Mantar: Ne Hayvan Ne Bitki, Başka Bir Âlem

[J.Barutçiyan]

Eski Bir Balıkçının Mantar Uzmanı Olarak Portresi

Düşünüyorum da, mantarlarla ilgilenmeye başlayalı neredeyse çeyrek asır olmuş. Yolum İsviçre'ye düşmeseydi, doğaya meraklı bir yapım olmasaydı, tüm dünyada sayılan bini geçmeyen mikologlardan biri olamazdım büyük olasılıkla.

Bugün hiçbir üniversitede kurulmuş bir mikoloji kürsüsü yok. Mikologlar, genelde değişik bilim dallarından ya da sadece araziden gelen araştırmacılar. Bu konuda sadece İsviçre Sağlık Bakanlığı onayıyla Vapko adlı bir kuruluş mantar uzmanı diploması veriyor. Ben de diplomamı Vapko'dan aldım ve böylece bu mikoloji diplomasının İsviçre dışında yaşayan tek sahibi oldum.

Şimdi biraz geçmişe dönelim, mantar toplamaya dair hiçbir anımın olmadığı kadar geriye: Yıl 1984... İsviçre'de yaşıyorum, çocukluğumdan beri doğaya tutkunum.
Alp dağlarında balık tutmanın, Saros Körfezi'nde dalmak kadar zevkli olmadığını anladım ve bir sonbahar günü ormana dalmaya karar verdim.

Ormana girdim ve mantar virüsü bana da bulaştı. Pek çok insanın, ellerinde sepetlerle mantar topladığını gördüğümde çok şaşırdığımı hatırlıyorum. Meraklıyım ya, biraz balıkçı muhabbeti yaparız diye heveslenerek yanlarına sokuldum. Ama bu mantarcılar tuhaf insanlar; sohbete icabet etmedikleri gibi bir de üstüne size kötü kötü bakıyorlar.

Onlara takılmış, ormanda yürüyorum. Cahildim o zamanlar, üzerine basıp geçtiğimiz o şeylerin" kilosunun bugünün rayiciyle 80 TL civarında olduğunun farkında değildim. Meğer bazı mantarlar pek kıymetliymiş. Mantarcılar meralarını birbirlerinden özenle saklarlarmış, öylesine değerliymiş ki bazı meralar, babadan oğula geçermiş.

İlk orman ziyaretimde, dışlanmanın verdiği hınçla ve hırsla topladım birkaç kilo mantar, çıktım ormandan. Yolda bir arkadaşla karşılaştım, elimdeki mantarları görünce, "Kontrol ettirdin mi?" diye sordu bana.
Pek bir şey anlamadım, daha bizim oturduğumuz köyde doktor bile yok! Güldü arkadaşım. Meğer her köyde bir mantar uzmanı olurmuş, toplanan tüm mantarları o kontrol edermiş.

Adresi alıp gittim. Yaşlıca bir teyzeydi uzman, önce gülerek karşıladı beni, sonra da hiç acımadan bir koca torba dolusu mantarımı olduğu gibi çöpe attı. Mantarlar asla naylon torbaya konmazmış. Ben nereden bilebilirdim, en iyi mantar bile hava geçirmez ortamda bozulur, yiyeni zehirleyebilirmiş.

Daha ilk günden bir sürü şey öğrenmiştim: Mantarları topladığımız yerde temizlemeliymişiz, oysa benim torbamda mantar kadar toprak, çalı çırpı, pislik de var. Mantarları düzgünce kesmek için mutlaka çakı taşımalıymışım yanımda. Zaten günde bir kilodan fazla mantar toplama hakkım da yokmuş, ama bu sefer affedilmişim...

[J.Barutçiyan]

Çok içerlemiştim; koskoca İstanbul balıkçısı bir mantar olayını mı çözemeyecek? Ne gerekiyorsa yaparız icabında. Hafta sonu gittim bir kitapçıya, mantar kitabı istedim. Kitapçı seçmemi söyledi, gösterdiği rafta 45-50 farklı kitap vardı, "Aradığınız özel bir yayın varsa, getirtiriz" dedi. Şaşkınlığımı görünce. "Kaç çeşit mantar var?" diye gevelediğimi hatırlıyorum.

Açıkladı; iyi bir kitap ta 300 ila 4500 çeşit mantar konu edilirmiş. Baltayı taşa vurduk, ama bir İstanbul balıkçısı asla pes etmez! Kitap elde, ormandayım ama okuduklanmdan hiçbir şey anlamıyorum. Terimler çok teknik isimler Latince...

Tek bir çeşit mantardan bir kilo kadar topladım, düzgünce sepete yerleştirdim ve kontrolcü teyzeye gittim. Bu sefer teyze biraz daha sevecen: "Topladığın mantarları yiyebilirsin evladım, fakat içki içer misin sen?" diye sordu.

"Teyze sana ne benim özel hayatımdan, ver mantarlarımı gideyim" diyecek oldum, "Olmaz" diye engelledi beni, meğer bu mantarların ismi Coprinus atromantarius'muş ve yemeden 48 saat önce ya da yedikten 48 saat sonra içki içeni hastanelik edermiş!

Anlaşıldı, beceremeyeceğiz bu işi, biz bir tragonya bir de iskorpit biliriz. Onlar da dobra dobra çarpar adamı, böyle sinsi davranmazlar.

O gün kontrolcü teyze bana, "Evladım madem meraklısın bu işe, niye bir kulübe üye olup orada öğrenmiyorsun bu işi?" dedi. Kitabı, kontrolcüyü anladım hadi ama bu kulüp işi de nedir?

Avrupa'da belki de her kasabada mantar kulüpleri varmış, teorik dersleri veriyorlarmış, sezon geldiğinde de hep beraber araziye çıkıp mantar topluyorlarmış. Çok neşeli ortamlar...

İşte böyle başladı uzun hikâye... İsviçreli'lerle balık muhabbeti yapalım dedik, mantarcı çıktık. Artık pek balığa da çıkmıyorum, varsa yoksa mantar.

[J.Barutçiyan]

Her fırsatta ormandayım, yüzlerce kitap okudum, sayısız kurs gördüm.
22 yıldır mantarlarla ilgileniyorum. Bunca senenin birikimiyle sonunda diploma sahibi olacak kıvama geldiğimi düşündüm.

Ve işte diploma günü: 2006 Eylülünde Alp dağlarında oteldeyim, bir hafta boyunca dışarı adım atamadım. Sabah 8.00'den, akşam 22.00'ye kadar sınıfta mantarları inceliyoruz. Hocalarla aram iyi neyse ki. İlk gün bize yirmi çeşit mantar gösterdiler, ben hepsinin Latince ismini bildim. Zehirli mantarların tespiti konusunda da sorun yok, böylece sınav sınıfına girmeye hak kazandım.

Salı günü, otuz tehlikeli mantar arasından altı tanesini yazma sınavı. Her birisinin tanımı bir dosya kâğıdı uzunluğunda, terimler fazlasıyla teknik, çok terledim ama notum iyi.

Fakat cuma özel bir gün; 7.00'de "Gıda Kanun ve Yönetmelikleri", 8.00'de "Toksikoloji", 9.00'da "Ticari Mantar Kontrol Teknikleri", 10.00'da "Biyoloji, Teori, Tarih ve Latince", 11.00'de dananın kuyruğu!

Bir masada yetmiş çeşit mantar, hepsinin bilimsel isimlerini ve yenebilir, yenemez, zehirli ya da öldürücü olarak sınıflandırılması... Zehirli bir mantarda yanılanı ikinci kez sınava almıyorlar.

Ve saat 12.00: Mantar uzmanıyım! İsviçre Sağlık Bakanlığı bana toplanmış mantarları kontrol etme, her türlü mantar ticaretinde sertifika yazma ve kurs verme yetkisi verdi.

Ama ben bir sene önce, 2005'te yurda geri dönmüştüm. Yaklaşık üç yıldan bu yana Türkiye'nin mantarlarını inceliyorum.

Amatör mantar toplayıcıları için yaklaşık 300 çeşit mantarı konu edinen bir kitap yazmayı, donanımlı bir internet sitesi hazırlamayı ve Türkiye'nin ilk mikoloji kulübünü kurmayı hedefliyorum.

Halka açık seminerler vermek, arazi çalışmalarına katılmak, böylece Türkiye'de konuya meraklı kişilerle bilgi ve deneyimlerimi paylaşmak beni sevindiriyor.

[J.Barutçiyan]

Mantar

"Mantar gibi bitmek" sözü hepimize tanıdık gelir, sıklıkla ve pek çok dilde kullanılır. Yemyeşil bir çayırda yağmurun ardından sanki yoktan var olurcasına yüzlerce mantarın bir anda fışkırması insanoğlunu her çağda, her coğrafyada etkilemiştir.

Hititlerden Antik Yunan'a, Roma'ya dek pek çok kaynakta mantarlar konu edilse de, şaşırtıcı biçimde mantar bilimi "Mikoloji", 19. yüzyıldan itibaren ciddi şekilde incelenmeye başlanmış, "yeni" bir bilim dalı.

Mantarın, 550 milyon yıl önce, sudan karaya çıkan ilk canlı biçimlerinden biri olduğu pek bilinmez.
Bitki oldukları sanılır, oysa bunun gerçekle uzaktan yakından ilgisi yoktur. Mantarlar, canlılar âleminde başlı başına bir gruptur ve fotosentez yapamadıklarından, bitki sayılamazlar.

Bilimsel olarak hayvanlar ve bitkiler âlemi arasında yer alır ve "fungus" diye bilinen kendi âlemlerini oluştururlar.

[J.Barutçiyan]

Bugün artık bir milyon kadar mantar çeşidini bilimsel olarak tanımlamak mümkün. Bu mantarların büyük bir bölümü iki milimetreden küçük, pek çoğu gözle görülemeyecek boylarda.

"Mikromiset" olarak tanımladığımız bu grup yaklaşık sekiz yüz elli bin çeşit mantarı kapsar. Bira, şarap, ekmek mayası, antibiyotik gibi insanoğlunun hayatında önemli rol oynayan yararlı; ayak mantarı, tarımsal asalak gibi zararlı pek çok mantar bu geniş gruba girer.

Son yıllarda bu mantarlar, başta tıp (genetik) olmak üzere pek çok bilim dalı tarafından ilgiyle inceleniyor ve ümit verici bi¬limsel araştırmalara, yeni tedavi yöntemlerine konu oluyor.

[J.Barutçiyan]

Bizi ilgilendiren mantarlar, iki milimetreden büyük olanlar (Makromiset).

Yaklaşık yüz elli bin türü kapsayan bu mantar ailesinin büyük bölümü tropikal bölgelerde yaşar. Türkiye'de yaklaşık on bin makro-mantar çeşidi mevcut. Her sene yeni mantar türleri bulunsa da; öldürücü, zehirli ve ekonomik değer taşıyan mantarların başlıcalarını bilimsel olarak tanımlamamız mümkün.

Makro-mantarları birer meyve gibi düşünelim: Yerin altında yaşayan ve bütün yıl boyunca faaliyet gösteren "miselyum" adlı bir ağaç var. Bu ağaç, mevsimi geldiğinde ve uygun koşullar oluştuğunda bizim mantar dediğimiz meyvelerini veriyor.

Biz bu ağacı pek tanımıyoruz, çünkü gözümüze görünmüyor. Bir örümcek ağı biçiminde ve öylesine ince yapılı ki, iki yüz tanesi yanyana geldiğinde, ancak bir milimetre kalınlığa ulaşabiliyor. Bir miselyumun içinden bir akyuvarın geçmesi bile imkânsız.

Fakat bir metreküp orman toprağında yaklaşık 400 bin kilometre miselyum olduğu iddia ediliyor, yani dünya ile ay arasındaki mesafe boyutunda.

ABD ve İsviçre'de görülen ve yüzlerce hektarlık alanı kaplayan iki mantar "ağacının", dünyanın en büyük ve en ağır iki canlısı olduğu iddia ediliyor.

[J.Barutçiyan]

Meyveler; bitkilerin çekirdek ve tohumlarını üreten organları olarak bilinir, oysa mantarlar spor üretir. Bu sporlar çok küçüktür; 2 ila 200 mikron arası... On bin kere bir milyon spor, bir dikiş yüksüğünü ancak doldurabilir. Orta boy bir kültür mantarı üç dört günde 16 milyar spor üretir. Makro-mantarlar, yaşam tarzları bakımından üç gruba ayrılır:

Saprofit: Ölü organizmaları parçalayarak onların toprağa geri dönmelerini sağlar. Kültür mantarları, Agaricus ailesi bu gruptandır.

Saprofit mantarlar olmasa; ölü yaprakların, dalların, ağaçların parçalanması görevi sadece bakterilere kalırdı ve bunun sonucunda çok kısa bir süre içinde gezegenin bitki örtüsü, çürümeyen atıklarının altında hapis kalır, boğularak ölürdü.

Parazit: Canlı organizmalardan besinlerini alır, çoğu zaman onların ölümüne neden olurlar.

Bu mantarlara, ev sahiplerini öldürdükleri için kötü gözle bakılır, oysa aslında onlar doğada yırtıcıların yaptığı gibi zayıf, yaşlı, yaralı ve hasta bitkileri öldürerek genç ve sağlıklı nesillere yer açmaktadırlar. Örneğin, Polyporu sulfureus

Mikorizyen: Birlikte yaşadığı bitkilerle alışveriş halindedir. Onlara vitamin, mineral, antibiyotik azotlu maddeler verir, karşılığında şeker ve diğer karbon esaslı maddeler alır.

İşte bu nedenle bazı mantarlar sadece belli ağaçların dibinde bulunur. Bu mantarların yok olması, beraber yaşadıkları ağaçların hastalanmasına ya da ölmesine, ağaçların yok olması ise bu mantarların yok olmasına yol açar.

[J.Barutçiyan]

Yaşama ve üreme biçimlerinin karmaşıklığı yüzünden, insanoğlu sadece kısıtlı sayıda mantarın üretimini başarabiliyor.

Günümüzde pek çok mantarın yüksek ekonomik değeri ise sadece doğadan toplanmaları ve nadir bulunmalarıyla açıklanıyor.

[J.Barutçiyan]

Türkiye'de Kuşbakışı Mantar

İsviçre mantar bilimi konusunda en gelişmiş ülkelerden biri. Pek çok Avrupa ülkesi, mantar tüketimini karşılamak için ihtiyacı olan mantarı ithal etmek zorunda kalıyor. Mantar bu ülkelerde pek çok kişi için geçim kaynağı.

Örneğin, Fransa'da sadece trüf mantarları elli bin kişiye istihdam yaratıyor. İsviçre'de satışa sunulan her mantar, bir uzman tarafından kontrol edilip sertifikalandırılıyor.

Aynca halk kendi topladığı mantarları bu uzmanlara ücretsiz olarak kontrol ettirebiliyor. Elli yılı aşkın süredir yapılan kontroller sonucunda bugüne dek tek bir zehirlenme olayı yaşanmamış ve ölümcül sonuçlara yol açabilecek pek çok yanılgı engellenmiş.

İsviçre devleti bu uzmanlara toplum sağlığını koruma, mantar ticaretindeki düzensizlikleri engelleme ve halkı bu konuda eğitme görevlerini veriyor.

Fransa, Almanya, Avusturya gibi ülkelerde eczacılık eğitimi sürecinde, mantar konusunda da eğitim veriliyor.

