Mine Pakkaner
04-02-2007, 00:27
Yalova Ataturk Tarim Isletmesi'nin tasfiye edilmesine iliskin Basbakanlik Yuksek Planlama Kurulu (YPK) islemini iptal etti.
"Ataturk'un mirasini yasatmak tarihsel bir sorumluluktur"
Bursa 2. Idare Mahkemesi, Tarim-Is Sendikasi, TMMOB Ziraat Muhendisleri Odasi ve TEMA Vakfi'nin actigi dava uzerine, Yalova Ataturk Tarim Isletmesi'nin tasfiye edilmesine iliskin Basbakanlik Yuksek Planlama Kurulu (YPK) islemini iptal etti.
Mahkeme, 26.12.2006 tarih ve 2005-1080 esas nolu karariyla tarim topraklarinin onemi konusunda siyasi cevrelere de ders verdi. Topragi korumanin bir ulusun onuru oldugu vurgulanan mahkeme kararinda, Idarenin tasfiye yerine, Anayasa hukumleri uyarinca "topragin verimli olarak isletilmesini korumak ve gelistirmek" icin onlem almasi gerektigi bildirildi. Kararda, "Her seyden once ATATURK'un kurarak hazineye "hediye" ettigi dava konusu tasinmazin anilan kimliginin yasatilmasi tarihsel bir sorumluluktur. Bu nedenle uyusmazligi herhangi bir iktisadi devlet tesekkulunun karliligi ve verimi dustugu icin tasfiye edilmesi olarak ele almak yuzeysel bir yaklasim olacaktir" gorusu dile getirdi.
Bursa 2. Idare Mahkemesi'nin soz konusu karari soyle:
T.C.
BURSA
2. IDARE MAHKEMESI
ESAS NO: 2005/1080
KARAR NO: 2006/2562
DAVACI: TARIM IS SENDIKASI GENEL BASKANLIGI
VEKILI: AV. AHMET VEFA GUNTURKUN
Bankaci Sokak No: 10 Kocatepe / Ankara
DAVALI: BASBAKANLIK / ANKARA
MUDAHIL: 1- TEMA (Davaci Yaninda)
VEKILI: Av. Omer Aykul
Suleymanbey Sk. No: 1 Ergun Polat Apt. K:2 D:12 Gayrettepe-Istanbul
MUDAHIL: 2- ZIRAAT MUHENDISLERI ODASI BASKANLIGI (Davaci Yaninda)
VEKILI: Av. Zuhal Sirkecioglu Donmez Bestekar Sk. No: 49/5 K.Dere / ANKARA
MUDAHIL: 3- YALOVA BELEDIYE BASKANLIGI (Davali Yaninda)
VEKILI: Av. ALI GULER
Yalova Belediye Baskanligi - YALOVA
MUDAHIL: 4- KUTAHYA SERAMIK PORSELEN TURIZM A.S (Davali Yaninda)
MUDAHIL: 5- NAFI GURAL (Davali Yaninda)
VEKILI: Av. MUSTAFA DONMEZ
1 Nolu Belediye Is Hani K:2 Gediz - KUTAHYA
MUDAHIL: 6- YALOVA ESNAF-SANATKARLAR ODASI BIRLIGI - YALOVA (Davali Yaninda)
MUDAHIL: 7- YALOVA MINIBUSCULER ODASI-YALOVA (Davali Yaninda)
DAVANIN OZETI:
Tarim Isletmeleri Genel Mudurlugu'ne bagli Yalova ilinde bulunan ATATURK Tarim Isletmesi'nin tasfiye edilmesine, tasfiyeden sonra devir esnasinda tapu kayitlarina halen kullanilmakta olan tarim arazilerinin tarim arazisi olarak korunmalari seklinde bir serh dusulmesi kaydiyla soz konusu arazinin hazine adina tescil edilmesine ve Maliye Bakanligi Milli Emlak Genel Mudurlugu'ne devredilmesine iliskin Yuksek Planlama Kurulu'nun 14.03.2005 gun ve 2005/T-3 sayili kararinin; isletmenin 1928 yilinda Yalova ve cevresinde hayvancilik ve meyvecilik alaninda potansiyel olusturulmasi amaciyla ATATURK tarafindan kuruldugu, daha sonralari Devlet Uretme Ciftlikleri bunyesinde faaliyetini surduren isletmenin en son 233 sayili KHK hukumleri uyarinca TIGEM Genel Mudurlugu bunyesinde varligini devam ettirdigi, Yalova Belediyesi tarafindan isletmenin arazilerine el konulmak istendigi, bu amacla Belediye Meclisi ile kararlar alindigi, yapilmak istenen tasarrufun hicbir bilimsel ve teknik altyapisinin bulunmadigi, ileri asamalarda arazinin belediyeye devredilecegi, alinan kararin dayanagi olarak 540 sayili KHK'nin 5. maddesi gosterilmekte ise de bu madde ve soz konusu KHK'nin diger maddelerinde Yuksek Planlama Kurulu'na isletmelerin devri ve tasfiyesi ile ilgili bir yetki verilmedigi, TIGEM Ana Statusunun 23. maddesinde tasfiye konusunda 233 sayili KHK'nin uygulanacaginin hukum altina alindigi, ayrica isletmenin tasfiyesi ile isletmede calisan 39 isci ve 14 memurun magdur olacagi ileri surulerek iptali istenilmektedir.
DAVACI YANINDA DAVAYA KATILAN TMMOB ZIRAAT MUHENDISLERI ODASI BSK'NIN IDDALARININ OZETI:
Isletmenin faaliyet konusu ve kurulus amaci itibariyle alinan karardan etkilendikleri ve davaya katilma sartlarini tasidiklari, dava konusu Yuksek Planlama Kurulu karari ile tarim alanlarinin zarar gorecegi, isletmenin tasfiye amacinin belirsiz oldugu, kararin kamu yarari ve hukuka aykiri oldugu ileri surulerek dava konusu Yuksek Planlama Kurulu kararinin iptal edilmesi gerektigi savunulmustur.
DAVACI YANINDA DAVAYA KATILAN TEMA VAKFI'NIN IDDIALARININ OZETI:
Turkiye Cumhuriyetinin kurucusu ulu onder ATATURK'un Turk ciftcisine ve koylusune yol gostermek, tarim ve hayvanciligi gelistirmek amaciyla kurdugu ciftliklerden biri olan dava konusu yerin rant amacli yok edilmeye calisildigi, soz konusu YPK kararinin basta Anayasa olmak uzere ilgili mevzuata aykiri oldugu, ustun kamu yararina aykiri hareket edildigi, verimli tarim arazilerinin yok edilmesinin yaninda ayni yerde planlanan yatirimlarin cevresel etkilerinin dahi dusunulmedigi, bolgenin ekolojik dengesinin de olumsuz etkilenecegi iddialariyla iptali istemidir.
