Ecballium elaterium, Eşek hıyarı, Acı dülek

[Müjgan]

16129
Fotoğraf: http://fr.treknature.com/gallery/Europe/Spain/photo109699.htm (http://fr.treknature.com/gallery/Europe/Spain/photo109699.htm)


Sistematik hiyeraşisi:

Kingdom : Plantae
Subkingdom : Tracheobionta
Division : Magnoliophyta Cronquist, Takht. & Zimmerm. ex Reveal
Class : Magnoliopsida Brongn.
Subclass : Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.
Order : Violales Perleb
Family : Cucurbitaceae Juss.
Genus : Ecballium A. Rich.

[Müjgan]

16130
Fotoğraf: http://fr.treknature.com/gallery/Europe/Spain/photo69740.htm (http://fr.treknature.com/gallery/Europe/Spain/photo69740.htm)


Ecbalium elaterium, ülkemizde deniz seviyesiyle 600 m'ler arasındaki kurak alanlarda, yol kenarlarında, dere yataklarında yaygın olarak bulunur. Sarı çiçekli, tüylü, çok yıllık, otsu ve sürünücü bir bitkidir. Şehir ve kasaba yakınlarındaki viraneliklerde yetişir.
Güney Avrupa ve Türkiye'de yaygındır.

Gövdesi yatık, sağlam, sert kıllı, açık yeşil, en fazla 25 cm boyundadır. Yapraklar oldukça kalın, sert, üstte koyu yeşil ve pürüzlü, yumurtamsı-üçgenimsi, kalpsi, kenarlarda oyuklu ve dalgalı, 4-14.5 x 3.5-17 cm'dir. Çiçek durumu sapı dik, pürüzlü, 2-10 cm boyundadır. Erkek çiçekler salkım çiçek durumunda; petaller 8-16x4-7 mm. Dişi çiçekler tek; çiçek sapı 1-8 cm boyunda; petaller 6-12x 3-6 mm. Üzümsü meyve sarkık, 3-5 x 1.5-2 cm. tohumlar yaklaşık 4 mm boyundadır. Meyvenin başta yeşil olan rengi olgunlaşınca sarımsı yeşile döner ve meyva saptan kolaylıkla ayrılır. Bu şekilde meyvanın dip kısmında açılan delikten tohumlar ve usare dışarı fışkırır. Bu usare özellikle gözler için çok tahriş edicidir.

Meyve ve köklerde etkili madde olarak, elaterin ve türevleri bulunmaktadır.

[Müjgan]

Eski Mısırlılar döneminden beri bu bitkinin kullanılışı bilinmektedir. Bütün bitki bilhassa meyve ve kök idrar arttırıcı ve müshil etkiye sahiptir. Dahilen alındığında yüksek miktarlarda, bilhassa kalın barsağı tahriş eder ve bunun sonucunda kanlı ishaller görülebilir.

Halen tedavide, meyva usaresinden elde edilen ve elaterium ismiyle tanınan madde, dahilen müshil olarak kullanılmaktadır.

Meyvalarının sıkılması ile elde edilen taze usare, buruna çekilmek yoluyla, sinüzite karşı kullanılması Anadoluda yaygındır. Klinik deneysel araştırmalar ile usarenin sinüzitte bir miktar iyileşme sağladığı saptanmıştır.
Doktor gözetimi olmadan yapılan direkt uygulamalar ile bir çok olay da hastanede bitmiştir. Son derece riskli ve tahriş edici olduğu için kullanılmamalıdır.

Halk arasında kullanılan diğer isimleri, Acıdülek, Acıdüvelek, Acıkavun, Cırtlak, Cırtatan, Hıyarcık, Kargadüveleği, Şeytankeleği, Yabanihıyar'dır.