Bu üç ülkede diploma almış eczacılar, ölümcül zehirlenmeleri önleyecek bilgiye sahipler. Fakat sonuçta gerçek bir mikolog olmanın tek yolu, yıllarca süren ve genelde arazide geçen eğitim süreci...

Avrupa'da mantar toplamanın bir spor dalı olduğu iddia edilebilir rahatlıkla. Hemen her kasabada mantar kulüpleri sık sık değişik faaliyetler düzenler ve bu konuda eğitim verirler.

[J.Barutçiyan]

Türkiye'de ise durum farklı.

Sağlık Bakanlığı üniversitelere bile mantar zehirlenmeleri hakkında yeterli bilgiyi temin edemiyor. Elimizde başvurabileceğimiz hiçbir güvenilir istatistik yok ne yazık ki.

Ancak basından izleyebildiğimiz kadarıyla her sene mantar zehirlenmesi yüzünden onlarca kayıp veriyoruz. Ülkeye döndüğümde gördüğüm mantar çeşitliliği ve bolluğu beni hayretlere düşürdü.

Fakat bu alandaki eksik ve yanlış bilgilenme, toplum sağlığı açısından çok büyük tehlike oluşturuyor.

Öte yandan, büyük bir ihracat ve damak zevki potansiyelinin kullanılmadığı ortada, bu da çok üzücü.

Dilimizde amatör mantar toplayıcılarına yönelik hiçbir kitap yok, çok değerli Prof. Dr. Afife Mat hocamızın bu konudaki tek eseri daha çok toksikoloji ağırlıklı ve tıp dünyasına hitap ediyor.

[J.Barutçiyan]

Türkiye mantarlar konusunda çok zengin bir ülke. Avrupa'da ekonomik değeri çok yüksek olan pek çok mantar türü, Türkiye'de bol miktarda bulunuyor.

İsviçre'de araştırmalarım sırasında bir kez bile görme şansı bulamadığım, koruma altında olduğu için toplayamadığım pek çok mantar türünün tonlarcası ormanlarımızda mevcut.

Bu mantarlar sayesinde büyük bir döviz girdisi, pek çok orman, dağ köylüsüne gelir imkânı sağlanması mümkün.

Fakat ne yazık ki konuyla ilgili bilgisizlik yüzünden her yıl pek çok can kaybı oluyor. Pazarlarımızda zehirli, hatta öldürücü olabilecek mantarlar satılıyor.

Henüz Türkiye'nin sınırlı bölgesinde araştırma yapma şansı bulmuş olsam da, halk tarafından tüketilen mantarlar konusunda bazı gözlemlerde bulundum.

[J.Barutçiyan]

♦ Türkiye'de en çok tanınan şapkalı mantarlar Kanlıca, Çıntar, Melki, Tirmit; aslında Lactarius ailesi mantarlarının beş çeşididir (L. deliciosus, L. deterrimus, L. salmonicolor, L. sangifiuus, L semi-sangifiuus).

Bunlar karışık halde ve kilosu 20 TL gibi fiyatlarla pazarlarda satılıyor.

Oysa Avrupa pazarlarında bu mantarların satış fiyatı hiçbir zaman 3-4 TL'yi geçmemektir.
Avrupa'da özellikle güney ülkelerinde rağbet gören ve yüksek miktarda karoten içeren bu mantar türleri, toplandıktan kısa bir süre sonra oksitlenerek yeşil bir renk almaya başlar ve çok çabuk bozulur.

Bu mantarların; L. torminosus, Omphalotus olearius gibi benzer mantarlarla karıştırılması ciddi sindirim bozukluklarına yol açar.

Yine Lactarius ailesinin, Avrupa'da yenmeyen acı örneklerinden L. rufus ve L. lignotus gibi türlerinin İstanbul çevresinde, örneğin Belgrad ormanlarında bolca toplandığına şahit oldum.

[J.Barutçiyan]

♦ Acı mantar olarak tüketilip satılan ve kilosu 10 TL gibi yüksek bir rakama ulaşan Russula delica, R. Audusta, R. Chloroides türü mantarların Avrupa'da satışları yasak.

[J.Barutçiyan]

♦ Tellice, gelin parmağı, mercan mantarı olarak adlandırılan Ramaria ailesi mantarlarının cinslerini birbirinden ayırt etmek için uzmanlar mikroskop kullanmak zorunda.

Sindirimleri zor olduğu, ve kuvvetli ishale yol açtıklan için bu mantarların Avrupa'da satışları yasak (R. Botrytis hariç).
Yağışsız dönemlerde kuruyarak, gerekli yağış oluştuğunda tekrar canlanma yeteneğine sahip.

Sezon içinde 8-10 kere tekrar canlanabilen bu güzel görünüşlü mantarlar, her canlanışlarında hazmı daha zor bir hale geliyorlar. Ülkemizde bol kullanılan Ramaria ailesi mantarlarına Uzakdoğu mutfağı da özel bir yer veriyor.

[J.Barutçiyan]

♦ Kuzu göbeği olarak adlandırılan ilkbahar mantarlarından Morchella ailesi mantarları, son yıllarda Avrupa'ya ihraç edilmeye başlandı.

Ekonomik değeri oldukça yüksek olan bu mantarları zaman zaman pazarlarımızda bulabiliyoruz.

Morchella ailesi mantarları çiğ yendiğinde hafif zehirlenmelere yol açar, selüloz yapılı olan bacak kısımları mutfakta kullanılmaz. Uzaktan bu mantarlara benzeyen Gyromitra türü mantarların pazarlarımızda uygun bir fiyatla satışa sunulduğunu dehşetle gözlemledim.

Çok dikkat etmeli, çünkü çiğ yenen Gyromitralar öldürücüdür.

[J.Barutçiyan]

♦ Giresun çevresinde, tavuk mantarı olarak satılan Cantharellus cibarius mantarı, dünyanın en leziz mantarlarından biridir.

Ancak sezonuna göre bu mantarın Avrupa fiyatlarında ve hatta daha da yüksek fiyata satıldığını gördüm.

[J.Barutçiyan]

♦ Şemsiye mantarı olarak bilinen Macrolepiota procera ve M. Rachodes mantarları ülkemizde yaygın olarak tanınıyor.

Pek leziz olmayan bu mantarların, onlara çok benzeyen küçük Lepiota ile karıştırılması çok ciddi zehirlenmelere yol açabilir.

Türkiye'de halk arasında genel eğilim, çok lezzetli olmasa da sadece tanımlanması kolay mantarların tüketilmesi yönünde.

Küçük sindirim bozuklukları zehirlenmeden sayılmıyor ve mantarların uygun ortamlarda saklanması, bozulmadan tüketiciye sunulması konusunda ciddi sorunlar yaşanıyor.

[J.Barutçiyan]

Türkiye'de bol miktarda yetişen, yöresel olarak ihracat amaçlı toplansa da, mutfaklarımızda bulunmayı hak eden kimi mantarlar ise şunlar:

♦ Craterelleus cornucopioides: Borazan mantarı
♦ Boletus edulis, B. Aestivalis, B. Aereus, B. Pinicola: Porchini, cepe de Bordeaux adı verilen bu mantarlar ülkemiz için bir döviz kaynağı olarak görülmelidir.
♦ Amanita caesarea: Belki de dünyanın en leziz şapkalı mantarı. Yöresel olarak yumurta mantarı adıyla bilinen bu mantar, Avrupa pazarlarında 50-100 Euro arasında satılıyor.
♦ Hydnum repandum: Sığır dili de denilen ve yöresel olarak tanınan bu mantar ülkemizde bolca mevcut.
♦ Morchella ailesi mantarları: Şu anda Türkiye, Morchella ailesinin Avrupa'daki en büyük tedarikçisi olma yolunda.
Umanm bizler de yakın bir gelecekte bu leziz mantarları iç pazarlarımızda bulabileceğiz.
♦ Russula virescens, R. Aurea: Bu mantarlar İsviçre'de koruma altına alınmak üzere. Ülkemizde ise kesinlikle tanınmıyorlar, bu enfes mantarlardan tonlarcasını, İstanbul çevresindeki ormanlarda bile bulmak mümkün.


Bu listeyi Fistulina hepatica, Marasmus oreades, Rhozites caperata, Kheunoromyces mutabilis, Sparasis crispa, Calocybe gambosa, Hygrophorus marzolous gibi onlarca mantarla uzatmak mümkün.

[J.Barutçiyan]

Mantar Adları Nüfus Cüzdanı Gibidir

Mantarların adları genelde iki sözcükten oluşur.
Bu sözcükler eski Latince, Yunanca ya da özel bir addan türemiştir. Başta adların karmaşıklığı ürkütücüdür ama bir mantar bilimsel olarak ancak ve ancak orijinal adıyla anılır.

Gelin mantarı, küçük gri gibi adlar yanılgıya düşmemize ve zehirlenmelere yol açabilir. Fransa'da üç ayrı bölgede, üç ayrı mantara küçük gri denmektedir.
Bunlardan biri öldürücü Amanita phalloides, öteki yenebilen Lepista nebularis'tir.

Türkiye pazarlarında rahatça temin edebileceğimiz çıntar ya da Kanlıca adlı mantar aslında Lactarius ailesinden en az beş çeşit mantarı içerir.

Bunların arasına rahatça zehirli mantarlar da karışabilir. Türkiye'de gelin parmağı adı verilen Ramaria ailesi mantarları da bu duruma bir örnek.

Mikologlar bu ailenin değişik cinslerini ancak mikroskop kullanarak sınıflandırabilirler.
Ramaria botrytis dışında bu mantarların hiçbiri yenmez, Avrupa'da satışları yasaktır ve ciddi sindirim sorunlarına yol açabilirler.

[J.Barutçiyan]

Mantar adlarını ezberlemek neredeyse olanaksız gibi dursa da, her birinin adı, tanımladıkları mantarlar hakkında değerli bilgiler verir.

Örneğin, Lactarius Latincede "süt veren" demektir.
Böylece sütü akan bir mantar bulduğumuzda bunu Lactarius ailesine dahil eder ve bu bilgiden yola çıkarak ailede ciddi bir zehirleme potansiyeli olup olmadığını saptarız.

Bilimsel adlar bazı genellemeler yapmamızı da sağlar.

Örneğin Inocyba, Lepiota ailelerinin bütün üyeleri öldürücü zehirler içerir, Amanita ailesi çok dikkatli olmayı gerektirir, öldürücü türleri olduğu gibi, aynı zamanda çok leziz ve pahalı türleri de vardır çünkü.

Russula ailesinde ise zehirli mantarların hepsi acıdır.

[J.Barutçiyan]

Bir başka örnek verelim: Agaricus, Latincede "kırsal" demektir, 100'den fazla tür içeren bu ailenin pek çok üyesi ormanda değil, kırsal bölgelerde yetişir.
Bu ailenin en tanınmışı olan Agaricus bisporus, bildiğimiz kültür mantarıdır.

Latince Bisporus, "iki sporlu" demektir, mantarların üreme organlarında genelde dört olan spor sayısının bu mantarda iki olduğunu açıklar.

Bu aileden zehirli bir mantarı rahatlıkla Agaricus bisporus ile karıştırabiliriz.
Örneğin Agaricus xanthoderma'nın xanthoderma'sı eski Yunancada "sarı derili" demektir.

Bu mantar toplandığında ayak kısmı hemen sarardığından, bu adı almıştır.

Türkiye'de hiçbir rehber kitap bulunmadığından bilimsel adlan kullanmak, bilgiye ulaşmak açısından mantar araştırmacılarına, toplayıcılarına kolaylık sağlar.

[J.Barutçiyan]

Dikkat: Mantar Öldürür

Mantar zehirlenmeleri konusunda tek otorite tıp bilimidir.
Mikologlar tedaviler ve teşhis konusunda kesinlikle doktorculuk oynamamalıdır.

Mikologlar, zehirlenmelerde doktorlara ancak hangi mantarın zehirlenmeye yol açtığını bulma konusunda yardımcı olurlar.

Tüketici genel olarak mantarları zehirli ve yenebilir olarak ikiye ayırma eğilimindedir.
Oysa uzmanlar için durum oldukça farklı.

Uzmanlar zehirli mantarları birbirinden farklı kategorilere ayırarak inceler:

♦ Öldürücü Mantarlar: Tarihte tek bir kişinin bile ölümüne yol açmış her mantar türü öldürücü kabul edilir (Paxillus involutus).

♦ Zehirli Mantarlar: En ufak sindirim bozukluğuna bile yol açma riski taşıyan her mantar türü bu sınıfa sokulur.
Pek çok mantar zehirlenmesi ölümcül değildir, ancak bir iki haftalık yoğun bakım gerektiren zahmetli rahatsızlıklara yol açabilir.

♦ Şartlı Zehirlenmeler: Kimi mantarlar belli koşullar altında zehirler. Örneğin Coprinus atro-mantarius türü, sadece alkolle beraber kullanılırsa zehirlenmeye yol açar.
Amanita rubescens mantarı yeterince pişirilmezse zehirler vb...

♦ Yenmeyen Mantarlar: Polyporus ailesi mantarları tahta sertliğinde olduklarından, çok küçük boyuttaki Mycena ailesi mantarları pişerken eriyip yok olduğundan.
Russula ailesi mantarlarının pek çoğu acı olduğundan, kimi mantarlar da son derece kötü koktuğu için yenilmez kabul edilirler.

♦ Alerji: Kimilerinin mantarlara karşı alerjik reaksiyonları vardır. Mantarlarda trealoz isimli bir şeker bulunur ve bu şekeri pankreatik bir enzim olan trealaz çözümler.
Bazı insanlarda bu enzim bulunmadığından kültür mantarı dahil hangi mantarı yeseler rahatsızlanırlar. Bu nedenle, mantar ikram edilen kişiye daha önce mantar yeyip yemediğini sormak gerekir.

♦ Bozulmuş Mantarlar: Bozulmuş her mantar zehirler. Uygun koşullarda saklanmayan, çürümüş, küflenmiş, yaşlı, okside olmuş her mantar, cinsi ne olursa olsun ciddi zehirlenmelere yol açabilir.
Bozulmuş mantar yemek bozuk balık, bozuk deniz ürünü veya çürümüş yumurta, et yemek gibidir.

[J.Barutçiyan]

Hiçbir mantar "ânında" zehirlemez (Psylocibes-Coprinus atromentarius hariç).
Tıpta mantar zehirlenmeleri genelde zehirleyen mantarın ismiyle anılır: Gyromitra zehirlenmesi, Panter sendromu gibi.

Biz mantar zehirlenmelerini kabaca iki gruba ayırırız:

♦ Kısa kuluçka devreli zehirlenmeler: Mantarı yedikten yanm saat ila 2-4 saat arasında oluşan zehirlenmelerdir.
Genellikle sindirim bozukluğu şeklinde kendini gösterir, hastane ortamında tedavi edilebilir ve ölümcül sonuçlar vermez.

♦ Uzun kuluçka devreli zehirlenmeler: Genellikle ölümcül olan bu zehirlenmeler mantar yendikten en az 6-8, en çok 12-24 saat sonra ilk belirtilerini gösterir.
Cortinarius orellanus mantarının ilk zehirlenme belirtileri 2-3 ay içinde ortaya çıkabilir.
Hiçbir mantar âni ölüme yol açmaz. Örneğin Amanita phalloides zehirlenmelerinde ölüm yaklaşık bir hafta, C. Orellanus mantarında ise beş aya varabilen zahmetli bir sürecin sonunda gelir.

