Bonsaide Kök Çürümesi ve Ölü Kökler
 

Bonsaide Kök Çürümesi ve Ölü Kökler






Kök çürümesi, ölmüş ve çürüyüp gitmiş kökleri tanımlarken bonsaide sıkça kullanılan kalıplaşmış bir terimdir. Peki, kök çürümesi tam olarak nedir?

Kök çürümelerini iki farklı formda inceleyebiliriz; patojenik (hastalığa neden olan) ve patojenik olmayan (hastalığa neden olmayan). Bu ikisini birbirinden ayırt etmek zor olabilir, ancak birisi ağacınızı (veya bonsainizi) kaybetmenize neden olabilirken, diğeri ise bazen ağacın sağlığının bozuk olduğu anlamına gelebilen basit bir doğal süreçtir.

Patojenik mantar veya bakterilerin neden olduğu kök çürümesi

Patojenik mantarlar ve bakteriler köklerden beslenirken aynı zamanda kökleri öldürerek kökler, dallar ve yaprak aksamı arasında su ve şeker taşıyan vasküler dokunun tıkanmasına neden olur, yaprak aksamının güçsüz düşmesine ve ağacın toprak üstü aksamının geriye doğru ölmeye başlamasına neden olur. Ağaçları ve bonsaileri etkileyebilen patojenik mantarlar ve bakterilere Verticillium, Pythium veya Phytophora’yı örnek gösterebiliriz.

Bununla birlikte, patojenik bakterilerin/mantarların neden olduğu kök çürümesi, nispeten sınırlı sayıda koşulla sınırlıdır ve genelde azınlık sayılabilecek sayıda ağaç türlerini etkiler. Bu bakteriler sıklıkla belirli iklimsel koşullara (genelde ilkbahardaki soğuk ve ıslak havalara) bağlıdır.

Rutin kök budaması veya hasar görmüş kökler, patojenik mantarların bulaşabileceği açık yaralara neden olabilir ve böyle açık yaraları olan kökler özellikle kötü koşullara maruz kaldığında (genelde drenajı yetersiz, kompakt ve/veya hava almayan topraklarda) enfekte olurlar. Mantarların enfeksiyona sebep olduğu giriş noktalarına, kılcal kök gelişimini öldürebilecek bu yetersiz koşullar da sebep olabilir.


Enfeksiyona özellikle eğilimli olan türler arasında porsuk ağacı, servi, şimşir, elma, acer, kayın, açelya ve ıhlamur ağacını sayabiliriz.


Odunsu Bitkilerde Verticillium, Pythium veya Phytophora

Bitkilerde hastalığa yol açan yüzün üzerinde farklı patojenik mantar türü mevcuttur. Phytophora türü hava yoluyla yayılırken, en patojen olanlar toprak kaynaklıdır (patojenler toprakta bulunur ve enfekte olmuş toprağın tekrar kullanımıyla yayılırlar). Fırsatçı mantar sporları, eski toprakta veya bitki kalıntılarında yıllarca canlı kalabilir.

Patojen, çıplak gözle görülebilen bir yapı üretmediğinden, sadece enfeksiyon ileri aşamadayken fark edilebilir ve toprak-üstü semptomlar görülebilir. Patojenin yayılımı durdurulmazsa, enfeksiyon hemen hemen her zaman bitkinin ölümüyle sonuçlanır (Şek. B).

Gözle görülebilir semptomlara, normal yaprak aksamına kıyasla daha küçülmüş, sararmış veya seyrekleşmiş mat/cansız yaprakları (özellikle kozalaklı ağaçlarda) ve ortada görünen bir sebep yokken geriye doğru kuruma yapan dalları örnek olarak gösterebiliriz (Şek. A). Bazı türlerde (özellikle Acer veya yaprak döken ağaç türleri), patojenik kök çürümesinin varlığı gövde tabanında ve dallarda renk değişimi ile kendini belli edebilir. Bu bölgeler, enfeksiyon yüzünden siyahlaşmış ve genelde ölen doku kısımları içerir ve gövde ya da dalı etkin bir şekilde kuşatarak nihayetinde yaprakların cansızlaşmasına ve enfekte olmuş bölgenin üstünde kalan tüm canlı kısımların ölümüne neden olur.

