Hyacinhus orientalis (Sümbül) [Arşiv]

krkguide

21-03-2007, 13:41

Familyası; Liliaceae (Zambakgiller)

Bu tür 15-20 cm yükseklikte, çok yıllık, otsu bir bitkidir. Çiçekler 6 parçalı, kuvvetli kokulu, açık veya koyu mavi renkli ve kısa saplıdır. 5-15 çiçek gövde üzerinde seyrek bir salkım yapar.

Ülkemizde iki alttürü vardır. Bunlardan alttür "orientalis" İçel, Hatay, özellikle Osmaniye ve çevresinde yaygındır. Diğer alttür olan "chionophilus" ise Kayseri, Sivas, Kahramanmaraş ve Tunceli çevrelerindeki dağlarda yabani olarak yetişir ve endemiktir.

Yumruları haricen yumuşatıcı ve çıban açıcı olarak kullanılır. Soğan ezilir, sütte pişirilir ve elde edilen merhem çıban üzerine sürülür. Tohumları eskiden iştah açıcı, sarılık ve belsoğukluğunu tedavi edici olarak dahilen kullanılırdı.

Osmanlılar döneminde çok sevilen ve Osmanlı saraylarında yetiştirilmek üzere toplandığı bilinen bir süs bitkisi idi. Bu dönemde yetiştirilen sümbül çeşitlerinin renkli resim ve isimlerini taşıyan bir elyazması Topkapı Sarayı Kütüphanesinde bulunmaktadır (Musavver Sümbülname, 1149/1737, Topkapı Sarayı Kütüphanesi No.H.413).

Evliya Çelebi, Belen (Antakya) dağlarında yetişen sümbüller hakkında şöyle yazmaktadır:

"Dağlarında olan sümbül ve müşk-i rumisi, sahraları süsleyip 'Bakras sümbülü ve müşk-i rumisi' (Bakras=Pagrae=Kabaağaç: Kırıkhan Antakya yolu üzerinde, batı ksımında, ana yola 4 km uzakta, kale ve şehir. Eskiden Bağras da denilirdi. Haçlılar döneminden önce kalesi, akar suları ve bahçeleri ile meşhur idi. Haçlılar seferinden sonra harap olmuş ve bugün bir köy halindedir.) diye meşhurdur. Mevsiminde insanın dimağını kokulandırır. Halkın işleri, bağ ve bahçe dağlarında çiçek soğanları çıkarıp İstanbul'a ve diğer şehirlere götürüp satmaktır".

Birçok bahçe çeşitleri süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir.

Kaynak: Türkiye'de Bitkiler ile Tedavi, Prof.Dr.Turhan BAYTOP
Atlas Türkiye Çiçek Haritası, Bir Çenekliler