[Sebahattin Sargın]

Bu benim çocukluğumdaki korkulu rüyam :(. Bebeklikten başlayan sinüzit rahatsızlığım ailemi ve beni çok uğraştırmıştı. Bir gün İnegöle akrabaları ziyarete gittiğimizde bir kadın anneme bu bitkiden bahsetti ve sinüzite iyi geldiğini söyledi. Anneciğimde oğluma iyi gelicektir, şifa niyetine evladım diye kullandırdı bana. Sabahaı zor etmiştim korkunç acılar çektirmişti bana. Gerçi evet denildiği gibi sinüzite bir miktar iyi etkide bulunuyor. Ama miktarı fazla abartmayın ve mutlaka doktorunuza danışın...

Sevgiler ;)

[Melih Bakırlıoğlu]

Bitki usaresini su ile %10 luk karışım olarak her defasında 2 damlayı geçmemek şartı ile kullanabilirsiniz.Allerjik bünyelerde direkt usareyi kullanmak hastanelik yapacak kadar tehlikeli olabiliyor.Hoşçakalın

[gorefast]

her ne kadar tıbbın temeli kocakarı ilaçları da olsa **** berberlikten de türese bu forumda böyle bir tarif verilmesine **** seyreltilmiş nolcak gibi yaklaşılmasına karşıyım ve uygunsuz olduğuna inanmaktayım. çevremizdeki insanlar toplardı fakat ne için toplandığını bilmiyorum yinede biliyor olsak da tarif olarak insan sağlığını direkt etkileyebilecek bir şeyler yazmamak lazım.

[uci]

Bu benim çocukluğumdaki korkulu rüyam :(. Bebeklikten başlayan sinüzit rahatsızlığım ailemi ve beni çok uğraştırmıştı. Bir gün İnegöle akrabaları ziyarete gittiğimizde bir kadın anneme bu bitkiden bahsetti ve sinüzite iyi geldiğini söyledi. Anneciğimde oğluma iyi gelicektir, şifa niyetine evladım diye kullandırdı bana. Sabahaı zor etmiştim korkunç acılar çektirmişti bana. Gerçi evet denildiği gibi sinüzite bir miktar iyi etkide bulunuyor. Ama miktarı fazla abartmayın ve mutlaka doktorunuza danışın...

Sevgiler ;)
Samsun'da 20 yıllık sinüzit hastalığımı 15 yıl önce bu tür bir tedavi ile atlattım. Ama dendiği gibi aşırı zararlı bir bitki. Aşırı diş ağrısı nedeniyle gittiğim dişcide diş kanallarım sinüzit sıvısı içinde kaldığından sağlam dişlerin ağrıdığını öğrendim ve beni dişçi bu tür tedavi uygulayan birisine gönderdi.(Anlayacağınız doktor tavsiyesi :) )Burun deliklerine 2 damla damlatıldı. 15 dk sonra çıtırdamalar ve kırılmalara benzer sesler duymaya başladım. Bir hafta boyunca akıntı, daha sonra ağır bir grip .. Sonuç hastalığım tamamen geçti. Yalnız çok zehirli bir bitki.Karadenizde ölümler bile oldu zamanında bu bitkiden. Kendiniz evde denemeyin.Kendi başınbıza kesinlikle kullanmayın....

[Sebahattin Sargın]

Sevgili uci tecrübenizi paylaştığınız için teşekkür ederiz. Dediğiniz gibi doktor tavsiyesi olmadan ve yüksek dozda kesinlikle kullanmayın arkadaşlar. Evet sinüziti geçiriyor tabi ilk önce ciddi manada sizi zorluyor. Ama Sevgili Preacox'un bir sözü vardı, yanlış hatırlamıyorsam şöyleydi:

"Zehri yapan dozudur"

Bu konuya gayet uygun ;)

Sevgiler ;)

[gorefast]

komiksiniz ne diyeyim size birde doktor tavsiyesi diye geyik yapıyosunuz eh helal olsun....
sağlıkla ilgili bi bölüm okuyanınız yakmu ya hayat bu ülkede bundan ucuz işte zehri yapan dozu değil tamamiyle etki mekanizması dır felsefi laflara da gerek yok allah işini bilir ne diyim artık

[Sebahattin Sargın]

Sn. gorefast;

Öncelikle lütfen Foruma mesaj yazarken Türkçemizin imla kurallarına uyunuz. Biz burada geyik yapmıyoruz, ama sizin gibi birinin bakış açısı bu olduğu için bunu normal karşılıyorum. Felsefi laflara gerek olup olmadığına siz karar verecek değilsiniz, biz sadece yaşadıklarımızı paylaştık. Ben o sözü kullanarak bu bitkinin kullanım dozuna dikkat etmemiz gerektiğini anlatmaya çalışmıştım.