Bu patojenlerin varlığı, saksı değişimi esnasında karşılaşılan ölmüş ve kurumuş köklerden anlaşılabilir. Ana köklerin, iç kısımlarında yumuşak ve çürümüş bir iç tabaka içeren bir kabukla kaplandığı görülecektir. Kökler kolaylıkla kopacak ve yumuşak ve ‘pelte’ kıvamında olacaktır. Oldukça sık bir şekilde, sağlıklı köklerin topraksı kokan kokusuna kıyasla çok kötü bir koku üretirler. Şekil C’de çürümüş Ardıç kökleri (solda) ile sağlıklı bir kök yumağının (sağda) görsel farkını görmektesiniz.

Patojenik mantarların veya bakterilerin tedavisi

Bu hastalıkların etkili bir kimyasal tedavi yöntemi yoktur. Mantar enfeksiyonu ve kök çürümesi tespit edilir edilmez, yılın hangi döneminde olursanız olun derhal tedavi edilmelidir. Ağaçlar saksılarından kaldırılmalı ve enfekte olmuş TÜM kökler ve odunsu kısımlar sağlıklı dokuya ulaşılana kadar geriye doğru alınmalıdır. Geriye, canlı köklerin çoğalması ve ağacın hayatta kalması için yetecek kadar canlı doku kalmasını ummaktan başka bir şey kalmıyor. Enfekte olmuş toprağın tamamı, ağaçtan aldığınız enfekte kısımlar/parçalar ile birlikte yakılmalı veya atılmalıdır. Yeniden enfeksiyon oluşması riskini önlemek için, yeniden kullanılmadan önce ağacın saksısı bir dezenfektan ile sterilize edilmelidir. Drenaj özelliği oldukça yüksek, hava alan bir toprak karışımının (tercihen organik madde içermeyen) kullanımı, kalmış olabilecek olası mantar sporları için yaşama koşullarını oldukça zorlaştıracaktır.

Bonsainizi Patojenik Mantarlara ve Bakterilere Karşı Koruma

Patojenik sporlar aslında her yerde mevcutturlar ve bunlara karşı güvenilir bir şekilde korunmanın başlıca yöntemi, ağaçlarınızın her zaman sağlıklı durumda ve strese girmemiş olduğundan emin olmaktır, bu sayede enfeksiyona karşı kendilerini doğal olarak koruyabilirler.

Aşırı sulama ve drenajı zayıf bonsai toprağı, enfeksiyona giriş kapılarını açar ve ayrıca sporların gelişmesi için de ideal bir ortamdır. Bu nedenden ötürü, bonsainiz için çakıllı/kumlu, drenajı iyi saksı harcı temin etmek esastır. Stresli koşullarda büyüyen, yanlış konuma yerleştirilmiş ve bakımı iyi yapılmayan ağaçlar, enfeksiyona karşı bariz derecede daha hassas hale gelirler ve enfeksiyona karşı koyma kabiliyetleri azalır.

Patojenik olmayan Mantarlar veya Bakterilerin Neden Olduğu Kök Çürümesi

Saksı değişimi anında, çürümüş ve ölmüş köklerin olduğunun görülmesi illaki patojenik bakteriler ya da mantarların belirtisi değildir (ağacın sağlığının zayıf veya ağacın travma yaşadığının bir işareti bile olsa). Etrafındaki canlı kökler ile aynı renkte kalmaya devam eden ancak kurumuş ya da gevremiş ölü kökler, doğal olarak ölmüş kökler olabilir ve zararsız, patojenik olmayan bakteriler sebebiyle basit bir şekilde çürümüş ve ölmüş olabilir.

Patojenik olmayan bakteriler (ve mantarlar), ağacın (bonsainin) ve kök topunun sağlığının iyi olması açısından faydalıdır. Patojenik olmayan mantarlar, ölü dokuların çürüyüp kompost haline gelmesine neden olur ve bonsai için kullanılan tüm ağaçların köklerinde bulunur. Patojen olmayan ortamlar, mantarları, bakterileri ve diğer mikro organizmaları (hatta bazı makro hayvanları) içerir. Bu organizmalar, zaten ölmüş olan dokuları ve kısımları yerler.

Dolayısıyla, gövde, dallar ve kök sistemi dahilindeki ölü kısımlar basit bir şekilde çürüyüp yok olurlar. Bu, ağacın ölü bölgelerinde (toprak seviyesinin üstünde ve altında) her zaman görebileceğimiz genel bir çürüme şeklidir. Patojen olmayan mantarlar ve çürüme, canlı bölgeleri veya dokuları etkilemez ve bonsainin sağlığı açısından zararlı değildirler. İstilacı olmayan ve ağacın sağlığına zarar vermeyen şeklinde tanımlanabilir.

