Salep Üretimi, Orkide Sınıfı Canlıların Mikro-Çoğaltımı

[Ludisa Excellence]

Merhabalar;
Bu başlık altında, çeşitli bitki sınıflarının ağırlıklı olarak orkide ve salep türlerinin üretimi ve yetiştiriciliğini konuşalım.
Evde dahi kolay doku kültürü uygulamaları, in vitro ve soil kültürü uygulamalarıyla bu canlıların üretimi vs..
Kısa bir süre içinde kendim yürüttüğüm bu tarz çalışmaları burada paylaşana kadar , şimdiden bu konuyu ele alalım istedim:)

303207
orchis sancta mayıs 2012 İZMİR-Bornova

303208
vanda hyb. şubat 2012 İZMİR-Bornova

[ahmeter]

Sizin çalışmalarınızı merak ediyorum
Ben vandada bir türlü netiçeye varamadım Salep orkide soğanını aldıktan sonra
bitkiyi yaşatmaya çalışıyorum ve bekliyorum
İyi günler

[Ludisa Excellence]

merhaba ahmeter,
Herkesin kolayca uygulayacağı bir türle başlayalım dedim, Phalaenopsis; tabi bu yöntem vanda larda da uygulanır:)


İlk olarak yetişkin, iri köklü bir Phalaenopsis seçilir.

Bir miktar kök, kök boğazına yakın bir yerden kesilir,
304744

Geride, bitkiye hayatta kalacak miktarda kök bırakılmalıdır.
304745

Kesilen kök Sphagnum a sarılır ve 27°C, %70 nem ve aydınlık bir yerde inkube edilir. Kesim yapılan bitki için normal bakım koşulları uygulanır.

Dikimden 3 hafta sonra
304746

Dikimden yaklaşık 8 hafta sonra
304747



Kolay bir uygulama fakat doku kültürü tekniği ile verim çok daha yüksek. Burada saf Sphagnum kullanımı başarı şansını arttırır, genel olarak bu uygulama da fungusit ler pek tavsiye edilmese de, gelişimi etkileyeceğinden vs.; bitkiyi kesmeden 2 hafta kadar evvel sistemik bir ilaçlama da tercih edilebilir.

[agozce]

Harika bir açıklama.Teşekürler.

[ahmeter]

Super Teşekkürler

[Ludisa Excellence]

teşekkürler agozce:)
teşekkürler ahmeter:)

Basit bir yöntemle daha devam edelim istedim. Gelen olarak 'keiki paste' kullanımını sanırım artık herkes bilmekte fakat temininin güçlüğü ve raf ömrü bakımından kullanım süresinin kısalılığı açısından BAp (Benzilaminopürin) ve bir miktar cilt kremi kullanarak buna altarnatif olarak kullanabiliriz.

Sitokinin olan BAp ın yurt içi temini konusunda pek fikrim yok ben laboratuvarda bu karışımı SİGMA firmasının ürünü ile lanolin bazlı daha kompleks karışımlar hazırlayarak test etmekteyim.
6-Benzylaminopurine plant cell culture tested | Sigma-Aldrich (http://www.sigmaaldrich.com/catalog/product/sigma/b3408?lang=en&region=TR)
Fakat genel açıdan ev ortamında bu uygulamada son derece umut verici:)

Pratik olarak, hassas terazisi olan bir yerde kuyumcu, eczane vs. 1mg BAp tartılıldıktan sonra bir miktar alkolde eritilir ve 1ml ye tamamlanır. Bu işlem için pratik olması açısından bir şırınga kullanılabilir. Bir miktar cilt kremi, vazelin veya ezcacıdan temin edebileceğiniz bir miktar lanolin den bir çay kaşığı kadarına, hazırladığınız BAp solüsyonun dan bir damla damlatıp karışımı hazır hale getiriniz.


Çoğunlukla bu yöntem Phalaenopsis lerde kullanılsada bildiğim kadarıyla nephentesler de ve afrika menekşelerinde de diğerlerine nazaran çok daha başarılı.

Bu uygulama için çiçeği geçmiş bir Phalaenopsis den genelde daha iyi sonuçlar alınsada çiçekli bir bitkide tercih edilebilir.

Çiçek sapı üzerindeki gözü örten parça dikkatli bir şekilde bitkiden uzaklaştırılır.
305047

Parçanın altında bulunan gözün, nodun üzerine bu karışımdan bir miktar sürülür, ve bitki 24°C, %70 nemde ve aydınlık bir yerde inkube edilir, gelişmeye bırakılır.
305048

Uygulamadan 2 hafta sonra.
305049

Uygulamadan yaklaşık 4 hafta sonra.
305050




İlk uyguladan sonra 1 ila 3 haftada bir bitki ya da bitkicikler belirene kadar tekrarlanmalı.

Bu uygulama sonunda elde edilen keiki ler ile tekradan doku kultü ile bol miktarda bitki elde edeceğiz:)

[kdr1965]

Öncelikle bilgiler için teşekkürler Ludisa Excellence.
Yabancı bir forumda taze(sanırım) salep tozunu bir kavanoz içerisine farklı bir besi yeri hazırlayarak çoğaltılması ile ilgili bir başlık görmüştüm böyle bir şey mümkünmüdür.?Kullanılan malzemeler de ananas suyu patates hatırladığım kadarıyla bir de şu an hatırlamadığım bir malzeme vardı.Bulabilirsem ekleyeceğim.

[Ludisa Excellence]

Merhaba kdr:)

Amatörce yapılan doku kültürü çalışmalarında çeşitli bitkisel ekstraktlar içerdikleri vitaminlerin yanı sıra içerdikleri oksin, sitokinin baz alınarak kullanılmakta.
Salep tozundan tutunda taze fasulye tanelerine kadar birçok maceracı karışımların etkileri, uygulayıcılar tarafından yere göğe sığdırılamasa ben söz konusu orkidelerde;

örneğin;dactyloryza tür ve hibritlerinde, hazırlanan single medialara (Ca, K, Mg) eklenen amino asitlerle birlikte; patates ve ananas karışımının çok daha başırılı olduğunu görürken;
ophrys, serapias ve comperia larda ayni media ya amino asit yerine nötral azotun,
şalgam ve coconat la birlikte aynı derecede çok başarılı olduğunu gözlemledim. Tabi ki bu örnekleri arttırmak mümkün:)
Bu yıl toparlaya bildiğim tohumlarla, eksplantlarla vs. ev ortamında dahi bu tür uygulamaları eş zamanlı olarak paylaşabilirim, o zaman çokta kafa bulandırmadan daha detaylı birşekilde sonuçları görmüş oluruz:)

[SAGEN]

merhaba ahmeter,
Herkesin kolayca uygulayacağı bir türle başlayalım dedim, Phalaenopsis; tabi bu yöntem vanda larda da uygulanır:)


İlk olarak yetişkin, iri köklü bir Phalaenopsis seçilir.

Bir miktar kök, kök boğazına yakın bir yerden kesilir,
304744

Geride, bitkiye hayatta kalacak miktarda kök bırakılmalıdır.
304745

Kesilen kök Sphagnum a sarılır ve 27°C, %70 nem ve aydınlık bir yerde inkube edilir. Kesim yapılan bitki için normal bakım koşulları uygulanır.

Dikimden 3 hafta sonra
304746

Dikimden yaklaşık 8 hafta sonra
304747



Kolay bir uygulama fakat doku kültürü tekniği ile verim çok daha yüksek. Burada saf Sphagnum kullanımı başarı şansını arttırır, genel olarak bu uygulama da fungusit ler pek tavsiye edilmese de, gelişimi etkileyeceğinden vs.; bitkiyi kesmeden 2 hafta kadar evvel sistemik bir ilaçlama da tercih edilebilir.

Sayın Ludisa Excellence;

Yukarıda anlattığınız (ya da başka bir kaynaktan da alıntı olabilir) uygulama hayli ilginç geldi. Acaba sizin bizzat uygulayıp başarılı olduğunuz bir yöntem midir? Zira bende denemek için ayrıntıları konuşmak isterim.

SAYGILARIMLA.

[SAGEN]

teşekkürler agozce:)
teşekkürler ahmeter:)

Basit bir yöntemle daha devam edelim istedim. Gelen olarak 'keiki paste' kullanımını sanırım artık herkes bilmekte fakat temininin güçlüğü ve raf ömrü bakımından kullanım süresinin kısalılığı açısından BAp (Benzilaminopürin) ve bir miktar cilt kremi kullanarak buna altarnatif olarak kullanabiliriz.

Sitokinin olan BAp ın yurt içi temini konusunda pek fikrim yok ben laboratuvarda bu karışımı SİGMA firmasının ürünü ile lanolin bazlı daha kompleks karışımlar hazırlayarak test etmekteyim.
6-Benzylaminopurine plant cell culture tested | Sigma-Aldrich (http://www.sigmaaldrich.com/catalog/product/sigma/b3408?lang=en&region=TR)
Fakat genel açıdan ev ortamında bu uygulamada son derece umut verici:)

Pratik olarak, hassas terazisi olan bir yerde kuyumcu, eczane vs. 1mg BAp tartılıldıktan sonra bir miktar alkolde eritilir ve 1ml ye tamamlanır. Bu işlem için pratik olması açısından bir şırınga kullanılabilir. Bir miktar cilt kremi, vazelin veya ezcacıdan temin edebileceğiniz bir miktar lanolin den bir çay kaşığı kadarına, hazırladığınız BAp solüsyonun dan bir damla damlatıp karışımı hazır hale getiriniz.


Çoğunlukla bu yöntem Phalaenopsis lerde kullanılsada bildiğim kadarıyla nephentesler de ve afrika menekşelerinde de diğerlerine nazaran çok daha başarılı.

Bu uygulama için çiçeği geçmiş bir Phalaenopsis den genelde daha iyi sonuçlar alınsada çiçekli bir bitkide tercih edilebilir.

Çiçek sapı üzerindeki gözü örten parça dikkatli bir şekilde bitkiden uzaklaştırılır.
305047

Parçanın altında bulunan gözün, nodun üzerine bu karışımdan bir miktar sürülür, ve bitki 24°C, %70 nemde ve aydınlık bir yerde inkube edilir, gelişmeye bırakılır.
305048

Uygulamadan 2 hafta sonra.
305049

Uygulamadan yaklaşık 4 hafta sonra.
305050




İlk uyguladan sonra 1 ila 3 haftada bir bitki ya da bitkicikler belirene kadar tekrarlanmalı.

Bu uygulama sonunda elde edilen keiki ler ile tekradan doku kultü ile bol miktarda bitki elde edeceğiz:)

Sayın Ludisa Excellence;

Resimlerdeki uygulamalar sizin bizzat yaptığınız uygulamalar mıdır? Başarı oranınız nedir?

[DilekGuven]

Sayın Ludisa Excellence,
Bu BAP'ı ben de çok aradım. satın alınması zaten 50 kg.lık paketler halinde oluyormuş sanırsam, aklıma gelen tüm kimya firmalarından numune istedim, numune çıkışı için 300 tl ücret alıyoruz dediler. bazılarında hiç yok zaten.
aşağıdaki reçeteyi oluşturmak istiyordum ben de:
Madde Miktar (gr)
Vaseline 40
cetyl/stearyl alcohol 9
paraffin oil 5
Tween 40 yani Polyoxyethylenesorbitan monopalmitate 2
BAP (benzyl adenine) 0,5

bu maddeyi bulmak konusunda nereden yardım alabilirim? siz nasıl bulabildiniz?

teşekkürler.

[Ludisa Excellence]

merhaba SAGEN,

''..kendim yürüttüğüm bu tarz çalışmaları burada paylaşana kadar..'' diye başladığım bir konuya taktir edersiniz ki kendi uygulamalarımı yazmış olmalıyım. Sadece o iki uygulamadaki resimleri bilgisayarımdaki resim arşivimden kullandım, hemen belirteyim internetten indirdiğim resimler içerisindenden.

Muhtemelen de ısrarlı bir şekilde ''bizzat yaptığınız uygulamalar mıdır'' demeniz, nette bu fotoları görmüş olmanızdandır.

Her neyse; en azından başlığa ilgi var, dikkatle takip ediliyor.:)

Bahsettiğiniz uygulamada, kafamdan oransal bir değer veremesem de, benim için gayet tatmin edici. Her iki uygulamayı da ayrıntılı olarak yazmaya çalıştım, yinede sorun varsa severek, ve bildiğim kadarıyla yardımcı olmaya çalışırım.

merhaba DilekGuven,

Yazdığınız reçeteye nereden ulaştınız? Benim yazdığım bir masaj değil sanırım. Ben kullandığım BAp ı nereden aldığımı mesajda link olarak vermiştim, ya da lab. saf malzemesi satan firmalarla irtibata geçebilirsiniz.

[SAGEN]

merhaba SAGEN,

''..kendim yürüttüğüm bu tarz çalışmaları burada paylaşana kadar..'' diye başladığım bir konuya taktir edersiniz ki kendi uygulamalarımı yazmış olmalıyım. Sadece o iki uygulamadaki resimleri bilgisayarımdaki resim arşivimden kullandım, hemen belirteyim internetten indirdiğim resimler içerisindenden.

Muhtemelen de ısrarlı bir şekilde ''bizzat yaptığınız uygulamalar mıdır'' demeniz, nette bu fotoları görmüş olmanızdandır.

Her neyse; en azından başlığa ilgi var, dikkatle takip ediliyor.:)

Bahsettiğiniz uygulamada, kafamdan oransal bir değer veremesem de, benim için gayet tatmin edici. Her iki uygulamayı da ayrıntılı olarak yazmaya çalıştım, yinede sorun varsa severek, ve bildiğim kadarıyla yardımcı olmaya çalışırım.

merhaba DilekGuven,

Yazdığınız reçeteye nereden ulaştınız? Benim yazdığım bir masaj değil sanırım. Ben kullandığım BAp ı nereden aldığımı mesajda link olarak vermiştim, ya da lab. saf malzemesi satan firmalarla irtibata geçebilirsiniz.

Merhaba LUDİSA EXCELLENCE;

Öncelikle amacım mesajımla sizi yermek değildi, bunu belirtmek isterim. Sizde takdir edersinizki kendi çalışması olmayıpta çeştli kaynaklardan alıntılanıpta eklenen konular olduğu için bu şekilde yazmıştım. Yani kesin kaynaktan kesin ve doğru sonuca ulaşbilmek adına. Bu kısa açıklamamı lütfen mazur görün.

''Bizzat yaptığınız uygulamalar mıdır'' demem resimleri nette görmüş olmamdan değil üst satırlarda açıkladığım nedendendir, bunuda belirtmek isterim.
İki soru.
1) Sadece kökten alınan parçayla ve çiçek dalına krem uygulamasıyla ne kadarlık sürede ne kadarlık sonuca ulaştınız? Resim varmı çalışmayla ilgili?
2) Kökten alınan parçada sadece kök olan uzantımı alındı, yoksa bir kaç kök uzantısı köklerin bağlı olduğu ufak bir gövde kısmıylamı alınarak işlem yapıldı.
3) Yapılan karışımın maliyeti nedir?

Sorularımı mazur görün konu çok ilgimi çekti ve tam anlayıp uygulamayı düşünüyorum.
SAYGILARIMLA.

[DilekGuven]

Merhaba sevgili Ludisa Excellence,
tarifi "the UK Orchid Forum"dan almıştım. Joseph Arditti - Micropropoagation of Orchids adlı kitabından alıntı olduğu iletiliyor.
aslında anamadde BAP, yani BAP'ı bulduktan sonra uygun miktarı göz kremiyle ya da vazelinle vb karıştırıp da sürseniz, yine gayet olumlu sonuçlar alabiliyormuşsunuz.

sizin belirttiğiniz siteden ben satın alamadım. mutlaka bir kimya firmasıyla ilişkinizi ispatlamanızı istiyorlar. güvenlik nedenlerinden dolayı firma harici gerçek kişilere satışlarının olmadığını yazıyorlar. yerel firmalarla görüştüğümde de bir çoğunda bu maddeyi bulamadım, ya da numune çıkmak için çok yüksek fiyatlar istediler.
ben de kendimi hindistan cevizi suyuna verdim o tarihten beri, ama ondan da bir sonuç alamadım:)

sevgiler.

[Ludisa Excellence]

Mehaba Sagen,

Rica ederim, siz beni mazur görün, sınav dönemi dolayısıyla bu aralar çok kısıtlı zamanla yazıyorum.

1- Uygulamadan yaklaşık 2 hafta sonra nod ların şiştiğini göreceksiniz. Şuan resim ekleyemeyeceğim malesef.

2- Alınan yer kök boğazı, bitkiye yaşayacak kadar kök bıraktıktan sonra, alt kısından alacağınız gövde ile birlikte kalan kısım. Daha sonra sizin için, kesimle ilgili fotoğraf ekleyebilirim.

3-Karışımın asıl maliyetini BAp oluşturmakta ( 100 mg fiyatı 8€ ya da muadili $)

Sn. Sagen şunu da belirteyim, her türlü sorunuzu sormaktan çekinmeyiniz lütfen, ben üniversite 2. sınıf öğrencisiyim ve sonuçta tüm bu çalışmaları hobi olarak yapıyorum, bilemediğim konulardı öğrenip yardımcı olmaktan sonsuz mutlu olurum.

Dilek Hanım,

Arditti tüm bu çalışmalar çok için iyi bir kaynak, en azından benim için öyle oldu. BAp ı sigma nın Türkiye distribütör ünden (Interlab A.S) temin edebilirsiniz,(firmanın satış departmanı iletişim bilgilerini özelinize gönderiyorum) yardımcı olacaklardır, yinede yardımcı olmaya çalışırım.

Saygılar.

[SAGEN]

Mehaba Sagen,

Rica ederim, siz beni mazur görün, sınav dönemi dolayısıyla bu aralar çok kısıtlı zamanla yazıyorum.

