Ful, Arap yasemini (Jasminum sambac)

[Mine Pakkaner]

Ful, Arap Yasemini (Jasminum sambac" Grand duke of Tuscany" )

Oleaceae familyasının bu muhteşem kokulu çiçeğini eskiden bilmeyen yoktu.Ama şehirli yeni kuşaklar fazla tanımıyor.Oysa kasaba ve köylerde hala tenekelerde ful yetiştiren meraklı kişiler var.

Filipinlerin ulusal çiçeği olan Ful egzotik ve tropik bir herdem yeşil çalı. Ancak soğukta yaprak döküyor.Akdeniz ve Ege şartlarında dış mekanda, diğer bölgelerimizde ise kaplı fidan olarak kışın içeriye almak suretiyle yetiştirilebilir.Akdeniz ve Ege'de de sert kışlardan korumak gerekir. Bizde katmerli türleri bilinir.

Haziran ayında çiçeklenmeye başlar.Güneş ve hafif gölge yerleri sever.Bol humuslu, yaprak çürüntülü,süzek toprakları severler.İlkbaharda ve yazın bol sulanır. Yaz sonuna doğru alınacak yarı odunsu çeliklerle üretilir.Ful çiçeklerinden parfüm sanayisinde faydalanılır.

Ayrıca uzak doğuda yasemin çayı fulden yapılır ve yeşil çayların aromalandırılmasında kullanılır. Çiçeklerinden elde edilen yağın aromaterapide yeri vardır.


Yaşlılar fulun en güzel tenekede yetiştiğini söylerler.Tecrübeye saygım sonsuz ben de yere ful dikeceksem hep tenekeli diktim, sadece dibini aldım ,yanlarını da açtım

Bir de ful çiçeğini koklarken burnunuzu değirmeyeceksiniz, kararır.


Sonra domateste pek güzel yaşar.Nasıl mı?

Rahmetli ninem (anneannemin annesi) ful açınca onu çiçek sapının elverdiği ölçüde keser ve olgun bir domatese saplardı.Tabakta domatese saplı duran ful hem vazo ömrünü orada tamamlar, hem salonu misler gibi kokutur, hem de kırmızıya saplamış top top beyaz çiçeklerin enteresan sunumu olurudu.

Rahmetli anneannem bahçedeki ilk ful açınca onu domatese saplar ve felç geçirdiği için artık çiçeklerle uğraşamayan komşumuza hediye gönderirdi.Anneannemin vefatından sonra komşumuz artık "bana kim ful gönderecek "diye ağlamıştı. Fulu annem yolluyor şimdi.Bizim mum çiçeği kardeşliği gibi gizli bir ful kardeşliği mevcut aralarında .

Nineme neden fulu domatese koyuyorsun dediğimde annem öyle yapardı demişti.Hesapladım, bu durumda biz 5 kuşaktır fulu domatese koyuyoruz, öncesi var mı bilmem. Ama müşterilerime ful önerdiğimde, "eski moda onlar Mine Hanım, şöyle yeni değişik bir şeyler alalım" derlerse içim acıyor veya "adını duydum ama çiçeği hiç bilmiyorum "diyenler de çok.


Fidanlıklara girdiğinizde 500 tane gülü, taflanı, kartopunu birarada görebilirsiniz 5 ful rica edeceğim deyin çoğunda yoktur.


Kısaca, birer ful edinelim mi?



Aşağıdaki özet yazılanların kolay takibi için, Sabah tarafından (burada yer alan 22 sayfadan derlenerek) yapılmıştır.



FUL, ARAP YASEMİNİ (Jasminum sambac)*
Bölüm: Magnoliophyta
Sınıf: Magnoliopsida
Takım: Lamiales
Aile: Oleaceae
Cins: Jasminum
Tür: J. sambac
*Mine Pakkaner’in [/quote][quote] agaclar.net > Bitki Dünyası > Süs Bitkileri , Sarılıcılar ve Çalılar > * Ful, Arap yasemini (Jasminum Sambac)’daki açıklamalarından derlenmiştir.
http://www.agaclar.net/forum/showthread.php?t=1270



Güzel kokulu çiçeği olan Ful egzotik ve tropik, herdem yeşil, sarılıcı ya da çalı formlu olabilen çok yıllık bir bitkidir.