Bununla birlikte, ölü köklerin tespiti, köklerin ölmesine sebep olacak başka sebepler olup olmadığını anlamak açısından araştırılmalıdır. Bonsailerin çoğunda yaşanan kök ölümünün en yaygın sebepleri arasında, yetersiz, kompakt ve hava almayan, dolayısıyla ister istemez çok fazla su tutacak olan toprakların kullanılmasını gösterebiliriz (köklerin ölümüne sebep olan ana sebep aşırı sudan ziyade köklerin hava alamamasıdır).

Bir yetersiz sulama vakası da (toprağın kuruması), özellikle köklerin çok yüksek sıcaklıklara maruz kaldığı yaz aylarında, köklerin büyük bir bölümünün ölmesine neden olacaktır.

İğne Yapraklılar

İğne yapraklıların (Ardıç ve Çamlar dahil) kök topunda geniş çaplı ölü köklerin bulunmasının illaki yetersiz bakım, uygun olmayan toprak veya sağlıksız bir ağaç anlamına gelmeyeceği unutulmamalıdır.

İğne yapraklı ağaçların her bir kökü, ağacın dal yapısındaki her bir dal ile doğrudan ilişkilidir. Toprak üstü gelişimin her bir parçası ile onun hayatta kalmasını sağlayan bir kök arasında, gövde boyunca uzanan doğrudan bir iletim hattı vardır.

Bunun anlamı, bir iğne yapraklı ağaçtaki dalın birisinin kesilmesi, bu dalı besleyen kökün/köklerin öleceğidir (Bunun tersi de geçerlidir yani; bir kökün tamamen kesilmesi, buna bağlı olan dalın ve üzerindeki yaprakların doğal ölümüyle sonuçlanır). Ağır şekilde budanmış iğne yapraklı ağaç türlerinin bir sonraki saksı değişiminde, büyük miktarda kökün öldüğü sıklıkla görülür.

Hangi dal ile hangi kök arasında doğrudan bir ilişki olduğunun tespiti çok zor/imkansız olabilir, ancak dallar ile kökler arasındaki ilişkiyi kanıtlayan aşikar örnekler de oldukça fazladır; bir iğne yapraklı ağacın sol tarafındaki tüm dalların kesilmesi, yine sol tarafta yer alan tüm köklerin ölmesine ve gövdenin sol kısmında doğal bir shari oluşmasına yol açmaktadır.

Özetle söylemek gerekirse, iğne yapraklı ağaçlarda, sert bir budamadan sonra kök sisteminin bir kısmının ölmesine hazırlıklı olunmalıdır. Eğer kök topunda birçok ölü kök tespit edilmesine rağmen kalan yapraklı aksam sağlıklı durumdaysa, bu durum doğal ölüm ile açıklanabilir.

Özet

Bir bonsai tutkunu için ölü ve çürümüş köklerinin sebebinin patojenik mantarlar ve bakteriler mi yoksa patojenik olmayan mantarların ve bakterilerin mi olduğunu tespit etmek zordur. Yani; kökler doğal olarak mı çürümüş, “doğal yollardan” mı ölmüş, yoksa yetersiz bakımdan mı veya bu köklerin ölmesinde etkili olan bir patojenden mi kaynaklanmış olduğunun tespiti zordur.

Daha deneyimli bonsai tutkunları, kök topunun (bir kısmının) ölümünü ağacın genel sağlığı, bakımı, ekilmiş olduğu toprak, ağaç üzerinde yapılmış olabilecek tarz çalışmaları ve en önemlisi de ağacın türü gibi etkenleri dikkate alarak bir patojen ihtimalini tahmin edebilecektir.

Bununla birlikte, ölü kökleri (hatta patojenik mantarlar veya bakterilerin sebep olduğu ölü kökleri) azaltma veya komple alma gibi tüm bonsai tutkunlarının dikkate alması gereken belirli bakım hususları göz ardı edilmemelidir.

Uyulması gereken esas öncelik, büyük ölçüde inorganik bileşenlerden oluşan, gerçek anlamda drenajı iyi bir toprak kullanımıdır. Kalitesi iyi bir bonsai toprağı, patojenik mantarların veya bakterilerin yaşamasını ve çoğalmasını çok zor hale getiren bir ortam elde etmenizi sağlayacaktır. Ayrıca ağacınızın, her şeye rağmen hayatta kalmış olabilecek herhangi bir patojene karşı kendini korumasına yetecek ölçüde sağlıklı kalmasını sağlayacaktır.

