Bitkilerin Çiçeklerin Yöresel adları

[kuru.umit]

Sevgili arkadaşlar,
ne zamandır ters lale deyip deyip duruyorken sevgili Hocam100 e verdiğim siparişlerle kırmızı ters lale (Fritillaria Imperialis) ve mor ters lale (Fritillaria Persica) soğanlarına sahip oldum. Bizimkisi 3 m2 lik balkon bahçesi olunca da ancak 5 adetini saksılara dikebildim. Geri kalan soğanları da hastanemde hemşire kardeşlere dağıttım. Ancak dağıtacak soğan sayısı da az olunca bazı kardeşlere (çiçek ve bitki severlere) el altından verdim. Verirken de ne kadar şanslı olduklarını, böyle bir çiçek soğanını heryerde göremeyeceklerini vurgulayarak (vay benim cahilim diyorsunuz değil mi !!) dağıttım ve nasıl ekileceğini sevgili Hocam100 den aktararak anlattım. Bir de aşağıdaki fotoyu göstererek anlattım ki demeyin gitsin..
Bizim hemşire kardeşlerden biri Fritillaria Imperialis in fotosunu görünce başladı gülmeye; biraz bozuldum ama neden diye sordum. Öyle ya biz nadir soğanları taaa Denizli den getirtelim bir de seçmece hemşirelere verelim, o da bize gülsün...
Olayın aslını anlayınca cümbül cemaat güldük, "Doktor bey bu çiçeğin adı bizim orda Turşayil diye biliniyor (kendisi Eskişehir'li). Anneannemin tarlasında bolca vardı. Çocukluğum onların arasında geçti hala da varlar" dedi. Yarın size fotosunu getireceğim dedi.
İnanmadım ama bugün fotoyu da getirince tamam dedim. Bizimkisi yalancı çiçekcilik olunca böyle oluyor.
Kıssadan hisse sahip olmaya çalıştığımız çiçekler doğa da bir yerlerde hala varlar. Teklifim bu çiçeklerin yöresel isimlerinin de kalıcı olmasını istemek. Sitede bu başlık altında bulamadım ama heryer de dağınık olarak var aslında. Bunları bir başlıkta toplasak ve fotosunu da eklesek ya ! (Eğer varda ben bulamamışsam kusura bakmayın)

Fritillaria Imperialis: Gelin Çiçeği, Ağlayan gelin, Şahtuğ, Yayla Çanı, Yere Bakan Lale (Doğu Anadolu), Turşayil (Eskişehir)

[zenfree]

Bitki veritabanından aramayı denediniz mi? Sanırım orada yerel adları da var.
http://www.agaclar.org/arama.asp

[kuru.umit]

Asphodelus Aestivus :Çirişotu (Akdeniz) , Kiriş otu (Akdeniz), Beyaz çiriş, Sarı zambak,
Hıdrellez kamçısı (Balıkesir)

[Ayşe]

Asphodelus Aestivus :Çirişotu (Akdeniz) , Kiriş otu (Akdeniz), Beyaz çiriş, Sarı zambak,
Hıdrellez kamçısı (Balıkesir)


Bu kirişotu Egede dağda bayırda bol yetişir ve bir de komik hikaye anlatılır bizim buralarda. Müsaade ederseniz onu anlatayım.

Adamın biri pırasayı ilk defa görmüş ve köylüler yerken çok canı çektiği halde isteyememiş. Derken bir gün kırda gezinirken, henüz çiçeklenmemiş kiriş otlarını görmüş ve daha önce gördüğü pırasa zannederek başlamış yemeye.

Ama o da ne yedikçe ağzı köpürüyor.Yahu demiş kiriş otuna, hiç boşuna köpürme. Apırsan da yiyecem, köpürsen de.

[kuru.umit]

Ben çirişotu nu ilk kez Efes harabelerinde görüp, fotolamıştım. En son foto Heybeliada dan çektiğim çirişotundan.
Çiriş otu gerçekten Anadolu insanımızın etinden sütünden faydalandığı bitkilerdenmiş.

