile hazırlanan karışımla yapılan tandırlar, güneşte kurutulur. Daha sonra yere kazılan çukura yerleştirilir. Tandırda mangal kömürü, odun gibi yakacaklar kullanılır.

Sacayağı
 

Masalarımızın çoğu hatalı yapılmıştır. Çünkü 4 ayaklıdırlar. Oysa bu düzlemi en sağlam şekilde ayakta tutabilmek için 4 ayağa değil, 3 ayağa gereksinim vardır. İşte sacayağı onun için çok güçlüdür. Üzerine konan devasa kazanları rahatlıkla, bir kuş tüyü hafifliğindelermiş gibi taşıyabilir. Yaşamın da ve insanlığın da üzerine oturduğu bir sacayağı var: İlgi, bilgi, sevgi.
[Aysim Altay'ın Yüreğin Sacayağı adlı Kitabından]
Üzerine tencere, kazan vb. konan sacayağına üçayak da denir. Çok basit gibi görünen bu demir parçası, felsefi boyutta bakılınca da adeta bir denge sembolüdür.

Gaz Ocağı
 

Bir zamanlar gaz ocakları vardı...Gaz ocaklarının tahtına, tüpgaz oturdu. Durumu iyice olan köylüler gaz ocağı kullandılar ama çoğunluk yine ocakbaşında yaktığı ateşle kaynattı aşını, suyunu...

Tahta teraziyi ilk defa gördüm. :))

Tekneden hamur çıkartmak ve tekneyi kazımak için kullanılan bir açar var. Mudurnu'da "kazıycak" denir. Var mı fotografı?

Fotoğrafını bulamazsak "çizeriz" Saygıdeğer zenfree...

Ben de memlekete gidince fotograflayıp ekleyebilirim. :) Teşekkürler...

Hamuru kazımak için kullanılan araca bizde "insiran" (Sıyırandan gelişmiş sanırım) denir. Sanıyorum pazar günü köye gideceğim o zaman fotoğrafını çekerim.

Bizim yörede ise "eysiran" deniyor.

"Teknolojiye bir kurban daha: Yayık
Yaylacıların vazgeçemediği ağaç yayıklar da tarihe karışıyor.
Elektriğin yaylalara kadar gitmesi, elektrikle çalışan yayıkların yaygınlaşmasını da beraberinde getirdi. Başta Doğu Karadenizli yaylacıların kullandığı ağaç yayıklar, son yıllarda maketleri yapılarak turistik mekanların vazgeçilmez süsü haline geldi."

Yer Sofrası
 

Yemekler tüm aile bireyleriyle birarada yenir. Yere “sofra bezi” serilir, üstüne sofra (tahtadan yuvarlak ayaklı tabla-sini) konur ve genellikle aynı kaptan yenir.

Köylerimizde kullanılan Tarım araç ve gereçleri aletleri ile güzel bir antik tarih oluşturmuşsunuz emeği geçen tüm değerli arkadaşlarımıza tek tek teşekkür ederim emeğinize salık

Her şey o kadar güzel ve yerli yerindeki bir anda çocukluğumu bana yeniden yaşattınız. Zevkle takip ettiğim sayfaya girince insanın içi ısınıyor.Emeği geçen bütün arkadaşlarımın yüreklerine sağlık. Ellik oraktan yer sofrasına kadar her şey tam anlamı ile bir kültür. Biraz iddaalı olacak ama dünyanın neresine giderseniz gidin köy köydür. Yaptığınız çalışmada binek taşları ve kurdun kuşun su içmesi için oyulan taşların üzerindeki motifler kimbilir hangi duygularla yapılmış. Anadolu insanının tabiyata,doğaya ve insana saygısını yansıtan bu tür örneklerden bir demeti ağaçlar netin bu sayfasında görmek inanın beni çok mutlu etti. Bende söz düşünüp bir şeyler bulabilirsem aranızda olmak isterim. Aslında o kadar çok şey varki anlatılacak.

Saygıyla.