1- Uygulamadan yaklaşık 2 hafta sonra nod ların şiştiğini göreceksiniz. Şuan resim ekleyemeyeceğim malesef.

2- Alınan yer kök boğazı, bitkiye yaşayacak kadar kök bıraktıktan sonra, alt kısından alacağınız gövde ile birlikte kalan kısım. Daha sonra sizin için, kesimle ilgili fotoğraf ekleyebilirim.

3-Karışımın asıl maliyetini BAp oluşturmakta ( 100 mg fiyatı 8€ ya da muadili $)

Sn. Sagen şunu da belirteyim, her türlü sorunuzu sormaktan çekinmeyiniz lütfen, ben üniversite 2. sınıf öğrencisiyim ve sonuçta tüm bu çalışmaları hobi olarak yapıyorum, bilemediğim konulardı öğrenip yardımcı olmaktan sonsuz mutlu olurum.

Dilek Hanım,

Arditti tüm bu çalışmalar çok için iyi bir kaynak, en azından benim için öyle oldu. BAp ı sigma nın Türkiye distribütör ünden (Interlab A.S) temin edebilirsiniz,(firmanın satış departmanı iletişim bilgilerini özelinize gönderiyorum) yardımcı olacaklardır, yinede yardımcı olmaya çalışırım.

Saygılar.

Tekrar Merhaba;

Cevap ve ayrıntı için teşekkür ederim. Özellikle mesajınızdaki 2 numaralı madde için resim veya resimler eklerseniz sevinirim. Anladım ya da anladığımı sanıyorum nereden almam gerektiğini sanırım.
Karışımın asıl maliyeti olan BAP için 100 mg fiyatı 8€ ya da muadili $ ise zaten geri kalanda teferruat gibi bir şey oluyor (yani maliyet çok cüzi rakamlar).
Bu arada az önce Interlab A.Ş.'nin sitesinde BAP araştırdım ama bulamadım. Sanırım ben görmemiş olabilirim.
Soru sormaya devam edeceğimden emin olabilirsiniz. Çünki bu şekilde çoğaltarak farklı birşeyler deneyim onlarıda bu keyifli sevdama eklemek istiyorum. Ama en kısa sürede resim bekliyorum. Ondan sonra malzemeyi tedarik edip sizden hazırlanışı hakkında bilgi alıp uygulamaya geçmek istiyorum.
Şimdilik sevgiyle kalın. Sınavlarda başarılar.

SAYILARIMLA.

[sonerf]

Merhaba e-bay de keiki için satılan bir macun (http://www.ebay.com/itm/orchid-cloning-paste-KEIKI-POWER-PRO-paste-phalaenopsis-clone-plants-orchids-/300800282276?pt=LH_DefaultDomain_0&hash=item4609180ea4)var, bu macunu alıp deneyen oldu mu? Denemeye değer mi sizce?

[SAGEN]

Konu ile ilgili üç farklı video. En azından nasıl birşey olduğunu anlamak açısından izlenebilir.

orchids tissue culture - YouTube (http://www.youtube.com/watch?v=zyfkN0QKoUA)

Cell & Tissue Culture: Nutrient Media Details - YouTube (http://www.youtube.com/watch?v=zBLW0XG4NEw)

http://www.youtube.com/watch?v=gicHq_dUXqk

[ankafar]

Bu da benim güzelim çimlenmeye başlayan Orchis Sancta
391764

[Ludisa Excellence]

Derslerimin yoğunluğu sebebiyle bu başlıkla fazla ilgilenemedim ama sanmayın ki aynı ilgisizliği de bu konuya da gösteriyorum. :D

Bu kavanozdakiler de salep elde edilen Orchis cinsi orkideler. Çimlenmeden sonraki 20 günlük gelişimde tuber/yumru oluşumları gözükmekte. Şimdiki hedef bu bitkicikleri alt kültüre alıp yumru sayılarınıda artış sağlamak.
455503

Gözdelerim olan Vanda orkide leri yine bu başlıkta mevzu bahis olduğundan, daha önce yolladığım mesajıda buraya koyuyorum. Ne zaman çiçeklenecek bende büyük merak içindeyim lakin çok hızlı büyüdükleri kesin. Belki bu yıl süpriz yaparlar. :))
http://www.agaclar.net/forum/1186620-post188.htm

[orchismascula]

Ludisa Excellence ve diğer arkadaşların hepsine selamlar. forumda yeniyim. hayatımın aşkı olan salep orkidelerini görünce hemen üye oldum:) ve bilgilerinizden yararlanmak istiyorum... herkese başarılar..

[orchismascula]

Derslerimin yoğunluğu sebebiyle bu başlıkla fazla ilgilenemedim ama sanmayın ki aynı ilgisizliği de bu konuya da gösteriyorum. :D

Bu kavanozdakiler de salep elde edilen Orchis cinsi orkideler. Çimlenmeden sonraki 20 günlük gelişimde tuber/yumru oluşumları gözükmekte. Şimdiki hedef bu bitkicikleri alt kültüre alıp yumru sayılarınıda artış sağlamak.
455503

Gözdelerim olan Vanda orkide leri yine bu başlıkta mevzu bahis olduğundan, daha önce yolladığım mesajıda buraya koyuyorum. Ne zaman çiçeklenecek bende büyük merak içindeyim lakin çok hızlı büyüdükleri kesin. Belki bu yıl süpriz yaparlar. :))
http://www.agaclar.net/forum/1186620-post188.htm
hocam böyle bir kavanozu elimde tutabilmek ve o bebeklere sevgimi verebilmek için neler yapmazdım :D

[tabus]

Eğitimini almadığım bir konu olduğu için anlamakta hayli zorlandığım bir konu..

Sondan başlayarak meramımı anlatayım: Salep yumrularını kültür ortamında yetiştirme geleneğimiz yok. Tohumdan üretmeyi de bilmiyoruz. Ama doğal ortamında yetişen bu güzellikleri salep ve dondurma imalinde hoyratça kullanıyoruz. Ben ise çiçeğine ve kokusuna meftunum.

Bahçemin yakınlarında ve orman içlerinde gördüğüm bu güzelliği çoğaltmak için ne yapılabileceğini araştırırken Türkçe kaynak yokluğu başımı ağrıttı.

Umarım ki Dactylorhisa , ophyrys ve dahi türleri tohumdan üretecek bilgiye kavuşurum..Yardımlarınızı bekliyorum..Tohumlar benden..

Bilen ve anlatanlara teşekkürler,binlerce teşekkürler..

[Muda]

Sayın Tabus; saleplerin orkide olduğunu bilmeme, bu güne kadar salep toplayanlardan öldürülmeden canlı olarak almak istememe rağmen başarılı olamadım. Birkaç defa denemem oldu. Bir yerde bulduğum saleplerden toprağı ile alıp saksı içerisinde yetiştirmeye çalıştım. Getirdiğim orkideler malesef yaşamadı. Ben de umutsuzluğa kapıldım. Dış ortamda olduğu gibi bıraktım. Gelecek yıl üç dört tane olan saksıdan 14 tane orkide çıktı. Ancak çiçekleri çok küçüktü. Siz onları nerede görüyor iseniz onlara o şekilde bir ortam yapmaya çalışın. Çalı altlarında yetişiyor ise çalı altlarına, biraz sulak bir yerde ise sulak bir ortama, güneşli yer ise güneşli yere tohumların dökülme zamanında dikin. Bilemediğim bir şeyde en güzel şey olanı taklit etmek. Tohumdan yetiştirmede çiçeklenmesini görmek biraz zaman alacaktır. Ben çok fazla ele alınmayan, ayak ile basılmayan bir ortama ekip zaman zaman takip etmeyi öneririm. Osmanlı döneminden beri sürekli olarak salepler sökülmüş durumda. Bazı türler belki tamamen yok olmuş veya yok olmak üzere. Yaşamalarını tohumların çevreye dağılıp kaç yıl bilemiyorum en az üç dört yılda tohum verecek çiçek açacak olgunluğa ulaştıkları zaman toplanmaları nedeni ile yaşamlarını devam ettirmeye çalışıyorlar. Bulabilirsem tohumlarını ekmek isterim.

[tranquila]

Merhaba e-bay de keiki için satılan bir macun (http://www.ebay.com/itm/orchid-cloning-paste-KEIKI-POWER-PRO-paste-phalaenopsis-clone-plants-orchids-/300800282276?pt=LH_DefaultDomain_0&hash=item4609180ea4)var, bu macunu alıp deneyen oldu mu? Denemeye değer mi sizce?

ben aldım. haftaya elimde olur :) ilk kez kullanacağım. deneyimlerimi aktarırım.

[Charlaux]

ben aldım. haftaya elimde olur :) ilk kez kullanacağım. deneyimlerimi aktarırım.

Ebay bulunmaz nimet,tohum filizlendirmek icin kullanabileceginiz agarli flasklarindan tutun neredeyse tum cesitler var.Sn.tranquila,dilerim fazla kargo masrafi odememissinizdir;haftaya St.Andrews'dan geliyordum bagaja saklar getirirdim keske almayi dusundugunuzu bilseydim.

[lusoari]

ben aldım. haftaya elimde olur :) ilk kez kullanacağım. deneyimlerimi aktarırım.

Benim bir arkadaşım kullandı ,ama pek bir fayda vermediğini söyledi, bana da vermişti elimde ne kadar orkide cinsi vardıysa denedim sadece bir tane phalde işe yaradı ama oda macundanmı oldu yoksa kendiliğindenmi bilemiyorum ,inşallah siz başarılı olursunuz tecrübelerinizi bekliyoruz.

[tabus]

Sayın Tabus; saleplerin orkide olduğunu bilmeme, bu güne kadar salep toplayanlardan öldürülmeden canlı olarak almak istememe rağmen başarılı olamadım. Birkaç defa denemem oldu. Bir yerde bulduğum saleplerden toprağı ile alıp saksı içerisinde yetiştirmeye çalıştım. Getirdiğim orkideler malesef yaşamadı. Ben de umutsuzluğa kapıldım. Dış ortamda olduğu gibi bıraktım. Gelecek yıl üç dört tane olan saksıdan 14 tane orkide çıktı. Ancak çiçekleri çok küçüktü. Siz onları nerede görüyor iseniz onlara o şekilde bir ortam yapmaya çalışın. Çalı altlarında yetişiyor ise çalı altlarına, biraz sulak bir yerde ise sulak bir ortama, güneşli yer ise güneşli yere tohumların dökülme zamanında dikin. Bilemediğim bir şeyde en güzel şey olanı taklit etmek. Tohumdan yetiştirmede çiçeklenmesini görmek biraz zaman alacaktır. Ben çok fazla ele alınmayan, ayak ile basılmayan bir ortama ekip zaman zaman takip etmeyi öneririm. Osmanlı döneminden beri sürekli olarak salepler sökülmüş durumda. Bazı türler belki tamamen yok olmuş veya yok olmak üzere. Yaşamalarını tohumların çevreye dağılıp kaç yıl bilemiyorum en az üç dört yılda tohum verecek çiçek açacak olgunluğa ulaştıkları zaman toplanmaları nedeni ile yaşamlarını devam ettirmeye çalışıyorlar. Bulabilirsem tohumlarını ekmek isterim.

Sayın Muda, verdiğiniz bilgiler için teşekkürler anca ben bunları çok geçtim..
Benim bahçem orman veya koruluk sayılabilecek bir yerin tam ortasında. Kendiliğinden çıkan onlarca salep ve çeşidi var..Acele etmeden ve deneme yanılma yoluyla yerlerini değiştirip belli ölçüde bir araya getirdim..Ama bu güzelliği görüpte yetiştirmeyi düşünmemek olmazdı. Denedim, çok denedim..Sonra öğrendim ki tohumdan yetiştirmek fazla bir bilgi gerektiriyor..Forumun bu kısmına bu sebeple yazdım. Ama görüyorum ki konunun çok dışına çıkan yazılar var..Konu başlığını açan arkadaş, zaten öğrenci olduğunu söyleyerek mazeret göstermiş. Umarım laboratuar ortamında mümkün olan bu üretim tarzını ve benzer uygulamaları öğrenirim..Konu kendine has jargonlar taşıyor, bunları öğreninceye kadar, kim öle kim kala..Hoşçakalın..

[Ludisa Excellence]

...
Ama görüyorum ki konunun çok dışına çıkan yazılar var..Konu başlığını açan arkadaş, zaten öğrenci olduğunu söyleyerek mazeret göstermiş. Umarım laboratuar ortamında mümkün olan bu üretim tarzını ve benzer uygulamaları öğrenirim.
...

Konu başlığını ''Salep Üretimi, Orkide Sınıfı Canlıların Mikro-Çoğaltımı'' diye açan öğrenci arkadaş olarak sanırım şunu tarafıma hiç alınmadan söylemeliyim ki;

Salebi; Orchidaceae ailesinin özellikle sup-tropikal kuşakta yetişen türlerinin toprakaltı organlarından elde edilen içecek olarak tanımlalayıp; bu bağlamada salep i bir ham madde olarak ele alırsak, o zaman Salep Üretimini de sadece geleneksel yöntemlerle bu bitkilerin toprak altı organlarının toplanıp, kurutulmasından ibarettir.

Sanırım anlatmak istediğiniz ya da salep üretimi dendiğinde çağrışım yapan şey aslında salep elde edilen orkidelerin üretimi oda ''Orkide Sınıfı Canlıların Mikro-Çoğaltımı''
demek olduğundan burada ki yazıların, konuşmaların öyle konu dışı olduğunu hiç sanmıyorum.
''Laboratuar ortamında mümkün olan bu üretim tarzını ve benzer uygulamaları'' öğrenip evinizde hobi olarak uygulayabilirsiniz. Bunun için forumda zaten ayrı başlık mevcut.
http://www.agaclar.net/forum/biyoteknoloji/7135.htm

Bu bitkileri seri bir şekilde üretebiliyor olmamamın sebebi, anca öğrenci olmam olabilir; mazereti değil. Ne demek istediğinizi tam olarak anlamadım açıkçası.(?)

Sn. tabus; Bildiğim kadarıyla yardımcı olmak isterim yalnız önce ne tür çalışmalar yaptınız; nerelerde sorunlar yaşadınız? Bunları bizimle paylaşın.

Saygılar.

[dt.duygu]

teşekkürler agozce:)
teşekkürler ahmeter:)

Basit bir yöntemle daha devam edelim istedim. Gelen olarak 'keiki paste' kullanımını sanırım artık herkes bilmekte fakat temininin güçlüğü ve raf ömrü bakımından kullanım süresinin kısalılığı açısından BAp (Benzilaminopürin) ve bir miktar cilt kremi kullanarak buna altarnatif olarak kullanabiliriz.

Sitokinin olan BAp ın yurt içi temini konusunda pek fikrim yok ben laboratuvarda bu karışımı SİGMA firmasının ürünü ile lanolin bazlı daha kompleks karışımlar hazırlayarak test etmekteyim.
6-Benzylaminopurine plant cell culture tested | Sigma-Aldrich (http://www.sigmaaldrich.com/catalog/product/sigma/b3408?lang=en&region=TR)
Fakat genel açıdan ev ortamında bu uygulamada son derece umut verici:)

Pratik olarak, hassas terazisi olan bir yerde kuyumcu, eczane vs. 1mg BAp tartılıldıktan sonra bir miktar alkolde eritilir ve 1ml ye tamamlanır. Bu işlem için pratik olması açısından bir şırınga kullanılabilir. Bir miktar cilt kremi, vazelin veya ezcacıdan temin edebileceğiniz bir miktar lanolin den bir çay kaşığı kadarına, hazırladığınız BAp solüsyonun dan bir damla damlatıp karışımı hazır hale getiriniz.


Çoğunlukla bu yöntem Phalaenopsis lerde kullanılsada bildiğim kadarıyla nephentesler de ve afrika menekşelerinde de diğerlerine nazaran çok daha başarılı.

Bu uygulama için çiçeği geçmiş bir Phalaenopsis den genelde daha iyi sonuçlar alınsada çiçekli bir bitkide tercih edilebilir.

Çiçek sapı üzerindeki gözü örten parça dikkatli bir şekilde bitkiden uzaklaştırılır.
305047

Parçanın altında bulunan gözün, nodun üzerine bu karışımdan bir miktar sürülür, ve bitki 24°C, %70 nemde ve aydınlık bir yerde inkube edilir, gelişmeye bırakılır.
305048

Uygulamadan 2 hafta sonra.
305049

Uygulamadan yaklaşık 4 hafta sonra.
305050




İlk uyguladan sonra 1 ila 3 haftada bir bitki ya da bitkicikler belirene kadar tekrarlanmalı.

Bu uygulama sonunda elde edilen keiki ler ile tekradan doku kultü ile bol miktarda bitki elde edeceğiz:)

Öncelikle verdiğiniz bilgiler için çok teşekkürler ben amatör olarak orkide bakıyorum ve üretimine merak saldım.gerçekten orkide üretimiyle ilgili cok az bilgi var.Ve en açıklayıcı bilgiyi burada buldum.
Benim size bir sorum olacak. BAp yi sigmaaldrich haricinde hiç bir yerde bulamadım. sigmaaldrich de sirket adına verebiliriz kişiye özel vermiyoruz dedi. oradan temin edebileceğim yönlendirebileceğiniz biri varmı acaba

[Fatih ÇİÇEK]

SALEP YETİŞTİRİCİLİĞİ


Dr. Mehmet TUTAR, Fatih ÇİÇEK,

Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Menemen İZMİR

Salep daha çok ülkemize has bir ürün olup Anadolu’da asırlardan beri kullanılmaktadır. Türkiye dışında az miktarda İran, Irak ve Suriye ile Avrupa ülkelerinden Yunanistan ve Fransa’da üretildiği ifade edilmektedir.
Salep; orkideler ailesinden bazı bitkilerin toprak altı yumrularından elde edilir. Yumrular kremsi, bej veya açık kahverengi renkte, oval, yumurta seklinde veya çatallı olabilirler. Yumrulardan elde edilen toz özellikle dondurma ve sıcak salep içeceği yapımında yoğun olarak kullanılmaktadır. Salebin dış satımı yasaklanmış olmasına karşın yapımında salep kullanılan çeşitli ürünler halen ihraç edilebilmektedir.