[J.Barutçiyan]

Zehirli mantarları zehirsiz mantarlardan ayırmak için, geçerli hiçbir teknik, metot ve genelleme yoktur.

Çevresel, makroskopik özellikleriyle tanımlanıp bilimsel adı konamamış hiçbir yabani mantar yenmemeli.
Yenebilen her yabani mantarın zehirli ve hatta öldürücü bir benzerinin olabileceğini de unutmamak gerek.
Yenebilen pek çok mantarın ikizi olabilir ve bu ikizler de zehirli ya da öldürücü olabilirler.
Örneğin C. Cibarius ile O. Olearius ve A. Caesarea ile A. Muscaria...

[J.Barutçiyan]

Mantarlar konusunda pek çok yanlış inanış mevcut.

İnsanoğlu, çağlardan beri mantarları yiyecek olarak kullanmış ve edindiği tecrübeleri nesilden nesile aktarırken, pek çok yanlışı da bugüne taşımış.

Günümüzde mikologların çalışmaları bize bu yanlış inanışların öldürücü sonuçlar verebileceğini gösteriyor.

Bu yanlış inanışlardan bazılarını sıralayıp, doğru yanıtlan verelim:

♦İlkbaharda zehirli mantar olmaz.
Hayır. Amanita verna, öldürücü bir ilkbahar mantarıdır.

♦Sonbahar sonunda zehirli mantar olmaz.
Hayır. Amanita phalloides, sonbahar sonuna kadar yaşayabilir.

♦Taze ve küçük mantar zehirlemez.
Hayır. Entoloma lividum'un her boyu tehlikelidir.

♦Beyazlar zehirsizdir.
Hayır. Beyaz Clitocybe ailesi mantarları zehirlidir.

♦Çayırda çıkanlar yenebilir.
Hayır. Küçük Lepiotalar öldürücü olabilir.

♦Pembe lamelliler iyidir.
Hayır. Entoloma lividum, pembe lamelli ve zehirlidir.

♦Ağaçların üzerinde çıkanlar yenebilir.
Hayır. Omphalatus olearias zehirlidir.

♦Böcekler yiyorsa biz de yeriz.
Hayır. zehirli Amanitalar'ı böcekler yiyebilir.

♦Pişirirken gümüş kaşıkla kanştırın, kaşık kararmazsa sorun yoktur.
Hayır. Amanita phalloides'in toksinlerinin oksidan özelliği yoktur.

♦Gübrede çıkarsa zehirlidir.
Hayır. Coprinus comatus yenebilir.

♦Üstü cıvıksa yenmez.
Hayır. Gomphidius glutinosus leziz bir mantardır.

♦Sütü akanlar zehirlidir.
Hayır. Lactaria ailesinin turuncu sütlüleri, kanlıca adıyla ülkemizde yöresel olarak oldukça makbul kabul edilirler.

♦Derisini soyarsanız yenir.
Hayır. Pek çok zehirli mantarın toksinleri zaten şapkasında yoğundur.

♦İyi pişirince zehri gider.
Hayır. Colerina marginala pişmiş haliyle de öldürücüdür.

♦Sirke, toksinleri alır.
Hayır. Bütün deneyler, sirkenin hiçbir mantar türü üzerinde etkisi olmadığıını göstermiştir.

♦Bazıları her türlü mantarı sindirir.
Hayır. Amanita phalloides herkesi öldürür.

[J.Barutçiyan]

Türkiye'de makro-mantarların 15 kadarı öldürücü, 200 kadarı zehirli, 200 kadarı ise yenebilir türdendir.
Yenebilenlerden 20 kadarının kayda değer ekonomik değeri vardır, 15 çeşit yenebilir mantarın üretimi mümkünken, geri kalan mantarlarımızın mutfak açısından hiçbir değerleri yoktur.

[J.Barutçiyan]

Tarihte Mantarın Marifetleri

Mantarın masum olduğunu sanmak büyük yanılgı olurdu. Sadece verebileceği fizyolojik zararlar da değil söz konusu olan.

Mantarın tarihte de söz sahibi olduğunu kavramak için zaman tünelinde kısa bir yürüyüş yeterli olacak bize:

Yıl 1846... Binlerce, yüzbinlerce kişi İrlanda limanlarından Amerika'ya göç etmek için gemilere biniyor... Bu ani göç olayına yol açan şey açlık...

Sebebi ise Phytophtora infestans adlı küçücük bir mantar...

Bu mantar ülkenin bütün patates ürününü yok etmiş, açlık beş yıl sürüyor; bir milyon kişi ölüyor, iki milyon kişi Amerika'ya göç ediyor. Bu mantar olmasa belki de Mc Donalds gibi fast-food zenginleri türemeyecek, adı Mc'la başlayanların pek çoğu halen İrlanda'da patates üretiyor olacaktı.

[J.Barutçiyan]

Yıl 1915... Birinci Dünya Savaşı...

Yine Phytophtora infestans, Almanların tarım ürünlerine saldırıyor. Aç kalan askerlerin morali sıfır. O tarihte bir bakır karışımını kullanarak bu mantarla baş etmek mümkün, fakat Almanlar bakırı savaş ihtiyaçları için kullanmayı tercih ediyorlar.

Tarih, Almanların yenilgisinde bu mantarın büyük rol oynadığını kabul ediyor.

[J.Barutçiyan]

Amerikan Bağımsızlık Savaşı'nda, Serpula lacrimans adlı bir mantar İngilizlerin "Yenilmez Armada'sını" yemekle meşgul.

Bu mantar tahtayı o kadar büyük bir hızla çürütür ki, 1774 yılında İngilizler sayısı yüzden fazla olan gemilerinden sadece otuzunu kullanabilir.

Bu mantar olmasa şu an ABD bir İngiliz kolonisi olabilirdi.

[J.Barutçiyan]

Orta ve yeni çağlarda, Avrupa'da evinizde Merula lacrimans bulunduğu komşularınız tarafından bilinirse, eviniz sorgusuz sualsiz ateşe verilirdi.

Zira bu mantar kısa bir sürede bir kasabanın bütün ahşabını yiyebilir ve sporları yüz yıldan fazla canlı kalabilir.

[J.Barutçiyan]

Yıl 1534... Papa 7. Clement yediği Amanita phalloides mantarından zehirlenerek ölüyor, sonuç korkunç: Papa 3. Paul engizisyonu başlatıyor.

Roma kralı Claude, beşinci karısı Aggripin tarafından zehirleniyor, mönüde yine Amanita phalloides.

Bu sefer Romalılardan beri severek yediğimiz Amanita caesarea ile karışık sunuluyor.
Sonuçta Neron, Roma kralı oluyor.

[J.Barutçiyan]

Kuzey kutup dairesi civarında bolca bulunan Amanita muscaria, ren geyikleri tarafından çok sevilen bir mantar türü.

Fakat insanlar için zehirli ve çok kuvvetli halüsinojen etkisi var.

Tarihte Laponlar bu mantarı kullanarak transa geçmeyi alışkanlık edinmişler.

Ren geyikleri tarafından çekilen uçan kızak hikâyesinin, yani modern Noel Baba imajının bu trans durumlarında ortaya çıktığı biliniyor.

[J.Barutçiyan]

İsa'dan 6000 yıl öncesi insanı, sert ve lifli bir ağaç mantarı olan Fomes fomentarius'u kurutup ateş yakarken kav olarak kullanıyordu.

Buda'nın, mantar zehirlenmesinden öldüğü söylenmektedir.

[J.Barutçiyan]

Bunları Biliyor musunuz?


♦Türkiye'de 2 mm'den büyük mantar cinslerinin sayısı 10-15 bin arasında, buna karşılık sularımızda yaklaşık 400 çeşit balık yaşıyor.

♦Bilimsel olarak Amanita ailesi olarak bilinen mantarlar adlarını Türkiye'deki Amanos dağlarından almış.

♦Dünyanın en pahalı mantarı olan trüfün tarihteki izine ilk kez ülkemizde bulunan çivi yazılı Hitit tabletlerinde rastlanmıştır.

♦ Polyporus ailesinden kimi mantarlar günde 1 trilyon spor (tohumcuk) üretebilirler.

♦Kimi mantarlar sporlarını saniyede 1 m. hızla fırlatırlar, sporların boylarıyla oranlandığında bu hızlanma 25 000 g kuvvetindedir. En antrenmanlı astronotlar bile sadece 8 g kuvvetine dayanabilirler.


♦Tek bir Boletus edulis mantarının her sporu bir mantar verseydi, bir senede 500 kilometrekare alanı kaplardı.

♦ Mantarların kök ve ana yapısını oluşturan miselyum o kadar incedir ki 200 tanesi yan yana sadece 1 milimetre eder.

♦Tek bir Armillera bulbosa mantarının kök yapısısının 5 hektarlık bir alana yayıldığı ve toplam ağırlığının 10 tondan fazla olduğu hesaplanmıştır.


♦Agaricus bistorquis mantarı betonu ve asfaltı delerek çıkabilir. Şehirlerde sıklıkla görülen bu mantar yenebilir.

♦Hâlâ mantar veren bazı miselyumların 1500 yaşında
olduğu tahmin edilmektedir.

[indomie]

Sayın J.Barutçiyan,

Yazılarınızı zevk alarak bir çırpıda okudum, bilgilendirmeleriniz için teşekkürler.

Çocukluğumda, yani 50-55 yıl önce Akhisar'ın (Manisa) sokak aralarında eşek yüküyle odun satan dağ/orman köylüleri, avuç içi büyüklüğünde, yeşilimtrak bakır renginde mantar da satarlardı. Bilgisizlikten olsa gerek, annemiz de zehirlenme korkusu olmadan, bu mantarları satın alır ve pişirirdi. Ama ne kadar da lezzetliydiler, tadı hala damağımdadır.

Bir hafta kadar önce Urla/Çeşmealtı pazarında o mantarlara benzer mantar satılıyordu, fakat korkumdan alamadım. Kültür mantarı satın aldığım diğer bir satıcı ise "bunlar zehirsizdir, korkmadan alabilirsin. Zehirli olup olmadığını anlamak için kesip mantarı sıktığında eğer beyaz sütlü su çıkıyorsa zehirlidir, kızmızı su çıkıyorsa zehirsizdir" dedi. Söylediklerinin doğruluk payını bilmediğim için sadece kültür mantarıyla yetindim.

Mantarı çok seviyorum. Eşim 2-3 günde bir, rakı mezesi olarak, kültür mantarlarının şapkasının içine tereyağı ve kaşar peyniri koyarak kiremitte mantar yapıyor. Ben de bunları rakı eşliğinde lezzetle yiyorum.

Bu kadar giriş yaptıktan sonra asıl meseleye geliyorum. Yukarıdaki yazılarınızın iki yerinde bazı mantarların alkol ile alınmasının zehirleyici etki yapabileceğinden bahsettiniz. Kültür mantarlarının da alkol eşliğinde tüketimesi sakıncalı mıdır?

Selam ve saygılarımla.

[sagdil]

Merhaba Barutçiyan.
İlginç bir konu ve verdiğin aydınlatıcı bilgiler için teşekkürler.
Yazdıkların beni yıllar öncesine götürdü.İzmir de bir dostumuz Fransa ya mantar ihraç ediyor.Sık sık biraraya gelir lezzetli mantarlarını tatma fırsatımız olurdu.Yine birgün bize gelirlerken mücevher hassasiyetini gösterdiği bir mantar getirdi.Yanlış hatırlamıyorsam
Sadece Kaz Dağlarında yetişen sünger görünümlü çirkin bir şeydi.Hatta bu kadar çirkin görüntüye gösterilen değerli mücevher itinası aramızda epeyce bir alay konusu olmuştu.
Bir ayini andıran özel tarifiyle bize bunu pişirdi afiyetle yedik çok lezzetliydi.Ama gelin görünki sabaha karşı eşim fenalaştı.Kafamda baş zanlı akşam yemeğinde yediğimiz mantar ama bende bir gariplik yok.Sizin anlayacağınız 8 kişinin katıldığı yemekte birtek eşim zehirlendi.2-3 gün yatmak zorunda kaldı.Hala o arkadaşımıza takılır eşim onca insanın içinde nasıl ayarladında zehirli mantarı bana yedirdin diye....
Bizim için hoş bir anı olan satırlarımla umarım sizi sıkmamışımdır.....
Yeni yazılarınızda buluşmak üzere....

[gölgece]

Bunları Biliyor musunuz?


...

♦Hâlâ mantar veren bazı miselyumların 1500 yaşında
olduğu tahmin edilmektedir.

Bu konudaki tahmin nasıl yapılıyor?

Ağaçlar gibi halkalarını sayma imkanı olamayacağından Karbon 14 (http://www.biltek.tubitak.gov.tr/merak_ettikleriniz/index.php?kategori_id=6&soru_id=3042) yolu ile veya başka bir yöntemle mi yaş tahmini (sanırım net olarak saptanamıyor!) yapılabilmektedir?

[gölgece]

Mantarlar dünyası bitkiler ve hayvanlar gibi ayrı bir dünya olduğuna ve verdiğiniz sayılara göre çok büyük bir dünya öyle ki sayıca bitkiler dünyasına tur bindiriyor.

Sanırım suda yaşayan mantarlar da var. Belirttiğiniz milyonla ifade edilen sayıda sadece karada yaşayan mantarlar mı var yoksa denizlerde ve tatlı sularda yaşayan mantarlar da dahil mi?

Sorumu ilgisiz bulabilirsiniz ama dünyanın büyük kısmı denizler ile kaplı ve ilk birkaç yüz metreden sonrası bitki yaşamına, daha aşağılar ise birçok hayvanın yaşamasına uygun değil, oysa mantarlar için çok uygun bir ortam.

Mantarları tam olarak anlamak için soruyorum.

[Harun Parlak]

bir gezide çektiğim bu mantarlar (http://www.agaclar.net/galeri/showimage.php?i=21888&c=member&imageuser=9030) 'ın adı nedir acaba.

Buda kav mantarı (http://www.agaclar.net/galeri/showimage.php?i=21452&c=member&imageuser=9030)'nın gelişme dönemi olabilirmi.

[nariçi]

J. Barutçiyan'ın emeğine teşekkür eder-ellerine sağlık ilk defa geniş bir mantar bilgisi edindim. Bu konuda fakültelerimizde bölüm bulunmamasına üzüldüm. Etiketli markette satılmadıkça almam ve yemem. Bizim halk genellikle rizikoya girmez. Onun içindir ki batı her konuda bizden önde. Her konuda cesaret gösterirler,fakat son yıllarda savaşta ölmek istemiyor teknolojiyi kullanmak istiyorlar.

Kuzu göbeği mantarının kurusunu toroslarda ki orman köylüleri uzun yıllardır toplayıp ihracatçılara satıyorlar. Bizim bahçe de çok türü var ama cesaret edip yiyemem.

[J.Barutçiyan]

Bu konudaki tahmin nasıl yapılıyor?

Ağaçlar gibi halkalarını sayma imkanı olamayacağından Karbon 14 (http://www.biltek.tubitak.gov.tr/merak_ettikleriniz/index.php?kategori_id=6&soru_id=3042) yolu ile veya başka bir yöntemle mi yaş tahmini (sanırım net olarak saptanamıyor!) yapılabilmektedir?