SAVUNMANIN OZETI:
Iktisadi Devlet Tesekkulu olan soz konusu isletmenin amac ve faaliyet konularinin gerceklestirilmesi ile ilgili hukuki mevzuatinin TIGEM Ana Statusu ile 233 sayili KHK oldugu, verimlilik ve karlilik esasi ile faaliyet gosteren isletmenin devir, tasfiye ve yonetilmeleri ile ilgili hukumlerin 233 sayili KHK'de duzenlendigi, ote yandan 540 sayili KHK'nin 5. maddesinde Yuksek Planlama Kurulu'nun gorevlerinin sayildigi, bu madde ile Yuksek Planlama Kurulu'na dava konusu kararin alinmasi konusunda yetki verildigi, Isletmenin arazilerinin kullanilmasi ile ilgili davaci tarafin iddialarinin gercegi yansitmadigi, isletmenin 1.220 dekar kulturalti, 1.760 dekar kulturdisi olmak uzere toplam 2.980 dekar buyuklugunde arazisinin bulundugu, isletmenin tarim alanlarinda elma, zeytin yetistiriciligi, seracilik, cicekcilik, badem, zeytin, kiwi, diger meyve fidanciligi uretiminin yapildigi, tarima uygun olmayan alanlarinda ise mese, fistik cami, akca agac, kestane, cinar, kermes mesesi ve calilik, makilik bulundugu, dava konusu karar ile tarim arazilerinin amac disi kullanilmasinin yasal olarak onlenmesinin amaclandigi, isletmenin ana statusunde ongorulen amac dogrultusunda tohumluk ve damizlik uretim yapilamadigi, buna 1999 depreminde arazilerin kismen sehir icinde kalmasiyla isletme arazisine prefabrike konutlarin kurulmasi ve gerekli yatirimlarin yapilamamasinin neden oldugu, isletmenin verimlilik ve karlilik esasina gore faaliyet gosteremeyerek zarar ettigi, isletmede calisanlar isten cikarilmayarak cevre illerdeki diger isletmelere nakledildikleri, bu nedenle calisanlarin magduriyetlerinin bulunmadigi, tesis edilen islemin mevzuata uygun oldugu ileri surulerek davani reddi gerektigi savunulmaktadir.
DAVALI YANINDA MUDAHIL YALOVA BELEDIYE BASKANLIGI SAVUNMASININ OZETI:
Uyusmazlik konusu yerde belediye tarafindan nazim imar plani geregince kentin ekonomik ve sosyal yonden onunu acacak calismalar yapildigindan bahisle, kamu yarari gozetilerek tesis edilen dava konusu islemin yerinde oldugu, soyut iddialarla acilan davanin reddi gerektigi savunulmaktadir.
DAVALI YANINDA MUDAHIL KUTAHYA SERAMIK PORSELEN TURIZM A.S VE NAFI GUROL'IN SAVUNMASININ OZETI:
Dava konusu tasinmazlarin bulundugu bolgede kendilerine turizm yatirimi icin tahsis yapildigindan bahisle usul yonunden davacinin ve davaci yaninda davaya katilanlarin taraf ehliyeti ve dava acma ehliyetlerinin bulunmadigi, esastan ise ekonomik acidan surekli zarar eden tesisin kamuya yuk oldugu, turizm alanina yapacaklari yatirim ile yore halkinin kalkinacagi, kamu yararina uygun olarak verilen kararin istihdami da artiracagi iddialariyla davanin reddi gerektigi savunulmaktadir.
DAVALI YANINDA MUDAHIL YALOVA ESNAF VE SANATKARLAR ODASI BIRLIGI VE YALOVA MINIBUSCULER ODASI'NIN SAVUNMASININ OZETI:
Soz konusu Tarim Isletmelerinin her yil trilyonlarca zarar ettigi, yore halkinin istihdami ve Yalova ekonomisinin canlanmasi amaciyla tesis edilen islemin kamu yararina uygun oldugu, davanin reddi gerektigi savunulmaktadir.
TURK MILLETI ADINA
Karar veren Bursa Ikinci Idare Mahkemesince, davali yanindaki mudahillerden Kutahya Seramik Porselen Turizm A.S ve Nafi Gural'in durusma talebi, 1086 sayili H.U.M.K'nun 57. maddesi uyarinca mudahilin davaya dahil oldugu tarafla birlikte hareket edebilecegi kurali geregince tek basina durusma talep edemeyeceginden durusma talebi yerinde gorulmeyerek dava dosyasinda yer alan bilgi-belgeler incelendikten sonra isin geregi gorusuldu:
Davaya katilma isteminde bulunan 1 - Kutahya Seramik A.S. 2 - Nafi GURAL 3 - Yalova Esnaf ve San. Odalari Birligi 4 - Yalova Minibusculer Odasi'nin bu davanin sonucu ile dogrudan iliskisi bulundugu anlasildigindan, Hukuk Usulu Muhakemeleri Kanunu'nun 53. maddesi uyarinca davali yaninda davaya katilma isteminin kabulune karar verildikten sonra isin esasina gecildi.
Dava, Tarim Isletmeleri Genel Mudurlugu'ne bagli Yalova ilinde bulunan ATATURK Tarim Isletmesi'nin tasfiye edilmesine, tasfiyeden sonra devir esnasinda tapu kayitlarina halen kullanilmakta olan tarim arazilerinin tarim arazisi olarak korunmalari seklinde bir serh dusulmesi kaydiyla soz konusu arazinin Hazine adina tescil edilmesine ve Maliye Bakanligi Milli Emlak Genel Mudurlugu'ne devredilmesine iliskin Yuksek Planlama Kurulu'nun 14.03.2005 gun ve 2005/T-3 sayili kararinin iptali istemiyle acilmistir.
2577 Sayili Idari Yargilama Usulu Kanunu'nun 27/2. maddesinde; "Danistay veya idari mahkemeler, idari islemin uygulanmasi halinde telafisi guc veya imkansiz zararlarin dogmasi ve idari islemin acikca hukuka aykiri olmasi sartlarinin birlikte gerceklesmesi durumunda gerekce gostererek yurutmenin durdurulmasina karar verebilirler" hukmune yer verilmistir.
Anayasanin 44. maddesinde "Devlet, topragin verimli olarak isletilmesini korumak ve gelistirmek, erozyonla kaybedilmesini onlemek ve topraksiz olan veya yeter topragi bulunmayan ciftcilikle ugrasan koyluye toprak saglamak amaciyla gerekli tedbirleri alir. Kanun, bu amacla, degisIk tarim bolgeleri ve cesitlerine gore topragin genisligini tespit edebilir.
Topraksiz olan veya yeter topragi bulunmayan ciftciye toprak saglanmasi, uretimin dusurulmesi, ormanlarin kuculmesi ve diger toprak ve yer alti servetlerinin azalmasi sonucunu doguramaz...", 45. maddesinde, "Devlet, tarim arazileri ile cayir ve meralarin amac disi kullanilmasini ve tahribini onlemek, tarimsal uretim planlamasi ilkelerine uygun olarak bitkisel ve hayvansal uretimi artirmak maksadiyla, tarim ve hayvancilikla ugrasanlarin isletme arac ve gereclerinin ve diger girdilerin saglanmasini kolaylastirir..." ve 166. maddesinde ise "Ekonomik, sosyal ve kulturel kalkinmayi, ozellikle sanayinin ve tarimin yurt duzeyinde dengeli ve uyumlu bicimde hizla gelismesini, ulke kaynaklarinin dokum ve degerlendirilmesini yaparak verimli sekilde kullanilmasini planlamak, bu amacla gerekli teskilati kurmak Devletin gorevidir..." hukumleri yer almaktadir.