Resim 1. Salep Bitkisi Resim 2. Kuru Salepler

ORKİDELER

Orkideler yeryüzündeki en zengin bitki familyası olup bütün çiçekli bitkilerin %7 kadarını oluşturmaktadır. Büyük bir kısmı tropik bölgede olmak üzere 25.000’den fazla türü olduğu ifade edilmektedir. Türkiye’de ise ise orta kuşak orkideleri yayılış gösterir. Ülkemiz bu bakımdan Avrupa ve Ortadoğu’nun en zenginidir. 24 cinse ait 154 kadar orkide türü bulunmaktadır. Bunların 120 kadarı yumrulu orkidelerdir ve salep bunlardan yapılır. Farklı yörelerde dilçıkık, dildamak, çam çiçeği, çobançoluk, tavşan topuğu, katır tırnağı, çayır çiçeği gibi farklı isimlerle adlandırılmaktadır. Ülkemizde yetişen orkidelerin %13’ü (21 takson) endemiktir, yani sadece Türkiye’ye has bitkilerdir.

Resim 3. Dactylorhiza romana Resim 4. Orchis papillionacea
Orkidelerin çoğalmaları da diğer bitkilerden oldukça farklıdır. Sadece 50-60 kadar hücreden ibaret olan tohumları besi doku içermezler. Toprağa düşen tohumun öncelikle bazı toprak mantarları ile ortak yaşama girip onlardan besin temin etmesi gerekmektedir. Daha henüz bitki toprak üstüne çıkmadan gerçekleşen bu ortaklık bazı türlerde 2-3 yıl, bazılarında ise 14 yıl sürer. Ve nihayet tek yapraklı küçük orkide fideciği toprak yüzeyine çıkar. Bu fideciğin çiçek açma büyüklüğüne ulaşması da yine yıllar sürmektedir. Dolayısıyla orkideler oldukça zor çoğalan, bu yüzdende korunması gereken bitkilerdir.
Bitkiler kıyı kesimlerde sonbaharda görülmeye başlarlar. Kış boyunca gelişen bitkiler ilkbahar aylarında çiçeklendikten sonra ilkbahar sonu veya yaz başında tohumlarını olgunlaştırıp kurular. Ege ve Akdeniz sahilinde türlerin önemli bir bölümü Mart sonu – Nisan başında çiçeklenirken bazı türlerin çiçeklenmesi Haziran ayına kadar sarkabilmektedir. Diğer bölgelerde ise iklimin serliğini ile doğru orantılı olarak vejetasyon biraz daha geç seyretmektedir.
Oldukça ilginç bir türümüz olan Spiranthes spiralis (L) Chevall. ise sonbaharda çiçeklenmektedir. Çiçeklenme döneminde doğadan sökülen salep bitkilerinde (yumrulu orkide türleri) iki adet yumru görülür. Bunlardan bir tanesi daha koyu renkli ve pörsümüş olup, geçen yılın yumrusudur. İlkbahar sonu veya yaz başında bitki vejetasyonunu tamamladığında diğer bitki aksamıyla birlikte kuruyup kaybolacaktır. Diğeri ise daha açık renkli ve daha dolgun olan yeni yumrudur. Bir sonraki yılın bitkisini meydana getirmek üzere yaz aylarını toprak altında uyur halde geçirecektir. Kıyı kesimlerde sonbaharın ilk yağmurlarıyla, karasal iklimin hüküm sürdüğü iç kesimlerde ise kış sonunda havaların ısınması ile birlikte sürerek yeni bitkiyi meydana getirecektir.

SALEBİN ELDE EDİLİŞİ ÜRETİMİ VE TİCARETİ

Salep yumrulu orkidelerden elde edilmektedir. Çiçeklenme döneminde sökülen bitkilerin o yıl oluşmuş olan yumruları toplanır. Daha sonra iyice yıkanıp toprak kalıntıları uzaklaştırıldıktan sonra 15 dakika kadar kaynatılır. Kaynatma işlemi su, süt veya ayranla yapılabilmektedir. Süt veya ayran kullanmak salep randımanını arttırırken salebin depolama süresini de kısaltmaktadır. Genellikle su kullanılır. Yumrular kaynayan su içine atılarak 15 dakika kadar bekletilir. Erken toplanan saleplerde süre uzarken geç dönemde toplananlarda daha kısa tutulur. Keza geç dönemde toplanan yumrular fazla kaynatıldıklarında su içinde çatlayıp açılabilmektedir. Kaynatılan yumrular gölge veya güneş bir yerde serilerek kurutulurlar. Bazen kaynatma işleminden önce veya sonra yumrular ipe dizilmekte ve bir yere asılarak kurutulmaktadır. Kurutma işlemi hava şartlarına bağlı olarak 10 gün kadar sürer. Tamamen kuruyan yumrular çuvallara veya torbalara alınarak saklanır. Toptan ticareti genellikle bu şekilde kuru yumru olarak yapılmaktadır. Kurumuş yumrular taş değirmenlerde öğütülerek toz haline getirilir. Bu kullanılmaya hazır salep tozudur. Dondurma veya sıcak salep yapımında bu toz kullanılır.
Mevcut üretim, tüketim ve ihracatla ilgili farklı rakamlardan söz edilse de yıllık 30 ton kadar bir kuru salep üretimi tahmin edilmektedir. Bu üretimin yarısının iç piyasada kullanıldığı, kalan yarısının da çeşitli şekillerde yurtdışına gittiği öngörülmektedir. Bu da en azından 50-60 milyon orkide bitkisinin doğadan sökülmesi anlamına gelmektedir
Türkiye’nin hemen her bölgesinde salep toplanmaktadır. Ancak bazı bölgeler daha fazla öne çıkar. En çok toplandığı yerler Ege bölgesinin özellikle kıyı kesimi, İzmir, Aydın ve Muğla illeri, Akdeniz Bölgesinde Antalya çevresi, Mersin. Adana ve Kahraman Maraş, Batı Karadeniz Bölgesinde Kastamonu civarı, İç Anadolu’da Yozgat, Akdağmadeni, Doğu Anadolu Bölgesinde ise Van çevresidir.
Burdur Bucak ve Safranbolu salep ticaretinin önemli oranda gerçekleştiği yerlerdir. Ticaretin önemli bir kısmı buralarda gerçekleşir. Türkiye’nin değişik bölgelerinden toplanan salepler buralara getirilerek pazarlanmaktadır. Bunun dışında son yıllarda Suriye, Irak ve İran’da toplanan salepler Türkiye’ye getirilerek kullanılmaktadır. Bu anlamda Yüksekova ve Siirt’te pazar oluşmuştur.

KULLANILDIĞI YERLER VE KALİTE ÖZELLİKLERİ:

Toplandığı bölgeye ve orkide türüne göre büyük oranda değişmekle birlikte piyasaki ticari saleplerin bileşimi yaklaşık olarak şöyledir (Sezik, 1984);

%11-44 müsilaj
%8-19 nişasta
%2-3 redüktör ozlar
%1 proteik yapıdaki maddeler
%2-10 mineral maddeler

Salebin barındırdığı en önemli madde glukomannan yapısındaki müsilajdır. Bu madde yüksek miktarda su tutabildiğinden dolayı kıvam verme özelliğine sahiptir. Hacminin 400 katı suyu tutarak jel haline getirebilmektedir. İçerdiği nişasta da şişmeye yardımcı olur.
Piyasaya arz edilen salepler toplandıkları bölgeye göre farklı kalite özelliklerine sahiptir ve farklı fiyatlar bulmaktadır. Farklı bölgelerden toplanan saleplerin içerikleri Tablo 1.’de görülmektedir.
Tablo 1. Farklı bölgelerden toplanan saleplerin kimyasal içerikleri.
Toplandığı Bölge % Müsilaj % Nişasta % Nem % Kül
Antalya 40,12 8,40 12,38 9,64
Kastamonu 39,88 13,86 11,32 4,66
Maraş 11,62 19,13 8,62 3,59
Muğla 44,04 13,04 9,76 2,52
Silifke 41,02 17,70 10,22 4,08
Van 17,69 17,77 9,64 2,45

Toplandığı bölgeler yanında orkide türleri yumrularının içerdiği müsilaj yani glukomannan bakımından büyük farklılıklar gösterir. Muğla bölgesinde yetişen belli başlı salep orkidelerinin içerdikleri misülaj miktarları Tablo 2.’de görülmektedir. Görüldüğü gibi bazı türler çok düşük müsilaj içermelerine rağmen salep toplayıcıları tarafından toplanmaktadır. Zira toplayıcılar genellikle tür ayırd etmemekte, önlerine çıkan bütün yumrulu türleri sökmektedir.

Tablo 2. Muğla yöresinde yetişen salep orkidelerinde müsilaj oranları
Tür Misülaj Oranı (%)
Orchis anatolica 35,95
Orchis anatolica 57,04
Orchis italica 49,36
Orchis tridentata 24,50
Orchis pinetorum 50,11
Orchis simia 29,89
Orchis morio 32,11
Orchis sancta 15,70
Dactylorhiza romana 61,05
Anacamptis pyramidalis 44,72
Hymantoglossum longibracteatum 20,95
Serapias laxiflora 33,61
Serapias vomeracea 40,56
Ophrys fuciflora 9,60
Ophrys fusca 6,82

DOĞAL ORKiDE POPULASYONLARININ MEVCUT DURUMU

Salep orkideleri üzerinde çok ciddi baskılar söz konusudur. Bunlardan en önemlileri arasında plansız yapılaşma yer alır. Özellikle sahil kesimlerinde gerçekleşen yazlık ve turizm istilası, şehir ve köy yerleşim alanlarının büyümesi birçok orkide türünü tehdit etmektedir.
Diğer yandan plansız yapılan ağaçlandırma faaliyetleri sonucunda her yıl milyonlarca orkide bitkisi habitatları ile birlikte yok edilmektedir. Özellikle seyrek makilik ve bozuk orman alanları ile fundalıklar en önemli orkide alanları olmasına karşılık ağaçlandırma sahası olarak tercih edilmektedir.
Aşırı otlatma da orkideleri tehdit eden faktörler arasında sayılabilir. Özellikle çiçeklenme döneminde yapılan otlatma sonucunda çiçekler hayvanlar tarafından yenilmekte ve tohum olgunlaştırmaları engellenmektedir. Ayrıca hayvanlar tarafından çiğnenen bitkiler zamanla körelmekte ve ölmektedirler.
Şüphesiz orkideler üzerindeki en büyük baskılardan biri, beklide birincisi salep üretimi amacıyla toplanmalarıdır. Farklı kaynaklara göre değişmekle birlikte her yıl tahmini 50-180 milyon orkide bitkisi doğadan sökülmektedir.
Toplayıcılardan büyük bölümü çiçeklenme döneminde salep bitkilerini söküp, yeni oluşmuş yumruyu aldıktan sonra bitkiyi öylece bırakmakta ve ölmelerine sebep olmaktadır. Halbuki bazı toplayıcılar söktükleri bitkiyi yumrusunu aldıktan sonra tekrar dikmektedir. Bu bitkiler vejetasyonlarını tamamlamadan önce kendilerine bire yumru daha yapmakta ve ertesi yıl aynı yerden çıkmaktadırlar. Ayrıca bu bitkilerin tohumlarını yaymaları da sağlanmış olmaktadır.
Özellikle Ege ve Akdeniz sahil kesimlerinde dağlık alanlarda bulunan işlenmeyen zeytinlikler önemli orkide alanlardır. Buralarda yeterli toprak derinliği ve uygun meyil olmadığından toprak işleme yapılmamaktadır. Bu nedenle birçok salep orkidesi için uygun yetişme ortamı oluşturmaktadır. Ancak son yıllarda bu alanlarda herbisitle yabancı ot mücadelesi yaygınlaşmaya başladığından orkideler için bir tehdit söz konusudur. Karadeniz bölgesindeki fındık alanları için de benzer tehdit geçerlidir.
Son yıllarda uzun yıllar için kiralanan hazine arazileri ve bozuk orman alanları da risk altında olan yerlerdir.
Sonuç olarak birçok faktör doğal orkide popülasyonlarımızı tehdit etmektedir. O kadar ki; bazı türler 10’larla ifade edilebilecek sayılara düşmüştür. Diğer birçok tür de hızla azalmaktadır. Dolayısıyla en kısa zamanda bu bitkiler üretilebilmeli, doğadan toplama yerine tarımsal alanlarda yetiştirilmelidir.
ÜRETİM ÇALIŞMALARI

Salep özellikle ülkemize has bir ürün olduğundan başka ülkelerde üzerinde çok durulmamıştır. Gelişmiş ülkelerde özellikle tropik orkidelerin in-vitro şartlarda üretilmeleri ile ilgili birçok bilimsel çalışma yapılmıştır ve halen yapılmaktadır. Ülkemizdeki birçok araştırıcı da bu çalışmaları dikkate alarak salep orkidelerini doku kültürü yöntemi ile ile üretmeyi denemiştir.
İn-Vitro Çalışmalar:
İn-vitro şartlarda meristem, kültürü ve diğer hücre kültürleri denense de en ümitvar sonuçlar in-vitro şartlarda tohum çimlendirme çalışmalarından elde edilmiştir. Bu konuda Türkiye’nin farklı yerlerinde gerçekleştirilen birçok çalışmada tohumlar başarıyla çimlendirilmiş ve fidecikler elde edilmiştir. Ancak fideciklerin toprağa aktarılması aşamasında bitkiler genellikle enfekte olmaktadırlar. Birçok türde çalışma yapılmış olmasına karşın Orchis coriophora L.’de birçok yerde başarı sağlanmış olması dikkat çekicidir. Bu durum halen tam olarak aşılamamıştır. Son yıllarda orkidelerle ortak yaşayan mikorizaların da doku kültürlerinde kullanılması yaygınlaşmaktadır. Diğer yandan toprağa aktarılacak küçük fideciğin sökülecek büyüklüğe ulaşması yıllar almaktadır. Süs bitkisi olarak kullanılan tropikal orkideler yüksek fiyatlarla satıldığından yapılacak yatırım ve harcamaları rahatlıkla karşılamasına rağmen saleplik üretim söz konusu olduğunda her bitkiden alınacak ürün yaklaşık 20-25 TL/Kg fiyatla satılan 5 gramlık yumrudur. Dolayısıyla ekonomik bir salep yetiştiriciliği için doku kültürü yöntemleri gelecek vaat etmemektedir. Ancak ıslah çalışmalarında, ıslah edilmiş materyalin çoğaltılmasında başarı ile kullanılabilecek, üzerinde çalışılması gereken bir konudur.

Doğada Üretim Çalışmaları:
Son yıllarda mikoriza aşılaması yapılan doğal alanlara tohum ekiminin yapılması ile orkide bitkilerinin yoğun olarak çimlendikleri ve geliştikleri gözlenmiştir. Bu şekilde saleplik üretim söz konusu olmasa bile türlerin doğal ortamlarda korunması ve çoğalmaları mümkün olabilecektir.

Tarla Şartlarında Üretim:

Ege tarımsal araştırma enstitüsünde yapılmakta olan çalışmaların ilk bulgularına göre salep orkideleri tarla şartlarında ekonomik olarak rahatlıkla yetiştirilebilecektir. Bu konuda salep bitkilerinin sahip olduğu bazı özellikler kullanılmaktadır.

Kardeş Yumrularla Üretim:
Bilindiği üzere salep bitkileri her yıl bir adet yeni yumru meydana getirirken bir önceki yılın yumrusu diğer bitki kısımları ile birlikte kurumaktadır. Ancak yapılan gözlemlerde bazı bitkilerin birden fazla yeni yumru oluşturdukları görülmüştür. Bu durum izlendiğinde bazı türlerde iyi bakım şartlarında bitkilerin büyük çoğunluğu 2-3 yeni yumru yapmakta, bazı bitkiler 6-7 yumru verebilmektedir. Daha fazla yumru veren bitkilerin seleksiyonuna dayanan bir üretim ve ıslah projesi halen adı geçen enstitüde devam etmektedir.


Resim 5.- 6. Çok sayıda yumru veren bitkiler
Nisan ortasında hasat edilen yumruların depolanması ile ilgili çalışmalar da yürütülmüş, en uygun depolamanın herhangi bir iklimlendirmenin yapılmadığı adi depo koşullarında delinmiş plastik torbalar içine kuru talaşa katlanarak yapılabileceği sonucuna varılmıştır. Düşük sıcaklıklarda saklanan yumrular gereğinden erken sürmekte, açıkta bırakılanlar kurumakta ve yüksek oranda fire vermektedir. Depolamadan önce yumruların havadar ve gölge bir yerde 10 gün kadar soldurulması gerekmektedir.


Resim 7. Dikime hazır salep yumruları Resim 8. Elle salep yumrusu dikimi
Ekim ayında hazırlanmış olan dikim yastıklarına dikilen yumrular iklim şartlarına göre yaklaşık bir ay içinde sürerek yeni bitkileri meydana getirmekte, kış boyunca gelişen bitkiler Nisan ayında hasat edilebilmektedir. Özellikle ilkbaharda havaların ısınması ile birlikte toprak kurtları ve yaprak bitleri zarar yapabildiğinden bunlara karşı önlem alınmalıdır.