İnceleme altına alınan bir mantar miselinin senelik büyüme (yayılma) hızını yaklaşık 10 sene kadar izleyip ortalama yayılma hızı mantarın yayılımının yarı çapına bölünür.

a) Pek çok misel, bir engelle karşılaşmadığı sürece genişleyen bir daire şeklinde yayılma eğilimindedir.
b) Çapı yüzlerce kilometreyi geçen misel daireleri uydudan gözlemlenmiştir. (Moğolistan)

[J.Barutçiyan]

Sanırım suda yaşayan mantarlar da var. Belirttiğiniz milyonla ifade edilen sayıda sadece karada yaşayan mantarlar mı var yoksa denizlerde ve tatlı sularda yaşayan mantarlar da dahil mi?

Sorumu ilgisiz bulabilirsiniz ama dünyanın büyük kısmı denizler ile kaplı ve ilk birkaç yüz metreden sonrası bitki yaşamına, daha aşağılar ise birçok hayvanın yaşamasına uygun değil, oysa mantarlar için çok uygun bir ortam.

Mantarları tam olarak anlamak için soruyorum.


Suda yaşayan bilinen mantarların tamamı, ya tek hücreli ya da mikroskopik mantarlar.
Sorunuz çok ilginç olmakla beraber makromikolojinin ilgi alanına girmediğinden size detaylı bilgi veremiyorum.

[J.Barutçiyan]

bir gezide çektiğim bu mantarlar (http://www.agaclar.net/galeri/showimage.php?i=21888&c=member&imageuser=9030) 'ın adı nedir acaba.

Buda kav mantarı (http://www.agaclar.net/galeri/showimage.php?i=21452&c=member&imageuser=9030)'nın gelişme dönemi olabilirmi.

Mantarınız Collybia fusipes.

Normal olarak her soruda sadece 1 mantar türünün fotoğraflarını göndermenizi rica ediyorum, fakat 2. fotoğrafınız çok ilginç (kav mantarı değil).

Yüksek çözünülürlükte bir fotoğrafınız var ise,mantarın bulunduğu yeri ve üzerinde çıktığı ağacın türünü hatırlıyorsanız bana bildirin lütfen.

[denizakvaryumu]

Sn.Barutçiyan

http://www.blackmoor.co.uk/product_info.php?products_id=799&osCsid=38hm5a2jv2j3kmjvedkhk228a2

linkteki truf mantarını satın alsak, bahçemizde kolaylıkla yetiştirebilir miyiz?

[denizakvaryumu]

Sn.Barutçiyan

http://www.agromantar.com/kitlerimiz.html

linkinde hazır mantar kitleri var.

Pleurotus ostreatus (kütük)
Pleurotus sajo-caju (kütük)
Shiitake (kütük )

Özellikle kütüklere aşılanmış türleri ;
bahçemizin ışık-nem olarak uygun olan köşelerine koysak, miseller ölmediğine göre uygun toplama şartlarında her yıl mantar almamız mümkün olur mu yoksa bir süre sonra mantarlar son mu bulur?

[Harun Parlak]

Mantarınız Collybia fusipes.

Normal olarak her soruda sadece 1 mantar türünün fotoğraflarını göndermenizi rica ediyorum, fakat 2. fotoğrafınız çok ilginç (kav mantarı değil).

Yüksek çözünülürlükte bir fotoğrafınız var ise,mantarın bulunduğu yeri ve üzerinde çıktığı ağacın türünü hatırlıyorsanız bana bildirin lütfen.

Sayın J.Barutçiyan O resimleri geçen yıl çekmiştim ama sanıyorum aynı yerinde duruyor mantar.
Yüksek çöznürlükde fotorafım var mail olarak atacaktım ama mail seçeneğiniz kapalı olduğundan gönderemedim.
Hangi ağaç olduğuna gelince Fagaceae familyasından olduğuna eminim ama ayrıntılı bakmadım diğer özelliklerine.
Hangi bölgede olduğuna gelince gümüş dere bahceköy orman yolu üzerinde geniş bir piknik alanı var. Orada çekmiştim. Altda harita üzerinde ağcın tam kendisini de işaretledim. Umarım kolay bulursunuz. Eğer bulamaz iseniz ben sizi oraya götürürüm.
Buradan sizde yakından takip edebilirsiniz yol güzelgahını. (http://sehirrehberi.ibb.gov.tr/map.aspx)

[nariçi]

Sayın Barutçiyan,
Ev civarında kuzu göbeği mantarı bir defa çıktı yarım kilo kadar, bir daha görmedim.
Bu türün çıkması için hangi ağacın çürüntüsü olması gerekiyor. Miselleri neden yok olabilir?
Mantarın miselleri dökülmüş olması gerekmiyormu?

[Harun Parlak]

Mantarınız Collybia fusipes.



Bu mantar yenebilirmi. Ormanlarımızda ağaç gövdelerinde bolca görüyorum. Ama sadece fotorafını çekiyorum.

[memet]

Lepista nuda. İlk gördüğümde rengi şaşırtmıştı beni mosmor. Sonra pazarda satılırken gördüğümde ürkmüştüm, hiç de yemeyi teşvik eden bir renk değil.

[ALİHANDAGHAN]

Bende de bir mantar hevesi başladı,
Kim bilir belki de yeni bir tür bulabiliriz

[J.Barutçiyan]

Sayın J.Barutçiyan,
Yukarıdaki yazılarınızın iki yerinde bazı mantarların alkol ile alınmasının zehirleyici etki yapabileceğinden bahsettiniz. Kültür mantarlarının da alkol eşliğinde tüketimesi sakıncalı mıdır?

Selam ve saygılarımla.

Selamlar,
Kültür mantarlarıyla beraber alkol kullanımında sakınca yoktur.

[J.Barutçiyan]

Sn.Barutçiyan

http://www.agromantar.com/kitlerimiz.html

linkinde hazır mantar kitleri var.

Pleurotus ostreatus (kütük)
Pleurotus sajo-caju (kütük)
Shiitake (kütük )

Özellikle kütüklere aşılanmış türleri ;
bahçemizin ışık-nem olarak uygun olan köşelerine koysak, miseller ölmediğine göre uygun toplama şartlarında her yıl mantar almamız mümkün olur mu yoksa bir süre sonra mantarlar son mu bulur?


Bu mantarlar, beraberinde satın aldığınız kütük parçasından besleniyorlar.

Kütükte buldukları besin maddeleri tükendiğinde (bu arada kütük iyice çözümlenecektir), bir daha ürün alamazsınız.

[J.Barutçiyan]

Sayın Barutçiyan,
Ev civarında kuzu göbeği mantarı bir defa çıktı yarım kilo kadar, bir daha görmedim.
Bu türün çıkması için hangi ağacın çürüntüsü olması gerekiyor. Miselleri neden yok olabilir?
Mantarın miselleri dökülmüş olması gerekmiyormu?



Bu aile mantarları "çürükçül" değil mikorizyen.

Misellerin dökülmüşlüğü ifadesiyle ne anlatmak istediğinizi çözemedim, doğal çevre bozulmadığı sürece bu mantarları tekrar görme ihtimaliniz var.

[J.Barutçiyan]

Sn.Barutçiyan

http://www.blackmoor.co.uk/product_info.php?products_id=799&osCsid=38hm5a2jv2j3kmjvedkhk228a2

linkteki truf mantarını satın alsak, bahçemizde kolaylıkla yetiştirebilir miyiz?




Trüf mantarını kontrollü bir şekilde yetiştirmeyi başarırsanız, çok ama çook zengin olursunuz.

[J.Barutçiyan]

Bu mantar yenebilirmi. Ormanlarımızda ağaç gövdelerinde bolca görüyorum. Ama sadece fotorafını çekiyorum.



Fotoğraftaki mantarınızı Collybia fusipes olarak teşhis etmiştim.

Fotoğraftan teşhis ile hiç bir mantarı yemeyiniz (uyarılar bölümünü tekrar okuyun).

C.fusipes mantarının şapkası yenebilir, sindirimi zor ve lezzetsiz bir mantardır, bacak kısımları ise son derece lifli (yenemez) bir yapıdadır.

[gece]

... meğer bu mantarların ismi Coprinus atromantarius'muş ve yemeden 48 saat önce ya da yedikten 48 saat sonra içki içeni hastanelik edermiş!
...

"Coprinus Atromantarius" olarak anılan mantar sanırım artık Coprinopsis olarak değerlendirilip "Coprinopsis Atramentaria" olarak isimlendiriliyor.

Eşanlamlı kullanım da olabilir tabii, ne de olsa mikoloji de bir bilim ve bilim adamları hemfikir olmamayı en çok seven insanlar olarak nitelenebilir. :)

Ayrım, pratikte önemli olmayabilirse de belirtmek istedim.



gece
mürekkebi yemektense mürekkep yalamayı (http://www.itusozluk.com/goster.php/m%FCrekkep+yalamak) tercih eden forum kişisi!

[gece]

Çocukken patates baskısı yapıp ortalığı berbat eden biri olarak mantarlarda tür tespiti ve doğru isimlendirmede Spor baskısı (spore print) almanın gereği ve doğru yöntemini öğrenebilir miyiz?

Bu konuda; 'üstüne biraz su damlatılarak, yarısı siyah, yarısı beyaz kağıda, cam fanus altında bekleterek baskıyı almak' gibi şeyler duyuyoruz ve ilginç geliyor.

Hele damlatılan su, mantara yağmur efekti vermek midir? Nedir?


gece
meraklı forum kişisi!

[Cumhur Tonba]

Sayın J. Barutçiyan,
Güzel bir konu, Çok güzel bilgiler. Size ne kadar teşekkür etsek azdır. Çalışmalarınızda başarılar diliyorum. Herkes sizin gibi bir konuda uzmanlaşabilse ne kadar güzel olur.
Saygılarla.

[Lilium]

Sayın J.Barutçiyan, mantarla ilgili açıklamalarınıza, bilgilerinize çok teşekkür ederim, birde mantar isimlerini verirken fotoğraflayabilseymissiniz çok güzel olurdu.
Aklıma takılan ve sizin yazınızdan aldığım bir bölüm.
Mantarlar asla naylon torbaya konmazmış. Ben nereden bilebilirdim, en iyi mantar bile hava geçirmez ortamda bozulur, yiyeni zehirleyebilirmiş.
Biz bölgemizde çocukluğumuzdan beri elimize bir poşet haydi mantara poşet poşet mantarları toplayıp gelirdik, bölgemizde yetişen üstü beyaz içi kızıl daha kartı kahve rengi olan çim mantarlarını toplardık. Bu türü yenen olarak biliriz.
Bizler poşetlerde olduğundan dolayı yaşım elli, daha bölgemizde mantardan zehirlenen olmadı. Bir güzel de yağnisini, pilavlısını halen yapar hatta yanına da bir iki duple rakı offf deymeyin o tada ve keyfime..

[J.Barutçiyan]

"Coprinus Atromantarius" olarak anılan mantar sanırım artık Coprinopsis olarak değerlendirilip "Coprinopsis Atramentaria" olarak isimlendiriliyor.

Eşanlamlı kullanım da olabilir tabii, ne de olsa mikoloji de bir bilim ve bilim adamları hemfikir olmamayı en çok seven insanlar olarak nitelenebilir. :)

Ayrım, pratikte önemli olmayabilirse de belirtmek istedim.



gece
mürekkebi yemektense mürekkep yalamayı (http://www.itusozluk.com/goster.php/m%FCrekkep+yalamak) tercih eden forum kişisi!

Mantarların isimlendirilmesi taxonomik kurallara göre yapılır. Pek çok mantarın sinonim isimleri vardır.

Etimolojik olarak Coprinus: eski yunanca kopros= gübre + inus=değgin, üzerinde çıkan
kelimelerinden üretilmiştir. Atromentarius ise Latince atromentum= sıvı mürekkep + arius=benzeyen kelimelerinden gelir

Bu isim Jean Baptiste Bulliard (Fransa 1752-1793) ve Elias Magnus Fries (İsveç 1794-1878) tarafından tescil edilmiştir.

Mantarların en çok kullanılan, aktüel bilimsel isimlerini sizlerle paylaşıyorum, yukarıda gördüğünüz üzere etimölojik tartışmalar oldukça karmaşık ve pek çok zamanımı alıyor.

Araştırmacı ruhunuzu ve değerli vaktinizi daha yaratıcı alanlarda kullanmanızı saygılarımla öneririm.
Coprinopsis atremantaria'nın açılımını isterseniz özelden mesaj atın, bu tür yazışmalar maalesef grubumuzdaki pek çok kişi için önem arz etmiyor.


Etimolojik (kısır) tartışmalar konusunda bir bilmece sunmak isterim:

Arapça'da Koyun,a MALUF denir.

SORU: Peki kuzuya ne denir ?

CEVAP:Belli bir süre hiç bir şey denmez, sonrasında yine MALUF denir.

[praecox]

...
Biz bölgemizde çocukluğumuzdan beri elimize bir poşet haydi mantara poşet poşet mantarları toplayıp gelirdik, bölgemizde yetişen üstü beyaz içi kızıl daha kartı kahve rengi olan çim mantarlarını toplardık. Bu türü yenen olarak biliriz.
Bizler poşetlerde olduğundan dolayı yaşım elli, daha bölgemizde mantardan zehirlenen olmadı. Bir güzel de yağnisini, pilavlısını halen yapar hatta yanına da bir iki duple rakı offf deymeyin o tada ve keyfime..

Sigara kalp krizlerine ve kansere neden olabilir söylemine,annemden yanıt;
"-Annem kanserden öldü. Sanki sigara mı içiyordu? Veya baban da hiç sigara içmezdi ama kalpten öldü"

gibi bir laf aklıma geldi.
Neyi tartışmamız gerekiyor burda yani mantarı nylon torba ile toplamamızda bir sakınca yok mu?
Eh o zaman sigara içmeye devam :D

[J.Barutçiyan]

"Coprinus Atromantarius" olarak anılan mantar sanırım artık Coprinopsis olarak değerlendirilip "Coprinopsis Atramentaria" olarak isimlendiriliyor.


Bilimsel isimlendirmede, hayranlık uyandırıcı bir titizlik gösteren arkadaşımız bilmeli ki: Herhangi bir bilimsel tartışmayı açarken referans bilim adamlarının isimleri (en azından kısaltılmış olarak örneğin Fr. L.), bildirilmelidir, bilimsel yazışmalarda internet, birisi böyle söyledi, wikipedia gibi referanslar kullanılmaz.

[J.Barutçiyan]

Çocukken patates baskısı yapıp ortalığı berbat eden biri olarak mantarlarda tür tespiti ve doğru isimlendirmede Spor baskısı (spore print) almanın gereği ve doğru yöntemini öğrenebilir miyiz?

Bu konuda; 'üstüne biraz su damlatılarak, yarısı siyah, yarısı beyaz kağıda, cam fanus altında bekleterek baskıyı almak' gibi şeyler duyuyoruz ve ilginç geliyor.

Hele damlatılan su, mantara yağmur efekti vermek midir? Nedir?


gece
meraklı forum kişisi!

"Spor baskısı almak" makroskopik (mikroskop kullanmaksızın) incelemede mantarın spor renginin belirlenmesine yarar.

Mantarın sporophore adını verdiğimiz bölümünü (genelde bu şapka bölümüdür), bir gece boyunca bir kağıt düzey üzerinde bekletmek yeterlidir.

Siyah kağıt ise, beyaz renkli sporların belirgin görünmesini sağlar. Sporların rengi mantarın tanımlanmasında yardımcı bir öge olabilir.

Yazımını bitirmek üzere olduğum Türkiye'nin başlıca mantarlarını içeren kitapta her mantarın spor rengini veriyoruz.