5403 sayili Toprak Koruma ve Arazi Kullanimi Kanununun 1. maddesinde, "Bu kanunun amaci; topragin dogal veya yapay yollarla kaybini ve niteliklerini yitirmesini engelleyerek, korunmasini, gelistirilmesini ve cevre oncelikli surdurulebilir kalkinma ilkesine uygun olarak, planli arazi kullanimini saglayacak usul ve esaslari belirlemek" vurgulanarak, 9. maddesinde, "Arazi kullanimini gerektiren her turlu girisim ve yatirim surecinde topraklarin korunmasi, dogal ve yapay olaylar sonucu meydana gelen toprak kayiplarinin onlenmesi; arazi kullanim planlari, tarimsal amacli arazi kullanim plan ve projeleri ile toprak koruma projelerinin uygulamaya konulmasi ile saglanir", 13. maddesinde, "Mutlak tarim arazileri, ozel urun arazileri, dikili tarim arazileri ile sulu tarim arazileri tarimsal uretim amaci disinda kullanilamayacagi" vurgulanmis, 18. maddesinde de, "Topragin korunmasi, uretim gucunun gelistirilerek surdurulmesi, arazinin iyilestirilmesine yonelik toprak islahi ve tarla ici gelistirme etkinlikleri, yetenege uygun arazi kullanimi konularinda projeye dayali yatirim yapan, toprak isleme, sulama ve yetistirme tekniklerini uygulayan ureticilere, tarimsal desteklemelerde oncelik verilir, yatirimlari Bakanlik imkanlariyla desteklenir" denilmek suretiyle ozendirilecekleri hukme baglanmistir.
Diger yandan 441 sayili Tarim ve Koyisleri Bakanliginin Kurulus ve Gorevleri Hakkinda Kanun Hukmunde Kararnamenin 2. maddesinde Tarim ve Koyisleri Bakanliginin gorevleri sayilmis olup, son fikrasinda, "Tarim alanlarinin gayesine uygun bir sekilde kullanilmasini saglamak, denetlemek ve ilgili kuruluslarla isbirligi yapmak" hukmu yer almaktadir.
540 sayili Devlet Planlama Teskilati Kurulus ve Gorevleri Hakkinda Kanun Hukmunde Kararnamenin 5. maddesinin (c) bendinde, "Kalkinma plani ve yillik programlar cercevesinde kamu iktisadi tesebbusleri ile ilgili her turlu kararlari almak," Yuksek Planlama Kurulunun gorevleri arasinda yer almistir.
TIGEM Ana statusunun 5. maddesinde faaliyet konulari;
a) Ulkenin bitkisel ve hayvansal uretimini artirmak, cesitlendirmek ve urun kalitesini iyilestirmek amaciyla yetistirdigi tohumluk, fidan, fide ve benzeri mallar ile urettigi damizlik hayvan ve spermalari yetistiricilere intikal ettirir.
b) Isletmelerde elde edilecek hayvansal ve bitkisel urunlerle birlikte, ciftcilerden alacagi urunleri kiymetlendirmek icin tesisler kurar, kurdurur, kurulanlara istirak eder.
c) Bitkisel ve hayvansal uretim, yetistirme, islah konularinda arastirmalar yapar, yaptirir ve gerektiginde diger islah ve arastirma kuruluslari ile isbirligi yapar.
d) Urettigi her turlu urun ve hizmet konulari ile ilgili olarak cevre ciftcisi ve ciftci orgutleri ile uretim ve tanitim amacli isbirligine girer.
e) Amac ve faaliyetlerini gerceklestirmek icin ihtiyac duydugu her turlu mal ve hizmeti yurt ici ve yurt disindan temin eder.
f) Yurt ici ve yurt disindaki kisi ve kuruluslarla isbirligi yaparak her turlu mal ve hizmeti temin eder, bunlari pazara hazirlayarak ic ve dis pazarlarda degerlendirir.
g) Uretim ve isletme faaliyetlerinde bulunmak ve tesislerini kurmak uzere ozel ve tuzel kisilerden yer kiralar, kiraya verir.
h) Isletme unitelerinde zaman icinde fonksiyonunu yitirmis kumes, ahir, depo, sundurma ve benzeri binalarin yipranmaya terk edilmemesi ve ekonomiye kazandirilmasi icin, isletme butunlugune zarar vermemek kaydiyla ozel veya tuzel kisilere kiraya verir.
i) Faaliyet konulari ile ilgili uretim ve isletme tesisleri kurmak uzere yurt ici ve yurt disi ozel ve tuzel kisi ve firmalarla isbirligi yapar, ortaklik kurar ve faaliyete gecmesini saglar.
j) Yurt ici ve yurt disi firmalarla patent, lisans, teknik beceri ve benzeri anlasmalari yapar, bilgi ve teknolojiyi mer'i mevzuata gore satar ve satin alir.
k) Isletme yonetimi, proje, arastirma, fizibilite ve benzeri muhendislik hizmetleri yapar ve yaptirir.
l) Calisma konulari ile ilgili beceri kazandirma seminerleri ve kurslar duzenler veya duzenletir.
Seklinde sayilarak maddenin son fikrasinda, TIGEM'in amac ve faaliyet konularinin Yuksek Planlama Kurulu karariyla degistirilebilecegi belirtilmistir.
Bu hukumlerin degerlendirilmesinden, Yuksek Planlama Kurulu'na kamu iktisadi tesebbusleri ile ilgili her turlu kararlari almak, dolayisiyla Iktisadi Devlet Tesekkulu olan TIGEM'e ait isletmelerle ilgili ayni kapsamda karar almak yetkisi verilmisse de, bu yetkinin kullanimi sinirsiz olmayip, alinan kararin hukuka, kamu yarari ve mevzuata uygun olmasi gerektigi aciktir.
Hukuk literaturunde ustun kamu yarari, kamu sagligi ve milli guvenlik gibi toplumsal menfaatler ile cevre ve dogal kaynaklarin sagladigi yasamsal faydalarin bir butunu olup, her turlu ekonomik gaye ve kazanctan daha oncelikli olan en ust toplumsal yarari ifade etmektedir.
