Ful, Arap yasemini (Jasminum sambac)

[Mine Pakkaner]

Ful, Arap Yasemini (Jasminum sambac" Grand duke of Tuscany" )

Oleaceae familyasının bu muhteşem kokulu çiçeğini eskiden bilmeyen yoktu.Ama şehirli yeni kuşaklar fazla tanımıyor.Oysa kasaba ve köylerde hala tenekelerde ful yetiştiren meraklı kişiler var.

Filipinlerin ulusal çiçeği olan Ful egzotik ve tropik bir herdem yeşil çalı. Ancak soğukta yaprak döküyor.Akdeniz ve Ege şartlarında dış mekanda, diğer bölgelerimizde ise kaplı fidan olarak kışın içeriye almak suretiyle yetiştirilebilir.Akdeniz ve Ege'de de sert kışlardan korumak gerekir. Bizde katmerli türleri bilinir.

Haziran ayında çiçeklenmeye başlar.Güneş ve hafif gölge yerleri sever.Bol humuslu, yaprak çürüntülü,süzek toprakları severler.İlkbaharda ve yazın bol sulanır. Yaz sonuna doğru alınacak yarı odunsu çeliklerle üretilir.Ful çiçeklerinden parfüm sanayisinde faydalanılır.

Ayrıca uzak doğuda yasemin çayı fulden yapılır ve yeşil çayların aromalandırılmasında kullanılır. Çiçeklerinden elde edilen yağın aromaterapide yeri vardır.


Yaşlılar fulun en güzel tenekede yetiştiğini söylerler.Tecrübeye saygım sonsuz ben de yere ful dikeceksem hep tenekeli diktim, sadece dibini aldım ,yanlarını da açtım

Bir de ful çiçeğini koklarken burnunuzu değirmeyeceksiniz, kararır.


Sonra domateste pek güzel yaşar.Nasıl mı?

Rahmetli ninem (anneannemin annesi) ful açınca onu çiçek sapının elverdiği ölçüde keser ve olgun bir domatese saplardı.Tabakta domatese saplı duran ful hem vazo ömrünü orada tamamlar, hem salonu misler gibi kokutur, hem de kırmızıya saplamış top top beyaz çiçeklerin enteresan sunumu olurudu.

Rahmetli anneannem bahçedeki ilk ful açınca onu domatese saplar ve felç geçirdiği için artık çiçeklerle uğraşamayan komşumuza hediye gönderirdi.Anneannemin vefatından sonra komşumuz artık "bana kim ful gönderecek "diye ağlamıştı. Fulu annem yolluyor şimdi.Bizim mum çiçeği kardeşliği gibi gizli bir ful kardeşliği mevcut aralarında .

Nineme neden fulu domatese koyuyorsun dediğimde annem öyle yapardı demişti.Hesapladım, bu durumda biz 5 kuşaktır fulu domatese koyuyoruz, öncesi var mı bilmem. Ama müşterilerime ful önerdiğimde, "eski moda onlar Mine Hanım, şöyle yeni değişik bir şeyler alalım" derlerse içim acıyor veya "adını duydum ama çiçeği hiç bilmiyorum "diyenler de çok.


Fidanlıklara girdiğinizde 500 tane gülü, taflanı, kartopunu birarada görebilirsiniz 5 ful rica edeceğim deyin çoğunda yoktur.


Kısaca, birer ful edinelim mi?



Aşağıdaki özet yazılanların kolay takibi için, Sabah tarafından (burada yer alan 22 sayfadan derlenerek) yapılmıştır.



FUL, ARAP YASEMİNİ (Jasminum sambac)*
Bölüm: Magnoliophyta
Sınıf: Magnoliopsida
Takım: Lamiales
Aile: Oleaceae
Cins: Jasminum
Tür: J. sambac
*Mine Pakkaner’in [/quote][quote] agaclar.net > Bitki Dünyası > Süs Bitkileri , Sarılıcılar ve Çalılar > * Ful, Arap yasemini (Jasminum Sambac)’daki açıklamalarından derlenmiştir.
http://www.agaclar.net/forum/showthread.php?t=1270



Güzel kokulu çiçeği olan Ful egzotik ve tropik, herdem yeşil, sarılıcı ya da çalı formlu olabilen çok yıllık bir bitkidir.

İklim isteği: Akdeniz ve Ege şartlarında dış mekanda, diğer bölgelerde kaplı fidan olarak kışın içeriye almak suretiyle yetiştirilebilir. Akdeniz ve Ege'de de sert kışlardan korumak gerekir. Soğukta yaprak dökebilir.

Güneş isteği: Güneş ve hafif gölge yerleri sever.

Çiçek özelliği: Çiçeği yalın kat ya da katmerli olabilir. Haziran ayında çiçeklenme başlar.

Toprak isteği: Bol humuslu, yaprak çürüntülü, süzek toprak ister.

Su isteği: İlkbahar ve yaz bol sulanır.

Çoğaltılması: Yaz sonuna doğru alınacak yarı odunsu çeliklerle üretilir.
Çelik alırken izlenecek yol:
- keskin makas ile tepeden 10-15 cm kesilir,
- çelikler aspirinli suya batırıp 8-10 sn kadar tutulur,
- perlit, kum veya dezenfekte edilmiş torf içinde köklendirilir,
- Oksijenli sulu solüsyonla da sulanır.
Taze sürgünlerde ökçeli çelikleme yöntemi (bakınız çizim) uygulanır.

Ful çelikleri uzun zaman alsa da doğrudan su içinde de köklenebilir.

Budama : Katmerli çiçekliler daha çalı görünümlüdürler. Bunlarda zayıf ve uzayıp giden bir sürgün yerine kalın, çok dallı, dolgu formlu bir bitki tercih edilir. Bunun için de çalı tipindeki bitkilere genelde yapıldığı gibi uçtaki büyüme noktası köklendirilecek çelik olarak alınır.
Çiçeği yalın kat olanlar sarmaşık formlu büyürler ve sardırılabilir.

Gübreleme: NPK 20-20-20 gübre 1 lt suya 1 çay kaşığı ölçüde 15 günde bir verilir.

İlaçlama: Gerektiğinde arap sabunlu bit ilacı tarifi haftada bir uygulanır. İlaçlama yaparken gonca bir kağıt külah ile örtülür ki ilaç goncalarda leke yapmasın.

Yararları: Ful çiçeklerinden parfüm sanayisinde faydalanılır. Ayrıca uzak doğuda yasemin çayı fulden yapılır ve yeşil çayların aromalandırılmasında kullanılır. Çiçeklerinden elde edilen yağın aromaterapide de yeri vardır.

Hakkında söylenenler:
- Ful en güzel tenekede yetişir.
- Ful çiçeği koklanırken burun değdirilirse kararır.
- Tohumları alınmış domates ve kabak toprağı için yararlıdır.
- Ful çiçekleri en güzel domateste sergilenir. Çiçek açınca çiçek sapının elverdiği ölçüde kesilir ve olgun bir domatese saplanır. Tabakta domatese saplı duran ful vazo ömrünü orada tamamlarken hem ortamı güzel kokutur, hem de kırmızıya saplanmış top top beyaz çiçekleri ile ilgi çeker.