Şahsen spor baskısı almayı tanımlama aracı olarak kullanmıyorum.

Damlatılan su olayını ise anlayamadım.

Mantarların spor iz düşümlerini hava geçirmez bir ortamda saklayarak daha ileride mikroskopik incelemelerde kullanabilirsiniz.

[J.Barutçiyan]

Sayın J.Barutçiyan, mantarla ilgili açıklamalarınıza, bilgilerinize çok teşekkür ederim, birde mantar isimlerini verirken fotoğraflayabilseymişsiniz çok güzel olurdu.

Biz bölgemizde çocukluğumuzdan beri elimize bir poşet haydi mantara poşet poşet mantarları toplayıp gelirdik, bölgemizde yetişen üstü beyaz içi kızıl daha kartı kahve rengi olan çim mantarlarını toplardık. Bu türü yenen olarak biliriz.
Bizler poşetlerde olduğundan dolayı yaşım elli, daha bölgemizde mantardan zehirlenen olmadı. Bir güzel de yağnisini, pilavlısını halen yapar hatta yanına da bir iki duple rakı offf deymeyin o tada ve keyfime..

İstediğiniz besin maddesini istediğiniz şekilde saklamakta serbestsiniz.
Çevrenizde hiç bir zehirlenme olayı olmaması çok hoş.

Ben size uygun koşullarda saklanmamış mantarlardan oluşan yüzlerce zehirlenme olayını bizzat zehirlenen kişilerin ağzından dinletebilirim.

Fotoğraflar yakında.:)

[Lilium]

Neyi tartışmamız gerekiyor burda yani mantarı nylon torba ile toplamamızda bir sakınca yok mu?
Sayın praecox, yukarıda sayın J.Barutçiyan'ın yazmış olduğu bir bölümü alarak bende doğal olarak yaşadıklarımı biraz da mizah katarak anlatmaya çalıştım.
İllaki bu doğrudur, o yanlıştır gibi bir naylon torba tartışması yaratmak asla ve asla olamaz öyle bile anlaşıldıysa ben özür dilerim.

Ben naylon torba da toplamaktan bahsetmiştim, saklamaktan değil. Saklama koşullarında tabi ki sayın J.Barutçiyan'ın söylediklerine katılmamak mümkünmü.

[Harun Parlak]

Bu gün biraz dolaştım ormanda bir kaç mantar fotorafladım. Fotoğraflar la adlandırısak sanırım bizde unutmayız adlarını.

[Harun Parlak]

Sayın J.Barutçiyan her mesaja bir tür mantar dediği için tek tek yüklüyorum.

[Harun Parlak]

Mantarınız Collybia fusipes.

Normal olarak her soruda sadece 1 mantar türünün fotoğraflarını göndermenizi rica ediyorum, fakat 2. fotoğrafınız çok ilginç (kav mantarı değil).

Yüksek çözünülürlükte bir fotoğrafınız var ise,mantarın bulunduğu yeri ve üzerinde çıktığı ağacın türünü hatırlıyorsanız bana bildirin lütfen.

Buradaki bahsettiğim mantar ölmüş kararmış ve de yosun kaplamış. Yakınında bir ağacın üstünde tekrar gördüm. Ağaç Quercus cerris Saçlı meşe Kızıl meşeler gurubundan diye tahmin ediyorum.

[Harun Parlak]

Bu baya büyümüş yukardakilerden biri olabilir mi anlayamadım.

[Sevilay]

Basından bir haber.:)

http://www.hurriyet.com.tr/pazar/13179269.asp?gid=59

Eminim, o zevkli av partisinden sonra, hemen orada pişirip yenmesi daha da keyifli olmuştur.:)

[Nariel]

Bu mantarlar zehirli midir acaba? Kurtçuk istilasına uğramış vaziyetteydi.

[bari]

SEvgili J.Barutçiyan,

2006'nın sonbaharında çok yağmur yağmıştı. O zaman mantar toplamaya gitmiştik. Hiç görmediğim kadar çok mantar türü görmüştüm. Bu kadar mantar türünden sadece kızılmantar ve şemsiye mantarı olarak fotoğrafladığım türü biliyor ve yiyoruz. Diğerleriyle ilgili bilgi verebilirmisiniz?

[bari]

Fotoğrafların devamı,

[bari]

Fotoların devamı,

[J.Barutçiyan]

Bu mantarlar zehirli midir acaba? Kurtçuk istilasına uğramış vaziyetteydi.

Russula delica, lezzetsiz ve değersiz, bu haliyle kesinlikle yenmez.

[J.Barutçiyan]

SEvgili J.Barutçiyan,

2006'nın sonbaharında çok yağmur yağmıştı. O zaman mantar toplamaya gitmiştik. Hiç görmediğim kadar çok mantar türü görmüştüm. Bu kadar mantar türünden sadece kızılmantar ve şemsiye mantarı olarak fotoğrafladığım türü biliyor ve yiyoruz. Diğerleriyle ilgili bilgi verebilirmisiniz?

Her mesajda sadece bir tür mantarı konu edin lütfen.

[verda]

Size bahçemde kendiliğinden, veya benim biraz geçkin istiridye mantarlarını üzerine attığım kırmızı biber ağaçlarının kütüklerinde üreyen mantar hakkında bilgi almak isterim.

Mantarların resimlerini ekliyorum. Bu mantarlar zehirsizmi?, yenilebilinirmi?,yardımcı olursanız çok sevinirim. Sanki bana farklı mantarlar varmış gibi geldi.

Umarım doğru başlıkta yazmışımdır. Hala sitemize tam alıştığım söylenemez:rolleyes: Ama o kadar başarılı ki, vesile olanlarada çok teşekkür ederim.

[verda]

Resimlerin devamı..

[J.Barutçiyan]

Sevgili arkadaşlar,

Önümüzdeki Cumartesi günü Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesinde iki ayrı konuda konferansımız var, katılım ücretsizdir.

16 Ocak / saat 13:00-14:30 / Mantar Zehirlenmeleri
16 Ocak / saat 15:00-17:00 / Yer altı mantarları: trüfler

[J.Barutçiyan]

Size bahçemde kendiliğinden, veya benim biraz geçkin istiridye mantarlarını üzerine attığım kırmızı biber ağaçlarının kütüklerinde üreyen mantar hakkında bilgi almak isterim.

Mantarların resimlerini ekliyorum. Bu mantarlar zehirsizmi?, yenilebilinirmi?,yardımcı olursanız çok sevinirim. Sanki bana farklı mantarlar varmış gibi geldi.

Umarım doğru başlıkta yazmışımdır. Hala sitemize tam alıştığım söylenemez:rolleyes: Ama o kadar başarılı ki, vesile olanlarada çok teşekkür ederim.


Mesajlardaki mantarlar büyük ihtimalle Pleurotus ostreatus (istiridye mantarı).
Yenebilir fakat teşhisi kesinleştirmek gerek.

[verda]

Bodrum'da yaşıyorum. Mantarları belirlemek için nasıl bir yol önerirsiniz.?

[gece]

...

Buda kav mantarı (http://www.agaclar.net/galeri/showimage.php?i=21452&c=member&imageuser=9030)'nın gelişme dönemi olabilirmi.

http://www.agaclar.net/galeri/displayimage.php?imageid=21452

... fotoğrafınız çok ilginç (kav mantarı değil).

Yüksek çözünülürlükte bir fotoğrafınız var ise,mantarın bulunduğu yeri ve üzerinde çıktığı ağacın türünü hatırlıyorsanız bana bildirin lütfen.

Tekin'in canlı bir Quercus Robur (http://www.agaclar.org/agac.asp?id=293) üzerinde görüp, fotoğrafladığı mantarın türü ile ilgili bir gelişme olup, tanımlanabildi mi?

Olmadı ise; (Jilber ve agaclar.net'in sayesinde edindiğim) tazecik mantar bilgilerimle tahmin yürüterek, bu mantarın Russula'gillerden, Hericium türü bir mantar olduğunu düşünüyorum.

Ancak Hericium Coralloides midir, H. Erinaceus mudur, H. Ramosum mudur yoksa bunlardan hiçbiri olmayan bir başka Hericium mudur, bilemeyeceğim.

İllâ tahmin etmek isteyecek olsam, H. Cirrhatum yönünde tahminde bulunurdum, tabii mantar tanımlamanın salt tahminden çok öte bir durum olduğunun altını bir kez daha çizerek.



gece
işi tahmine döken, konunun ciddiyetinin farkında forum kişisi

[J.Barutçiyan]

Bodrum'da yaşıyorum. Mantarları belirlemek için nasıl bir yol önerirsiniz.?

Selamlar,
Mantarları tanımak için arazide bolca zaman geçirmek şarttır. Bir mantar kitabı edinmenizi, arazi çalışmalarımıza ve diğer eğitim etkinliklerimize katılmanızı öneririm.

[verda]

Çok teşekkür ederim, Seminerlerinizi takip ediyorum. Bodrum taraflarında olursa kaçırmayacağım.

[TuruncuHis]

Sitedeki en verimli konulardan biri olmuş; teşekkürler sayın Barutçiyan.
Çocukluğumda annemin 3 çocuğuna fütursuzca yedirdiği çıntarı Muğla civarında bulunca her yıl kargo ile getirtmeye başladım. Son partide sadece bir kişi rahatsızlanınca DEÜ'deki doktorları; mantar ve rakı bileşkesi nedeniyle önyargılı davranmakla eleştirmiştim. Suçu mantara yükleyip, gerçek reaksiyon nedenini araştırmadıklarını düşünmüştüm.
Muğla'daki her çıntar partisinden sonra ben de tüm kanımın değişmesini isteyecek kadar rahatsızlanmış, otel odasında bu sendromları tek başıma atlatmış ve ısrarla çıntar getirtip, birkaç günde tüketmeye devam etmiş biri olarak sanırım daha fazla şansımı zorlamamalıyım.
Bakteri ve mantarlar ilgimi çeken canlılar ve bu konuda köylülerin otorite olduğuna inanmak gibi (saçma belki ama koşullar aksini ispat etmiyor henüz) bilimi reddetmeyen bir gönül kaymam var.
Bilgilendirmelerinizi takipte olacağım...

[malina]

123074


Türkiye'nin en büyük problemlerinden birisi olan işsizliğin yanı sıra çalışanların da bir çoğu düşük gelirden şikayetçi. Böyle bir durumda ek gelire sahip olabilmek çok büyük bir avantaj. Örneğin ek iş anlamında pek de fazla alternatifi olmayan kırsal kesimlerde yaşayanlar ve zamanı bol olanlar için günde 150-200 lira gelir elde edebilmeleri mümkün. Bu geliri sağlayabilecekleri iş ise mantar. Tabii ki çok dikkatli olmak gerekiyor.

Herkes küçük bir bilgi ile doğru mantarı doğru yerde bulabilir ve bunu paraya dönüştürebilir. Üstelik Türkiye'nin mantar anlamında dünyanın en değerli mantarlarına sahip olduğunu da hatırlatmakta fayda var. Örneğin İstanbul'un göbeğindeki Belgrad ormanlarında çok çeşitli mantarların yanı sıra dünyanın en değerli mantarları bulunuyor. Türkiye'nin mantar konusunda sayılı uzmanlardan birisi olan aynı zamanda İsviçre'den diplomalı mantar bilimcisi (Mikolog) Jilber Barutçiyan Türkiye'de mantar ile ilgili eğitim verenlerin başında geliyor. Barutçiyan ile mantar eğitimleri ve mantar da dikkat edilmesi gerekenler üzerine konuştuk.


Hüseyin Koyuncuoğlu
http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/13546304.asp


Pazarlarda öyle koşullarda mantar satılıyor ki o şekilde normal bir meyve bile alınamaz. Öldüren mantarı ben şehir pazarından satın aldım. Hala bu mantarlar satılıyor.
diyen Jilber Barutçiyan'ın röportajı için iyi(!) bir başlık olmuş...

[Sevilay]

Aslında ropörtajdaki bilgiler, Jilber hocanın hep anlattığı genel bilgiler ve uyarılar.:)

Ve hep der ki;
"Köylüleri eğitebilirsek, onlara ek gelir olanağı yaratabiliriz."

Ve bu eğitimi de, Küre dağlarında, köylülerle çalışarak yapıyor.

Ropörtajı yapan, neden böyle tuhaf bir başlık koymuş anlamadım.:)

[gurbik67]

korkumdan dolayı mantar asla yemem (kültür hariç) ama tatlarını da merak etmiyor değilim.
birde ağaçlarda bulunan altı ve üstü siyah içi beyaz ve lifli resimde ağaçta bulunandan daha farklı bir tür. onuda yiyorlar

[J.Barutçiyan]

Arkadaşlar

30.01.2010 tarihinde saat 10.00 da Zeytinburnu Botanik bahçesinde Mantarlar Dünyasına Giriş sunumu yapacağım. İlgilenen arkadaşlar aşağıdaki linkten kayıt yaptırmalı.

http://www.ztbb.org/mantarlar.aspx

[atacanhimself]

Arkadaşlar

30.01.2010 tarihinde saat 10.00 da Zeytinburnu Botanik bahçesinde Mantarlar Dünyasına Giriş sunumu yapacağım. İlgilenen arkadaşlar aşağıdaki linkten kayıt yaptırmalı.

http://www.ztbb.org/mantarlar.aspx

Tüm sunum ve konferanslar İstanbul'da.

Keşke İzmir'de de olsa mantar sunumları veya grupları.

[gece]

Tüm sunum ve konferanslar İstanbul'da.

Keşke İzmir'de de olsa mantar sunumları veya grupları.

Jilber Barutçiyan, adına konuşmuyor ve kendisinden özür diliyorum ama, soyut sitem olabilecek, böylesi bir yazı yerine, bir şekilde İzmir'li üyeler olarak organize olup, toplantı mekanı gibi sorunları da çözseniz de buradan davet etseniz daha doğru olmaz mı? ;)



gece
sadece kendi fikrini paylaşan forum kişisi.

[atacanhimself]

sitem değildi aslında o mesajım bir çeşit iç geçirişti, isyanım yaradana misali (:
söylediğinizde çok haklısınız aslında,
ama tabi, izmirli üye sayısı kaç ki aralarında mantarlara meraklı üye sayısı kaç olsun denkleminde biraz zor olabiliyor örgütlenmek

yoksa hiç şüphem yok böyle bir durum olsa, jilber bey kimseyi kırmamaya özen gösterirdi

izmirliler sanki sadece bonsai için toplanıyor gibi(:
belki ileriki bir tarihte olur, bilemedim şimdi
fikir paylaşmaya devam, paylaştıkça çoğalıyoruz

[Lilium]

Bugün gezerken rastladığım hiç görmediğim bir mantar çok ilgimi çekti, ben de hemen bu başlığı hatırlıyarak resmini çektim. Meşe ağacında oluşan bir mantar.
124369

[Buladan]

Sn. Barutçiyan,

Böylesine güzel ve eğitici bir yazı için, öncelikle ellerinize sağlık demek istiyorum.

İki sorum olacak:
1. "Çıplak elle mantar toplamak sakıncalı mıdır? Eğer ki mantar zehirli ise, ele bulaşan herhangi bir şey zehirlenmeye yol açar mı?"