İklim isteği: Akdeniz ve Ege şartlarında dış mekanda, diğer bölgelerde kaplı fidan olarak kışın içeriye almak suretiyle yetiştirilebilir. Akdeniz ve Ege'de de sert kışlardan korumak gerekir. Soğukta yaprak dökebilir.

Güneş isteği: Güneş ve hafif gölge yerleri sever.

Çiçek özelliği: Çiçeği yalın kat ya da katmerli olabilir. Haziran ayında çiçeklenme başlar.

Toprak isteği: Bol humuslu, yaprak çürüntülü, süzek toprak ister.

Su isteği: İlkbahar ve yaz bol sulanır.

Çoğaltılması: Yaz sonuna doğru alınacak yarı odunsu çeliklerle üretilir.
Çelik alırken izlenecek yol:
- keskin makas ile tepeden 10-15 cm kesilir,
- çelikler aspirinli suya batırıp 8-10 sn kadar tutulur,
- perlit, kum veya dezenfekte edilmiş torf içinde köklendirilir,
- Oksijenli sulu solüsyonla da sulanır.
Taze sürgünlerde ökçeli çelikleme yöntemi (bakınız çizim) uygulanır.

Ful çelikleri uzun zaman alsa da doğrudan su içinde de köklenebilir.

Budama : Katmerli çiçekliler daha çalı görünümlüdürler. Bunlarda zayıf ve uzayıp giden bir sürgün yerine kalın, çok dallı, dolgu formlu bir bitki tercih edilir. Bunun için de çalı tipindeki bitkilere genelde yapıldığı gibi uçtaki büyüme noktası köklendirilecek çelik olarak alınır.
Çiçeği yalın kat olanlar sarmaşık formlu büyürler ve sardırılabilir.

Gübreleme: NPK 20-20-20 gübre 1 lt suya 1 çay kaşığı ölçüde 15 günde bir verilir.

İlaçlama: Gerektiğinde arap sabunlu bit ilacı tarifi haftada bir uygulanır. İlaçlama yaparken gonca bir kağıt külah ile örtülür ki ilaç goncalarda leke yapmasın.

Yararları: Ful çiçeklerinden parfüm sanayisinde faydalanılır. Ayrıca uzak doğuda yasemin çayı fulden yapılır ve yeşil çayların aromalandırılmasında kullanılır. Çiçeklerinden elde edilen yağın aromaterapide de yeri vardır.

Hakkında söylenenler:
- Ful en güzel tenekede yetişir.
- Ful çiçeği koklanırken burun değdirilirse kararır.
- Tohumları alınmış domates ve kabak toprağı için yararlıdır.
- Ful çiçekleri en güzel domateste sergilenir. Çiçek açınca çiçek sapının elverdiği ölçüde kesilir ve olgun bir domatese saplanır. Tabakta domatese saplı duran ful vazo ömrünü orada tamamlarken hem ortamı güzel kokutur, hem de kırmızıya saplanmış top top beyaz çiçekleri ile ilgi çeker.

[cengin]

Çiçeği görür görmez kokusunu aldım, annem balkonda(teneke içinde) yetiştirirdi:"uzaktan koklayın kızım" derdi çiçekleri açtı mı, ama insanın burnunu içine gömesi geliyor koklarkenanneannem evinin önünde ve yine teneke içinde yetiştirmeye devam ediyor)

[Ful Sokağı]

Ful'u ayrı bir konu olarak açmanıza bir İzmir'li olarak çok sevindim, şu anda bana memleketimi hatırlatan şeylerden biridir Ful çiçeği.
Annemdem dinlediğim sizin yazdıklarınıza çok benziyor, annemin dediğine göre domatesi çok severmiş hatta domates parçalarını ve kabak kabuklarını Ful'un saksısına koymamı söylerdi, herhalde biraz asit toprak seviyor, bence de yaşatılması ve çoğaltılması gereken bir çiçek.
Filipinlerin ulusal çiçeği demişsiniz ama bence bizim de ulusal çiçeğimiz olabilecek kadar sevdiğimiz bir çiçek. Bence Ful'ü de birbirimize dağtmalıyız.
Şu anda elimde küçük bir tane var.
Çoğu ithal olan salon bitkileri de elbette çok güzel canlılar ama onlar nasıl olsa bolca varlar, asıl önemli olan ful, karanfil gibi yerli sayabileceğimiz güzel kokulu çiçeklerimizi yaşatabilmek.
Bu arada unutmadan ful çelikleri suda bekletilerek köklendirilebiliyor ama çok uzun sürüyor.
Herkese güzel kokulu günler diliyorum.

