Genel Yazışmalar (2013-2014)

[birnefestoprak]

Bildiginiz gibi ozellikle domates cesitlerinde, bu bitkinin genetik zenginliginden kaynaklanacak sekilde, ayni cesidin farkli yerlerde yetistirilen bitkilerinde capraz tozlasmadan bagimsiz olarak ufak farkliliklar gozlenebiliyor. Bu farkliliklar, cesidin yetistirildigi yerdeki cevresel faktorlerden kaynaklanabilecegi gibi tohumu elinde tutan ailenin nesiller boyunca devam ettiregeldigi yetistirme tekniklerinden de, kullanageldigi toprak ve gubrenin farkindan da ortaya cikabiliyor.

Ornegin 50 yildir Ankara'da yetistirilen bir Ayas Domatesi'yle Izmir'de yetistirilen Ayas Domatesi arasinda meyve buyuklugu, meyvenin su miktari, tat, yaprak sekli gibi ozellikleri bakimindan farklar gormek mumkun olabilir.

Bu tip farkliliklarda, Ingilizce'de "strain" terimi kullaniliyor. Ben buna Turkce karsilik olarak "soy" terimini kullaniyorum. Yukardaki Ayas domatesi ornegi icin Ankara Soyu, Izmir Soyu gibi... Bu tip bir ayristirmaya giderken birseye dikkat etmek gerek: Ankara'da yetistirilen Ayas Domatesi'ni cesidin en lezzetli ornegi olarak kabul edersek, yani bunu bir referans noktasi olarak alirsak, Izmir'de yetistirilen bitkinin verdigi meyvelerin de oncelikli olarak lezzet acisindan genel kabul gorecek sekilde Ankara'daki kardesine yakin olmasi ve degerlendirme yapmaya yetecek kadar uzun suredir Izmir'de yetistiriliyor olmasi gerek. Aksi durumda, cesidin her yetistirildigi yere ya da aileye bir soy unvani atamak dogru degil.

Benim kullandigim "soy" terimi umarim baska bir teknik terimle cakismiyordur. Bu konuda yorumu olan varsa, belirtebilir mi? Bir de "genotip" terimi anlatmaya calistigim seye ne derece yakin, ne derece uzak duser?