-Yemeklerde kullanılması yanında, ayrıca Erzurum ve Erzincan yöresinde çiriş köklerinden zamk elde edilip ayakkabı sektöründe kullanılırmış.

-Çiriş bitkisi çok eskiden beri tedavi amacıyla da kullanılmaktaymış, bilimsel çalışmalarda antimikotik (mantarlara karşı) ve antibakteryel özellikleri gösterilmiş.

[kuru.umit]

Size yeni bir bilgi daha.
Sardunya ya Kahramanmaraş bölgesinde "LÖKKE" diyorlar. Lökke nin anlamını internette epey aradım Muhacir dilinde lökke kocaman, ağır, hantal demekmiş.
Ayrıca misket oyunu çeşidi (veya misket çeşidi; ikisi de var) içinde lökke deniyor.

Yani;
Pelargonium-Sardunya=LÖKKE (Kahramanmaraş yöresi)
Pelargonium-Sardunya=MIŞKATA (Eskişehir yöresi)
Pelargonium-Sardunya=CANAN (Aydın yöresi)

[Orkun Kırcı]

Size yeni bir bilgi daha.
Sardunya ya Kahramanmaraş bölgesinde "LÖKKE" diyorlar. Lökke nin anlamını internette epey aradım Muhacir dilinde lökke kocaman, ağır, hantal demekmiş.
Ayrıca misket oyunu çeşidi (veya misket çeşidi; ikisi de var) içinde lökke deniyor.

Yani Pelargonium-Sardunya=LÖKKE (Kahramanmaraş yöresi)
Pelargonium-Sardunya=MIŞKATA (Eskişehir yöresi)

Aydın da buna CANAN diyolar.

[kuru.umit]

Teşekkürler Orkunkırcı,
Sardunya başlığı altına katkınızı ekledim.

[Orkun Kırcı]

Aydın da ceylangözü sardunyaya da Kelebek denir.Adı aklıma gelmedi şimdi şu diğer sardunyaya da sakızcanan diyolar. Ayrıca galla çiçeğine de Yoğurt kepçesi deniyor. Şimdilik bu kadar. :)

[kuru.umit]

Helleborus Orientalis:Bohça Otu, Danakıran, danabağırtan, karaca otu, Çöpleme, Marulcuk, Noel gülü, Çöplemecik, Harbak

[mügem]

Begonya - Çavuş jandarma
382740
İpek çiçeği - semizlik çiçeği,kedi tırnağı
382741
Çuha çiçeği - marul çiçeği
382742
Avatarım için küçültmüştüm.

[mandalinleerik]

İzmir'de ailemden öğrendiğim çiçek isimleri burada çok farklı adlandırılıyor. Mesela bizde "ağlayan gelin" aşağıda olan çiçeğe denir. Netten baktığımda bildiğimiz ters lale. Farklı bir örnekte "Şakayık" bizdeki Şakayık alttaki ikinci resimde olan ağaç olandır.
Hele Latince isimlere hiç girmiyorum :)

Ağlayan Gelin
382757

Ağaç Şakayık
382763

[mügem]

Ağaç Şakayık
382763

Bu çiçeğe yöremizde yasemin denmekte.

[mandalinleerik]

Ağaç Şakayık
382763

Bu çiçeğe yöremizde yasemin denmekte.

Yasemin alttaki çiçek. Şakayık ise ikinci resimdeki. Belki ikisini karıştırmış olabilirsiniz :)

YASEMİN
382833

ŞAKAYIK
382834

[mügem]

Merhaba,evet üstteki yaseminden benim de var.Ama,hani konumuz yöresel isimler ya,alttaki çiçek burada yasemin olarak bilinmekte.Saygılar.