Dosyanin incelenmesinden, Yalova Belediyesinin 2004 yilindan itibaren Valilik kanaliyla TIGEM'e bagli Yalova ilinde bulunan ATATURK Tarim Isletmesi'nin arazilerinin imar planinda ayrildigi amactan ve deprem sonrasi ilin yeniden planlamasi gereginden soz edilerek ve ITU'ye hazirlatilan isletmeye ait arazilerin planlanmasina iliskin on degerlendirme raporu uzerine, isletmeye ait tarim arazilerinin tarimsal vasiflarinin korunmasi suretiyle devrinin yapilmasi icin basvuruda bulunuldugu, ilgili kurumlar arasinda yapilan yazismalardan ve Devlet Planlama Teskilatindan alinan gorusten sonra sonuc olarak, 1.220 dekari kultur alti, 1.760 dekari kultur disi olmak uzere toplam 2.980 dekar buyuklugunde arazi buyuklugu bulunan ATATURK Tarim Isletmesi'nin ana statusune uygun olarak tohumluk ve damizlik uretimi yapamamasi ile isletmenin 1999-2005 yillari faaliyet donemlerini surekli zarar ile kapatmasi gerekce gosterilerek dava konusu 14.03.2005 gun ve 2005/T-3 sayili Yuksek Planlama Kurulu karari ile "ATATURK Tarim Isletmesi'nin tasfiye edilmesine, tasfiyeden sonra devir esnasinda tapu kayitlarina halen kullanilmakta olan tarim arazilerinin tarim arazisi olarak korunmalari seklinde bir serh dusulmesi kaydiyla soz konusu arazinin Hazine adina tescil edilmesine ve Maliye Bakanligi Milli Emlak Genel Mudurlugu'ne devredilmesine" karar verdigi anlasilmaktadir.
ATATURK Tarim Isletmesi'nin tasfiye edilmesine ve tarim arazilerinin tarim arazisi olarak korunmasi suretiyle isletmeye ait tasinmazlarin Hazineye intikali sonucunu doguran dava konusu kararin tesis edilmesine gerekce olarak gosterilen sebep unsurlarinin hukuka uygunlugunun cok yonlu olarak irdelenmesi gerekmektedir. Soyle ki;
Oncelikle tasfiyesine karar verilen tarim isletmesinin tarihcesine bakildiginda; ATATURK tarafindan 1928 yilinda Yalova'ya gelislerinde Yalova ve cevresinde ozellikle hayvancilik ve meyvecilik yonunden bir potansiyel yaratacagi dusuncesi ile araziler satin alinarak 1929 yilinda kuruldugu gorulmektedir. Anilan amaclar dogrultusunda kurulan isletmenin 2.6.1937 tarihinde yine onemi ATATURK tarafindan vurgulanmak suretiyle diger ciftliklerle birlikte "hazineye hediye edildigi" anlasilmistir.
Kurulus amaclari dogrultusunda cesitli statu degisIkliklerine ugrayarak gunumuze kadar gelen isletme kurucusu olan ATATURK'un de adini tasimaktadir. Her seyden once ATATURK'un kurarak hazineye "hediye" ettigi dava konusu tasinmazin anilan kimliginin yasatilmasi tarihsel bir sorumluluktur. Bu nedenle uyusmazligi herhangi bir iktisadi devlet tesekkulunun karliligi ve verimi dustugu icin tasfiye edilmesi olarak ele almak yuzeysel bir yaklasim olacaktir.
Davali idarenin sebep unsuru olarak ileri surdugu ekonomik gerekcelere gelince:
Dava konusu tarim isletmesinin fiili durumda, kiyi kesimlerinde turistik amacli tesisler, orman ve zeytinlik alanlar yaninda tavuk yetistirme tesisleri ve deprem prefabrik konutlari disindaki alan tarim alani olarak kullanilmakta olup, davali idarece isletmenin son 7 yildir zarar etmesi dava konusu islemin en onemli gerekcesi olarak ileri surulmektedir.
Tarim sektoru, gerek insanin yasamini devam ettirebilmesi icin gerekli olan temel besin maddeleriyle dogrudan iliskili olmasi, gerekse nufusun belirli bir kismini icinde barindirip istihdam olanagi yarattigi icin ulke ekonomileri acisindan da oldukca onemlidir.
Gunumuz bilim adamlarinca da vurgulandigi uzere; artan nufus ve buna kosut olarak beslenme ihtiyaci tarim sektorunun onemini her gecen gun artirmaktadir. Yine bircok bilim adaminca da, tarihsel surec icinde topraklar uretkenligi nedeniyle kutsal olarak kabul edilirken, bunu korumanin bir ulusun onuru oldugu ve kaybedilenin toprak olmayip temelde ulusal servet olduguna dikkat cekilmistir. Cunku dogal kaynak olan topraklarin uretimi sonsuz olmadigi gibi, verimli toprak olusum surelerinin 100, hatta 1000 yillarla ifade edilmesi topragin onemini vurgulama acisindan carpicidir. Dolayisiyla bolgede yapilacak planlarda bu hususlarin goz onune alinarak yukarida tanimlanan "ustun kamu yararinin" gozetilmesi gerekmektedir.
Her ne kadar davali idarece isletmenin fiili durumunun verimsiz oldugu ve zarar ettigi vurgulanmakta ise de, yine yukarda anilan Anayasa hukumleri uyarinca "topragin verimli olarak isletilmesini korumak ve gelistirmek" icin idarenin dava konusu yeri tasfiye etmek yerine gerekli tedbirleri almasi gerekmektedir. Tarim Bakanliginin kurulus amaci da bu yondedir. Konuyla ilgili 5403 Sayili Toprak Koruma ve Arazi Kullanma Kanunu da bu amaclarla 3.7.2005 tarihinde yasalastirilmistir. TIGEM'in ana statusundeki faaliyet konularinda verimini artirmak icin gereken yatirimlarin zamaninda yapilmayarak, isletmenin verimsiz kilinmasi yukarda deginilen tarihi kimligine de haksizliktir.
Bu durumda, yukarida aciklanan nedenlerle salt ekonomik yonden verimi ve karliligi dustugu gerekceleriyle Yalova ATATURK Tarim Isletmesi'nin tasfiyesine ve tapu kayitlarina halen kullanilan tarim arazilerinin korunmalari seklinde serh dusulerek Hazine adina tesciline dair dava konusu islemde ustun kamu yararina uyarlik bulunmadigi gibi, sebep ve maksat yonunden de hukuka uyarlik bulunmamaktadir.
Aciklanan nedenlerle, dava konusu islemin iptaline, asagida dokumu yapilan 216,30 YTL yargilama giderinin davali idareden alinarak davaciya verilmesine, Avukatlik Asgari Ucret Tarifesi uyarinca belirlenen 325-YTL vekalet ucretinin davali idareden alinarak davaci vekiline verilmesine, artan posta ucretinin istegi halinde davaciya iadesine, davali idare yaninda yer alan mudahillerin yaptigi yargilama giderlerinin uzerlerinde birakilmasina, yatirdiklari posta avansindan artan meblagin istemleri halinde kendilerine iadesine, davaci yaninda yer alan mudahillerin yargilama giderlerinin davali idarece bu mudahillere odenmesine, yatirdiklari posta avansindan artan meblagin istemleri halinde kendilerine iadesine, kararin tebliginden itibaren 30 gun icerisinde Danistay'a temyiz yolu acik olmak uzere 26/12/2006 tarihinde oybirligiyle karar verildi.