2. Röportajınızda Türkiye'de köylülerin yaylalardan ormanlardan topladığı mantarları tüccarların satın aldığından bahsetmişsiniz. Bu mantarların herhalde bir kontrolü ve tescil işleminin yapılması gerekir. İsviçre'de her kasabanın bir mikologu var, peki Türkiye'de bu işi kim yapıyor? Örneğin tüccarlar yanlarında mikolog mu götürüyorlar? Tarım köyişleri müdürlüklerinde bu konuda uzmanlar mı var?


Saygı ve sevgiler...

[J.Barutçiyan]

Sn. Barutçiyan,

Böylesine güzel ve eğitici bir yazı için, öncelikle ellerinize sağlık demek istiyorum.

İki sorum olacak:
1. "Çıplak elle mantar toplamak sakıncalı mıdır? Eğer ki mantar zehirli ise, ele bulaşan herhangi bir şey zehirlenmeye yol açar mı?"

2. Röportajınızda Türkiye'de köylülerin yaylalardan ormanlardan topladığı mantarları tüccarların satın aldığından bahsetmişsiniz. Bu mantarların herhalde bir kontrolü ve tescil işleminin yapılması gerekir. İsviçre'de her kasabanın bir mikologu var, peki Türkiye'de bu işi kim yapıyor? Örneğin tüccarlar yanlarında mikolog mu götürüyorlar? Tarım köyişleri müdürlüklerinde bu konuda uzmanlar mı var?


Saygı ve sevgiler...


1. Hiç bir mantar dokunmakla, kurcalamakla ve koklamakla zehirlemez.

2. Ülkemizde hiç bir kurumda yabani mantar teşhisi yapan uzman kadro olduğunu zannetmiyorum. Tarım bakanlığı şu ya da bu mantar için ticaret izni veriyor, gerisi gez göz arpacık ve ihracatçının beceri ve tecrübesine kalıyor.

Fakat, alıcı her ülkenin kendi kontrol sistemi ve uzmanları var, pek çok parti ihracatın geçer not almadığı ve geri çevrildiği durumlar oluyor.

[J.Barutçiyan]

Bu tür soruları lütfen forumda sorun, herkes faydalansın. Ben, bu seferlik özel mesajla gelen bu sorularınızı, izninizle forumda yayınlıyorum.

morchella spp. türleri için yararlanabileceğim kaynak için yardımcı olabilir misiniz?

Ben bir kaç yazılmış teknik buldum. Fakat sizin gibi değerli hocamızın muhakkak bizlerden daha iyi bildiğiniz apaçık ortada.

Türkçe bir kaynak yok, ingilizce Michal Kuo nun morels adlı kitabı var ama pek sevmem ABD odaklıdır.

Diğer lisanlardan, sadece bu mantarlar hakkında yazılmış bir kitap tanımıyorum.

Boudier bu konuyu incelemiştir fakat eskidir ve kitapları antika değerindedir.

Breitenbach ın, morchella sp. yi inceleyen cildi için (zannedersem Ascomycetes) yaklaşık 250 dolar sipariş vermek gerekir.

[J.Barutçiyan]

Doğal türlerin kültüre alınması hakkında fikirleriniz nedir acaba? Ben bu konu üzerinde çalışıyorum.

Yaklaşık 30 tür doğal mantarın üretimi yapılabiliyor, pek çok değerli tür mantar ise üretilemiyor.
Bu mantarların yaşam biçimlerinin karmaşıklığından geliyor.

Deneysel olarak, üretimi başarılan kimi tür mantarların kilosunun binlerce dolara mal olduğu hesaplanarak, ticari üretimlerinin yapılamayacağına karar verilmiş durumda.

[gazeteci28]

Sayın Barutçiyan,
Mantarla ilgili serüveninizi zevkle okudum. Mantar hakkında iyi bir eğitim ve öğretim sürecinden geçtiğiniz anlattıklarınızdan anlaşılıyor.

Konuyu bizlerle paylaştığınız içinde ayrıca teşekkür ederim.

Açmış olduğunuz konuyu dağıtmamak adına mesajımı özelden yazmıştım ama uyarınız üzerine buraya yazma gereği duydum.

Suda bitki üretimini araştırıyorum. Su kültürüyle mantar üretimi hakkında yabancı sitelerde örnekler var. Su kültürüyle mantar yetiştirme konusunda siz ne düşünürsünüz?

[Akif]

Merhaba sayın J.Barutçiyan. Foruma kısa zaman önce geldim ve sıkılmadan baştan sona okuduğum ilk konu bu sanırım. Konunuzu okurken aklıma gelen bir soruyu size yöneltmek istedim. Ben aslen Kastamonu/Cide'liyim. Yöremizde severek tüketilen ve genelde çarık mantarı diye anılan bir mantar türü var. Her sene kasım ayı gibi toplarız (Genellikle salamurasını yapıp saklar ileriki zamanlarda yeriz). Bir çok kez araştırmama rağmen mantar hakkında hiç bir bilgiye ulaşamadım maalesef.

İstanbul da olmama rağmen hemen hemen her yıl iznik ormanlarına gidip bu mantardan toplamaya devam ediyoruz. Zaten mantar zamanında iznik ormanlarında dolaşanların %99'u cideli (Ormanda çalışan işçiler hariç. Yerli halk ise bize garip garip bakıyo mantarları toplarken.. :D ) İstanbul Kasımpaşa da yöresel bir pazar (İnebolu pazarı diye) kuruluyor. Orada bu mantarın kilosu ortalama 8-10 TL gibi bir fiyattan satılıyordu.

Bu mantar hakkında bir bilginiz var mı acaba?

Toplanmadan önce ki hali;

http://img43.imageshack.us/img43/9813/73313845.jpg

Toplandıktan sonra ki hali;

(Gerçi bu hale gelmesine izin verilmeden ya haşlanıp donduruluyor ya da salamurası (Turşu) yapılarak rafa kaldırılıyor)

http://blog.milliyet.com.tr/Images/Blog/308_free/13/137100.jpg

[Lilium]

Bugün gezerken rastladığım hiç görmediğim bir mantar çok ilgimi çekti, ben de hemen bu başlığı hatırlıyarak resmini çektim. Meşe ağacında oluşan bir mantar.
124369
Adını ve yenilir mi? merak etmiştim.

[Reşat99]

♦ Giresun çevresinde, tavuk mantarı olarak satılan Cantharellus cibarius mantarı, dünyanın en leziz mantarlarından biridir.

Ancak sezonuna göre bu mantarın Avrupa fiyatlarında ve hatta daha da yüksek fiyata satıldığını gördüm.

Sayın, J.Barutçiyan

Ben de mantar konusunda bilgilenmek istiyorum. Sizinle tanışmak ve eğitimlerinize katılmak istiyorum. Eşim Giresunlu. Anne ve babası da Giresun Görele de yaşıyor. Bu konuda ne yapabilirim. Toplantılarınızı beni de haberdar ederseniz sevinirim. Saygılarımla.
e-mail : resat99@hotmail.com

Reşat A.KAYIPMAZ

[doğa aşığı]

126695
Sn.J.Barutciyan acaba bu mantarlar hangi cins mantardır ve ekonomik değeri var mıdır.

[doğa aşığı]

126697
Sn.Barutciyan bunlarıda severek yiyoruz.Acaba cinsini ve özelliklerini belirtirseniz memnun olurum.Çalışmalarınızda başarılar diliyorum.

[doğa aşığı]

Ayrıca mantar toplama bölümüne de eklediğim fotoğraflarım var. Ancak onları buraya yükleyemiyorum. Çünkü yüklemek istediğimde bu resimler mantar toplama bölümüne eklenmiş diyor. Acaba fikrinizi almak için onları buraya nasıl yükleyebilirim. Selamlar

[Sevilay]

Ayrıca mantar toplama bölümünede eklediğim fotoğraflarım var.Ancak onları buraya yükleyemiyorum.Çünkü yüklemek istediğimde bu resimler mantar toplama bölümüne eklnmiş diyor.acaba fikrinizi almak için onları buraya nasıl yükleyebilirim.Selamlar

İlgili sayfaya link verirseniz, burayı okuyan, linke tıklayarak fotoğraflara ulaşabilir.:)

[doğa aşığı]

Sn. Sevilay nasıl link verileceğini üzülerek, birazda utanarak belirteyim. Bir anlatırsanız müteşekkir olurum. Saygılar

[J.Barutçiyan]

Sayın, J.Barutçiyan

Ben de mantar konusunda bilgilenmek istiyorum. Sizinle tanışmak ve eğitimlerinize katılmak istiyorum. Eşim Giresunlu. Anne ve babası da Giresun Görele de yaşıyor. Bu konuda ne yapabilirim. Toplantılarınızı beni de haberdar ederseniz sevinirim. Saygılarımla.
e-mail : resat99@hotmail.com

Reşat A.KAYIPMAZ

Bütün etkinlliklerimizi ağaçlar.net aracılığıyla yayınlıyoruz. İsterseniz google groups üzerinden mantardostu grubumuza (ücretsizdir) üye olup yine aynı etkinlik haberlerimize ulaşabilirsiniz.

[J.Barutçiyan]

126695
Sn.J.Barutciyan acaba bu mantarlar hangi cins mantardır ve ekonomik değeri varmıdır.


Sn.Barutciyan bunlarıda severek yiyoruz.Acaba cinsini ve özelliklerini belirtirseniz memnun olurum.Çalışmalarınızda başarılar diliyorum.



Agaricus campestris mantarına benziyor (lamellerin hafif pembe ile koyu kahverengi arasında renklerde olduğundan emin olun).

Bu türler kültür mantarlarının akrabaları. Yenebilir fakat ekonomik değerleri yüksek değildir. Sanal ortamda mantar tanımlamanın riskli olduğunu hatırlatırım.

[J.Barutçiyan]

Bugün gezerken rastladığım hiç görmediğim bir mantar çok ilgimi çekti, ben de hemen bu başlığı hatırlıyarak resmini çektim. Meşe ağacında oluşan bir mantar.
124369




Tremella mesenterica mantarı yenmez.

[J.Barutçiyan]

Merhaba sayın J.Barutçiyan. Foruma kısa zaman önce geldim ve sıkılmadan baştan sona okuduğum ilk konu bu sanırım. Konunuzu okurken aklıma gelen bir soruyu size yöneltmek istedim. Ben aslen Kastamonu/Cide'liyim. Yöremizde severek tüketilen ve genelde çarık mantarı diye anılan bir mantar türü var. Her sene kasım ayı gibi toplarız (Genellikle salamurasını yapıp saklar ileriki zamanlarda yeriz). Bir çok kez araştırmama rağmen mantar hakkında hiç bir bilgiye ulaşamadım maalesef.

İstanbul da olmama rağmen hemen hemen her yıl iznik ormanlarına gidip bu mantardan toplamaya devam ediyoruz. Zaten mantar zamanında iznik ormanlarında dolaşanların %99'u cideli (Ormanda çalışan işçiler hariç. Yerli halk ise bize garip garip bakıyo mantarları toplarken.. :D ) İstanbul Kasımpaşa da yöresel bir pazar (İnebolu pazarı diye) kuruluyor. Orada bu mantarın kilosu ortalama 8-10 TL gibi bir fiyattan satılıyordu.

Bu mantar hakkında bir bilginiz var mı acaba?

Toplanmadan önce ki hali;

http://img43.imageshack.us/img43/9813/73313845.jpg

Toplandıktan sonra ki hali;

(Gerçi bu hale gelmesine izin verilmeden ya haşlanıp donduruluyor ya da salamurası (Turşu) yapılarak rafa kaldırılıyor)

http://blog.milliyet.com.tr/Images/Blog/308_free/13/137100.jpg



Selamlar,
Bu mantarı daha önce gördüm, çok yaygın olarak kullanıldığını biliyorum fakat son derece lezzetsiz ve çok lifli (odunsu) yapılı bir mantar. Polypoırus ailesinden, tam cinsini önümüzdeki sezon tanımlamayı düşünüyorum, çünkü tanımlama için çok taze örneklere ihtiyacım var. Şimdiye kadar İnebolu pazarında ya çok bayat ya da konserve(turşu) halinde bulabildim. Bütün ve taze örnekler bulursanız bana yardımcı olabilirsiniz.

[J.Barutçiyan]

Sayın Barutçiyan,
Mantarla ilgili serüveninizi zevkle okudum. Mantar hakkında iyi bir eğitim ve öğretim sürecinden geçtiğiniz anlattıklarınızdan anlaşılıyor.

Konuyu bizlerle paylaştığınız içinde ayrıca teşekkür ederim.

Açmış olduğunuz konuyu dağıtmamak adına mesajımı özelden yazmıştım ama uyarınız üzerine buraya yazma gereği duydum.

Suda bitki üretimini araştırıyorum. Su kültürüyle mantar üretimi hakkında yabancı sitelerde örnekler var. Su kültürüyle mantar yetiştirme konusunda siz ne düşünürsünüz?


Selamlar,
Laboratuar ortamı dışında su ile mantar yetiştiriciliği konusunda elimdeki kaynaklarda bilgi yok.

[Yusuf AYCAN]

Sayın akif, resimde yayınladığınız mantar Çanakkale yöresinde genellikle göbek denilen mantara benziyor. J.Barutçiyan hocamın da dediği gibi çok odunsu bir yapıya sahip. Bu mantarın diğer adı yanık mantarıdır. Ben de çok topladım.

[Nariel]

Bu mantara bizim buralarda çukurçanak derler. Dün pazara kilosu 10 liradan gelmişti. Biraz aldık ve afiyetle yedik(yumurtalı kavurmasını yaptık). Çok miktarda toplanırsa güneş altına sererek kuruturlar ve uzun süre tüketirler. Çocukken çok toplardım..

[Akif]

Selamlar,
Bu mantarı daha önce gördüm, çok yaygın olarak kullanıldığını biliyorum fakat son derece lezzetsiz ve çok lifli (odunsu) yapılı bir mantar. Polypoırus ailesinden, tam cinsini önümüzdeki sezon tanımlamayı düşünüyorum, çünkü tanımlama için çok taze örneklere ihtiyacım var. Şimdiye kadar İnebolu pazarında ya çok bayat ya da konserve(turşu) halinde bulabildim. Bütün ve taze örnekler bulursanız bana yardımcı olabilirsiniz.


Sayın Barutçiyan biz bu mantarı severek yiyoruz. Fakat makbul olanı elbette taze olanları. Biraz vakti geçtiğinde sizinde dediğiniz gibi odundan farkı kalmıyor. Mantarın temini konusunda size yardımcı olmak isterdim ama şuan sezonu bitmiş durumda. Biz bu mantarı toplamak için iznik ormanlarına gidiyoruz.

[pria]

Belki 15 yıl değişik dağlarda,ormanlarda dolaştım..
Şıp diye tanıyıp,tereddütsüz yiyebileceğim 4 çeşit mantar bilirim..Mümkünse onları hemen topladığım yerde bir ateş yakıp,közde bir şişe takıp tuzlayarak yemeyi hep tercih ettim.Bunlar,çam melkisi,pırnal melkisi,kavak mantarı (istiridye) ve mantuka mantarıdır...Çanakkale yöresinde mantara genelde melki denir..
Bunların dışında hiçbir mantarı yemem..

Artık o güzel günleri yaşayamıyorum..Sadece köyde mantuka mantarı denen mantarı topluyorum..Onu da köylüler adeta katlediyorlar..Hava yağıp güneş açtıktan sonra tüm arazi didik didik ediliyor ve en minik olanlar bile toplanıyor..3-5 sene sonra nesli tükenirse şaşırmam..Denetleyen falan yok çünkü..