Resim 9. -10. Salep tarlası genel görünüm ve ot alma

Yetiştirme esnasında karşılaşılan en önemli sorun yabancı otlardır. Salep bitkileri küçük boyutlu ve yerde olduklarından yabancı otlara karşı oldukça hassastır. Bu nedenle en az 2-3 defa elle ot alma işlemi yapılmalıdır.
Organik gübreleri çok seven salep bitkileri kimyasal gübreden hiç hoşlanmamaktadır. Bu nedenle dikim yeri yanmış çiftlik gübresi ile bolca gübrelenmeli, kimyasal gübreler dikimden en geç 6 ay önce verilmiş olmalıdır. Vejetasyon periyodu boyunca yaprak gübresi haricinde gübreleme yapılmamalıdır. Çiçeklenen bitkilerde asimilatların önemli bir kısmı burada kullanıldığından yumrular küçük kalmaktadır. Dolayısıyla salep amacıyla yapılacak bir yetiştiricilikte çiçekler henüz küçükken mutlaka koparılmalıdır.
Yapılan çalışmalarda uygun şartların sağlanması halinde dekardan 800-1000 Kg taze yumru alınabileceği görülmüştür.

Tekrar Dikim Yöntemi:
Bazı türler en iyi şartlarda bile sadece bir yumru vermektedirler. Bu türlerin kardeş yumrularla üretilmesi mümkün olmamaktadır. Çiçeklenme döneminde sökülen bitkilerin tekrar dikildiğinde yeniden bir yumru vererek hayatlarına devam ettikleri bilgisine ulaşılmış ve bu konuda denemeler yapılmıştır. Sonuçta çiçeklenme döneminde sağlıklı olan bitkilerin hemen tamamının yeniden yumru oluşturdukları gözlenmiştir. Bu özellik üremesi zor ancak kaliteli salep veren türlerin üretim ve çoğaltılmasında kullanılabilecektir.

Resim 11. Tekrar dikilen bitkiler Resim 12. Bir yılda gelişen fidecikler
Tohumdan Üretim:
Bazı türlerin mikoriza içeren toprakta bir yıl içinde çimlenerek fideciklerin çıktığı gözlenmiştir. Bu fideciklerin hangi şartlarda ne oranda meydana geldiği ve ne kadar sürede sökülebilecek büyüklüğe gelebildikleri konusunda çalışmalar sürmektedir.

İLETİŞİM BİLGİLERİ
Fatih ÇİÇEK
Telefon:
0534 418 9945
0232 846 1331 Dahili 450
Fax:
0232 846 1107
E-Posta:
fcicek33@gmail.com
Adres:
Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü P.K. 9 Menemen/İZMİR





KAYNAKLAR
Anonim. 2009. Salep Üretim Projesi. Anasayfa (http://salep.atspace.com/).
Baytop, T. 1999. Türkiye’de Bitkiler İle Tedavi. İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, Yayın No: 3255/40 İstanbul. s:325–327.
Çağlayan, K., A. Özsavcı ve A. Eskalen. 1998. Doğu Akdeniz Bölgesinde yaygın olarak yetişen bazı salep orkidelerinin embriyo kültürü kullanılarak In-vitro koşullarda çoğaltılmaları. Turkish Journal of Agriculture and Forestry. 22 :187–191.
Ekim, T., M. Koyuncu, M. Vural, H. Duman, Z. Aytaç ve N. Adıgüzel. 2000. Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı (Eğrelti ve Tohumlu Bitkiler), Türkiye Tabiatını Koruma Derneği Yayınları, Yayın No:18, Ankara. s: 24, 123,124,180.
Farhoosh, R. and A. Riazi. 2006. A Compositional On Two Current Types of Salep in İran and Their Rheological Proporties As a Function of Consentration and Temperature. Food Science and Thecnology Department Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad,91775-1163, Mashhad, İran :662.
Gönülşen, N., K. Önal, N. Ercan, K. Yıldızgördü, E. Şekeroğlu, M. Biçici ve A. Eskalen. 1996. Ege ve Doğu Akdeniz Bölgelerinde Doğal Yayılış Gösteren Orchidaceae Familyasına Ait Bazı Türlerin In-vitro ve İn-vivo Koşullarda Üretimleri Üzerinde Araştırmalar. Proje Sonuç Raporu. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Menemen, İzmir.
Kasparek, M. and U. Grimm. 1999. European trade in Türkish salep with special reference to Germany. Economic Botany, 53(4) :396-406.
Korkut, A. 1986. Orkide ve salep. Hasat Dergisi, Nisan Sayısı :6.
Kreutz, K.A.J. 2002. Türkiye’nin orkideleri, salep, dondurma ve katliam. Yeşil Atlas Sayı:5 : 98-109.
Oğuz, B., A. O. Sarı ve A. Bilgiç. 2005. Ege Bölgesinde Yayılış Gösteren Bazı Salep orkidelerinin Üretim Olanaklarının Araştırılması. Proje Sonuç Raporu. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Menemen, İzmir.
Önal, K. 1999. Ege Bölgesinde Doğal Yayılış Gösteren Orchidaceae Familyasına Ait Bazı Türlerin In-Vitro Koşullarda Üretimleri Üzerinde Araştırmalar. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 23 : 1057-1064.
Özhatay, N.,M. Koyuncu, S. Atay ve A. Byfield. 1997. Türkiye’nin Doğal Tıbbi Bitkilerinin Ticareti Hakkında Bir Çalışma. Doğal Hayatı Koruma Derneği Yayınları, İstanbul. ISBN 975-96081-9-7. s:103-106.
Sezik, E. 1969. Muğla Salebinin Menşei ve Kalitesi. TÜBİTAK 2. Bilim Kong. Tbl. Tıp.
Sezik, E. 1984. Orkidelerimiz. Sandoz Kültür Yayınları, No:6 ,İstanbul.
Sezik, E. ve B. Özer. 1983. Kastamonu Salebinin Menşei ve Kastamonu Civarının Orkideleri. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu Temel Birimler Araştırma Grubu, Proje No: TBAG-424.
Sezik, E. ve T. Baykal. 1988. Maraş Salebinin Menşei ve Maraş Civarının Orkideleri. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu Temel Birimler Araştırma Grubu, Proje No: TBAG-664.
Sezik, E. 1990. Salep Elde Edilişi ve Sonuçları. Bilim ve Teknik.Haziran Sayısı.
Sezik, E., S. İşler, N. Güler, Ç. Orhan, M. Aybeke, İ.G. Deniz ve O. Üstün. 2007. Salep ve Orkidelerin Tahribi. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu Temel Birimler Araştırma Grubu, Proje No: TBAG-995.
Tamer, C. E., B. Karaman and O. U. Copur. 2005. A traditional Turkish bevarage: Salep. Reviews İnternational. 22(1): 47.
Tekinşen, K. K. 2006. Salep. Bilim ve Teknik Dergisi, Haziran : 76-77.
Tutar, M., A. O. Sarı, Y. Aksu, T. Taşkın, A. Kesici ve A. Bilgiç. 2009. Ege Bölgesi Salep Orkidelerinde Üretim Olanaklarının Araştırılması. Proje Gelişme Raporu. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Menemen, İzmir.

[ahmeter]

Fatih bey
Verdiğiniz bilgiler için teşekkürler ,büyük bir zevkle okudum .Resmini koyduğum salep bitkisini ev için az bir miktar yetiştiriyorum tekrar teşekkürler

[Ludisa Excellence]

455503


En nihayetinde yukarıdaki Orchis melezlerinin dışarı aktarımı da yapıldı ve yaklaşık üç-dört ay sonra sonuç, sanırım bu sene çiçekte açacaklar :))
532994

sevgili dt.duygu maalesef yönlendireceğim biri yok.

Bu arada sevgili ahmeter ev için az bir miktar yetiştiriyorum derken?!
Umarım aynı şeyler tekerrür etmiyordur. Yani yetiştirdiklerinizi sertifikalı olarak yetiştiricisinden satın almışsınızdır.

Bırakın yasaları, nasıl olsa sökülecek, ben sökmez isem başkaları sökecek, herkes söküyor mantığı ile sanırım bu gün bir çok konuda sıkıntı yaşıyor ve burada en azından kendimizce bu sıkıntılar için çözüm arayan bizlerin çok çok daha fazla duyarlı olmamız gereği şüphesiz ki farz. Sonuçta en azından burada ki hiç bir kimse haberim yoktu, ben bilmiyordum diyemez, diye düşünüyorum.

Saygılarımla.

[Charlaux]

En nihayetinde yukarıdaki Orchis melezlerinin dışarı aktarımı da yapıldı ve yaklaşık üç-dört ay sonra sonuç, sanırım bu sene çiçekte açacaklar :))
532994

sevgili dt.duygu maalesef yönlendireceğim biri yok.

Bu arada sevgili ahmeter ev için az bir miktar yetiştiriyorum derken?!
Umarım aynı şeyler tekerrür etmiyordur. Yani yetiştirdiklerinizi sertifikalı olarak yetiştiricisinden satın almışsınızdır.

Bırakın yasaları, nasıl olsa sökülecek, ben sökmez isem başkaları sökecek, herkes söküyor mantığı ile sanırım bu gün bir çok konuda sıkıntı yaşıyor ve burada en azından kendimizce bu sıkıntılar için çözüm arayan bizlerin çok çok daha fazla duyarlı olmamız gereği şüphesiz ki farz. Sonuçta en azından burada ki hiç bir kimse haberim yoktu, ben bilmiyordum diyemez, diye düşünüyorum.

Saygılarımla.

Sn.Ludisa Excellence,
Keske sizin bahsettiginiz bu ozen ulkemizde gosteriliyor olsa da salepler sokulmese saticilardan ozel bakimevlerinden alinsalar. Zaten kendi milli degerimiz olan salepleri gectim phalaenopsislere bile gereken deger gosterilmiyor bir dekoratif parca olarak goruluyor.

[dt.duygu]

merhaba ahmeter,
Herkesin kolayca uygulayacağı bir türle başlayalım dedim, Phalaenopsis; tabi bu yöntem vanda larda da uygulanır:)


İlk olarak yetişkin, iri köklü bir Phalaenopsis seçilir.

Bir miktar kök, kök boğazına yakın bir yerden kesilir,
304744

Geride, bitkiye hayatta kalacak miktarda kök bırakılmalıdır.
304745

Kesilen kök Sphagnum a sarılır ve 27°C, %70 nem ve aydınlık bir yerde inkube edilir. Kesim yapılan bitki için normal bakım koşulları uygulanır.

Dikimden 3 hafta sonra
304746

Dikimden yaklaşık 8 hafta sonra
304747



Kolay bir uygulama fakat doku kültürü tekniği ile verim çok daha yüksek. Burada saf Sphagnum kullanımı başarı şansını arttırır, genel olarak bu uygulama da fungusit ler pek tavsiye edilmese de, gelişimi etkileyeceğinden vs.; bitkiyi kesmeden 2 hafta kadar evvel sistemik bir ilaçlama da tercih edilebilir.
Merhaba
Bu yöntemle çoğaltmayı denedim. sphagnum torfu içine köklerimi ekip bir akvaryum düzeneğinde 28derecede bol nemli ortamda kökleri beklettim.
üzerlerinde beyaz bulut gibi pamukcuklar olustu bitkilerin, bu normalmidir? değilse onları temizlemek için ne kullanabilirim? Henuz 3 gün oldu yardımcı olurmusunuz?

[Ludisa Excellence]

Merhaba;
26°C %60 nem artı havalandırma phal ler için optimum ortam olarak kabul edilebilir. %60 ın üzerindeki nem sıcaklıkla birlikte başta bakterial olmak üzere çeşitli enfeksiyonlara sebep olacaktır.

Bununla birlikte 28 Celsius ve bol nemli dediniz ortam beraberinde enfeksiyonlara neden olmuş, aynı şekilde sphagnum torfu da bu olumsuz koşulları desteklemiş olabilir.

Burada salık verilen sphagnum torfu değil sphagnum yosunu; mümkünse saf ve canlı olanının tüm bu olumsuz koşulları bastırma özelliği başarı şansını arttıracaktır.

Sonuç olarak; bitkilerinizi bulunduğu bol(?) nemli yerden çıkarıp aynı sıcaklıklarda daha havadar bir yerde tutmanızı öneririm. Birde mümkünse fotoğraf ekleyiniz. :))

saygılarımla.

[dt.duygu]

Merhaba;
26°C %60 nem artı havalandırma phal ler için optimum ortam olarak kabul edilebilir. %60 ın üzerindeki nem sıcaklıkla birlikte başta bakterial olmak üzere çeşitli enfeksiyonlara sebep olacaktır.

Bununla birlikte 28 Celsius ve bol nemli dediniz ortam beraberinde enfeksiyonlara neden olmuş, aynı şekilde sphagnum torfu da bu olumsuz koşulları desteklemiş olabilir.

Burada salık verilen sphagnum torfu değil sphagnum yosunu; mümkünse saf ve canlı olanının tüm bu olumsuz koşulları bastırma özelliği başarı şansını arttıracaktır.

Sonuç olarak; bitkilerinizi bulunduğu bol(?) nemli yerden çıkarıp aynı sıcaklıklarda daha havadar bir yerde tutmanızı öneririm. Birde mümkünse fotoğraf ekleyiniz. :))

saygılarımla.

Tesekkür ederim. Akvaryum ısıtıcısını 26 dereceye ayarladım bitkilerin üzerini pamukla iyice temizledim. nem derecesini azalttım biraz daha havadar bir yere koydum cicekleri simdi beklemedeyim. Sphagnum yosununu cok aradım bulamayınca torfunu denedim. insallah ölmezler.
Birde doku kültürünü denedim onda da 5.gün bugun doku kültürünün üzerinde de beyaz bir mantarımsı pamuk var. acaba kontaminemi olmustur yoksa normalmidir? Tamamen steril ortamda calıstım.Fakat bitkileri çamasır suyunda sanırım uzun tutmadım. şimdi beklesemmi yoksa onları imhamı etsem bilemiyorum. Birde doku kültürü için bitkinin neresini kullanmalıyım. Ben bi kısmına kök parcası bir kısmına çiçek sapındaki bogumları koydum. resimler:534720
534721

[Ludisa Excellence]

Sırası ile,

1, Torfdakiler o kadar da kötü görünmüyor, fungusit tatbik edin, oksijenli su da olur.

2, Kavanozdaki besi yeri çok çok fazla koymuşsunuz ve pamuksu dediğiniz yapı ile birlikte bakterial konteminasyon da var, imha edin.

3, Phal ler için kök, ve çiçek sapındaki boğumları kullanabilirsiniz, uygundur.

Çalışmalarınızı paylaşmaktan ve sormaktan çekinmeyin aynı zamanda çalışmalarınızı paylaştıkça bizleri de aşamalar hakkında bilgilendiriniz. :))

Başarılar dilerim, sayılarımla.

[dt.duygu]

Sırası ile,

1, Torfdakiler o kadar da kötü görünmüyor, fungusit tatbik edin, oksijenli su da olur.

2, Kavanozdaki besi yeri çok çok fazla koymuşsunuz ve pamuksu dediğiniz yapı ile birlikte bakterial konteminasyon da var, imha edin.

3, Phal ler için kök, ve çiçek sapındaki boğumları kullanabilirsiniz, uygundur.

Çalışmalarınızı paylaşmaktan ve sormaktan çekinmeyin aynı zamanda çalışmalarınızı paylaştıkça bizleri de aşamalar hakkında bilgilendiriniz. :))

Başarılar dilerim, sayılarımla.
Yardımlarınız için cok teşekkür ederim. Doku kültürünü imha edip tekrar deniyeceğim. Burdan sonucunu paylasırım yeniden. :D

[ahmeter]

Son durumları

[Muda]

Biraz fazla su istiyorlar sanki. İki yıl önceden çektiğim resim. Temin edebilirsem yetiştirmeye çalışacağım. At kuyruğu ve saz da otlar içinde varmış.

536335

[enya]

*** oldum yeni üye Ludisa Excellence buldum bu ürünü ebay dan BM-2 Terrestrial Orchid Medium with Agar and PGR 6-Benzylaminopurine 1 L yazıyor içerikleri böyle birde ben bunu tartiramam gr olarak bana yardimci olurmusunuz.

Typical dosage : 27.22 g / L

Tested in plant tissue culture.

Storage Temperature: 2-8 ° C


Composition (German translation):


Borsäure 10 mg/L
Cobalt-Chlorid-Hexahydrat
0,025 mg/L

Kupfersulfat-Pentahydrat 0,025 mg/L
Na2EDTA-Dihydrat 37,25 mg/L
Eisensulfat-Heptahydrat 27,85 mg/L
Magnesiumsulfat (wasserfrei) 100 mg/L
Mangansulfat-Monohydrat 25 mg/L
Molybdänsäure(Na-Salz)-Dihydrat 0,25 mg/L
Kaliumdihydrogenphosphat 300 mg/L
Zinksulfat-Heptahydrat
10 mg/L

Casein (Hydrolysat) 500 mg/L
D-Biotin
0,05 mg/L

Folsäure
0,5 mg/L

Glycin (freie Base) 2 mg/L
myo-Inositol
L-Glutamin
100 mg/L
100 mg/L

Nicotinsäure (freie Säure) 5 mg/L
Pyridoxin•HCl 0,5 mg/L
Thiamin•HCl 0,5 mg/L
Sucrose
Agar
6-Benzylaminopurin
20 g/L
6 g/L

[sedefnur]

En nihayetinde yukarıdaki Orchis melezlerinin dışarı aktarımı da yapıldı ve yaklaşık üç-dört ay sonra sonuç, sanırım bu sene çiçekte açacaklar :))
532994

sevgili dt.duygu maalesef yönlendireceğim biri yok.