BASKAN
AHMET CUNEYT YILMAZ
34658
UYE
SERDAL ARSLAN
38050
UYE
YUSUF BAYRAKTAR
94886
"Ataturk'un mirasini yasatmak tarihsel bir sorumluluktur"
Bursa 2. Idare Mahkemesi, Tarim-Is Sendikasi, TMMOB Ziraat Muhendisleri Odasi ve TEMA Vakfi'nin actigi dava uzerine, Yalova Ataturk Tarim Isletmesi'nin tasfiye edilmesine iliskin Basbakanlik Yuksek Planlama Kurulu (YPK) islemini iptal etti.
Mahkeme, 26.12.2006 tarih ve 2005-1080 esas nolu karariyla tarim topraklarinin onemi konusunda siyasi cevrelere de ders verdi. Topragi korumanin bir ulusun onuru oldugu vurgulanan mahkeme kararinda, Idarenin tasfiye yerine, Anayasa hukumleri uyarinca "topragin verimli olarak isletilmesini korumak ve gelistirmek" icin onlem almasi gerektigi bildirildi. Kararda, "Her seyden once ATATURK'un kurarak hazineye "hediye" ettigi dava konusu tasinmazin anilan kimliginin yasatilmasi tarihsel bir sorumluluktur. Bu nedenle uyusmazligi herhangi bir iktisadi devlet tesekkulunun karliligi ve verimi dustugu icin tasfiye edilmesi olarak ele almak yuzeysel bir yaklasim olacaktir" gorusu dile getirdi.
Bursa 2. Idare Mahkemesi'nin soz konusu karari soyle:
T.C.
BURSA
2. IDARE MAHKEMESI
ESAS NO: 2005/1080
KARAR NO: 2006/2562
DAVACI: TARIM IS SENDIKASI GENEL BASKANLIGI
VEKILI: AV. AHMET VEFA GUNTURKUN
Bankaci Sokak No: 10 Kocatepe / Ankara
DAVALI: BASBAKANLIK / ANKARA
MUDAHIL: 1- TEMA (Davaci Yaninda)
VEKILI: Av. Omer Aykul
Suleymanbey Sk. No: 1 Ergun Polat Apt. K:2 D:12 Gayrettepe-Istanbul
MUDAHIL: 2- ZIRAAT MUHENDISLERI ODASI BASKANLIGI (Davaci Yaninda)
VEKILI: Av. Zuhal Sirkecioglu Donmez Bestekar Sk. No: 49/5 K.Dere / ANKARA
MUDAHIL: 3- YALOVA BELEDIYE BASKANLIGI (Davali Yaninda)
VEKILI: Av. ALI GULER
Yalova Belediye Baskanligi - YALOVA
MUDAHIL: 4- KUTAHYA SERAMIK PORSELEN TURIZM A.S (Davali Yaninda)
MUDAHIL: 5- NAFI GURAL (Davali Yaninda)
VEKILI: Av. MUSTAFA DONMEZ
1 Nolu Belediye Is Hani K:2 Gediz - KUTAHYA
MUDAHIL: 6- YALOVA ESNAF-SANATKARLAR ODASI BIRLIGI - YALOVA (Davali Yaninda)
MUDAHIL: 7- YALOVA MINIBUSCULER ODASI-YALOVA (Davali Yaninda)
DAVANIN OZETI:
Tarim Isletmeleri Genel Mudurlugu'ne bagli Yalova ilinde bulunan ATATURK Tarim Isletmesi'nin tasfiye edilmesine, tasfiyeden sonra devir esnasinda tapu kayitlarina halen kullanilmakta olan tarim arazilerinin tarim arazisi olarak korunmalari seklinde bir serh dusulmesi kaydiyla soz konusu arazinin hazine adina tescil edilmesine ve Maliye Bakanligi Milli Emlak Genel Mudurlugu'ne devredilmesine iliskin Yuksek Planlama Kurulu'nun 14.03.2005 gun ve 2005/T-3 sayili kararinin; isletmenin 1928 yilinda Yalova ve cevresinde hayvancilik ve meyvecilik alaninda potansiyel olusturulmasi amaciyla ATATURK tarafindan kuruldugu, daha sonralari Devlet Uretme Ciftlikleri bunyesinde faaliyetini surduren isletmenin en son 233 sayili KHK hukumleri uyarinca TIGEM Genel Mudurlugu bunyesinde varligini devam ettirdigi, Yalova Belediyesi tarafindan isletmenin arazilerine el konulmak istendigi, bu amacla Belediye Meclisi ile kararlar alindigi, yapilmak istenen tasarrufun hicbir bilimsel ve teknik altyapisinin bulunmadigi, ileri asamalarda arazinin belediyeye devredilecegi, alinan kararin dayanagi olarak 540 sayili KHK'nin 5. maddesi gosterilmekte ise de bu madde ve soz konusu KHK'nin diger maddelerinde Yuksek Planlama Kurulu'na isletmelerin devri ve tasfiyesi ile ilgili bir yetki verilmedigi, TIGEM Ana Statusunun 23. maddesinde tasfiye konusunda 233 sayili KHK'nin uygulanacaginin hukum altina alindigi, ayrica isletmenin tasfiyesi ile isletmede calisan 39 isci ve 14 memurun magdur olacagi ileri surulerek iptali istenilmektedir.
DAVACI YANINDA DAVAYA KATILAN TMMOB ZIRAAT MUHENDISLERI ODASI BSK'NIN IDDALARININ OZETI:
Isletmenin faaliyet konusu ve kurulus amaci itibariyle alinan karardan etkilendikleri ve davaya katilma sartlarini tasidiklari, dava konusu Yuksek Planlama Kurulu karari ile tarim alanlarinin zarar gorecegi, isletmenin tasfiye amacinin belirsiz oldugu, kararin kamu yarari ve hukuka aykiri oldugu ileri surulerek dava konusu Yuksek Planlama Kurulu kararinin iptal edilmesi gerektigi savunulmustur.
DAVACI YANINDA DAVAYA KATILAN TEMA VAKFI'NIN IDDIALARININ OZETI:
Turkiye Cumhuriyetinin kurucusu ulu onder ATATURK'un Turk ciftcisine ve koylusune yol gostermek, tarim ve hayvanciligi gelistirmek amaciyla kurdugu ciftliklerden biri olan dava konusu yerin rant amacli yok edilmeye calisildigi, soz konusu YPK kararinin basta Anayasa olmak uzere ilgili mevzuata aykiri oldugu, ustun kamu yararina aykiri hareket edildigi, verimli tarim arazilerinin yok edilmesinin yaninda ayni yerde planlanan yatirimlarin cevresel etkilerinin dahi dusunulmedigi, bolgenin ekolojik dengesinin de olumsuz etkilenecegi iddialariyla iptali istemidir.