Bu arada *ellik* resmini bulursam en kısa sürede kızıma yükleteceğim. Veya arkadaşlardan eminim bilenlerimiz varsa yardımcı olurlar sanırım. Ben tarifini yapmaya çalışacağım.

Ellik: Köylerimizde imece ile yapılan buğday veya başka bir tahıl tarımında hasat sırasında orakla beraber parmakları, elleri dikenden ve aşınmadan korumak amacı ile kullanılan nakışlı süslü bir takı diyelim. İmeceye giden insanlar nereye diye soranlara ellik orak biçmeye diye karşılık verirlerdi benim çocukluğumda. Hatta ellik Tokat yöresinde oynanan ve aynı figürlerin yansıtıldığı foklorik bir oyunun adıdır. Manilerle oynanan bu oyunda her figürün ayrı bir anlamı vardır. Bir iki maniyi sizlerle paylaşmaktan mutluluk duyarım. Umarım beğenirsiniz.

Hey ellikten ellikten
Su gelir mezellikten
Kızların benzi solmuş
Besbilli güzellikten

Mendilimin oyası
Etme güzel bu nazı
Yat kolumun üstüne
Yedireyin Kirazı.

Saygıyla.

Yunma [Banyo] Dolabı
 

Köy evleri basit görünümlerine rağmen, ihtiyaçlar için kusursuz tasarlanmıştır. Aşağıdaki fotoğraf bir dolap. Ama bu dolabın kapakları açıldığında bugünkü anlamda bir banyo mevcuttur. Dışarıdan bakıldığında ahşap bir dolap görünümü vardır ve aynı odada benzer şekilde yüklükte[yatak,yorgan koymak için] yer alır.

Ağaç köylünün her şeyidir. Yaşantısını ve işini kolaylaştıracak hemen her türlü gereç yapımında ağaç vazgeçilmezdir. Köylerde kullanılan araç ve gereçler ağaç, toprak,taş ve yakın dönemde de bakır-demir ağırlıklıdır. Resimdeki ağaç ,pratik zeka ve el becerisiyle yapılmış bir Rende.Tamamı ağaçtan yapılı, vidası bile ağaçtan.

[ATTACH]Eklenti 20852[/ATTACH]
Bunlarda genelde et karıştırmak için kullanılan karıştırıcı da adı aklıma gelmedi :o

Sayın Hakan KINACI, benim sözünü ettiğim " kazıycak" bu. :))

Bizim oralarda, tekneden hamuru almak ve tekneyi kazımak için kullanılır.

Genye köylerde taşıma işinde kullanılır. Genye ile taşıma yapmak için 2 kişiye ihtiyaç vardır. Afrikalı bu 2 kardeş sanki bize konu mankenliği yapar gibi genye ile toprak taşıyorlar.

Müjdat Gezen'in "Köyden İndim Şehire" filminde oynadığı köylü karakteri. Başındaki kasket,omzundaki yazma hadi neyse de; elindeki saz ve pikapın yanında koltuğunun altına tahta valizi de sıkıştırmayı başarmış...Bu bir komedi filmi olduğundan; filmdeki köylü karakteri gülmece unsurlarıyla donatılırken haliyle abartılmış ama burada benim vurgulamak istediğim Tahta Valiz. Eskiden gurbet yolculuğuna çıkanlar mutlaka tahta valizlerine şahsi eşyalarını koyarak, yanlarına alırlarmış. Zamanla bu tahta valizlere süsleme de yapılmış ve birbirinden renkli örnekler çıkmış ortaya. Eğer bu tür tahta valiz resmi olanlar eklerse, çok makbule geçer.

Dedemin tahta valizi hala duruyor. Hafta sonu köydeydim ama fotoğrafını çekmek aklıma gelmedi, bir daha ki sefere mutlaka fotoğraflarım.

Bu fotoğraf karesi, köy ekmeği konusuna daha net ışık tutuyor. Şimdi her tarfata gözleme yapılıyor ama köydeki gözlemeyi asla tutmaz.