Bu arada sevgili ahmeter ev için az bir miktar yetiştiriyorum derken?!
Umarım aynı şeyler tekerrür etmiyordur. Yani yetiştirdiklerinizi sertifikalı olarak yetiştiricisinden satın almışsınızdır.

Bırakın yasaları, nasıl olsa sökülecek, ben sökmez isem başkaları sökecek, herkes söküyor mantığı ile sanırım bu gün bir çok konuda sıkıntı yaşıyor ve burada en azından kendimizce bu sıkıntılar için çözüm arayan bizlerin çok çok daha fazla duyarlı olmamız gereği şüphesiz ki farz. Sonuçta en azından burada ki hiç bir kimse haberim yoktu, ben bilmiyordum diyemez, diye düşünüyorum.

Saygılarımla.
Merhaba orkideme dollenme işlemi yaptim ama tohum kesesi olustukdan sonra ne yapacağımı bilmiyorum evde nasıl bir yol izleyebilir im ne olur yardım edin birde bu işlemi yaptığım için orkidemin çiçekleri kururmu

[nafile**]

neden çamaşır suyunda bekletiyoruz ?

[hkeskinbas]

Sayın Ludisa Excellence,
çalışmanızın sonucu ne oldu? sizi tatmin eden bir sonuca ulaştınız mı? merak ettiğim birkaç konu var uygun bir zamanınızda cevaplarsanız memnun olurum.
Orchis tohumlarını temin edebileceğimiz bir kurum var mı ? yoksa uygun zamanda doğaya geziye mi çıkalım :) (bu sıralar orkideler hakkında genel bilgiler edinme aşamasındayım henüz tohum temin etme aşamasına gelemedim bu yüzden tohum nerede bulunur bilmiyorum)
tohumdan ürettiğiniz orchis ler yumru verdi mi, çiçek açtı mı? eğer çiçeklenme ve yumru olduysa tohumdan itibaren ne kadar bir süre geçti?
elimdeki bir kaynakta ( Prof. Dr. Ekrem SEZİK - Orkidelerimiz ) Orchis lerin ilk yapraklarının en erken 4 yılda çıkacağını yazıyor. yumruların ise en erken 2 - 4 yıl da çıkabileceği yazıyor. tabiiki doğa şartlarıyla kültür ortamı farklı olabilir. bilmiyorum.
çalışmanızdan dolayı sizi tebrik ederim. inşallah daha güzel çalışmalarınıza şahit oluruz.

[Ludisa Excellence]

enya; sizi anlamadım malesef, 1L yazıyorsa karışımı 1L olacak şekilde hazırlayabilirsiniz.

sedefnur; forumda sizin gibi meraklı arkadaşların çalışmaları mevcut bu açıdan yararlanacağınızı düşünmekteyim. Kafanıza takılan yerleri sormaktan çekinmeyin.

hkeskinbas; İlginiz için teşekkür ederim. Çalışmalarım sonucu fazlasıyla tatmin edici :)

Biliyorsuz ki, doğadan bu bitkilerin toplanması yasak, özek temin etmek için aklıma şu an gelen kurum Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (http://arastirma.tarim.gov.tr/etae) ile iletişe geçebirsiniz.

Tohumdan ve meristemden klonlananlar yumru verdi ve çiçek açtılar. Orchis sınıfı terestiriklerde laboratuvar aşaması yaklaşık bir yıl kadar sürüyor, takip eden sürede dışarı aktarım yapıldığı sene çiçekleniyorlar. Süre başlangıçtan itibaren 2 sezon diyebilirim.

Bu arada, bir kaç Orchis türünün tohumlarından doğal ortamlarında yeni bireyler oluşup çiçek açabilmesi için araştırmacıların yayınlarında 10 yıldan daha uzun bir süre gerekli olduğu bildirimi de mevcut :)

Saygılarımla.

[Doku_Kültürcü]

SALEP YETİŞTİRİCİLİĞİ


Dr. Mehmet TUTAR, Fatih ÇİÇEK,

Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Menemen İZMİR

Salep daha çok ülkemize has bir ürün olup Anadolu’da asırlardan beri kullanılmaktadır. Türkiye dışında az miktarda İran, Irak ve Suriye ile Avrupa ülkelerinden Yunanistan ve Fransa’da üretildiği ifade edilmektedir.
Salep; orkideler ailesinden bazı bitkilerin toprak altı yumrularından elde edilir. Yumrular kremsi, bej veya açık kahverengi renkte, oval, yumurta seklinde veya çatallı olabilirler. Yumrulardan elde edilen toz özellikle dondurma ve sıcak salep içeceği yapımında yoğun olarak kullanılmaktadır. Salebin dış satımı yasaklanmış olmasına karşın yapımında salep kullanılan çeşitli ürünler halen ihraç edilebilmektedir.


Resim 1. Salep Bitkisi Resim 2. Kuru Salepler

ORKİDELER

Orkideler yeryüzündeki en zengin bitki familyası olup bütün çiçekli bitkilerin %7 kadarını oluşturmaktadır. Büyük bir kısmı tropik bölgede olmak üzere 25.000’den fazla türü olduğu ifade edilmektedir. Türkiye’de ise ise orta kuşak orkideleri yayılış gösterir. Ülkemiz bu bakımdan Avrupa ve Ortadoğu’nun en zenginidir. 24 cinse ait 154 kadar orkide türü bulunmaktadır. Bunların 120 kadarı yumrulu orkidelerdir ve salep bunlardan yapılır. Farklı yörelerde dilçıkık, dildamak, çam çiçeği, çobançoluk, tavşan topuğu, katır tırnağı, çayır çiçeği gibi farklı isimlerle adlandırılmaktadır. Ülkemizde yetişen orkidelerin %13’ü (21 takson) endemiktir, yani sadece Türkiye’ye has bitkilerdir.

Resim 3. Dactylorhiza romana Resim 4. Orchis papillionacea
Orkidelerin çoğalmaları da diğer bitkilerden oldukça farklıdır. Sadece 50-60 kadar hücreden ibaret olan tohumları besi doku içermezler. Toprağa düşen tohumun öncelikle bazı toprak mantarları ile ortak yaşama girip onlardan besin temin etmesi gerekmektedir. Daha henüz bitki toprak üstüne çıkmadan gerçekleşen bu ortaklık bazı türlerde 2-3 yıl, bazılarında ise 14 yıl sürer. Ve nihayet tek yapraklı küçük orkide fideciği toprak yüzeyine çıkar. Bu fideciğin çiçek açma büyüklüğüne ulaşması da yine yıllar sürmektedir. Dolayısıyla orkideler oldukça zor çoğalan, bu yüzdende korunması gereken bitkilerdir.
Bitkiler kıyı kesimlerde sonbaharda görülmeye başlarlar. Kış boyunca gelişen bitkiler ilkbahar aylarında çiçeklendikten sonra ilkbahar sonu veya yaz başında tohumlarını olgunlaştırıp kurular. Ege ve Akdeniz sahilinde türlerin önemli bir bölümü Mart sonu – Nisan başında çiçeklenirken bazı türlerin çiçeklenmesi Haziran ayına kadar sarkabilmektedir. Diğer bölgelerde ise iklimin serliğini ile doğru orantılı olarak vejetasyon biraz daha geç seyretmektedir.
Oldukça ilginç bir türümüz olan Spiranthes spiralis (L) Chevall. ise sonbaharda çiçeklenmektedir. Çiçeklenme döneminde doğadan sökülen salep bitkilerinde (yumrulu orkide türleri) iki adet yumru görülür. Bunlardan bir tanesi daha koyu renkli ve pörsümüş olup, geçen yılın yumrusudur. İlkbahar sonu veya yaz başında bitki vejetasyonunu tamamladığında diğer bitki aksamıyla birlikte kuruyup kaybolacaktır. Diğeri ise daha açık renkli ve daha dolgun olan yeni yumrudur. Bir sonraki yılın bitkisini meydana getirmek üzere yaz aylarını toprak altında uyur halde geçirecektir. Kıyı kesimlerde sonbaharın ilk yağmurlarıyla, karasal iklimin hüküm sürdüğü iç kesimlerde ise kış sonunda havaların ısınması ile birlikte sürerek yeni bitkiyi meydana getirecektir.

SALEBİN ELDE EDİLİŞİ ÜRETİMİ VE TİCARETİ

Salep yumrulu orkidelerden elde edilmektedir. Çiçeklenme döneminde sökülen bitkilerin o yıl oluşmuş olan yumruları toplanır. Daha sonra iyice yıkanıp toprak kalıntıları uzaklaştırıldıktan sonra 15 dakika kadar kaynatılır. Kaynatma işlemi su, süt veya ayranla yapılabilmektedir. Süt veya ayran kullanmak salep randımanını arttırırken salebin depolama süresini de kısaltmaktadır. Genellikle su kullanılır. Yumrular kaynayan su içine atılarak 15 dakika kadar bekletilir. Erken toplanan saleplerde süre uzarken geç dönemde toplananlarda daha kısa tutulur. Keza geç dönemde toplanan yumrular fazla kaynatıldıklarında su içinde çatlayıp açılabilmektedir. Kaynatılan yumrular gölge veya güneş bir yerde serilerek kurutulurlar. Bazen kaynatma işleminden önce veya sonra yumrular ipe dizilmekte ve bir yere asılarak kurutulmaktadır. Kurutma işlemi hava şartlarına bağlı olarak 10 gün kadar sürer. Tamamen kuruyan yumrular çuvallara veya torbalara alınarak saklanır. Toptan ticareti genellikle bu şekilde kuru yumru olarak yapılmaktadır. Kurumuş yumrular taş değirmenlerde öğütülerek toz haline getirilir. Bu kullanılmaya hazır salep tozudur. Dondurma veya sıcak salep yapımında bu toz kullanılır.
Mevcut üretim, tüketim ve ihracatla ilgili farklı rakamlardan söz edilse de yıllık 30 ton kadar bir kuru salep üretimi tahmin edilmektedir. Bu üretimin yarısının iç piyasada kullanıldığı, kalan yarısının da çeşitli şekillerde yurtdışına gittiği öngörülmektedir. Bu da en azından 50-60 milyon orkide bitkisinin doğadan sökülmesi anlamına gelmektedir
Türkiye’nin hemen her bölgesinde salep toplanmaktadır. Ancak bazı bölgeler daha fazla öne çıkar. En çok toplandığı yerler Ege bölgesinin özellikle kıyı kesimi, İzmir, Aydın ve Muğla illeri, Akdeniz Bölgesinde Antalya çevresi, Mersin. Adana ve Kahraman Maraş, Batı Karadeniz Bölgesinde Kastamonu civarı, İç Anadolu’da Yozgat, Akdağmadeni, Doğu Anadolu Bölgesinde ise Van çevresidir.
Burdur Bucak ve Safranbolu salep ticaretinin önemli oranda gerçekleştiği yerlerdir. Ticaretin önemli bir kısmı buralarda gerçekleşir. Türkiye’nin değişik bölgelerinden toplanan salepler buralara getirilerek pazarlanmaktadır. Bunun dışında son yıllarda Suriye, Irak ve İran’da toplanan salepler Türkiye’ye getirilerek kullanılmaktadır. Bu anlamda Yüksekova ve Siirt’te pazar oluşmuştur.

KULLANILDIĞI YERLER VE KALİTE ÖZELLİKLERİ:

Toplandığı bölgeye ve orkide türüne göre büyük oranda değişmekle birlikte piyasaki ticari saleplerin bileşimi yaklaşık olarak şöyledir (Sezik, 1984);

%11-44 müsilaj
%8-19 nişasta
%2-3 redüktör ozlar
%1 proteik yapıdaki maddeler
%2-10 mineral maddeler

Salebin barındırdığı en önemli madde glukomannan yapısındaki müsilajdır. Bu madde yüksek miktarda su tutabildiğinden dolayı kıvam verme özelliğine sahiptir. Hacminin 400 katı suyu tutarak jel haline getirebilmektedir. İçerdiği nişasta da şişmeye yardımcı olur.
Piyasaya arz edilen salepler toplandıkları bölgeye göre farklı kalite özelliklerine sahiptir ve farklı fiyatlar bulmaktadır. Farklı bölgelerden toplanan saleplerin içerikleri Tablo 1.’de görülmektedir.
Tablo 1. Farklı bölgelerden toplanan saleplerin kimyasal içerikleri.
Toplandığı Bölge % Müsilaj % Nişasta % Nem % Kül
Antalya 40,12 8,40 12,38 9,64
Kastamonu 39,88 13,86 11,32 4,66
Maraş 11,62 19,13 8,62 3,59
Muğla 44,04 13,04 9,76 2,52
Silifke 41,02 17,70 10,22 4,08
Van 17,69 17,77 9,64 2,45

Toplandığı bölgeler yanında orkide türleri yumrularının içerdiği müsilaj yani glukomannan bakımından büyük farklılıklar gösterir. Muğla bölgesinde yetişen belli başlı salep orkidelerinin içerdikleri misülaj miktarları Tablo 2.’de görülmektedir. Görüldüğü gibi bazı türler çok düşük müsilaj içermelerine rağmen salep toplayıcıları tarafından toplanmaktadır. Zira toplayıcılar genellikle tür ayırd etmemekte, önlerine çıkan bütün yumrulu türleri sökmektedir.

Tablo 2. Muğla yöresinde yetişen salep orkidelerinde müsilaj oranları
Tür Misülaj Oranı (%)
Orchis anatolica 35,95
Orchis anatolica 57,04
Orchis italica 49,36
Orchis tridentata 24,50
Orchis pinetorum 50,11
Orchis simia 29,89
Orchis morio 32,11
Orchis sancta 15,70
Dactylorhiza romana 61,05
Anacamptis pyramidalis 44,72
Hymantoglossum longibracteatum 20,95
Serapias laxiflora 33,61
Serapias vomeracea 40,56
Ophrys fuciflora 9,60
Ophrys fusca 6,82

DOĞAL ORKiDE POPULASYONLARININ MEVCUT DURUMU

Salep orkideleri üzerinde çok ciddi baskılar söz konusudur. Bunlardan en önemlileri arasında plansız yapılaşma yer alır. Özellikle sahil kesimlerinde gerçekleşen yazlık ve turizm istilası, şehir ve köy yerleşim alanlarının büyümesi birçok orkide türünü tehdit etmektedir.
Diğer yandan plansız yapılan ağaçlandırma faaliyetleri sonucunda her yıl milyonlarca orkide bitkisi habitatları ile birlikte yok edilmektedir. Özellikle seyrek makilik ve bozuk orman alanları ile fundalıklar en önemli orkide alanları olmasına karşılık ağaçlandırma sahası olarak tercih edilmektedir.
Aşırı otlatma da orkideleri tehdit eden faktörler arasında sayılabilir. Özellikle çiçeklenme döneminde yapılan otlatma sonucunda çiçekler hayvanlar tarafından yenilmekte ve tohum olgunlaştırmaları engellenmektedir. Ayrıca hayvanlar tarafından çiğnenen bitkiler zamanla körelmekte ve ölmektedirler.
Şüphesiz orkideler üzerindeki en büyük baskılardan biri, beklide birincisi salep üretimi amacıyla toplanmalarıdır. Farklı kaynaklara göre değişmekle birlikte her yıl tahmini 50-180 milyon orkide bitkisi doğadan sökülmektedir.
Toplayıcılardan büyük bölümü çiçeklenme döneminde salep bitkilerini söküp, yeni oluşmuş yumruyu aldıktan sonra bitkiyi öylece bırakmakta ve ölmelerine sebep olmaktadır. Halbuki bazı toplayıcılar söktükleri bitkiyi yumrusunu aldıktan sonra tekrar dikmektedir. Bu bitkiler vejetasyonlarını tamamlamadan önce kendilerine bire yumru daha yapmakta ve ertesi yıl aynı yerden çıkmaktadırlar. Ayrıca bu bitkilerin tohumlarını yaymaları da sağlanmış olmaktadır.
Özellikle Ege ve Akdeniz sahil kesimlerinde dağlık alanlarda bulunan işlenmeyen zeytinlikler önemli orkide alanlardır. Buralarda yeterli toprak derinliği ve uygun meyil olmadığından toprak işleme yapılmamaktadır. Bu nedenle birçok salep orkidesi için uygun yetişme ortamı oluşturmaktadır. Ancak son yıllarda bu alanlarda herbisitle yabancı ot mücadelesi yaygınlaşmaya başladığından orkideler için bir tehdit söz konusudur. Karadeniz bölgesindeki fındık alanları için de benzer tehdit geçerlidir.
Son yıllarda uzun yıllar için kiralanan hazine arazileri ve bozuk orman alanları da risk altında olan yerlerdir.
Sonuç olarak birçok faktör doğal orkide popülasyonlarımızı tehdit etmektedir. O kadar ki; bazı türler 10’larla ifade edilebilecek sayılara düşmüştür. Diğer birçok tür de hızla azalmaktadır. Dolayısıyla en kısa zamanda bu bitkiler üretilebilmeli, doğadan toplama yerine tarımsal alanlarda yetiştirilmelidir.
ÜRETİM ÇALIŞMALARI

Salep özellikle ülkemize has bir ürün olduğundan başka ülkelerde üzerinde çok durulmamıştır. Gelişmiş ülkelerde özellikle tropik orkidelerin in-vitro şartlarda üretilmeleri ile ilgili birçok bilimsel çalışma yapılmıştır ve halen yapılmaktadır. Ülkemizdeki birçok araştırıcı da bu çalışmaları dikkate alarak salep orkidelerini doku kültürü yöntemi ile ile üretmeyi denemiştir.
İn-Vitro Çalışmalar:
İn-vitro şartlarda meristem, kültürü ve diğer hücre kültürleri denense de en ümitvar sonuçlar in-vitro şartlarda tohum çimlendirme çalışmalarından elde edilmiştir. Bu konuda Türkiye’nin farklı yerlerinde gerçekleştirilen birçok çalışmada tohumlar başarıyla çimlendirilmiş ve fidecikler elde edilmiştir. Ancak fideciklerin toprağa aktarılması aşamasında bitkiler genellikle enfekte olmaktadırlar. Birçok türde çalışma yapılmış olmasına karşın Orchis coriophora L.’de birçok yerde başarı sağlanmış olması dikkat çekicidir. Bu durum halen tam olarak aşılamamıştır. Son yıllarda orkidelerle ortak yaşayan mikorizaların da doku kültürlerinde kullanılması yaygınlaşmaktadır. Diğer yandan toprağa aktarılacak küçük fideciğin sökülecek büyüklüğe ulaşması yıllar almaktadır. Süs bitkisi olarak kullanılan tropikal orkideler yüksek fiyatlarla satıldığından yapılacak yatırım ve harcamaları rahatlıkla karşılamasına rağmen saleplik üretim söz konusu olduğunda her bitkiden alınacak ürün yaklaşık 20-25 TL/Kg fiyatla satılan 5 gramlık yumrudur. Dolayısıyla ekonomik bir salep yetiştiriciliği için doku kültürü yöntemleri gelecek vaat etmemektedir. Ancak ıslah çalışmalarında, ıslah edilmiş materyalin çoğaltılmasında başarı ile kullanılabilecek, üzerinde çalışılması gereken bir konudur.