SAVUNMANIN OZETI:
Iktisadi Devlet Tesekkulu olan soz konusu isletmenin amac ve faaliyet konularinin gerceklestirilmesi ile ilgili hukuki mevzuatinin TIGEM Ana Statusu ile 233 sayili KHK oldugu, verimlilik ve karlilik esasi ile faaliyet gosteren isletmenin devir, tasfiye ve yonetilmeleri ile ilgili hukumlerin 233 sayili KHK'de duzenlendigi, ote yandan 540 sayili KHK'nin 5. maddesinde Yuksek Planlama Kurulu'nun gorevlerinin sayildigi, bu madde ile Yuksek Planlama Kurulu'na dava konusu kararin alinmasi konusunda yetki verildigi, Isletmenin arazilerinin kullanilmasi ile ilgili davaci tarafin iddialarinin gercegi yansitmadigi, isletmenin 1.220 dekar kulturalti, 1.760 dekar kulturdisi olmak uzere toplam 2.980 dekar buyuklugunde arazisinin bulundugu, isletmenin tarim alanlarinda elma, zeytin yetistiriciligi, seracilik, cicekcilik, badem, zeytin, kiwi, diger meyve fidanciligi uretiminin yapildigi, tarima uygun olmayan alanlarinda ise mese, fistik cami, akca agac, kestane, cinar, kermes mesesi ve calilik, makilik bulundugu, dava konusu karar ile tarim arazilerinin amac disi kullanilmasinin yasal olarak onlenmesinin amaclandigi, isletmenin ana statusunde ongorulen amac dogrultusunda tohumluk ve damizlik uretim yapilamadigi, buna 1999 depreminde arazilerin kismen sehir icinde kalmasiyla isletme arazisine prefabrike konutlarin kurulmasi ve gerekli yatirimlarin yapilamamasinin neden oldugu, isletmenin verimlilik ve karlilik esasina gore faaliyet gosteremeyerek zarar ettigi, isletmede calisanlar isten cikarilmayarak cevre illerdeki diger isletmelere nakledildikleri, bu nedenle calisanlarin magduriyetlerinin bulunmadigi, tesis edilen islemin mevzuata uygun oldugu ileri surulerek davani reddi gerektigi savunulmaktadir.
DAVALI YANINDA MUDAHIL YALOVA BELEDIYE BASKANLIGI SAVUNMASININ OZETI:
Uyusmazlik konusu yerde belediye tarafindan nazim imar plani geregince kentin ekonomik ve sosyal yonden onunu acacak calismalar yapildigindan bahisle, kamu yarari gozetilerek tesis edilen dava konusu islemin yerinde oldugu, soyut iddialarla acilan davanin reddi gerektigi savunulmaktadir.
DAVALI YANINDA MUDAHIL KUTAHYA SERAMIK PORSELEN TURIZM A.S VE NAFI GUROL'IN SAVUNMASININ OZETI:
Dava konusu tasinmazlarin bulundugu bolgede kendilerine turizm yatirimi icin tahsis yapildigindan bahisle usul yonunden davacinin ve davaci yaninda davaya katilanlarin taraf ehliyeti ve dava acma ehliyetlerinin bulunmadigi, esastan ise ekonomik acidan surekli zarar eden tesisin kamuya yuk oldugu, turizm alanina yapacaklari yatirim ile yore halkinin kalkinacagi, kamu yararina uygun olarak verilen kararin istihdami da artiracagi iddialariyla davanin reddi gerektigi savunulmaktadir.
DAVALI YANINDA MUDAHIL YALOVA ESNAF VE SANATKARLAR ODASI BIRLIGI VE YALOVA MINIBUSCULER ODASI'NIN SAVUNMASININ OZETI:
Soz konusu Tarim Isletmelerinin her yil trilyonlarca zarar ettigi, yore halkinin istihdami ve Yalova ekonomisinin canlanmasi amaciyla tesis edilen islemin kamu yararina uygun oldugu, davanin reddi gerektigi savunulmaktadir.
TURK MILLETI ADINA
Karar veren Bursa Ikinci Idare Mahkemesince, davali yanindaki mudahillerden Kutahya Seramik Porselen Turizm A.S ve Nafi Gural'in durusma talebi, 1086 sayili H.U.M.K'nun 57. maddesi uyarinca mudahilin davaya dahil oldugu tarafla birlikte hareket edebilecegi kurali geregince tek basina durusma talep edemeyeceginden durusma talebi yerinde gorulmeyerek dava dosyasinda yer alan bilgi-belgeler incelendikten sonra isin geregi gorusuldu:
Davaya katilma isteminde bulunan 1 - Kutahya Seramik A.S. 2 - Nafi GURAL 3 - Yalova Esnaf ve San. Odalari Birligi 4 - Yalova Minibusculer Odasi'nin bu davanin sonucu ile dogrudan iliskisi bulundugu anlasildigindan, Hukuk Usulu Muhakemeleri Kanunu'nun 53. maddesi uyarinca davali yaninda davaya katilma isteminin kabulune karar verildikten sonra isin esasina gecildi.
Dava, Tarim Isletmeleri Genel Mudurlugu'ne bagli Yalova ilinde bulunan ATATURK Tarim Isletmesi'nin tasfiye edilmesine, tasfiyeden sonra devir esnasinda tapu kayitlarina halen kullanilmakta olan tarim arazilerinin tarim arazisi olarak korunmalari seklinde bir serh dusulmesi kaydiyla soz konusu arazinin Hazine adina tescil edilmesine ve Maliye Bakanligi Milli Emlak Genel Mudurlugu'ne devredilmesine iliskin Yuksek Planlama Kurulu'nun 14.03.2005 gun ve 2005/T-3 sayili kararinin iptali istemiyle acilmistir.
2577 Sayili Idari Yargilama Usulu Kanunu'nun 27/2. maddesinde; "Danistay veya idari mahkemeler, idari islemin uygulanmasi halinde telafisi guc veya imkansiz zararlarin dogmasi ve idari islemin acikca hukuka aykiri olmasi sartlarinin birlikte gerceklesmesi durumunda gerekce gostererek yurutmenin durdurulmasina karar verebilirler" hukmune yer verilmistir.
Anayasanin 44. maddesinde "Devlet, topragin verimli olarak isletilmesini korumak ve gelistirmek, erozyonla kaybedilmesini onlemek ve topraksiz olan veya yeter topragi bulunmayan ciftcilikle ugrasan koyluye toprak saglamak amaciyla gerekli tedbirleri alir. Kanun, bu amacla, degisIk tarim bolgeleri ve cesitlerine gore topragin genisligini tespit edebilir.
Topraksiz olan veya yeter topragi bulunmayan ciftciye toprak saglanmasi, uretimin dusurulmesi, ormanlarin kuculmesi ve diger toprak ve yer alti servetlerinin azalmasi sonucunu doguramaz...", 45. maddesinde, "Devlet, tarim arazileri ile cayir ve meralarin amac disi kullanilmasini ve tahribini onlemek, tarimsal uretim planlamasi ilkelerine uygun olarak bitkisel ve hayvansal uretimi artirmak maksadiyla, tarim ve hayvancilikla ugrasanlarin isletme arac ve gereclerinin ve diger girdilerin saglanmasini kolaylastirir..." ve 166. maddesinde ise "Ekonomik, sosyal ve kulturel kalkinmayi, ozellikle sanayinin ve tarimin yurt duzeyinde dengeli ve uyumlu bicimde hizla gelismesini, ulke kaynaklarinin dokum ve degerlendirilmesini yaparak verimli sekilde kullanilmasini planlamak, bu amacla gerekli teskilati kurmak Devletin gorevidir..." hukumleri yer almaktadir.