Eklenti 21016
Bu da bizim köyün fırını. Ekemek yapanlar kim derseniz, Annem ve ben. Bizim yörenin somun ekmeği meşhurdur. Babam çok sevdiğinden köye her gidişimizde bizden ekmek ister.
Eklenti 21017
Bu ise "insiran"

Pek çok şeyi tanıttık sizlere, "Turan"ıda atlamayalım. Bu da bir yayık türü.
Tunarın içene boşaltılan yoğurt ve su sallanarak ayran yapılıyor. Turanın ağzına genelde karın zarı kapatılır; ama temiz ve sağlam bir bezle kapatıp çalkalamak da mümkündür.
Eklenti 21018

BIÇKI [Bağ Bıçağı]
 

Genellikle bağ, bahçe işleriyle ilgilenen köylünün en önemli el aleti bıçkıdır. Bıçkı ile bilek kalınlığındaki bir dalı kesmek mümkündür. Budama işlerinde en çok bıçkı kullanilir.

BIÇKININ YAPILISI : Sap kısmı manda boynuzudur. Isıtiııp düzlendikten sonra keserle yontulur. Bileyi taşında keser izleri kaybedilir. Eyelenir. Bilezik yeri testere ile kesilir ve eye ile düzelti*lerek açılır. Paslanmaz çelikten ya*pılan bilezik düzenli bir şekilde yerleştirilir. Ortalanarak delinir. Taşta bileziğin ve kemiğin üst kısmının fazlalıklari alınır ve eye ile düzeltilir.

Bıçkı ve çakı yüzlerinin yatağı testere ile elde açılır. Paslanmaz çelikten bıçkı ve çakı yüzleri kesilir. (Dövme çelik de olabilir.) Yüzler örste dövülür. Taşta sapa göre düzeltilir. Yani çalımı yapılır. Yüz kısmının delikleri delinir ve ayarlanir. Yüzlerin çekiç izleri taşa tutularak kaybedilir. Her usta yüzlerin üstüne tırnak ve kendi amblemini vurur. Yüzler ocakta ısıtılarak yağa atılır. (Suyu verilir.) Eğrileri düzeltilir. Yüzler taşa, keçeye, yağlı keçeye ve fırçaya tutularak parlatılır. Saplarına pimle sabitlenir. Sapların kalın ve ince eyesi çalınır. Kazo denilen keskin bir aletle sap kazınır. Sıfır numara zımpara ile zımparalanır. Sapların işlemesi yapilarak fırçada parlatılır. Son olarak yüzler tekrar taştan ve keçeden geçirildikten sonra dişleri açılır, bileyi taşında kılavuzlari alınarak kullanmaya hazır hale getirilir. 2 cm den 20 cm ye kadar büyüklükte bıçkı yapılabilir.

Eklenti 21852

Eklenti 21853

Eklenti 21854

İki farklı Gaz lambası ve testi.

Testinin en bilinen özelliği, içine koyulan suyu uzun süre soğuk muhafaza etmesidir. O yüzdendir ki, tarlaya giden köylüler, içme sularını testiye koyarlar.

Eklenti 21857

Yün eğirme aracı.
Gerçek ismi nedir bilmiyorum. Rahmetli Babaannem "Fengire" derdi. Asıl ismini bilen varsa ve yazarsa memnun olurum.

Yün eğirmek için kullanılan ağaçtan yapılı basit el aletine kirmen/kirman deniyor.

Merhaba, resimde soldan sağa, 2. Mekik (dokumada kull.)

3-4-5. "TEŞİ" denir. Yünden iplik yapımında kullanılır. görevi bükmektir. (Bayburt, Erzurum)
1 numarayı bilmiyorum.

Çocukluğumdan hatırladığım Derya kızın resminde soldan sağa dördüncü sıradaki İĞ diye bizde isimlendiriliyor. Ucundaki ağaç yuvarlak ise AĞIRŞAH diye biliyorum. Diğerlerini bilemiyorum. Umarım faydalı olmuşumdur.

Saygıyla.