Doğada Üretim Çalışmaları:
Son yıllarda mikoriza aşılaması yapılan doğal alanlara tohum ekiminin yapılması ile orkide bitkilerinin yoğun olarak çimlendikleri ve geliştikleri gözlenmiştir. Bu şekilde saleplik üretim söz konusu olmasa bile türlerin doğal ortamlarda korunması ve çoğalmaları mümkün olabilecektir.

Tarla Şartlarında Üretim:

Ege tarımsal araştırma enstitüsünde yapılmakta olan çalışmaların ilk bulgularına göre salep orkideleri tarla şartlarında ekonomik olarak rahatlıkla yetiştirilebilecektir. Bu konuda salep bitkilerinin sahip olduğu bazı özellikler kullanılmaktadır.

Kardeş Yumrularla Üretim:
Bilindiği üzere salep bitkileri her yıl bir adet yeni yumru meydana getirirken bir önceki yılın yumrusu diğer bitki kısımları ile birlikte kurumaktadır. Ancak yapılan gözlemlerde bazı bitkilerin birden fazla yeni yumru oluşturdukları görülmüştür. Bu durum izlendiğinde bazı türlerde iyi bakım şartlarında bitkilerin büyük çoğunluğu 2-3 yeni yumru yapmakta, bazı bitkiler 6-7 yumru verebilmektedir. Daha fazla yumru veren bitkilerin seleksiyonuna dayanan bir üretim ve ıslah projesi halen adı geçen enstitüde devam etmektedir.


Resim 5.- 6. Çok sayıda yumru veren bitkiler
Nisan ortasında hasat edilen yumruların depolanması ile ilgili çalışmalar da yürütülmüş, en uygun depolamanın herhangi bir iklimlendirmenin yapılmadığı adi depo koşullarında delinmiş plastik torbalar içine kuru talaşa katlanarak yapılabileceği sonucuna varılmıştır. Düşük sıcaklıklarda saklanan yumrular gereğinden erken sürmekte, açıkta bırakılanlar kurumakta ve yüksek oranda fire vermektedir. Depolamadan önce yumruların havadar ve gölge bir yerde 10 gün kadar soldurulması gerekmektedir.


Resim 7. Dikime hazır salep yumruları Resim 8. Elle salep yumrusu dikimi
Ekim ayında hazırlanmış olan dikim yastıklarına dikilen yumrular iklim şartlarına göre yaklaşık bir ay içinde sürerek yeni bitkileri meydana getirmekte, kış boyunca gelişen bitkiler Nisan ayında hasat edilebilmektedir. Özellikle ilkbaharda havaların ısınması ile birlikte toprak kurtları ve yaprak bitleri zarar yapabildiğinden bunlara karşı önlem alınmalıdır.

Resim 9. -10. Salep tarlası genel görünüm ve ot alma

Yetiştirme esnasında karşılaşılan en önemli sorun yabancı otlardır. Salep bitkileri küçük boyutlu ve yerde olduklarından yabancı otlara karşı oldukça hassastır. Bu nedenle en az 2-3 defa elle ot alma işlemi yapılmalıdır.
Organik gübreleri çok seven salep bitkileri kimyasal gübreden hiç hoşlanmamaktadır. Bu nedenle dikim yeri yanmış çiftlik gübresi ile bolca gübrelenmeli, kimyasal gübreler dikimden en geç 6 ay önce verilmiş olmalıdır. Vejetasyon periyodu boyunca yaprak gübresi haricinde gübreleme yapılmamalıdır. Çiçeklenen bitkilerde asimilatların önemli bir kısmı burada kullanıldığından yumrular küçük kalmaktadır. Dolayısıyla salep amacıyla yapılacak bir yetiştiricilikte çiçekler henüz küçükken mutlaka koparılmalıdır.
Yapılan çalışmalarda uygun şartların sağlanması halinde dekardan 800-1000 Kg taze yumru alınabileceği görülmüştür.

Tekrar Dikim Yöntemi:
Bazı türler en iyi şartlarda bile sadece bir yumru vermektedirler. Bu türlerin kardeş yumrularla üretilmesi mümkün olmamaktadır. Çiçeklenme döneminde sökülen bitkilerin tekrar dikildiğinde yeniden bir yumru vererek hayatlarına devam ettikleri bilgisine ulaşılmış ve bu konuda denemeler yapılmıştır. Sonuçta çiçeklenme döneminde sağlıklı olan bitkilerin hemen tamamının yeniden yumru oluşturdukları gözlenmiştir. Bu özellik üremesi zor ancak kaliteli salep veren türlerin üretim ve çoğaltılmasında kullanılabilecektir.

Resim 11. Tekrar dikilen bitkiler Resim 12. Bir yılda gelişen fidecikler
Tohumdan Üretim:
Bazı türlerin mikoriza içeren toprakta bir yıl içinde çimlenerek fideciklerin çıktığı gözlenmiştir. Bu fideciklerin hangi şartlarda ne oranda meydana geldiği ve ne kadar sürede sökülebilecek büyüklüğe gelebildikleri konusunda çalışmalar sürmektedir.

İLETİŞİM BİLGİLERİ
Fatih ÇİÇEK
Telefon:
0534 418 9945
0232 846 1331 Dahili 450
Fax:
0232 846 1107
E-Posta:
fcicek33@gmail.com
Adres:
Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü P.K. 9 Menemen/İZMİR





KAYNAKLAR
Anonim. 2009. Salep Üretim Projesi. Anasayfa (http://salep.atspace.com/).
Baytop, T. 1999. Türkiye’de Bitkiler İle Tedavi. İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, Yayın No: 3255/40 İstanbul. s:325–327.
Çağlayan, K., A. Özsavcı ve A. Eskalen. 1998. Doğu Akdeniz Bölgesinde yaygın olarak yetişen bazı salep orkidelerinin embriyo kültürü kullanılarak In-vitro koşullarda çoğaltılmaları. Turkish Journal of Agriculture and Forestry. 22 :187–191.
Ekim, T., M. Koyuncu, M. Vural, H. Duman, Z. Aytaç ve N. Adıgüzel. 2000. Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı (Eğrelti ve Tohumlu Bitkiler), Türkiye Tabiatını Koruma Derneği Yayınları, Yayın No:18, Ankara. s: 24, 123,124,180.
Farhoosh, R. and A. Riazi. 2006. A Compositional On Two Current Types of Salep in İran and Their Rheological Proporties As a Function of Consentration and Temperature. Food Science and Thecnology Department Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad,91775-1163, Mashhad, İran :662.
Gönülşen, N., K. Önal, N. Ercan, K. Yıldızgördü, E. Şekeroğlu, M. Biçici ve A. Eskalen. 1996. Ege ve Doğu Akdeniz Bölgelerinde Doğal Yayılış Gösteren Orchidaceae Familyasına Ait Bazı Türlerin In-vitro ve İn-vivo Koşullarda Üretimleri Üzerinde Araştırmalar. Proje Sonuç Raporu. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Menemen, İzmir.
Kasparek, M. and U. Grimm. 1999. European trade in Türkish salep with special reference to Germany. Economic Botany, 53(4) :396-406.
Korkut, A. 1986. Orkide ve salep. Hasat Dergisi, Nisan Sayısı :6.
Kreutz, K.A.J. 2002. Türkiye’nin orkideleri, salep, dondurma ve katliam. Yeşil Atlas Sayı:5 : 98-109.
Oğuz, B., A. O. Sarı ve A. Bilgiç. 2005. Ege Bölgesinde Yayılış Gösteren Bazı Salep orkidelerinin Üretim Olanaklarının Araştırılması. Proje Sonuç Raporu. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Menemen, İzmir.
Önal, K. 1999. Ege Bölgesinde Doğal Yayılış Gösteren Orchidaceae Familyasına Ait Bazı Türlerin In-Vitro Koşullarda Üretimleri Üzerinde Araştırmalar. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 23 : 1057-1064.
Özhatay, N.,M. Koyuncu, S. Atay ve A. Byfield. 1997. Türkiye’nin Doğal Tıbbi Bitkilerinin Ticareti Hakkında Bir Çalışma. Doğal Hayatı Koruma Derneği Yayınları, İstanbul. ISBN 975-96081-9-7. s:103-106.
Sezik, E. 1969. Muğla Salebinin Menşei ve Kalitesi. TÜBİTAK 2. Bilim Kong. Tbl. Tıp.
Sezik, E. 1984. Orkidelerimiz. Sandoz Kültür Yayınları, No:6 ,İstanbul.
Sezik, E. ve B. Özer. 1983. Kastamonu Salebinin Menşei ve Kastamonu Civarının Orkideleri. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu Temel Birimler Araştırma Grubu, Proje No: TBAG-424.
Sezik, E. ve T. Baykal. 1988. Maraş Salebinin Menşei ve Maraş Civarının Orkideleri. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu Temel Birimler Araştırma Grubu, Proje No: TBAG-664.
Sezik, E. 1990. Salep Elde Edilişi ve Sonuçları. Bilim ve Teknik.Haziran Sayısı.
Sezik, E., S. İşler, N. Güler, Ç. Orhan, M. Aybeke, İ.G. Deniz ve O. Üstün. 2007. Salep ve Orkidelerin Tahribi. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu Temel Birimler Araştırma Grubu, Proje No: TBAG-995.
Tamer, C. E., B. Karaman and O. U. Copur. 2005. A traditional Turkish bevarage: Salep. Reviews İnternational. 22(1): 47.
Tekinşen, K. K. 2006. Salep. Bilim ve Teknik Dergisi, Haziran : 76-77.
Tutar, M., A. O. Sarı, Y. Aksu, T. Taşkın, A. Kesici ve A. Bilgiç. 2009. Ege Bölgesi Salep Orkidelerinde Üretim Olanaklarının Araştırılması. Proje Gelişme Raporu. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Menemen, İzmir.

Merhaba Fatih Bey,
Doktoramı, orkide üretimi üzerine yaptım. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü mezunuyum. Hatta, bölüm gezisi sırasında Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsünden Orchis italica tohumları almıştım. Tohumları, Miyoshi ve Mii (1988)
Ultrasonic treatment for enhancing seed germination of terrestrial orchid, Calanthe discolor, in asymbiotic culture (http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/0304423888900441) açıkladığı gibi dezenfekte ettikten sonra, tüp içerisinde (cihazın gücü 30 watt) ultrasonnik temizleme tankı içerisindeki su içerisine yerleştirip 3-4 dakika tohumları ultrasonladığınızda çimlenmeleri çok hızlı gerçekleşiyor. Kontrole göre (çimlenme süresi 3,5ay), 4dakikalık uygulama sonrası çimlenme süresi 15 gün olmuştu. Ultrason deneyin.

[idris şenol]

selam elinize sağlık ,salep orkidesini temin ediceğmiz adres mesaj vs bilgisi olan varmı teşekkür ederim

[hursits]

merhaba arkadaşlar foruma üyeliğim çok eski ama girmeyeli epey olmuştu, benim merakım salep orkidesi, tarlalarımızda yabani olarak yetişien bir kaç orkide resmi yüklemeye çalıştım. bunlardan hangisi salep, veya hangisi daha iyi salep. :) ben bunları çoğaltmayı düşünüyorum. çiçekleri olduğuna göre tohumları da oluyor mu. yani yumruları dışında tohumla da üretebilirmiyiz. bilgi verirseniz sevinirim

[sar-dunya]

Merhaba,

Çiçekleri var ancak tohumla üretme işi birazdan fazla karışık. Zamanında şuradaki (http://www.muglayenigun.com/salep-yetistiriciligi-heyecani/) gibi çalışmalar yapılmış, devamı gelmiş mi bilmiyorum.

Hangi türden daha iyi salep olduğu konusunda yapılmış bir araştırma ben de bilmiyorum, bilen varsa cevabını ben de bekliyorum. Öte yandan bu konuda bir araştırma yapıldığını da sanmıyorum zira ticari satılan (örn:süpermarket, zincir pastane) saleplerin çoğu nişasta gibi başka maddelerle ağdalı sıvı haline getirilmiş şeyler, salepsiz salep üretme teknolojisi almış başını gitmiş :D

merhaba arkadaşlar foruma üyeliğim çok eski ama girmeyeli epey olmuştu, benim merakım salep orkidesi, tarlalarımızda yabani olarak yetişien bir kaç orkide resmi yüklemeye çalıştım. bunlardan hangisi salep, veya hangisi daha iyi salep. :) ben bunları çoğaltmayı düşünüyorum. çiçekleri olduğuna göre tohumları da oluyor mu. yani yumruları dışında tohumla da üretebilirmiyiz. bilgi verirseniz sevinirim

[Doku_Kültürcü]

Aslında hangi salep orkidesinin yumrusunda daha fazla kıvam artırıcı madde olduğuna ilişkin Prof.Dr. Ekrem Sezik'in çalışmaları var diye biliyorum. Ekrem Hoca, Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesinden emekliye ayrılmıştır. Ayrıca bu sayfanın başında Fatih Bey'in yazısında bu konuya değinilmiş, hangi bölgede yetişen salepte ne kadar kıvam artırıcı bulunuyor belirtilmiş.

[Doku_Kültürcü]

merhaba arkadaşlar foruma üyeliğim çok eski ama girmeyeli epey olmuştu, benim merakım salep orkidesi, tarlalarımızda yabani olarak yetişien bir kaç orkide resmi yüklemeye çalıştım. bunlardan hangisi salep, veya hangisi daha iyi salep. :) ben bunları çoğaltmayı düşünüyorum. çiçekleri olduğuna göre tohumları da oluyor mu. yani yumruları dışında tohumla da üretebilirmiyiz. bilgi verirseniz sevinirim

Bunların hepsi salep. Hangisinin daha fazla kıvam artırıcı madde içerdiğini bilmiyorum. Tohumla üretmeniz mümkün. Svante Malmgren'in web sayfasında nasıl yapıldığı anlatılıyor, dili İngilizce: About Orchids (http://www.lidaforsgarden.com/Orchids/engelsk.htm)

[Sevdalı]

teşekkürler agozce:)
teşekkürler ahmeter:)

Basit bir yöntemle daha devam edelim istedim. Gelen olarak 'keiki paste' kullanımını sanırım artık herkes bilmekte fakat temininin güçlüğü ve raf ömrü bakımından kullanım süresinin kısalılığı açısından BAp (Benzilaminopürin) ve bir miktar cilt kremi kullanarak buna altarnatif olarak kullanabiliriz.

Sitokinin olan BAp ın yurt içi temini konusunda pek fikrim yok ben laboratuvarda bu karışımı SİGMA firmasının ürünü ile lanolin bazlı daha kompleks karışımlar hazırlayarak test etmekteyim.
6-Benzylaminopurine plant cell culture tested | Sigma-Aldrich (http://www.sigmaaldrich.com/catalog/product/sigma/b3408?lang=en&region=TR)
Fakat genel açıdan ev ortamında bu uygulamada son derece umut verici:)

Pratik olarak, hassas terazisi olan bir yerde kuyumcu, eczane vs. 1mg BAp tartılıldıktan sonra bir miktar alkolde eritilir ve 1ml ye tamamlanır. Bu işlem için pratik olması açısından bir şırınga kullanılabilir. Bir miktar cilt kremi, vazelin veya ezcacıdan temin edebileceğiniz bir miktar lanolin den bir çay kaşığı kadarına, hazırladığınız BAp solüsyonun dan bir damla damlatıp karışımı hazır hale getiriniz.


Çoğunlukla bu yöntem Phalaenopsis lerde kullanılsada bildiğim kadarıyla nephentesler de ve afrika menekşelerinde de diğerlerine nazaran çok daha başarılı.

Bu uygulama için çiçeği geçmiş bir Phalaenopsis den genelde daha iyi sonuçlar alınsada çiçekli bir bitkide tercih edilebilir.

Çiçek sapı üzerindeki gözü örten parça dikkatli bir şekilde bitkiden uzaklaştırılır.
305047

Parçanın altında bulunan gözün, nodun üzerine bu karışımdan bir miktar sürülür, ve bitki 24°C, %70 nemde ve aydınlık bir yerde inkube edilir, gelişmeye bırakılır.
305048

Uygulamadan 2 hafta sonra.
305049

Uygulamadan yaklaşık 4 hafta sonra.
305050




İlk uyguladan sonra 1 ila 3 haftada bir bitki ya da bitkicikler belirene kadar tekrarlanmalı.