En sevdiğim yemeklerden biri yarı yarıya kuzu eti ile pişirilmiş,bol çeşit baharatlı mantar sotedir.Zaten bahsettiğim mantarların üçünün kuzu etinden bi farkı yoktur.

Mantar çok iyi bir doğal protein kaynağıdır..

İstanbul'da yaşadığım semt pazarına her hafta istiridye mantarı geliyor kültür olarak..Kilosu 10 tl..Bazen de kestane mantarı gelir..
http://lh3.ggpht.com/_bVdtlrQWito/SSR4eOO6rQI/AAAAAAAABD0/NRoVOpGPDZk/J%C4%B0lber%27le+Mantar+Av%C4%B1-I+Istiridye.jpg
http://images.google.com.tr/images?hl=tr&source=hp&q=istiridye+mantar%C4%B1&oq=&gs_rfai=&um=1&ie=UTF-8&ei=Jb6kS7m_Bo2_4gbC9IyGCg&sa=X&oi=image_result_group&ct=title&resnum=4&ved=0CB0QsAQwAw
Kestane:
http://images.google.com.tr/images?hl=tr&q=kestane+mantar%C4%B1&oq=&gs_rfai=&um=1&ie=UTF-8&ei=d7-kS8noIsHM4gbyrKyfCg&sa=X&oi=image_result_group&ct=title&resnum=4&ved=0CBwQsAQwAw
Onlar da doğalından farksız..

Bilmediğiniz,çok güvenilir kişilerin önermediği mantarı asla yemeyin derim.Ama bir kasaba pazarında satılan mantarlar konusunda da tereddüt etmeyin derim..Köylülerimiz bunları on yıllarca tecrübeleriyle tanır ve toplarlar..

[Avanos]

Sayın Barutçıyan Biz nevşehir avanosta trüf mantarı üretimi için arazi kiralamak üzereyiz. Toprak analizlerini yaptırdık şartları inceleme devam ediyor. Üniversiteden bir hocamızla birlikte. Türkiye'de daha önce trüf mantarı üreten biri oldumu bilginiz varmı? Trüf mantarının aşılı olduğu fidanları yurt dışındna getimeyi düşünüyoruz.Türkiye' de üretici varsa tanışmak isteriz. Saygılar.

[J.Barutçiyan]

Belki 15 yıl değişik dağlarda,ormanlarda dolaştım..
Şıp diye tanıyıp,tereddütsüz yiyebileceğim 4 çeşit mantar bilirim..Mümkünse onları hemen topladığım yerde bir ateş yakıp,közde bir şişe takıp tuzlayarak yemeyi hep tercih ettim.Bunlar,çam melkisi,pırnal melkisi,kavak mantarı (istiridye) ve mantuka mantarıdır...Çanakkale yöresinde mantara genelde melki denir..
Bunların dışında hiçbir mantarı yemem..

Artık o güzel günleri yaşayamıyorum..Sadece köyde mantuka mantarı denen mantarı topluyorum..Onu da köylüler adeta katlediyorlar..Hava yağıp güneş açtıktan sonra tüm arazi didik didik ediliyor ve en minik olanlar bile toplanıyor..3-5 sene sonra nesli tükenirse şaşırmam..Denetleyen falan yok çünkü..

En sevdiğim yemeklerden biri yarı yarıya kuzu eti ile pişirilmiş,bol çeşit baharatlı mantar sotedir.Zaten bahsettiğim mantarların üçünün kuzu etinden bi farkı yoktur.

Mantar çok iyi bir doğal protein kaynağıdır..

İstanbul'da yaşadığım semt pazarına her hafta istiridye mantarı geliyor kültür olarak..Kilosu 10 tl..Bazen de kestane mantarı gelir..
Onlar da doğalından farksız..

Bilmediğiniz,çok güvenilir kişilerin önermediği mantarı asla yemeyin derim.Ama bir kasaba pazarında satılan mantarlar konusunda da tereddüt etmeyin derim..Köylülerimiz bunları on yıllarca tecrübeleriyle tanır ve toplarlar..


Selamlar,
Çok güzel yazmışsınız. Anlaşılan aynı doğa hayranlığını ve zevkleri paylaşıyoruz. Mantarlarımızın dikkatsizce toplandığı, mantar toplarken doğaya zarar verildiği görüşüne katılıyorum.

Ancak mantarların bir protein deposu olduğu yanlış.

Ayrıca ülkemizde köy ve kasaba pazarlarında zehirli hatta öldürücü mantarlar satılabildiği gibi, her sene bu pazarlardan alınmış ve uygun koşullarda saklanmamış (bayat) mantarlardan kaynaklanan onlarca zehirlenme olayına tanık olmaktayım.

[sametD]

Sn. J.Barutçiyan kitap yazmışsınız :) Elinize sağlık ,emeğinize saygı duyuyorum...

[pria]

Ancak mantarların bir protein deposu olduğu yanlış.

.

Mantar ET
Su 90.4 68.0

Kalori 28.0 190
Protein 2.7 19.1
Yağ 0.3 12.0
Karbonhidrat 4.4 0

http://www.internethaber.com/mantarda-dogru-bilinen-yanlislar-50818h.htm

Haklıymışsınız..Bende mantarı etle eşdeğer görürdüm..Yanlışmış..

[J.Barutçiyan]

Sayın Barutçıyan Biz nevşehir avanosta trüf mantarı üretimi için arazi kiralamak üzereyiz. Toprak analizlerini yaptırdık şartları inceleme devam ediyor. Üniversiteden bir hocamızla birlikte. Türkiye'de daha önce trüf mantarı üreten biri oldumu bilginiz varmı? Trüf mantarının aşılı olduğu fidanları yurt dışındna getimeyi düşünüyoruz.Türkiye' de üretici varsa tanışmak isteriz. Saygılar.

Selam,
Galiba atlamışım bu soruyu,

Türkiye'de trüf üreticisi tanımıyorum, moralinizi bozmak istemem fakat üretime geçmek isteyenleri uyarıyorum:

Bu iş son derece uzmanlık ve uğraşı ister, sonucu her zaman garanti değildir.

Olası ilk ürün için en az (ağaçlar dikildikten sonra) 6-8 yıl arasında beklemek gerekir, ağır yatırımlar gerektirir, bu ürünlerin fiyatları yüksek olsa da satışları bazı tekellerin elindedir ve lüks tüketim maddeleri arasında trüfler en çok yolsuzluğun yapıldığı piyasayı oluştururlar.

[Avanos]

Selam,
Galiba atlamışım bu soruyu,

Türkiye'de trüf üreticisi tanımıyorum, moralinizi bozmak istemem fakat üretime geçmek isteyenleri uyarıyorum:

Bu iş son derece uzmanlık ve uğraşı ister, sonucu her zaman garanti değildir.

Olası ilk ürün için en az (ağaçlar dikildikten sonra) 6-8 yıl arasında beklemek gerekir, ağır yatırımlar gerektirir, bu ürünlerin fiyatları yüksek olsa da satışları bazı tekellerin elindedir ve lüks tüketim maddeleri arasında trüfler en çok yolsuzluğun yapıldığı piyasayı oluştururlar.


Teşekkürler evet gerçekten zor bir iş. Ben kendi adıma çok az bir yer düşünüyorum hocamız baya bir miktar düşünüyor bende sizinle aynı kanıları taşıyorum.Benim yapacağım yatırım benim hayatımı kayıp ettiğimde etkilemeyecek bir miktar olacak.

[gece]

Baharla birlikte mantarlar da daha sık görülmeye başladı. Mantarları tanıma ve tanımlamada önemli bir kaynak olan Jilber Barutçiyan'ın "Mantarcının Cep Kılavuzu" adlı kitapçığından ben çok yararlanıyorum.

Biliyorsunuz kitap, kitapçılarda satılmayıp, sadece grup üyeleri ile sitemiz üyeleri sipariş ile temin edebiliyor. Bu yöntemin, konunun hassasiyeti nedeniyle ne kadar isabetli olduğu açık.

Kitapla ilgili ayrıntılı bilgiyi ilgili konuda (http://www.agaclar.net/forum/showthread.php?t=18224&highlight=Jilber) bulabilirsiniz. Mantar meraklılarına tavsiye edebileceğim, dilimizde önemli bir eksikliği kapatan bir kitap. Üyemiz J. Barutçiyan'ın ellerine sağlık.

Büyük kitap da en kısa sürede yayınlansa da yararlansak.



gece
ne konu olursa olsun, ciddî ilgi kitapsız olmaz diyen forum kişisi

[fedorova33]

♦ Giresun çevresinde, tavuk mantarı olarak satılan Cantharellus cibarius mantarı, dünyanın en leziz mantarlarından biridir.

Ancak sezonuna göre bu mantarın Avrupa fiyatlarında ve hatta daha da yüksek fiyata satıldığını gördüm.


Giresun'un Görele ilçesinden yazıyorum.Bahsettiğiniz tavuk mantarının resimlerini yolluyorum.Size birde sorum olacak. Tavuk mantarı doğal olmayan ortamda üretilebilirmi?

[budak-botanik]

Sayın Barutçiyan, resimdeki mantarın ismini öğrenmek istiyorum ve zehirsiz bir mantar türümüdür.

[praecox]

22-23 Eylül 2010 / Feriye Lokantasında Mantar Eğitim Konferansı (http://www.agaclar.net/forum/showthread.php?t=22136)

[gece]

Seminerde elde edilen teorik bilgileri uygulayarak öğrenmek için 10 Ekim 2010 tarihinde saha çalışması yapılacağını da öğrenmiş bulunuyoruz. Ayrıntılar burada (http://www.agaclar.net/forum/showthread.php?t=22272).

Geçen yılki teorik ve pratik (=saha çalışması) toplantılara katıldığımdan biliyorum, mantar hakkında daha önce bilginiz olmasa dahi çok şey öğrenebiliyorsunuz. Sezon başı olması da büyük avantaj.



gece
mantar teoriden çok uygulama ile öğrenilir diyen forum kişisi.

[J.Barutçiyan]

Giresun'un Görele ilçesinden yazıyorum.Bahsettiğiniz tavuk mantarının resimlerini yolluyorum.Size birde sorum olacak. Tavuk mantarı doğal olmayan ortamda üretilebilirmi?

Selam,
Cantharellus cibarius mantarı sadece doğal ortamdan toplanıyor ve üretilemiyor.

[J.Barutçiyan]

Sayın Barutçiyan, resimdeki mantarın ismini öğrenmek istiyorum ve zehirsiz bir mantar türümüdür.

Selam,
Fotoğrafınızdan bir tanı yapmak çok zor dolayısıyla yenebilirliği konusunda hiç bir şey söyleyemem. Agaricus bistorquis mantarı olabilir.

[sckn]

J.Barutçiyan çok güzel anlatım olmuş. Emeğiniz için teşekkürler. Dediğiniz gibi, keşke ülkemizde de Avrupa'daki gibi bilinç olsa.

[Hasan Ali BARIN]

Emekleriniz icin teşekkür ederim.Mantar etten tatlıdır.

[pria]

Sayın Barutçiyan,

Aşağıdaki linkte açıklamalarını yaptığım mantarın latince adını biliyor musunuz?

http://agaclar.net/forum/showpost.php?p=717919&postcount=157

[hosseda]

Pazar günü geç vakit komşumun elinde bu mantar dizisi ile karşılaştık.

Ben karanlık bastı bir an önce yola çıkayım telaşındaydım onlarda bahçeden dönmüşler yorgundular. Ayak üstü biraz konuştuk, mantarları fotoğraflayayım dedim, fırının kenarına diziyi asıverdi. Büyükler geyik mantarıymış. Küçükler çam mantarı. Başka mantar yemeyiz biz bu ikisinin dışında diye anlattı. Birde geyik mantarının mavisi olurmuş ama ender, onu da bulursak yiyoruz dedi ve kolumdan asılarak eve sokmaya çalıştı mantar ikram etmek için. Zor kurtuldum,
hanım merak edecek diyerek. Bu arada ayak üstü eşi mantarı nasıl yaptığını anlattı. Önce iyice yıkarım, sonra suda haşlarım daha sonrada unlayarak yağda kızartıveririm dedi.

[gece]

Emekleriniz icin teşekkür ederim. Mantar etten tatlıdır.

Ayrıca mantar etten verimlidir. Hem de üretimden tüketime hemen her anlamda daha verimlidir.

Örneğin; mantarın işlenerek saklanması daha kolaydır.

'Yemek için canlı öldürmek' gibi tartışmalı bir duruma da girmemiş olunur.


gece
bizim mantar dediğimiz ve yediğimiz; mantarın meyvesidir, asıl canlı kısım toprağın altındadır, yaşamaya ve üretmeye/dönüştürmeyi sürdürmektedir diyen forum kişisi

Not: Yine de yenilebilir mantarlar hakkında sadece yazılanlardan ötürü asla mantar yenmemelidir.

[pria]

Bu iki mantarı yemek için 330 bin $ ödendi 29 Kasım 2010 Pazartesi


İtalya’nın Alba ve Piedmont bölgesinde bulunan mantar (trüf), açık artırma ile satıldı.



İtalya’nın Alba ve Piedmont bölgesinde bulunan mantar (trüf), açık artırma ile satıldı. Çok ender yetişmesi sebebiyle dünyanın en pahalı yiyecekleri arasında yer alan mantarlara 330 bin dolar vererek kazanan Macau casinosunun sahibi Stanley Ho, “Mantarların biri 900, diğeri ise 400 gram ağırlığında. Üç sene önce 1.5 kiloya yakın olan tek mantara daha fazla para ödemiştim” diye konuştu. Macau’daki Lisboa otelinde düzenlenen açık artırmanın, Sociedade de Jogos de Macau yardım kuruluşu için yapıldığı bildirildi. Yer altındaki trüf mantarı, dişi domuzlar ve trüf köpekleri aracılığıyla toplanır.
http://www.turkiyegazetesi.com.tr/haberdetay.aspx?haberid=469921&detail=1&winmode=pop

[Mine Pakkaner]

Jilber Barutçiyan'ın National Geographic dergisinin Nisan sayısına (http://www.nationalgeographic.com.tr/ngm/1104/konu.aspx?Konu=1) verdiği röportajı kaçırmayın. Barutçiyan'ın Burcu Arık tarafından kaleme alına röportajı Amerika'da en beğenilen röportaj seçilmiş.

Derginin Nisan sayısı bayilerde.

[mozen]

Merhaba,
Her ilkbahar bahçemin çeşitli yerlerinde çıkan ve ne olduğunu bilemediğim bu mantar(?) hakkında beni bilgilendirirseniz çok sevinirim.

[GOKHANANKARA]

merhaba arkadaşlar, mantar yetiştiriciliği ile ilgileniyorum, bu konuda Ankara'da görüşebilceğim bir arkadaş arıyorum, bu konuda bana ulaşabilir misiniz? teşekkürler.

[budak-botanik]

Selam,
Fotoğrafınızdan bir tanı yapmak çok zor dolayısıyla yenebilirliği konusunda hiç bir şey söyleyemem. Agaricus bistorquis mantarı olabilir.

Merhaba Sayın Barutçiyan,

Agaricus Bistorquis mantarına benziyor ama farklılıklar gösteriyor. Mesela şapka içi nerdeyse bembeyaz veya sarımsı oluyor bu mantarlarda. Mantarın yetiştiği ortam meşe ormanları ve bugünlerde çıkmaya başlıyor. Sonbaharda yağışlar iyi olursa yine çıkabiliyor. Ama toplama zamanı mayıs ayı ve yağış durumuna göre haziran ortalarına kadar çıkıyor.