Not:Laf aramızda bizim yaseminin aslında şakayık olduğunu,şimdi öğrendim.Şakayık ismini duyuyorum ama bir kere de nasıl birşey olduğunu merak etmemişim :)

[mandalinleerik]

Merhaba,evet üstteki yaseminden benim de var.Ama,hani konumuz yöresel isimler ya,alttaki çiçek burada yasemin olarak bilinmekte.Saygılar.

Evet o da var haklısınız :)

[mandalinleerik]

Merhaba,evet üstteki yaseminden benim de var.Ama,hani konumuz yöresel isimler ya,alttaki çiçek burada yasemin olarak bilinmekte.Saygılar.

Not:Laf aramızda bizim yaseminin aslında şakayık olduğunu,şimdi öğrendim.Şakayık ismini duyuyorum ama bir kere de nasıl birşey olduğunu merak etmemişim :)

Bence iyice karıştırdık burada ve genelde şakayık denen çiçek alttaki resim. Bizde bilinen şakayık benim yukarıda paylaştığım :)

382989

[mügem]

Evet ben de şakayıklara bakıyordum.Maalesef bizim çiçek şakayık da değilmiş.Araştırmaya devam.

[mandalinleerik]

Evet ben de şakayıklara bakıyordum.Maalesef bizim çiçek şakayık da değilmiş.Araştırmaya devam.

Sizin şakayık değil dediğiniz hangisi ki? Yaseminse bildiğim kadarıyla her yerde yasemin o :)

[mügem]

14.mesajdaki 2.çiçek.Hani sizin şakayık,benim yasemin olarak tanıdığım çiçek.Az önce doğrusunu buldum.Adı -filbahri- imiş.İlgili başlığa bakabilirsiniz.

[mandalinleerik]

Filbahri mi? ilk defa duydum. Gerçekten arama motoruna yazdığımda bizim şakayık ağacı çıkıyor.

[mügem]

Aynen şakayıkta olduğu gibi,filbahri ismini de duymuş ama kendini görmemiştim.Sonuçta ikimiz de bu güzel çiçeğin adını öğrenmiş olduk :)

[bay tömürcek]

Bizde de çiçeklerin yöresel isimleri baya farklı ;)
Normal sardunya - Kanarya
Sakız sardunya - Balanya
Ceylan sardunya - Hanımefendi
Filbahri - Filye
Ağlayan gelin-Göl soğanı - Eğri boyun
Euphorbia milii - Sabriye
Karides çiçeği - Dede sakalı
Paskalya kaktüsü - Yaz yılbaşı
Yılan kaktüsü - Kedi kuyruğu
Kaynana dili kaktüsü - Sığır dili
Yumrulu begonya ( ince tırtıklı yapraklılar ) - Şekerpare
Yumrulu begonya ( kalın büyük yapraklılar ) - Şekerlale

Daha vardır ama aklıma gelenler bunlar ;)

[mügem]

Sardunya - alçiçek
Ceylangözü - üçgüzel
Biberiye - kuşdili
Itır - gülya
Yıldız çiçeği -dalle
Kohleria - Sibel Can küpesi
Süsen - mavrız
Nergis - zellangade
Zakkum - ağıdalı
Parlak mustafa - parlak ismail
Şebboy - mantı
Acem borusu - boru çiçeği
Mor telgraf - arap kızı
Üçüz çiçeği - gelin duvağı

[mandalinleerik]

Sardunya - alçiçek

Kohleria - Sibel Can küpesi


En yeni isim bu sanırım :)

[mügem]

Merhaba,arap kızı ile gelin duvağı da buralarda birkaç yıldır çoğalan ve isim uydurulan çiçeklerden ikisi :)

[mandalinleerik]

Sanırım sayemizde bu konu kapanacak. Çünkü gördüğüm kadarıyla ailemden öğrendiğim çiçek adları İzmir içinde bile farklı kullanılabiliyor.
Şebboy nasıl mantı adını almış? :)

[mügem]