Tabi herkesin olaylara bakış açısı farklı ne diyelim...

[limon]

Çocukken annem "Bu bitki çok zehirli sakın yaklaşmayın!" demişti. Meraktan ama korkarak elimize 1,5 metrelik dalı alıp uzaktan patlatıp üzerimize sıçrayacak diye kaçışırdık. Üzerimize sıçrayınca asit gibi elbiselerimizi yakıp bizi eritecek gibi gelirdi :) O gün bugün yakınından geçmem ;)

[Vildan Sönmez]

Sevgili arkadaşım bense 50 yaşındayım,nerde görsem ayağımı şöyle uzatır, hafifçe dokunarak fışkırmasını beklerim.Havalimanındaki orman fidanlığına giden yolda çok var, öğle tatili yürüyüşlerimizde genç arkadaşlarıma gösterdiğimde çok şaşırmışlardı ilk kez görüyorlarmış.Ama tabi, gözlerimi kapatarak, çünkü zehirli olduğunu ben de duymuştum.

Çocukken annem "Bu bitki çok zehirli sakın yaklaşmayın!" demişti. Meraktan ama korkarak elimize 1,5 metrelik dalı alıp uzaktan patlatıp üzerimize sıçrayacak diye kaçışırdık. Üzerimize sıçrayınca asit gibi elbiselerimizi yakıp bizi eritecek gibi gelirdi :) O gün bugün yakınından geçmem ;)

[gorefast]

syn sargın
1. imlam senden düzgün
2. bir sağlıkçı olarak inanılmaz ama insanların aynen burdaki muhabbetlerde geçtiği gibi kulaktan dolma vs hikayelerle (az doz diye birşey yoktur) neler yaptığını kliniklerde görende benim
sonuçta bir önceki mesajdaki gibi hikayeler çocukluk anıları hoş ama tarif vermek helede sağlık sorunları ile ilgili birde iyi geldi demek inanılmaz bir hata yinede tartışmayı uzatmayalım ben sana keyfin bilir dedim geçtim her nekadar sizin tarifi okuyan varsada tıbben böyle bi uygulamanın yerinin olmadığının da okunması gerekiyor!...

[praecox]

Sayın Sebahattin Sargın,

bu tarz fitofarmakalarda bir diğer konu aktif maddenin standardizasyonu sorunudur yani etken maddelerin ve hatta zararlı olabilecek maddelerin miktarı ve oranı çok değişik olabiliyor, yetiştikleri yere toprağa ve çevre şartlarına bağlı olarak da. Bir de her aktif maddenin terapotik genişliği denen etki dozu ile lethal dozun arasındaki doz ayarı vardır ki bu da ciddi bir faktor. Tüm bunları geçsekde... benim duyduğum bir vakada bu nasılsa sinüsitise iyi geliyorsa hemeroidal rahatsızlığıma da iyi gelir diyen bir bayanın rektal aplikasyonu sonucu takribi kolona kadar 20 cm lik bir bağırsak kısmının alınması ile sonuçlanan vakaalar.
Evet yılan zehirlerinden bugün tansyon ilaçları elde edilebiliyor ama dedğim bu üç faktör standardizasyon teraoptik genişlik ve aplikasyon şekli...
Bu bağladmda pekde o tarz çözelti formülasyonu vermek en azından aleni telafuz etmek, çok da doğru olmuyor.

[sukranayalp]

Sn Gorefast,
Sebahattin Sargın tarif vermemiş ki. Tam aksine doktora danışmaktan bahsetmiş. Sizinle aynı görüşte.