Şimdi aşağıdaki sayfaya daha detaylı fotoğrafları ekledim.

http://www.gezengi.com/mantar.html


Fotoğraflarda iki tür mantar var. Birinin şapkası tam beyaz diğeri ise açık kahverengi.

Bu mantarlar yöremizde yüzyıllardır severek yenilen çok lezzetli mantarlar.
Bunların isimleri ve ekonomik değerlerini öğrenmek istiyorum.
Yardımlarınız için çok teşekkür ederim.

[smarty17]

Apartmanımın alt katı bodrum vede köydeki garajımdaki odanın biri ışık almaz.Hangisinde daha iyi yetişir.İlk defa başlayacağım.Mantar türü olarak istiridye düşünüyorum vede hepsi içinde mantaar kiti düşünüyorum tavsiye eder misiniz ? Para kazanılıyor mu ?

[canannuman]

Çok farklı bir alem ve çok güzel bilgiler vermişsiniz elinize emeğinize sağlık. Bilmeyerek yedimmi bilmem ama bilerek sadece beyaz kültür mantarı yiyorum.Asla cesaret edip pazardan almadım. Hatta büyük alışveriş marketlerine bile güvenemedim.
Ancak bildiğim birşey varki bu mantarlar çok güzel yaratıklar. Düşünsenize evimizde menekşe gibi mantar türleri beslesek (olabileceklerden) ben hep dokununcada zehirler aman çoluk çocuk var diye uzak dururum ama nerde görsem durur bakarım bence bir yaradılış mucizesi bu sevimli şeyler.
Şarap şişelerinin kapağıda mantar türü mü. Ben Osmanlının yıllar önce böyle ağaçlar ektiğini ve halen bu ağaçlardan edinilen ne ise onunla şarap şişesi mantarı yapıldığını duymuştum. Bu konuda yorumunuzu merak ettim.
Emeğinize ve bilginize sağlık keşke üniversiteler kurulsa bilirkişiler çoğalsada dünyada açlık var iken Allahın gözümüze soktuğu şu güzelim vatanımda yetişen mantarlardan tüm insanlık faydalansa.

[canannuman]

Bu konuyu okuduktan sonra tesadüf haberlerde bir otel sahibi şeker vs. iyi gelen bir mantar türünü çuvalda samanların arasında havaya asılı çuvalda yetiştirdiğini gördüm. Çok enteresan bir manzaraydı tam anlayamadım ama yetiştiren adam sanki çiğ olarak mantarı ağzına atıp yedi. Bu olabilirmi? Yani çiğ yenirmi?
Teşekkürler.

[UtkuMun]

Yazılarınızı ilgiyle okudum, paylaşımlarınız için teşekkür ederim. bende geçen seneki ilginç bir anımı anlatmak istedim. izmir/Göztepe'de sahil yolu tarafındaki pizza pizza isimli fastfoodun bahçesinin önündeki bir keçi boynuzuağacı ile ilgili maceram :). Geçen sene her sabah çıktığım sahil yürüyüşlerinin birinde, bu ağacın altında ilginç bir kütle gözüme çarptı. Toprak eşelenmiş azıcığı yukarı çıkmıştı, merakla yaklaşıp bir tahta çita ile dokusunu inceledim azcık bastırıp, sona refleks olarak sağıma soluma bakındım üzerini kapadım ve eve döndüm, Hilton otelinde aşçılık yapan ve haute cuisine e meraklı olan arkadaşımı arayıp sanırım aşırı büyük bir trüf mantarı keşfettim dedim, normalde bu cins/boyut trüf mantarlarının Avrupada, özellikle de Hırvatistan'ın Adriyatik kıyısında ve İtalya'da Po ovasının orta ve kuzey kısımlarında yetiştiğini biliyordum. hangi ağaçların olduğu ortamları tercih ettiğinide okmuştum yarım yamalak o yüzden biraz şaşırmıştım keçi boynuzu ağacının dibinde görünce. Mantarla ilgili bilgiye sahip birisi değilim sadece düzenli okuma alışkanlığımdan kaynaklı olarak,teknik bilgiden ziyade genel kültüre sahibim. Fiyatlarını üç aşağı beş yukarı bildiğim için pek bir heycanlanmıştım, öğleden sonra yanıma gelen arkadaşımla beraber gittim aynı noktaya oturduk pizzacıda yemek yedik, sonra çevrenin sakin olduğu bir an arkadaşa mantarı gösterdim (nasıl paranoyaktım bir görseniz) baktı, inceledi, o da şaşırdı. hemen kalkıp işyerime döndük. Napıcaksın dedi, biraz daha bekliycem arada bir inceleyip büyüyüp büyümediğine bakıcam dedim, sabaha kadar beraberdik o gün sabahleyin ben dayanamayıp gidip alıcam mantarı dedim. Kalktık gittik sabah 8 sularında. Bırakın mantarı tüm ağaç yerinde yoktu hatta artık olduğu yerde bir krater vardı -.-. Hala düşündükçe sinirlerim bozulur bunu.

[praecox]

289977

[münevver]

Bu sene de acaba bir mantarlarla ilgili eğitimi olur mu geçen yılkı gibi?

[praecox]

289978

[limon_sever]

Kompostun içinde ve yer yer bahçenin bazı yerlerinde çıkan mantarlar. Yiyeceğimizden değil ama merak ediyoruz. Yenen bir mantar cinsi midir?

334320

[DilekGuven]

Merhaba, heyecanla mantar eğitimi bekliyoruz. Bu sene yapılacak mı? teşekkürler.

[Cml]

Selamlar, forumda ilke defa yazıyorum, o yüzden yabancıyım, hatalı bir yerde yazıyotsam kusura bakmayın, Ormanda kavak köklerinde bulduğum istiridye/kavak mantarını köklerden keserken biraz derin kesmişim, eve gelince mantarları ayıkladım ve fazla kökleri yeniden kestim, kalan kökleri saksıya gelişigüzel soktum ve üzerine su döktüm, parmak kadar üç parçanın üçünde de 5-6 gün sonra mantar yetiştiğini gördüm, toprak saksıda yetişen istiridye mantarları yenir mi ? Bu konuda bilgisi olan varsa ve bilgi verirse sevinirim...

[murer]

Sayın Cml,
istiridye mantarı selülozu parçalayacak enzim sistemine sahiptir.Toprakta yetişmez normalde.Ama sizin saksı toprağında torf kullanmışsanız torfta da selüloz vardır muhtemelen.Çıkan mantarın istiridye mantarı olduğuna eminseniz yenmesinde bir sakınca olacağını sanmıyorum.Ama sizin ektiğiniz kökleri enzimleyen başka bir tür mantar da çıkabilir.Bundan emin olmanız gerek.Size tavsiyem evde yetiştirmek istiyorsanız karton kutuları parçalayıp ıslatın arasına minik mantar parçaları koyup bir naylon torba veya kutuya koyup nemli biyerde bekletin.Veya kullanmadığınız kitap dergi vs. varsa bunları ıslatıp yaprakalrı arasına ekim yapabilirsiniz.Normalde Sterilize edilmesi gerek ama siz saksıda bile yetiştirmeyi başarmışsınız siz etmesiniz de olur. :)

[mozen]

merhaba
136 nolu mesajımdaki mantarlar(?) hakkında bir bilgi edinemedim. Bilgilendirirseniz çok sevinirim.:)
saygılarımla.

[FAKO]

FIN ORMAN MANTARI


http://www.youtube.com/watch?v=BDr6yEmG_SQ

[FAKO]

http://www.youtube.com/watch?v=EbJxvPeSuaI

http://www.youtube.com/watch?v=F4Jha56hKS8

http://www.youtube.com/watch?v=9dZUJ0DU3wM

[erdem7]

Bilecik'in Pazaryeri yöresinde, halk arasında çok rahat yenen; ufak boylu ama makro, genelde bir yerde birden fazla yakın ve yol gibi bir oluşum ile, koloni benzeri bir halde çoğalıyor. Bu mantarın türünü biliyor musunuz? Ya da buna benzer bir mantar; çünkü sizin de belirttiğiniz gibi Türkiye'de hemen hemen hiç bir kaynak yok. :(

[fatih88]

bu mantarı adı nedir,heryerde bolca mevcut,adı nedir,zehirlimidir,çok hoş duruyor,
461752
461753
461754
461755
en son köygöçüren fide,yenip,yenmediği hakkımda bi bilgim yok,maalesef,

[fatih88]

günceldir,

[fatih88]

arkadaşlar,bu kirli sarı renkli mantarın,türünü,latince ismini bulamadım,bu mantar sadece sonbaharda,açıyor,agaç kökü dibinde,kirli sarı rengi,semsiye seklinde,sapı,20-25 cm e kadar büyüyor,sapkasıda bir insanın iki avucu kadar,büyük,yani oldukça büyük bir mantar,dibi çim,agaç kökü,birde oldukça nemli,2-3 m 2 lik alanda her sene,veya 2 senede bir 5-10 tane çıkıyor,ve ellemezsem,anlattıgım boyuta ulasıyor,kokusu normal mantar kokuusu pis bir koku yok,lamelleride oldukça sık,oldukça etli bir mantar,bulundugu bölge marmara bölgesi,türü zehhirli olup,olmadıgı,yardımlarınızı bekliyorum....

[fatih88]

bu mantarın adı nedir,
507010
507011
507012
507013
507014

[Ozlem A]

Bu mantar çiftini yakınımızdaki sitenin çim alanında gördük, çok büyük ve epey de korkutucu görünüyor. Sitede gördüğüm birkaç mantar türüne benzetmekle birlikte bunlar daha kara geldi.. Türüni bilenler aydınlatırsa çok sevinirim.

[Ozlem A]

Yandan görünüş.

[Ozlem A]

Bu fotoğrafları sonbaharda Londra Hyde Park'ta çektim.

[Ozlem A]

Ben Yalova'dayken eşim salondaki Draecena saksısını büyük görüp aşırı sulayınca öbek öbek mantarlarımız olmuş, ilk grup epeyce büyümüş, üç dört grup daha baş göstermiş, hızla büyüyorlar. Şapkaları 2-3 cm büklüğünde.

Mantar türleri hakkında bilgisi olan arkadaşların yardımı çok makbule geçer.

[UtkuMun]

Tremella mesenterica mantarı yenmez.

https://books.google.com.tr/books?id=2OiYydyrsygC&lpg=PA269&dq=Tremella+mesenterica&pg=PA269&hl=tr#v=onepage&q=Tremella%20mesenterica&f=false

ISBN 962-996-229-2

https://books.google.com.tr/books?id=JTr-ouCbL2AC&lpg=PA420&dq=Tremella+mesenterica&pg=PA420&hl=tr

ISBN 0-19-280681-5

Tremella mesenterica, witch's butter, Tom Volk's Fungus of the Month for October 2000 (http://botit.botany.wisc.edu/toms_fungi/oct2000.html)

yapımında Tremella Mesenterica kullanılan bir çorba içtim ve pişirlme sürecini seyrettim, de tüketmenin bi manası olup olmadığı şüpheli yerine kullanılabilecek elde etmesi çok daha kolay aynı işe yarayan yosun kökenli veya hayvansal malzemeler mevcut, orta asya nın himalayalara yakın dağlık kesimlerinde ve kuzey asya da çorba ve yemeklere yoğunluk vermek için kullanılıyor. Batı ülkelerinde de kullanımına sıkça rastlanıyor. Bazı Çin ve Kore restoranları karşılığında ödeme yapabilir arzu ederseniz numune götürebilrsiniz.

[misafir34]

Mantarlar konusunda pek çok yanlış inanış mevcut.

İnsanoğlu, çağlardan beri mantarları yiyecek olarak kullanmış ve edindiği tecrübeleri nesilden nesile aktarırken, pek çok yanlışı da bugüne taşımış.

Günümüzde mikologların çalışmaları bize bu yanlış inanışların öldürücü sonuçlar verebileceğini gösteriyor.

Bu yanlış inanışlardan bazılarını sıralayıp, doğru yanıtlan verelim:

♦İlkbaharda zehirli mantar olmaz.
Hayır. Amanita verna, öldürücü bir ilkbahar mantarıdır.

♦Sonbahar sonunda zehirli mantar olmaz.
Hayır. Amanita phalloides, sonbahar sonuna kadar yaşayabilir.

♦Taze ve küçük mantar zehirlemez.
Hayır. Entoloma lividum'un her boyu tehlikelidir.

♦Beyazlar zehirsizdir.
Hayır. Beyaz Clitocybe ailesi mantarları zehirlidir.

♦Çayırda çıkanlar yenebilir.
Hayır. Küçük Lepiotalar öldürücü olabilir.

♦Pembe lamelliler iyidir.
Hayır. Entoloma lividum, pembe lamelli ve zehirlidir.

♦Ağaçların üzerinde çıkanlar yenebilir.
Hayır. Omphalatus olearias zehirlidir.

♦Böcekler yiyorsa biz de yeriz.
Hayır. zehirli Amanitalar'ı böcekler yiyebilir.

♦Pişirirken gümüş kaşıkla kanştırın, kaşık kararmazsa sorun yoktur.
Hayır. Amanita phalloides'in toksinlerinin oksidan özelliği yoktur.

♦Gübrede çıkarsa zehirlidir.
Hayır. Coprinus comatus yenebilir.

♦Üstü cıvıksa yenmez.
Hayır. Gomphidius glutinosus leziz bir mantardır.

♦Sütü akanlar zehirlidir.
Hayır. Lactaria ailesinin turuncu sütlüleri, kanlıca adıyla ülkemizde yöresel olarak oldukça makbul kabul edilirler.

♦Derisini soyarsanız yenir.
Hayır. Pek çok zehirli mantarın toksinleri zaten şapkasında yoğundur.

♦İyi pişirince zehri gider.
Hayır. Colerina marginala pişmiş haliyle de öldürücüdür.

♦Sirke, toksinleri alır.
Hayır. Bütün deneyler, sirkenin hiçbir mantar türü üzerinde etkisi olmadığıını göstermiştir.

♦Bazıları her türlü mantarı sindirir.
Hayır. Amanita phalloides herkesi öldürür.
latince isimleri olan mantar çeşitlerinin resimlerini koysaydınız iyi olurdu

[smily]

Zehirli bir mantarın sporları zehirsiz bir mantara bulaşırsa onu da zehirli hale getirir diye bir söylenti var. Doğruluk payı var mı?

[Amanita]

Zehirli bir mantarın sporları zehirsiz bir mantara bulaşırsa onu da zehirli hale getirir diye bir söylenti var. Doğruluk payı var mı?

Dogru degil.

[Fatih24]

Ormanda gezintiye çıkmıştım. Bu mantarla karşılaştım. Bilgisi olan varsa ve beni aydınlatırsa çok memnun olurum. Yenir mi acaba? :confused:

[Fatih24]

Bu da mantarın altından görüntüleri...

[kenan11]

Hydnum repandum andırıyor , sapları fotografta yok . ezilen kırılan yerleri ne renge döndü?
Tamamen tahmin yaparak söylüyorum. kesin bilmediğiniz mantarı asla yemeyin.

[fedogan]

Bu mantarı bilen var mı

[pria]

Topraktan fırlayan “ölü adamın parmakları” mantarı. Botanik ismi Xylaria Polymorpha
(Yenmez)

https://en.wikipedia.org/wiki/Xylaria_polymorpha