Bu uygulama sonunda elde edilen keiki ler ile tekradan doku kultü ile bol miktarda bitki elde edeceğiz:)

Üstadım bu Vaselini alkolle mi çözdünüz? Ben NaOH ile çözmeye çalıştım ama vaselin ile NaOH birleşmedi..
İllaki Ethanol mü kullanmalıyım? Başka bir yolu mu var?
***.

[Doku_Kültürcü]

Üstadım bu Vaselini alkolle mi çözdünüz? Ben NaOH ile çözmeye çalıştım ama vaselin ile NaOH birleşmedi..
İllaki Ethanol mü kullanmalıyım? Başka bir yolu mu var?
***.
Kinerase hazır göz altı bakım kremi kullanın. İçeriğinde % 0,125 Kinetin var. Kinetin, benziladenin gibi sitokinin etkisine sahip bir kimyasal maddedir, hatta ilk sentez edilen sitokinindir. Fiyatını bilmiyorum, etkinliği konusunda da bir şey söyleyemem, denemedim, ama eczaneden satın alabileceğiniz kullanıma hazır bir malzeme.

[Sevdalı]

Kinerase hazır göz altı bakım kremi kullanın. İçeriğinde % 0,125 Kinetin var. Kinetin, benziladenin gibi sitokinin etkisine sahip bir kimyasal maddedir, hatta ilk sentez edilen sitokinindir. Fiyatını bilmiyorum, etkinliği konusunda da bir şey söyleyemem, denemedim, ama eczaneden satın alabileceğiniz kullanıma hazır bir malzeme.

Cevap için teşekkürler.Bu kreme Bap eklemeli miyim?
Siz alkolle mi çözmüştünüz Bap'ı?
Vaselin alkolle birleşmiş miydi?Kinarese krem çok pahalı.
Teşekkürler

[Doku_Kültürcü]

Cevap için teşekkürler.Bu kreme Bap eklemeli miyim?
Siz alkolle mi çözmüştünüz Bap'ı?
Vaselin alkolle birleşmiş miydi?Kinarese krem çok pahalı.
Teşekkürler

Kinerase krem BAP gerektirmez.
BAP, kimyasal bakımdan "amfoter madde" sınıfında yer alır. Yani, hem bazlarla (NaOH, KOH), hem de asitlerle (HCl, H2SO4) tepkime verir ve çözülür. Nitrik asit (HNO3) oksitleyici bir asit olduğu için kullanılmamalıdır. BAP çözeltisi hazırladıktan sonra, pH değeri, pH metre yardımıyla 5-5,8 arasına getirilir. Çözeltiye nişasta ilave edilir ve muhallebi pişirir gibi nişasta ile ocak üzerinde karıştırarak ısıtılır ve kıvamlı hale gelmesi sağlanır. Bu işi yaparken sıcağa dayanıklı borcam kap kullanmanız önerilir. Kıvamlı hale geldiğinde ocak üzerinden alınır ve soğutulup kullanılır.

[Sevdalı]

Kinerase krem BAP gerektirmez.
BAP, kimyasal bakımdan "amfoter madde" sınıfında yer alır. Yani, hem bazlarla (NaOH, KOH), hem de asitlerle (HCl, H2SO4) tepkime verir ve çözülür. Nitrik asit (HNO3) oksitleyici bir asit olduğu için kullanılmamalıdır. BAP çözeltisi hazırladıktan sonra, pH değeri, pH metre yardımıyla 5-5,8 arasına getirilir. Çözeltiye nişasta ilave edilir ve muhallebi pişirir gibi nişasta ile ocak üzerinde karıştırarak ısıtılır ve kıvamlı hale gelmesi sağlanır. Bu işi yaparken sıcağa dayanıklı borcam kap kullanmanız önerilir. Kıvamlı hale geldiğinde ocak üzerinden alınır ve soğutulup kullanılır.

Sayın doku kültürcü yardımlar için çok teşekkürler.
Yalnız anlayamadığım konu şu;
Bende vaselin ve NaOH var.Bap'ı NaOH ile çözdükten sonra bu çözülen Bap'ı vaselin+nişasta ile mi ısıtıp karışım hazırlayacağım..
Ben bir karışım hazırladım NaOH ile 1mg Bap çözdüm 1ml tamamladım.Bu sıvıyı Vaselinle özdeşleştiremedim.Vaseline karışmadı.
Isıtarak mı bu özdeşleştirme sağlanıyor?
Saygılarımla..

[Doku_Kültürcü]

Sulu çözelti vazelinle karışmaz. Yukarıda da belirttiğim gibi pH çook önemli. BAP'ı çözmek için ister NaOH kullanın, ister HCl kullanın, uyguladığınızda bitki hücrelerine zarar vermemek için pH değerini 5-5,8 aralığına getirmeniz gerekiyor. pH ayarlandıktan sonra, bu çözelti içerisine nişasta ilave edip ısıtıyorsunuz, nişasta su alıp şişiyor ve muhallebi kıvamına geliyor. Vazelini işe karıştırmıyorsunuz.

[Sevdalı]

Sulu çözelti vazelinle karışmaz. Yukarıda da belirttiğim gibi pH çook önemli. BAP'ı çözmek için ister NaOH kullanın, ister HCl kullanın, uyguladığınızda bitki hücrelerine zarar vermemek için pH değerini 5-5,8 aralığına getirmeniz gerekiyor. pH ayarlandıktan sonra, bu çözelti içerisine nişasta ilave edip ısıtıyorsunuz, nişasta su alıp şişiyor ve muhallebi kıvamına geliyor. Vazelini işe karıştırmıyorsunuz.

Sayın Doku kültürcü ilginize tekrar teşekkürler.
Bu hazırlanan Bap nişasta çözeltisinde uyguladığınız ml/mg oran var mı?
Örneğin 10ml Bap çözeltiye 100gr nişasta karıştırılıp ısıtılarak pH 5-5.8 yapılması gibi...

Şükranlarımı sunuyorum..

[Sevdalı]

Sulu çözelti vazelinle karışmaz. Yukarıda da belirttiğim gibi pH çook önemli. BAP'ı çözmek için ister NaOH kullanın, ister HCl kullanın, uyguladığınızda bitki hücrelerine zarar vermemek için pH değerini 5-5,8 aralığına getirmeniz gerekiyor. pH ayarlandıktan sonra, bu çözelti içerisine nişasta ilave edip ısıtıyorsunuz, nişasta su alıp şişiyor ve muhallebi kıvamına geliyor. Vazelini işe karıştırmıyorsunuz.

Merhaba
Dediğiniz işlemleri yaptım.Bap çözdüm beherde nişastayla karışım hazırlayıp kaynattım.
Yalnız Karışımı kavanozdan kürdan vasıtasıyla çıkarıyorum ve sürdüğüm orkidede hemen kuru bir hal alıyor bu normal mi?
Saygılar

[Sevdalı]

Muhallebi kıvamına geliyor ama çiçeğe uygulandığı anda bu karışım kuruyor..Anormal geldi bana üstad..Hoşuma gitmedi..Siz bu işlemi uyguladınız mı? Yoksa tahmini yorum mu yaptıklarınız??
Bir miktar cilt kremiyle bu karışımı nemlendirip tekrar uyguladım.
Hayırlısı

[Doku_Kültürcü]

Muhallebi kıvamına geliyor ama çiçeğe uygulandığı anda bu karışım kuruyor..Anormal geldi bana üstad..Hoşuma gitmedi..Siz bu işlemi uyguladınız mı? Yoksa tahmini yorum mu yaptıklarınız??
Bir miktar cilt kremiyle bu karışımı nemlendirip tekrar uyguladım.
Hayırlısı

Fransada bir arkadaşım yapmıştı. Fotografları, harddiski çöken bilgisayarımla gitti. Çok bol miktarda muhallebiyi uyuyan tomurcuğun üzerine sürmüştü. Muhallebi yine de kuruyor ama gelişen keiki kuruyan tabakayı parçalayıp çıkıyor. Tabi bir de bitkinizi 25-26 °C sıcaklıkta tutmalısınız. Aksi taktirde gelişen sürgünden çiçek açar, keiki oluşmaz.

[Sevdalı]

Fransada bir arkadaşım yapmıştı. Fotografları, harddiski çöken bilgisayarımla gitti. Çok bol miktarda muhallebiyi uyuyan tomurcuğun üzerine sürmüştü. Muhallebi yine de kuruyor ama gelişen keiki kuruyan tabakayı parçalayıp çıkıyor. Tabi bir de bitkinizi 25-26 °C sıcaklıkta tutmalısınız. Aksi taktirde gelişen sürgünden çiçek açar, keiki oluşmaz.

Sn. Doku kültürcü ilginiz için teşekkürler.
Oluşan karışımın kıvamı alçı ayarında.Fotoda görülüyor.
Çiçekli phale uyguladım.2 bölgeye.

[Doku_Kültürcü]

Sn. Doku kültürcü ilginiz için teşekkürler.
Oluşan karışımın kıvamı alçı ayarında.Fotoda görülüyor.
Çiçekli phale uyguladım.2 bölgeye.

Olmuş gibi gözüküyor. Arada sırada su püskürtün üzerine, ortam nemli olsun ve sıcaklığa da dikkat edin. Sıcaklık düşük olursa çiçek gelişimi olur.

[wolfindark]

merhabalar küçük bir bahçem var hem bahçemizin güzel görünmesi hem de salep üretimi için gerekli araştırmaları yapıyorum kar mı ederim zarar mı bilmiyorum bu konulara epey uzağım tek bildiğim 2 sene önce evimize aldığımız orkide yi büyüttük besledik her gören hayran kalıyor burada geçen seneki hali var
http://i.hizliresim.com/Pk8415.jpg (http://hizliresim.com/Pk8415)

[Sevdalı]

Fransada bir arkadaşım yapmıştı. Fotografları, harddiski çöken bilgisayarımla gitti. Çok bol miktarda muhallebiyi uyuyan tomurcuğun üzerine sürmüştü. Muhallebi yine de kuruyor ama gelişen keiki kuruyan tabakayı parçalayıp çıkıyor. Tabi bir de bitkinizi 25-26 °C sıcaklıkta tutmalısınız. Aksi taktirde gelişen sürgünden çiçek açar, keiki oluşmaz.

Veee sonunda phalimde uyguladığım keiki macunu sonuç vermeye başladı.

Yaklaşık 5 haftalık süre geçti.Ortam oda sıcaklığında pencere kenarıdır.
Üzerine periyodik olarak su püskürtüldü.

Bu gelişim beni sevindirdi.

Sn.Doku kültürcü şükranlarımı sunuyorum. :)

[N.Akdas]

SALEP YETİŞTİRİCİLİĞİ | (http://safransalep.com/index.php/2015/04/14/ana-sayfa/)
Bu aralar bilgisayar üzerinden araştırma yapmadığım için yabancı siteleri otomatik çeviriyle ne olduğunu anlayacak kadar okuma fırsatım olmamış oluyor.
Bu yüzden sadece türkçe sayfalarda bulduğum yazılardan faydalanabiliyorum onların çoğu da kopyala yapıştır olmakla birlikte içlerinden okuduklarım arasında üretimle ilgili en detaylı ve basit anlatımda bu sitede .
Bu kadar yetiştirmesi zor olan bir bitki olsaydı şimdiye kadar çoktan tükenirdi diye düşünüyorum.
Yetiştirmesi zor , zahmetli vs. anlarım ama çok keskin ifadeler kullanılmış bu sitede ise tam tersi çevirene haberi olmayacak olsa da buradan teşekkür etmeli.

[N.Akdas]

Ceviz (http://www.bolutakip.com/haber/cevizden-sonra-salep-seferberligi-baslayacak)

Bu da başka bir çalışma Bolu için düşünülmüş 2014 yılı haberi.
Cevizden sonra salep seferberliği diye geçtiği için ceviz yazısına tıklamak gerekecek.

[Doku_Kültürcü]

SALEP YETİŞTİRİCİLİĞİ | (http://safransalep.com/index.php/2015/04/14/ana-sayfa/)
Bu aralar bilgisayar üzerinden araştırma yapmadığım için yabancı siteleri otomatik çeviriyle ne olduğunu anlayacak kadar okuma fırsatım olmamış oluyor.
Bu yüzden sadece türkçe sayfalarda bulduğum yazılardan faydalanabiliyorum onların çoğu da kopyala yapıştır olmakla birlikte içlerinden okuduklarım arasında üretimle ilgili en detaylı ve basit anlatımda bu sitede .
Bu kadar yetiştirmesi zor olan bir bitki olsaydı şimdiye kadar çoktan tükenirdi diye düşünüyorum.
Yetiştirmesi zor , zahmetli vs. anlarım ama çok keskin ifadeler kullanılmış bu sitede ise tam tersi çevirene haberi olmayacak olsa da buradan teşekkür etmeli.
Proje Fatih Çiçek'inde dahil olduğu proje. Salep konusunun 2.sayfasında oldukça geniş olarak kendisi bahsetmişti: http://www.agaclar.net/forum/orkide-bakimi-uretimi/27653-2.htm

Bunun dışında, salepgiller oldukça küçük tohum oluştururlar. Türden türe farklılık göstermesine karşın bir tohum kapsülü içerisinde 100-4000000 (yüz ile dört milyon arası) tohum üretirler. Ülkemizde bulunan yumru üreten orkideler 100-2000 civarında tohum üretirler. Bu tohumların doğal koşullarda çimlenebilmesi için uygun bir mikoriz mantar türüyle ortaklık kurması sonucunda olur. Çünkü, salep tohumları çimlenebilmeleri için gerekli besin maddesini içermezler (fasulyede iki adet büyük besin deposu vardır çok hızlı bir şekilde büyür). Bu kadar çok tohum üretilmesine karşın bunların ancak çok az bir miktarı çimlenip bitki oluşturabilir. Tohumları doku kültüründe çimlendirdiğinizde ise oldukça büyük bir yüzdesi çimlenir ama çimlenenlerin bir bölümü gelişemez ve ölür. Salep türü Anacamptis sancta'ya ait steril doku kültüründe, tohumdan geliştirilen bitkilerin olduğu bir fotograf yükledim. Bu bitkilerin tohumları 9mayıs 2016'da ekildi. Ekim yapılanbesin ortamının toplam (makro ve mikro besin elementleri N, P, K, Mg, Mn, Mo, Cu, Co, B) toplam tuz konsantrasyonu 400-450miligram/litredir, başka bir deyişle 1/10 Murashige-Skoog ortamı. Ayrıca, 15gram/l aktif kömür, 500mg/l kazein hidrolizat, 20gram/litre şeker, 10mg/l thiamin.HCl, 1mg/l nikotinik asit, 1mg/l piridoksin.HCl., 100mg/litre myo-inositol ve besin ortamını katılaştırmak için 6,5gram/litre agar ilave edilmiştir. Besin ortamının pH değeri 5,6'dır. Modifiye edilmiş bir düdüklü tencerede 20 dakika sterilize edildi. Çimlene tohumlar, 1 Haziran 2016'da daha yoğun besin maddesi içeren başka bir besin ortamına aktarıldılar. Bu ortamın toplam tuz içeriği 2000 miligram dır (~1/2 Murashige - Skoog ortamı). Vitamin, kazein ve aktif karbon miktarları ilk ortamla aynıdır. Daha ayrıntılı bilgi için Svante Malmgren'in internet sayfasında yer alan bilgilere bakabilirsiniz: About Orchids (http://www.lidaforsgarden.com/orchids/engelsk.htm)

[N.Akdas]

Salep yetiştiriciliği başlığıyla paylaştığım yazıdaki resim altta ve resmi yakınlaştırdığınızda her soğanlı bitki gibi kolayca filizlenmiş şekilde gözüküyor.
Tohumdan çimlendirme dediğiniz gibi olabilir ama yumrularla kolayca üreyecek bir bitki olduğu anlaşılıyor ki
http://safransalep.com/wp-content/uploads/2015/04/1383483_10151910852119127_446478535_n.jpg

İkinci paylaştığım ceviz başlıklı Bolu da salep seferberliği yazısında ise 750 kilo toplanan yumruların 500 kg salep satışına 250 kg ise tohumluğa ayrılıyor denmiş.
Ama paylaştığım resimde kolayca filizlendiği gözüküyor bunun yanında toplama esnasında iki yumru olduğu biri ana kök biri yavru kökü olacak şekilde toplanırken birinin alınmayıp tekrar toprağa bitkinin gömülmesiyle de devamlılığın sağlandığı belirtilmiş belli kaynaklarda.
Paylaşmamın sebebi ise merak eden biri varsa benim gibi haberleri olsun diye sormamın sebebi ise bu şekilde deneyip sonuç alanlar var mı?

[N.Akdas]

Salep yetiştiriciliği başlığıyla paylaştığım yazıdaki resim altta ve resmi yakınlaştırdığınızda her soğanlı bitki gibi kolayca filizlenmiş şekilde gözüküyor.
Tohumdan çimlendirme dediğiniz gibi olabilir ama yumrularla kolayca üreyecek bir bitki olduğu anlaşılıyor ki
http://safransalep.com/wp-content/uploads/2015/04/1383483_10151910852119127_446478535_n.jpg

İkinci paylaştığım ceviz başlıklı Bolu da salep seferberliği yazısında ise 750 kilo toplanan yumruların 500 kg salep satışına 250 kg ise tohumluğa ayrılıyor denmiş.
Ama paylaştığım resimde kolayca filizlendiği gözüküyor bunun yanında toplama esnasında iki yumru olduğu biri ana kök biri yavru kökü olacak şekilde toplanırken birinin alınmayıp tekrar toprağa bitkinin gömülmesiyle de devamlılığın sağlandığı belirtilmiş belli kaynaklarda.
Paylaşmamın sebebi ise merak eden biri varsa benim gibi haberleri olsun diye sormamın sebebi ise bu şekilde deneyip sonuç alanlar var mı?