5403 sayili Toprak Koruma ve Arazi Kullanimi Kanununun 1. maddesinde, "Bu kanunun amaci; topragin dogal veya yapay yollarla kaybini ve niteliklerini yitirmesini engelleyerek, korunmasini, gelistirilmesini ve cevre oncelikli surdurulebilir kalkinma ilkesine uygun olarak, planli arazi kullanimini saglayacak usul ve esaslari belirlemek" vurgulanarak, 9. maddesinde, "Arazi kullanimini gerektiren her turlu girisim ve yatirim surecinde topraklarin korunmasi, dogal ve yapay olaylar sonucu meydana gelen toprak kayiplarinin onlenmesi; arazi kullanim planlari, tarimsal amacli arazi kullanim plan ve projeleri ile toprak koruma projelerinin uygulamaya konulmasi ile saglanir", 13. maddesinde, "Mutlak tarim arazileri, ozel urun arazileri, dikili tarim arazileri ile sulu tarim arazileri tarimsal uretim amaci disinda kullanilamayacagi" vurgulanmis, 18. maddesinde de, "Topragin korunmasi, uretim gucunun gelistirilerek surdurulmesi, arazinin iyilestirilmesine yonelik toprak islahi ve tarla ici gelistirme etkinlikleri, yetenege uygun arazi kullanimi konularinda projeye dayali yatirim yapan, toprak isleme, sulama ve yetistirme tekniklerini uygulayan ureticilere, tarimsal desteklemelerde oncelik verilir, yatirimlari Bakanlik imkanlariyla desteklenir" denilmek suretiyle ozendirilecekleri hukme baglanmistir.
Diger yandan 441 sayili Tarim ve Koyisleri Bakanliginin Kurulus ve Gorevleri Hakkinda Kanun Hukmunde Kararnamenin 2. maddesinde Tarim ve Koyisleri Bakanliginin gorevleri sayilmis olup, son fikrasinda, "Tarim alanlarinin gayesine uygun bir sekilde kullanilmasini saglamak, denetlemek ve ilgili kuruluslarla isbirligi yapmak" hukmu yer almaktadir.
540 sayili Devlet Planlama Teskilati Kurulus ve Gorevleri Hakkinda Kanun Hukmunde Kararnamenin 5. maddesinin (c) bendinde, "Kalkinma plani ve yillik programlar cercevesinde kamu iktisadi tesebbusleri ile ilgili her turlu kararlari almak," Yuksek Planlama Kurulunun gorevleri arasinda yer almistir.
TIGEM Ana statusunun 5. maddesinde faaliyet konulari;
a) Ulkenin bitkisel ve hayvansal uretimini artirmak, cesitlendirmek ve urun kalitesini iyilestirmek amaciyla yetistirdigi tohumluk, fidan, fide ve benzeri mallar ile urettigi damizlik hayvan ve spermalari yetistiricilere intikal ettirir.
b) Isletmelerde elde edilecek hayvansal ve bitkisel urunlerle birlikte, ciftcilerden alacagi urunleri kiymetlendirmek icin tesisler kurar, kurdurur, kurulanlara istirak eder.
c) Bitkisel ve hayvansal uretim, yetistirme, islah konularinda arastirmalar yapar, yaptirir ve gerektiginde diger islah ve arastirma kuruluslari ile isbirligi yapar.
d) Urettigi her turlu urun ve hizmet konulari ile ilgili olarak cevre ciftcisi ve ciftci orgutleri ile uretim ve tanitim amacli isbirligine girer.
e) Amac ve faaliyetlerini gerceklestirmek icin ihtiyac duydugu her turlu mal ve hizmeti yurt ici ve yurt disindan temin eder.
f) Yurt ici ve yurt disindaki kisi ve kuruluslarla isbirligi yaparak her turlu mal ve hizmeti temin eder, bunlari pazara hazirlayarak ic ve dis pazarlarda degerlendirir.
g) Uretim ve isletme faaliyetlerinde bulunmak ve tesislerini kurmak uzere ozel ve tuzel kisilerden yer kiralar, kiraya verir.
h) Isletme unitelerinde zaman icinde fonksiyonunu yitirmis kumes, ahir, depo, sundurma ve benzeri binalarin yipranmaya terk edilmemesi ve ekonomiye kazandirilmasi icin, isletme butunlugune zarar vermemek kaydiyla ozel veya tuzel kisilere kiraya verir.
i) Faaliyet konulari ile ilgili uretim ve isletme tesisleri kurmak uzere yurt ici ve yurt disi ozel ve tuzel kisi ve firmalarla isbirligi yapar, ortaklik kurar ve faaliyete gecmesini saglar.
j) Yurt ici ve yurt disi firmalarla patent, lisans, teknik beceri ve benzeri anlasmalari yapar, bilgi ve teknolojiyi mer'i mevzuata gore satar ve satin alir.
k) Isletme yonetimi, proje, arastirma, fizibilite ve benzeri muhendislik hizmetleri yapar ve yaptirir.
l) Calisma konulari ile ilgili beceri kazandirma seminerleri ve kurslar duzenler veya duzenletir.
Seklinde sayilarak maddenin son fikrasinda, TIGEM'in amac ve faaliyet konularinin Yuksek Planlama Kurulu karariyla degistirilebilecegi belirtilmistir.
Bu hukumlerin degerlendirilmesinden, Yuksek Planlama Kurulu'na kamu iktisadi tesebbusleri ile ilgili her turlu kararlari almak, dolayisiyla Iktisadi Devlet Tesekkulu olan TIGEM'e ait isletmelerle ilgili ayni kapsamda karar almak yetkisi verilmisse de, bu yetkinin kullanimi sinirsiz olmayip, alinan kararin hukuka, kamu yarari ve mevzuata uygun olmasi gerektigi aciktir.
Hukuk literaturunde ustun kamu yarari, kamu sagligi ve milli guvenlik gibi toplumsal menfaatler ile cevre ve dogal kaynaklarin sagladigi yasamsal faydalarin bir butunu olup, her turlu ekonomik gaye ve kazanctan daha oncelikli olan en ust toplumsal yarari ifade etmektedir.