[Sebahattin Sargın]

Sn. Gorefast;

Ben ilk önce doktor tavsiyesi ile alın dedim sonrada yüksek dozda kullanmayın dedim. Precox'un dediği sözüde buna ilave olarak ekledim. İmla konusunda sizinle tartışmaya girmeyeceğim, zaten herşey açık ve net. Ben insanlara "aaa bu can yakar ama yararlıdır, doktora sormadan kullanbilirsin" şeklinde birşey söylemedim. Neyse konu dışı konuşma yeterince yaptık daha fazla ileri gitmeyelim...

[gorefast]

istersen aramızdaki polemiği uzatmayalım konusuna katılıyorum ama sağlıkçı olmamla ilgili olarak (aramızda kalsın)hiç bir doktor böyle birşeyi tavsiye edemez etmesi de düşünülemez praecox'unda anlattığı nedenlerden. sonuçtada böyle bir doktor öneris dahi sözkonusu değil; işte benim düşüncemin özü bu.
****** herkes fikrini söylemekte özgür, kırgınlık olmadan...iyi günler.

[Müjgan]

Konuyu uzatmaya bence de gerek yok. Burada tıbbi kullanımın olduğunu ama risklerini de birlikte yazıyoruz. Ayrıca bazı doktorların bunu serum fizyolojikle seyreltip, denetimli olarak uyguladıklarını da ben biliyorum. Kesin dil kullanmak doğru değil yani...
Foruma giren insanların bilgisayar kullanabildiklerine göre, sıradan diğer "cahil" insanlar gibi olmadıklarına eminim. Hiç kimse bu nesneyi alıp burnuna sokmaz kısacası. Ve kullananlar da başına neler geleceğini kulaktan dolma bilgilerle zaten gayet iyi biliyor. O yüzden konu hakkında kapışmaya gerek yok.

Doz konusunda ise şu söylenebilir. Bir etken maddenin düşük dozda kullanılması ile farmakolojik etki elde edilebileceği gibi, dozu yükselterek ölümcül dozlara ulaşmak mümkün. Bu iş farmakolojinin işi burada tarışmak da uygun değil. :)

[omereser]

Ben de size bir eşek hıyarı anımı anlatayım: Buca Eğitim son sınıfta öğrenciydim. Okul yemekhanesinin önünde sıradaydık. Yan tarafımızda olgunlaşmış meyveleri olan bir eşek hıyarı vardı. Meyvelerinin patladığını biliyordum ama hiç görmemiştim. Bir tane kopardım ve elimde oynamaya başladım. Az sonra elimde patladı ve suyla karışık siyah tohumlar etrafa fırladı. Önümde bizim bölümden bir kız ve erkek arkadaşı vardı. Tohumların çoğu oğlanın üzerine gitti. Çocuk beni birkaç defa tehdit ettiyse de kızın kefilliğiyle kurtuldum.

[limon_sever]

Benim merak ettiğim bir şey var. Eşek hıyarı çok yıllık ve güçlü bir kök sistemi var. Acaba eşek hıyarına salatalık aşılasam tutar mı ve tutarsa çıkan meyveler zararlı olur mu?

[limon_sever]

Aşıyı dün akşam yapmıştım. Sabaha kadar canlı durmuş. Bakalım tutacak mı?

Eşek hıyarına salatalık aşısı
488561

[devrann]

Aşıyı dün akşam yapmıştım. Sabaha kadar canlı durmuş. Bakalım tutacak mı?

Eşek hıyarına salatalık aşısı
488561

Aşı tutmaya tutmuştur da,bitkinin öz suyu veya meyvesinin tahriş edici özelliği var,salatalıklar zehirli olabilir.Aşılayıp meyve elde ettikten sonra laboratuara göndermek lazım.
Birde bu tarzda kurak yerlerde yetişen karpuza benzeyen küçük meyveli bir bitki daha var ama adı aklıma gelmedi.