[Mine Pakkaner]

Aaa çok sevindim, güle güle büyütün. Aydınlık, güneşli bir yerde dursun, sık sık sulayın.Arap sabunlu bit ilacı tarinini haftada bir uygulayın.Ama goncalara gelmesin leke yapmasın.İlaçlama yaparken goncayı bir kağıt küllah ile örtüverin.Ona da düzenli besin verin.

Misler gibi kokacak açınca...

[bonsaisever]

Sağolun
Gece saksısından toprağı ile birlikte çıkarıp kocaman bir saksıya yerleştirdim.
Üzerinde hiç çiçek yok...

Bu gerçekten sarılıcı mı?
Yoksa ip'e benim mi sarmam gerekiyor?

[Ful Sokağı]

Merhaba, Ful kesinlikle sarılıcı bitki değil, tam tersi çalı bile sayılır bence, sanırım önceden bulunduğu yerde ışığa ulaşmak için kendini fazla zorlamış. Şimdilik bir destek sopası yerleştirseniz yeterli olur. Zaten giderek gövdesi sertleşir Üzerinde çiçekler arttıkça "iyi ki almışım" diyeceğiniz bir çiçektir. Bende var o yüzden biliyorum.Güle güle büyütün.
Bir de şu var, Kızılderili inancına göre toprak altında büyüyecek bitkiler gece, ışıkta büyüyecekler gündüz dikilmeliymiş, bir dahakine dikkat edin artık

[bonsaisever]

O zaman uzayıp gitmesin diye kışın bunu budamak lazım ?

[Ful Sokağı]

İyi olur aslında, budamayla elde ettiğiniz çelikleri de toprağa dikerek çoğaltırsınız hem. Ama çok da aşırı büyümüyor bildiğim kadarıyla.

[Mine Pakkaner]

Bonsaisever, eğer bu ful benim olsaydı , onu kırmızı ile çizdiğim yerden keserdim.Sonra kestiğim dalı mavi ile böldüğüm parçalardan çeliklerdim http://www.agaclar.net/forum/images/icons/icon11.gif

Şu andaki formu zayıf ve dallanması estetik değil, çalı formu verelim bari, hazır büyüme mevsimi ...http://www.agaclar.net/forum/images/icons/icon10.gif

[bonsaisever]

Mine hanım budamayı şimdi mi yapayım ?
Çelikleri Ful sokağının dediği gibi suda mı bekleteyim yoksa o saksının yanına mı ?

[bonsaisever]

bence 3. bölümde iki tane daha çelik çıkar

[Mine Pakkaner]

Orijinal Mesaj Sahibi bonsaisever

bence 3. bölümde iki tane daha çelik çıkar

Evet çıkar ama sürgünler çok taze. Onları ökçeli çelik yapmak gerekir.
Şimdi ökçeli çelik ne diyeceksiniz, bakayım çizim arayayım.Yoksa foroğraflar bir ara yollarım.

[Mine Pakkaner]

Orijinal Mesaj Sahibi bonsaisever

Mine hanım budamayı şimdi mi yapayım ?
Çelikleri Ful sokağının dediği gibi suda mı bekleteyim yoksa o saksının yanına mı ?

Şimdi budanabilir. Ful çeliğini suda köklendirebilen olmuş mudur bilmiyorum, denenebilir. Ama senin başka pek çok köklendirme ortamın var.Acer den tecrübelisin

Makas keskin olsun. Çelikleri aspirinli suya batırıp 8-10 sn kadar tutun çıkarın dikin .Oksijenli sulu solüsyonla da sulayın

[Ful Sokağı]

Yanlış anlaşılmasın, suda köklendirmeyi tavsiye olarak değil ayrıca bilgi olarak yazmıştım.Zaten insanı bayacak kadar da uzun sürüyor en iyisi çelikleri Mine Hanım'ın dediği şekilde saksıya dikmek, herkese selamlar

[bonsaisever]

Budadım ve ektim

[Sevelim]

Antalyalı olan komşum sayesinde ful çiçeğini tanıdım. İkimiz de 5. kattaydık ve merdiven boşluğunun üzeri camla kapatılmıştı. Çiçek bahçesi gibiydi tavanarasına çıkan basamaklar.