Dosyanin incelenmesinden, Yalova Belediyesinin 2004 yilindan itibaren Valilik kanaliyla TIGEM'e bagli Yalova ilinde bulunan ATATURK Tarim Isletmesi'nin arazilerinin imar planinda ayrildigi amactan ve deprem sonrasi ilin yeniden planlamasi gereginden soz edilerek ve ITU'ye hazirlatilan isletmeye ait arazilerin planlanmasina iliskin on degerlendirme raporu uzerine, isletmeye ait tarim arazilerinin tarimsal vasiflarinin korunmasi suretiyle devrinin yapilmasi icin basvuruda bulunuldugu, ilgili kurumlar arasinda yapilan yazismalardan ve Devlet Planlama Teskilatindan alinan gorusten sonra sonuc olarak, 1.220 dekari kultur alti, 1.760 dekari kultur disi olmak uzere toplam 2.980 dekar buyuklugunde arazi buyuklugu bulunan ATATURK Tarim Isletmesi'nin ana statusune uygun olarak tohumluk ve damizlik uretimi yapamamasi ile isletmenin 1999-2005 yillari faaliyet donemlerini surekli zarar ile kapatmasi gerekce gosterilerek dava konusu 14.03.2005 gun ve 2005/T-3 sayili Yuksek Planlama Kurulu karari ile "ATATURK Tarim Isletmesi'nin tasfiye edilmesine, tasfiyeden sonra devir esnasinda tapu kayitlarina halen kullanilmakta olan tarim arazilerinin tarim arazisi olarak korunmalari seklinde bir serh dusulmesi kaydiyla soz konusu arazinin Hazine adina tescil edilmesine ve Maliye Bakanligi Milli Emlak Genel Mudurlugu'ne devredilmesine" karar verdigi anlasilmaktadir.
ATATURK Tarim Isletmesi'nin tasfiye edilmesine ve tarim arazilerinin tarim arazisi olarak korunmasi suretiyle isletmeye ait tasinmazlarin Hazineye intikali sonucunu doguran dava konusu kararin tesis edilmesine gerekce olarak gosterilen sebep unsurlarinin hukuka uygunlugunun cok yonlu olarak irdelenmesi gerekmektedir. Soyle ki;
Oncelikle tasfiyesine karar verilen tarim isletmesinin tarihcesine bakildiginda; ATATURK tarafindan 1928 yilinda Yalova'ya gelislerinde Yalova ve cevresinde ozellikle hayvancilik ve meyvecilik yonunden bir potansiyel yaratacagi dusuncesi ile araziler satin alinarak 1929 yilinda kuruldugu gorulmektedir. Anilan amaclar dogrultusunda kurulan isletmenin 2.6.1937 tarihinde yine onemi ATATURK tarafindan vurgulanmak suretiyle diger ciftliklerle birlikte "hazineye hediye edildigi" anlasilmistir.
Kurulus amaclari dogrultusunda cesitli statu degisIkliklerine ugrayarak gunumuze kadar gelen isletme kurucusu olan ATATURK'un de adini tasimaktadir. Her seyden once ATATURK'un kurarak hazineye "hediye" ettigi dava konusu tasinmazin anilan kimliginin yasatilmasi tarihsel bir sorumluluktur. Bu nedenle uyusmazligi herhangi bir iktisadi devlet tesekkulunun karliligi ve verimi dustugu icin tasfiye edilmesi olarak ele almak yuzeysel bir yaklasim olacaktir.
Davali idarenin sebep unsuru olarak ileri surdugu ekonomik gerekcelere gelince:
Dava konusu tarim isletmesinin fiili durumda, kiyi kesimlerinde turistik amacli tesisler, orman ve zeytinlik alanlar yaninda tavuk yetistirme tesisleri ve deprem prefabrik konutlari disindaki alan tarim alani olarak kullanilmakta olup, davali idarece isletmenin son 7 yildir zarar etmesi dava konusu islemin en onemli gerekcesi olarak ileri surulmektedir.
Tarim sektoru, gerek insanin yasamini devam ettirebilmesi icin gerekli olan temel besin maddeleriyle dogrudan iliskili olmasi, gerekse nufusun belirli bir kismini icinde barindirip istihdam olanagi yarattigi icin ulke ekonomileri acisindan da oldukca onemlidir.
Gunumuz bilim adamlarinca da vurgulandigi uzere; artan nufus ve buna kosut olarak beslenme ihtiyaci tarim sektorunun onemini her gecen gun artirmaktadir. Yine bircok bilim adaminca da, tarihsel surec icinde topraklar uretkenligi nedeniyle kutsal olarak kabul edilirken, bunu korumanin bir ulusun onuru oldugu ve kaybedilenin toprak olmayip temelde ulusal servet olduguna dikkat cekilmistir. Cunku dogal kaynak olan topraklarin uretimi sonsuz olmadigi gibi, verimli toprak olusum surelerinin 100, hatta 1000 yillarla ifade edilmesi topragin onemini vurgulama acisindan carpicidir. Dolayisiyla bolgede yapilacak planlarda bu hususlarin goz onune alinarak yukarida tanimlanan "ustun kamu yararinin" gozetilmesi gerekmektedir.
Her ne kadar davali idarece isletmenin fiili durumunun verimsiz oldugu ve zarar ettigi vurgulanmakta ise de, yine yukarda anilan Anayasa hukumleri uyarinca "topragin verimli olarak isletilmesini korumak ve gelistirmek" icin idarenin dava konusu yeri tasfiye etmek yerine gerekli tedbirleri almasi gerekmektedir. Tarim Bakanliginin kurulus amaci da bu yondedir. Konuyla ilgili 5403 Sayili Toprak Koruma ve Arazi Kullanma Kanunu da bu amaclarla 3.7.2005 tarihinde yasalastirilmistir. TIGEM'in ana statusundeki faaliyet konularinda verimini artirmak icin gereken yatirimlarin zamaninda yapilmayarak, isletmenin verimsiz kilinmasi yukarda deginilen tarihi kimligine de haksizliktir.
Bu durumda, yukarida aciklanan nedenlerle salt ekonomik yonden verimi ve karliligi dustugu gerekceleriyle Yalova ATATURK Tarim Isletmesi'nin tasfiyesine ve tapu kayitlarina halen kullanilan tarim arazilerinin korunmalari seklinde serh dusulerek Hazine adina tesciline dair dava konusu islemde ustun kamu yararina uyarlik bulunmadigi gibi, sebep ve maksat yonunden de hukuka uyarlik bulunmamaktadir.
Aciklanan nedenlerle, dava konusu islemin iptaline, asagida dokumu yapilan 216,30 YTL yargilama giderinin davali idareden alinarak davaciya verilmesine, Avukatlik Asgari Ucret Tarifesi uyarinca belirlenen 325-YTL vekalet ucretinin davali idareden alinarak davaci vekiline verilmesine, artan posta ucretinin istegi halinde davaciya iadesine, davali idare yaninda yer alan mudahillerin yaptigi yargilama giderlerinin uzerlerinde birakilmasina, yatirdiklari posta avansindan artan meblagin istemleri halinde kendilerine iadesine, davaci yaninda yer alan mudahillerin yargilama giderlerinin davali idarece bu mudahillere odenmesine, yatirdiklari posta avansindan artan meblagin istemleri halinde kendilerine iadesine, kararin tebliginden itibaren 30 gun icerisinde Danistay'a temyiz yolu acik olmak uzere 26/12/2006 tarihinde oybirligiyle karar verildi.
BASKAN
AHMET CUNEYT YILMAZ
34658
UYE
SERDAL ARSLAN
38050
UYE
YUSUF BAYRAKTAR
94886