İsim konusundaki yaratıcılığımız bitkilerle sınırlı değil.Henüz fotoğraflayamadığım, yöremize özgü,bir sürü iğne oyası örneği var ki,isimleri evlere şenlik.Asmalı konak,ömre bedel,dudaktan kalbe gibi birçok dizi,isim haklarını bizim oyalara devretmiş durumda :)

[mandalinleerik]

İsim konusundaki yaratıcılığımız bitkilerle sınırlı değil.Henüz fotoğraflayamadığım, yöremize özgü,bir sürü iğne oyası örneği var ki,isimleri evlere şenlik.Asmalı konak,ömre bedel,dudaktan kalbe gibi birçok dizi,isim haklarını bizim oyalara devretmiş durumda :)

Örgüden anlamam da çiçek isimleri ömre bedel :) Sibel Can küpesi ve Mantı favorim :)

[mügem]

Bence sayemizde bu konu canlanıyor.Aslında yöre olarak İzmir'den çok Balıkesir'e yakınız.İklimimiz bile İzmir'e benzemez.Hava durumu bülteninde İzmir'e bakarsak yanılırız.Ama yeni bütünşehir kanunuyla İzmirli oluveedik gaari :)

[mügem]

Ben bildim bileli mantı olduğu için,bence mantı şebboy olmuş sanki :)Bir de hem mantı hem de diğer çiçekler için geçerli olan bir lafımız daha var.Katmerli çiçeklere -katlı-,katmersizlere -yalkı- denir.Katlı karanfil,yalkı karanfil gibi..

[mandalinleerik]

Ben bildim bileli mantı olduğu için,bence mantı şebboy olmuş sanki :)Bir de hem mantı hem de diğer çiçekler için geçerli olan bir lafımız daha var.Katmerli çiçeklere -katlı-,katmersizlere -yalkı- denir.Katlı karanfil,yalkı karanfil gibi..

Yalkı terimi katmersizler için tabii ki mantıklı. Bunları öğrenmekte bence fayda var.
Başka bir örnek japon elmasına hurma diyorlar. Benim bildiğim hurma hactan getirdikleri hurma. Ya da Frenk elmasına muşmula diyorlar.

[mügem]

Evet hurma hacdan gelen hurmadır.Muşmulada da sorun yok.Yalnız muşmulaya beşbıyık da denebiliyor.

[bay tömürcek]

Muşmulaya bizde töngel derler ;)

[mügem]

Yöremizde olgun bademe -payam- denir.Yeşiline -çağla- denir.

[mügem]

Ayrıca fıstık çamı kozalağına -kozak-,içinden çıkan kabuklu fıstığa -küner- deriz.

[mandalinleerik]

Muşmulaya bizde töngel derler ;)

Töngel daha iyimiş muşmuladan.

[mandalinleerik]

Ayrıca fıstık çamı kozalağına -kozak-,içinden çıkan kabuklu fıstığa -küner- deriz.

Ortak bir tane olmaz mı isim. Elma, Armut ne?

[mügem]

Bizde badem yaygın olduğu için,onun çağlasını yeriz.Ama örneğin kayısının bol olduğu yerlerde,olmamış kayısıya çağla dendiğini duyduğumda,epey şaşırmıştım.

[mandalinleerik]

Bizde badem yaygın olduğu için,onun çağlasını yeriz.Ama örneğin kayısının bol olduğu yerlerde,olmamış kayısıya çağla dendiğini duyduğumda,epey şaşırmıştım.

Çağla badem de mutabıkız. Belki olmamış kayısıya benzetme amaçlı "daha çağla" denilebilir ama yenmez.

[mügem]

Ortak bir tane olmaz mı isim. Elma, Armut ne?

Bunlar yöresel isimler.Örneğin siz bana -fıstık çamının tohumu- derseniz,yüzünüze bir süre,alık alık bakabilirim.Ama kısaca -küner- dendiğinde yöremdeki herkes ne dediğinizi anlayabilir :)
Ama tabiiki yöresel isimleri herkes bilemeyebilir.