[N.Akdas]

Salep üretilen OPHRYS FERRUM-EQUİNUM cinsini saksıda büyütüp yıllar sonra çiçeğini gören biri yabancı kaynaklı
http://www.alpinegardensociety.net/image_files/diary/sizedOphrys%20ferrum-equinum20384.JPG

Bu da sayfanın tamami
12 April 2012 - Northumberland Alpine Gardener's Diary - Gardeners' Diaries - Alpine Garden Society (http://www.alpinegardensociety.net/diaries/Northumberland/+April+/412/)

[N.Akdas]

Birkaç türü aynı site
Class 30 - Alpine Garden Society Online Show, 2012 - Alpine Garden Society (http://www.alpinegardensociety.net/competitions/online-show/2012/Orchidaceae+excl+Cypripedium+Dactylorhiza+Pleione/978/)

[ksantip]

Ben de salep yetiştirmek istiyorum.Ekim ayını sabırsızlıkla bekliyorum.Soğan nerden bulabilirim?

[dt.duygu]

Selam ben alibotanik. Com dan aldım salep yumrularını nasıl yetiştirileceği istediği toprak cinsi hakkındada bilgi brosürü veriyolar. 50adet aldım toprak malzemelerini zar zor temin ettim. Şimdi dikim vakti. :) ilk fırsatta brosurleri online yazıya cevirip buradan paylasıcam. Resim de yüklerim.:)

[Katarsis]

Sayın dt.duygu,
deneyimlerinizi ve broşür paylaşımınızı merakla bekliyoruz. Umarım çalısmalarınızda başarılı olursunuz.

[evat]

Bende bu sene yeni kiraladıgım tarlamın 1 dönüm kadarını salep için ayırdım ekim ayından beri araştırıyorum nette doğru düzgün bilgi yok. Ben Aliağa yaşıyorum Fatih Çiçek beyfendi nin çalıştığı kurum ege tarımsal araştırma bize çok yakın olmasına rağmen bölgede ne deneyen var ne ticareti konusunda bir çalışma. Bu arada ****** mevsim geçti yumru değil fide olarak dikmek zorunda kaldık. Antalyadan bir arkadaştan 500 adet fide aldık bu sefer dikecek insan yok. neyseki dikimi, hazırlıgımız iyi olduğundan tamininden kısa sürdü 2 kişi 2saat içinde 500 fideyi dikdik. Üstünede yağmur yagınca can suyu taşıma derdimizde kalmadı.İnsallah iyi sonuç alırsak Aliağa civarında bu işi büyütmek isterim. Hertürlü bilgi ve belge paylaşımına hazırım.

Bu arada Ali Botanik beyle bende görüştüm ve dikimle ilgili paylaştığı döküman bana ütopya gibi geldi. Saksıda 1-2 kök için uygulanabilir ama benim gibi 6-7 dönüm (1 milyon kök) hedefindeki biri için uygulanabilir değil maaalesef

[Ludisa Excellence]

Özelden gelen sorulara cevap olması açısından, tarlada salep üretimi diye bir zırva bilmiyorum. Bir önceki sayfada ki Fatih Çiçek'in Paylaştığı metinin ve paylaştığı İnternet sitesinin bilimsel bir geçerliliği yok. En azından konu ile hobi olarak ilgilenen biri olarak uluslararası literatürde, (bilimsel dergilerde) böyle bir şeye denk gelmedim, gelen olursa paylaşsın.


Bunu en kestirmeden herkesin anlayacağı şekilde nasıl anlatabilirim diye düşünürken, konu ile uzaktan hobi düzeyinde uğraşan biri olarak(mütevazılık olsun diye söylemiyorum, gerçekten öyle çünkü) benim aklıma kusuruma bakmayın ama çiftlik bank geldi.


Not : İzninizle tekrar edeyim; Yukarıda ne yapılması gerektiğini yazdım, uluslar arası hakemli bir bilimsel dergide yayımlanmış makaleleri paylaşın. Zırva değil.
Not 2 : Pek forumda gezecek zaman bulamıyorum bununla birlikte ormandan salep söküp, pazardan salep alıp tarlasına dikip çoğaltacağını zırvalayanlar ile tartışma niyetinde değilim.

Saygılarımla.

[murattopcu]

Selam ben alibotanik. Com dan aldım salep yumrularını nasıl yetiştirileceği istediği toprak cinsi hakkındada bilgi brosürü veriyolar. 50adet aldım toprak malzemelerini zar zor temin ettim. Şimdi dikim vakti. :) ilk fırsatta brosurleri online yazıya cevirip buradan paylasıcam. Resim de yüklerim.:)

Bende hobi olarak alibotanik.com'dan almayı düşünüyorum ama açıkçası konuyla alakalı hiç bilgim yok, tecrübelerinizi aktarabilir misiniz?

Önce deneme yapacağım 50 salep tohumuyla yetiştirmeye çalışacağım sonrasında başarılı olursam 1 dönümlük tarlaya ekmeyi planlıyorum.

Nasıl bir yol izlemeliyim, forumdaki konuları okuyorum ama çok fazla teknik kelime var, birde daha çok steril ortamda yetiştirmeyi anlatmışlar halbuki ben tarlada yetiştireceğim, en fazla bir kaç tanesini deneme amaçlı yine saksıda yetiştirebilirim.

[Dr.Bıyık!]

Özelden gelen sorulara cevap olması açısından, tarlada salep üretimi diye bir zırva bilmiyorum. Bir önceki sayfada ki Fatih Çiçek'in Paylaştığı metinin ve paylaştığı İnternet sitesinin bilimsel bir geçerliliği yok. En azından konu ile hobi olarak ilgilenen biri olarak uluslararası literatürde, (bilimsel dergilerde) böyle bir şeye denk gelmedim, gelen olursa paylaşsın.


Bunu en kestirmeden herkesin anlayacağı şekilde nasıl anlatabilirim diye düşünürken, konu ile uzaktan hobi düzeyinde uğraşan biri olarak(mütevazılık olsun diye söylemiyorum, gerçekten öyle çünkü) benim aklıma kusuruma bakmayın ama çiftlik bank geldi.


Not : İzninizle tekrar edeyim; Yukarıda ne yapılması gerektiğini yazdım, uluslar arası hakemli bir bilimsel dergide yayımlanmış makaleleri paylaşın. Zırva değil.
Not 2 : Pek forumda gezecek zaman bulamıyorum bununla birlikte ormandan salep söküp, pazardan salep alıp tarlasına dikip çoğaltacağını zırvalayanlar ile tartışma niyetinde değilim.

Saygılarımla.
Merhaba,
Salep doku kültürü ile akademik olarak ilgilenmekteyim. Tecrübelerinizi paylaştığınız, besi ortamı, teknik bilgileri içeren bir makaleniz, yazınız mevcut mudur? Eğer mevcut ise yol gösterici olması açısından incelemek isterim. Eğer izniniz olursa özel mesajdan sizinle daha detaylıca görüşmek isterim.

[Doku_Kültürcü]

Merhaba,
Salep doku kültürü ile akademik olarak ilgilenmekteyim. Tecrübelerinizi paylaştığınız, besi ortamı, teknik bilgileri içeren bir makaleniz, yazınız mevcut mudur? Eğer mevcut ise yol gösterici olması açısından incelemek isterim. Eğer izniniz olursa özel mesajdan sizinle daha detaylıca görüşmek isterim.

Hanne Rassmussen'in kaleme aldığı "Terrestrial Orchids From Seed to Mycotrophic Plant" kitabını edinin:
https://www.cambridge.org/tr/academic/subjects/life-sciences/plant-science/terrestrial-orchids-seed-mycotrophic-plant?format=PB&isbn=9780521048811

[Dr.Bıyık!]

Hanne Rassmussen'in kaleme aldığı "Terrestrial Orchids From Seed to Mycotrophic Plant" kitabını edinin:
https://www.cambridge.org/tr/academic/subjects/life-sciences/plant-science/terrestrial-orchids-seed-mycotrophic-plant?format=PB&isbn=9780521048811

Merhaba, kitap sanıyorum elektronik olarak satılmıyor. Kurumumun kütüphanesi e-kitapları satın alıyor ancak basılı kitaplar ne yazık ki aynı hızla işlem görmüyor.

[Ludisa Excellence]

Merhaba,
Salep doku kültürü ile akademik olarak ilgilenmekteyim. Tecrübelerinizi paylaştığınız, besi ortamı, teknik bilgileri içeren bir makaleniz, yazınız mevcut mudur? Eğer mevcut ise yol gösterici olması açısından incelemek isterim. Eğer izniniz olursa özel mesajdan sizinle daha detaylıca görüşmek isterim.


Merhaba, üzgünüm konu ile ilgili her hangi bir yayınım yok. Şimdilerde şöyle bir düşünce sanırım çok büyük hata yaptığımı anlıyorum ve üzülüyorum. Neden? Konu ile ilgili ciddi yerlerde ciddi bir kaç bir şey yazılsaydı sanırım yapılan milyonluk projelerinde başarılı olup olmayacağı ön görülebilinirdi.

Şimdi özelden gelen mesajlarda özel mesajlardan ziyade :) sevgili arkadaşlardan ısrarla rica ettiğim konu; sorularınızı lütfen forumdan sorun. Neden? Forumda konu ile ilgili ihtisas sahibi çok değerli insanlar var. Forumda konu hakkında meraklı insanlar var.

Sevgili Dr.Bıyık! çok uzatıp canınızı da sıkmak istemiyorum ama örneğin bildiğiniz üzere forumda bilimsel yeterliliğini almış (benim bildiğim bilimsel unvan olarak doktora derecesi bilimsel yeterliliğini alanlara veriliyor) hemde orkideler üzerine ihtisas yapmış olan sevgili Doku_Kültürcü , benimde bildiğim şahane bir referans vermiş size. Kolay gelsin.

Sevgiler.

[ahmeter]

Doğadaki bu ortamı bozduğum vakit salep orkideyı yetiştiremiyorum Her sene araziden toplayıp değerlendiriyorum
Resimdeki ortamda her sene yetişiyor 20 senedir durum bu şekilde

[Doku_Kültürcü]

Merhaba, kitap sanıyorum elektronik olarak satılmıyor. Kurumumun kütüphanesi e-kitapları satın alıyor ancak basılı kitaplar ne yazık ki aynı hızla işlem görmüyor.

e-posta adresinizi iletirseniz, kitabı PDF formatında size ulaştırırım.

[Dr.Bıyık!]

e-posta adresinizi iletirseniz, kitabı PDF formatında size ulaştırırım.

Merhaba, özel mesajınıza e-posta adresimi yazdım. Çok teşekkür ederim.

[baranakdag]

7 sene boyunca her türlü soruyu cevaplamışsınız. sizin gibi bilgi birikimine sahip insanların bilgilerini daha geniş yayın araçları ile (youtube vb.) duyurmalarını isterdim. agaclar.net sağlam bilgi birikime sahip fakat gençlerden uzak bir site.

hiç ilgim olmayan bir sayfaya yanlışlıkla girip tüm mesajları okudum. emeğinize sağlık. var olun.

[evat]

2 yıl süren salep araştırmalarım ekim ve dikim Faaliyetlerimden Çıkardığım Sonuçlar. "Toprağınız Uygun değilse Hiç Ekmeyin."
Toprak: Salep bitkisi Her yumru ile ekim dikilen bitki gibi hem yumuşak kumlu Hemde yüksek mineral ve iz element sahibi topraklarda yetişebilen bir bitkidir. Dikkat ederseniz seven bir bitki demedim Yetişebilen bir bitki. Bu konu üzerinde yıllardır Çalışan ve Karadeniz bölgesinde Salep yetiştiriciği konusunda kitaplar yazmış ÖMER ÇALIŞKAN Salep Orkideleri Kitabında bahsettiği üzere çoğu salep türünün Hayat Döngüsü Şöyledir. 1 yumru olarak toprağa dikersiniz filizlenip fotosenteze başladıktan sonra bir yumru daha oluşur bu oluşan yumru bitkinin kendi hayatını süredürmesi için üretiği yumrudur. 2 yumrulu olarak büyümeye devam ederken toprak şartlarınız kumlu tınlı herdaim yumuşak hatta kum oranı normalden fazla İçeriğindeki forsfor ve potasyum ve iz element miktarları dengeli ise ayrıca geniş yapraklı ve yine yumrulu olduğu için Sulama da nerdeyse salatalık veya domates gibi düzenli ve yoğun olursa 3. bir yumru daha oluşur (Bazı ıslah edilmiş Türlerde). Nisan ve mayıs ayında çiçeklerini açtığında bitki köklenerek oluşan 3. yumru alınır ve tekrar geri dikilir " Bu işleme bitkiyi tahrik etme de deniyor". haziran ve sonuna doğru bitki tamamen sökülür. Bu arada 1.yumru ölmüş. 2. yumru İyice İRİLEŞMİŞ " 4-5-6." yumrular bile çıkmış olabilir. Peki Toprak yapısının bitki Gelişimine etkileri ne derseniz.
1- Toprak sertse Söküm dikme bitkiye zarar verirsiniz.
2- Sert toprakta yumru gelişmesi daha yavaş ve az olur. Çoğu kök sıkı toprakta yumruya dönüşmez.
3- Sert Toprak özellikle Kil oranı Sulama sıkıntılarına sebeb olabilir. Yılın 7-8 ayı toprağa elinizi daldıraileceğiniz yumuşaklıkta olmalı. Buda yüksek oranda Humus ve hatta Torf ortamında ancak mümkün olabilir. Eğer Toprağınız doğal halde bu şekilde ise yetiştiricik kârlı olacaktır. yoksa Dışardan Toprak Taşımayla Perlit taşımayla Toprak ıslahıyla yapacağınız yatırımın karşılığını almanız yıllar sürer.
Peki toprak Yapınız Uygun ya fide yumru Sorunu?
Salep Yetişriciliğin (Ülkemizdekii Çoğu tarım Ürününde olduğu gibi) Tohum ve fide satışı el altından faturasız sertifikasız yapılmakta. Bu konuda Henüz kooperatif veya muhatap olacak herhangi bir stk olmadığından tamamen fide tacirlerinin eline terk edilmiş durumdasınız. Hatta Salep YEtişriciliğinin bu kadar Kârlı olduğunu medya ve Sosyal mecralarda Reklamını da yapanlar bu fide ve Yumru Tacirleri. Sırf Yumrusunu satmak için " Abi bizim yumrumuzu taşa diksen çıkar " diyene bile şahit olmuşumdur. Zaten Tür ve ıslah çalışmaları tam yapılmamış olan bitki birde bu yamyamların eline bırakılınca tam bi cenderenin içine düşüyorsunuz. Dağdan söktükleri (toplamak yasak olduğu halde) yabani türleri bile fide yumru olarak satanı mı arasın. Kilo ile tartarken içine başka otlar karıştıranımı, ıslatanımı, yoksa dikilemeyecek kadar zayıf, kendi ana yumrusu mercimekten daha küçük olanımı. Buradada bir sürü hile hurda mevcut. Ancak Doğru Düzgün fide bulup ekip bunu çoğaltarak sizde bu fide satanlardan olabilirsiniz. Kendi hesap ve tecrübelerime göre fide çoğaltıp satmak kuru veya kurutulabir yumru satmaktan daha Kârlı.
Ekdik Topladık Sıra Geldi satmaya facebok a bi giriyorum salebin kilo 1200 tl olmuş bir başka sayfa salebin kilosu 1000 tl ne yalan söylüyelim bende bunlara baka baka bu işe giriştim. HANGİ SALEP 1000 TL. Farz edelim Çok iyi şartlarınız vardı ve 15 kilo kadar En yüksek müsilaj oranına sahip salep yetiştirdiniz. BUnu Çok iyi şartlarda (kÜf bakteri mantar') yapmadan haşlayıp kuruttunuz. ve öğütüp toz haline getirdiniz. İşte size 1000 Tl değerinde 1 kilo salep. İşte 1000 tl olan salep bu salep. Yani o bin lirayı kazanmak için daha çook çalışmanız lazım. Başka bir Örnek 15 kilo yaş salep ÇOK İYİ şartlarda hangi maliyetle nasıl Yetiştirilir. Salep cinsi çok yumru veren bir cins ise (kandırılmadıysanız) 5-6 kilo fide ile 15 kilo yaş salep yetişe bilir. Ama 15 kilonun içinde seneye ekeceğiniz yumrularda var. hepsini kurutursanız seneye tekrar yumru maliyeti olacaktır.6 kilo fide kilo 120 tlden 720 Tl yapar.
Kurutup toz olarak satma dışında yine yaş yumru olarak sizde piyasaya satabilirsiniz (kilo 80-100 civarı). Ancak yine bir takım tüccarların eline mahkumsunuz. Canı istemedimi 50 tl der veya almaz. zamanında zeytin tüccarının yanında çalışırdım. köylü akşama kadar emek emek 1 kasa zeytin toplar getirir bizim patron 25 krş der tuturur 1 kuruş arttırmadan köylüden alır.Köylü mecbur başka peşin para mal alan tüccarda yok. aynı zeytini başka kasaya aktarır yarımsaat sonra 5 tl ye satardı. O köylülere nasıl içim acırdı anlatamam size Ama işte piyasa koşulları. Zeytin gibi arz-talep dengesi yüzyıllardır oturmuş bir üründe bile böyle alış verişler oluyorken sizin salebinizi alacak doğru düzgün insan bulma gerçekten çok zor.
Bayya bi Uzattım kısa minik bir açıklama yazmak istedim ama uzun oldu. Yazımı Dahada devam ettireceğim tabi vakit bulursam. Hiçbir yerden kopyala yapıştır değil tamamen kendi özgün ve özgür fikirlerimdir. 2 Senelik Salep maceramda edindiğim tecrübelerim desem daha doğru olur. Salepten Ne Kadar Kazandın Diye sorarsanız. Sadece Tecrübe Kazandım.