İlk gördüğümde insanın içini baydıracak kadar güzel kokan çiçeklerinin olduğunu tahmin bile edemezdim. Çünkü dalları hiç de estetik değildi. Akşamüzeri okuldan eve geldiğimde taa birinci kattan kokusunu alırdım.

Çiçeklerini domatese saplamayı da ilk defa komşumda görmüştüm.

[bonsaisever]

Niye domatese saplıyorsunuz?
Çiçek dalında durunca daha çabuk mu soluyor?

[memet]

ilginç değilmi bu ful ve domates ilişkisini herkes biliyor

[Mine Pakkaner]

Orijinal Mesaj Sahibi bonsaisever

Niye domatese saplıyorsunuz?
Çiçek dalında durunca daha çabuk mu soluyor?

İlk nasıl başladığını hiç bilemeyiz tabii ama ( düşünsenize fulu annemin anneannesi ,ninem de domatese koyardı )eh koca teneke içeriye taşınamayacağı için, fulu içeriye getirmek için şık bir çözüm olduğu kesin.

Sapı çok kısa, vazoyo değil belki bir ihtimal fincana konur, onda da içine kaçar.

Ama domatese saplandı mı hem şık olur , hem yaşar,hem salonda mis gibi kokar.
Fulcular, domatesli ful resimlerinizi bekleyeceğim.http://www.agaclar.net/forum/images/icons/icon9.gif

[bonsaisever]

Konu şimdi anlaşıldı

[memet]

ben ful almayı unutup kemeraltından çıktım bugün.
ama haseki küpesi bulmuştum belki ondandır.soğanıda oluyormuş haseki küpesinin.
paketin üstündeki tariften anladığım kadarıyla bu yıl çiçek açmayacak seneye açacak

[hija_de_laluna]

Canım annem ne çok sever ful çiçeğini, ve canım anneannem ne de güzel yetiştirirdi güneyde yaşarken. İstanbul'da bulabileceğim bir yer var mı?

[memet]

ben dün pazarda buldum.ama size bir faydası olmaz tabi....izmirde..
eskiden heryerde oluyordu da bu sefer bulana kadar biraz aramam gerekti.

[bonsaisever]

Benim ful çiçeklenmeye başlıyor

[Mine Pakkaner]

Bonsaisever, bu da her ne kadar ful diye geçse de ve misler gibi koksa da, katmerli değil, başlığa yüklediğim ful resmine benzemeyecek şaşırma

[bonsaisever]

Bunun çiçeği benim yasemin ve hanımeline benziyor yoksa ful değil mi diye soracaktım ki siz zaten teşhisi koymuşsunuz )

Bir sorun daha var.
Makinamı tamire verdiğim için resmini çekemedim.
Resimde ortada görünen çiçek açtı ve düştü
Dibinde bulunan yeşil kısım kaldı.
Diğerleri de açtığında dökülecekse kokacak çiçek kalmayacak
Düz mantığa devam...
E öyle ise atayım gitsin )

[Mine Pakkaner]

Suyu hafifçe azaltıp fosforlu potasyumlu gübre versen iyi olur

[memet]

benim ful de çiçek açacak,yakında.
aldığımda saksısındaki kumlu toprağı değiştirdim.
kötü değilsede çok da canlı görünmüyor.belki yeni toprak değiştirdiğim içindir.

[bonsaisever]

Yarım saat önce bir ful çiçeğinin sanki üç dakika öncesine göre genişlediğini görüp bir göz yanılması mı diye bakmaya başladım.
Üç ayrı çiçek neredeyse ayağa kalkıp yürümeye başladı
Mükemmel bir olay
Çiçekler rüzgarsız bir havada açmaya çalışırken harcadıkları gücü titreyişlerinden hissedebiliyorsunuz
Bilmiyorum belki fazla dikkatli bakmanın yanılgısıydı ama keşke fotoğraf makinam olsaydı da bunu sizlerle paylaşabilseydim

Daha çok çiçeklenme olacak.
Makinam gelir gelmez bunu görüntüleyip yayınlarım

[memet]

benim ful ne serpiliyor ne kuruyor hiç bir büyüme yok.
cansızda değil.tek tek bir iki çiçek açtı ufakça...
keyifsiz gibi hali...
nedendir bilemedim.