[mügem]

Bahçemdeki kayısı çiçeklendi.Eğer meyve bağlarsa, ilk işim çağlasını tatmak olacak :)

[mandalinleerik]

Ortak bir tane olmaz mı isim. Elma, Armut ne?

Bunlar yöresel isimler.Örneğin siz bana -fıstık çamının tohumu- derseniz,yüzünüze bir süre,alık alık bakabilirim.Ama kısaca -küner- dendiğinde yöremdeki herkes ne dediğinizi anlayabilir :)
Ama tabiiki yöresel isimleri herkes bilemeyebilir.

Yani Elma, Armut sizin orada da Elma, Armut deniyor değil mi? :) Kozak çokta uzak değil İzmir'e ama maşallah bütün isimleri değiştirmişsiniz.

[mügem]

Sayın mandalinleerik,sanırım 30 nolu mesajı okumadınız :)
Vallahi ben değiştirmedim.Hazıra kondum :)
Evet,elmaya elma,armuta armut...

[mandalinleerik]

Sayın mandalinleerik,sanırım 30 nolu mesajı okumadınız :)
Vallahi ben değiştirmedim.Hazıra kondum :)
Evet,elmaya elma,armuta armut...

Evet görmemişim şimdi okudum. Bence bu isimleri paylaşmamız en azından benim çok işime yaradı. Öğrenmiş oldum. Hele önceki mesajlarımdaki belirttiklerim favorim :)

[nardane]

Bizdeki yöresel isimler.
sardunya - nardane (Adana) -lökke (K.Maraş)
ceylan - Şükriye Hanım
kolyoz - yaprağı güzel
euphorbia milli - kaynana dikeni
frezya - arpazambağı
begonvil - gelin duvağı
süsen - mezarlık zambağı
telgraf çiçeği - su çiçeği
kadife çiçeği - çıtlık
ipek çiçeği - çook çok afedersiniz puşt oğlan
semizotu - soğukluk

[mügem]

Şükriye hanım pek hoş doğrusu.Güzelim ipek çiçeğine ne ad koymuşlar :) Bizde kedi tırnağı ya da semizlik çiçeği derler.
Bizde de ağza zor alınan çiçek isimleri var.Affınıza sığınarak:
Bir begonya türüne hem küçük hanım,hem de küçük o... deniyor.
Ayrıca çok sevdiğim koca yapraklı sedumumu gören bir ablam şöyle dedi:
A aa ana... ... otu değil mi o? Çok özür diliyorum.
Bence her bitki güzeldir.Küfürlü ya da aşağılayıcı isimler konmamalı.
Saygılar.

[hira]

aklıma gelen birkaç tanesini söyleyeyim

papatya-koyun gözü

tarhun-tarGun

semizotu-pirpirim

[uyap]

Ben de katkıda bulunayım dedim ama yöresel adları aynı şehirde bile değiştiği için Denizli diyelim ama tamamını kapsamaz:
İris: sursal
İpek çiçeği: kedi tırnağı, şeytan tırnağı
Şebboy: mantı çiçeği
begonvil : onbir ay çiçeği
Ters lale : ağlayan gelin ( ben kendimi bildim bileli bizim bahçede vardır koruma altında olduğunu öğrenince çok şaşırmıştım)
Ceylan gözü : ceren
Ful: fille
Her türlü kaktüs şekline göre gaynana yumruğu, gaynana sopası, gaynana dili dikeni olsun yeter mutlaka kaynananın bir organıdır o :D
Leş kaktüsü : güveyi bohçası
Fesleğen : feslikan ( mahallesi bile var)
Dolmalık fıstık : künar
Badem : payam (bknz. Acıpayam )
Cennet hurması: cennet elması
muşmula : döngel
Kızılcık : ergen
Elma elma mı diye sormustunuz hayır alme ya da alma derler eskiler
Şimdilik aklıma gelenler bu kadar. Aslında birkaç tane daha var yöresel olmayan adlarını hatırlayamadım.