İyi kalitede inorganik bir toprakta büyüyen sağlıklı bir bonsainin, köklerini öldürme ihtimali olan bir patojene karşı koyamama ihtimali çok düşüktür. Ölü kökleri olan bonsailerin büyük çoğunluğunda, bunun sebebinin yetersiz bakım, kalitesiz toprak veya bir patojenik mantar ya da bakteri enfeksiyonu veya kök çürümesi gibi basit bir sebebin haricinde başka bir faktörden kaynaklandığını unutmayınız.


Kaynak: Bonsai4Me :: Bonsai from the UK
Makalenin orijinal yazarı: Harry Harrington

iyi günler verdiğiniz bilgileri okudum çok da yardımcı oldu teşekkür ederim bana dün bir bonsai hediye geldi ve daha önce hiç tecrübem olmadı ancak sanıyorum ki bonsaim sağlıksız köklerine yakın yerlerde beyazlaşmalar var köklerin toprağa girdiği yerlerinde ise yumuşaklık hissediyorum ve ağaç toprağı tutamıyor gibi resmen çok güçsüz sarılmış saksısının da drenaj delikleri bile yok daha önceden bir tecrübem olmadığı için tam olarak ne yapmam nasıl yapamam lazım bilemiyorum bu konuda yardımcı olun lütfen bonsaimi kurtaralım

Beyazlıklar sanırım kireçli suyun neden olduğu lekeler ve bana kökler çürümeden ölmüş gibi geldi.

Size tavsiyem ağacınızı saksıdan çıkarın, çürüyen ve ölü kökleri uzaklaştırın ve uygun bir toprak harcı kullanarak (çok su tutmayan) daha derin (kökler açıkta kalmayacak şekilde) ve drenajı olan bir saksıya ekimini yapın ve bir müddet (1-2 hafta) direkt güneş ışığına koymayın.

Şansınız varsa kurtulur :)

NOT: Ağacın kabuğundan minik bir parçayı tırnağınıla kaldırın ve altında yeşil bir dokunun görülüp görülmediğinizi kontrol edin. Eğer yeşil doku gövdenin hiçbir yerinde yoksa ağacınızı kaybetmiş olabilirsiniz.

söylediklerinizi yapmaya çalışacağım çok teşekkür ederim bugün saksısını değiştirebilirim ancak dediğim gibi hiçbir tecrübem yok ölü kökleri nasıl alabilirim köklerde budamaya gitmek durumundamıyım öyleyse neyi nasıl yapmam gerekiyor ve ağacımın türünü henüz öğrenemedim ona göre bir toprak hazırlayıp mı koymama gerekiyor ve saksımın bir fotoğrafını yüklüyorum kökleri biraz kısaltıp bu saksıya koysam derinlik yeterli olur mu ve matkapla drenaj delikleri açsam ihtiyacımı karşılar mı biraz fazla soru sordum kusura bakmayın :) ancak pek deneyimim yok ve bu hediye benim için gerçekten değerli herşeyden önce bir ağaç yaşatmak istiyorum

Ağacınızın son fotoğrafına göre konuşmak gerekirse kökler komple ölmüş demek yanlış olur. Üst aksamda hala canlı dallar olduğuna göre köklrde kısmen sorun var demek ama oranı bilemem.

Şahsi görüşümdür: Yarısı su tutucu - yarısı tutmayan maddelerle bir karışım yapın, saksınızı matkapla kırmadan delik açabilirseniz açın, hasar görmüş, çürümüş veya ölmüş kökleri temizleyerek (çok fazla rahatsız etmeden) tekrar aynı saksıya ama hafif daha derine veya farklı bir saksıya ekin.

çok teşekkür ederim sn sakaki bugün malzemeleri temin edip toprağını değiştireceğim umarım fakat ağacımın türünü henüz öğrenemedim bir fikriniz var mı acaba

Sanırım Çin Kuş Eriği (Sageretia Theezans)

Forum içerisinde bu ağaçla ilgili bilgileri bulabilirsiniz, ayrıca aşağıdaki link de size yardımcı olur:

Sageretia Theezans -- Çin Kuş Eriği / Saksıdaki Ağaç

çok teşekkür ederim sonunda ağacımın türünü öğrendim artık ona uygun bakımları yapabilirim umarım zaman içinde geliştirir güzelleştiririm yardımlarınız için teşekkürler

tekrar merhaba ben bugün 5 lt genel kullanım torfu aldım bir de küçük çakıl taşları aldım (akvaryum taşı diyordu ancak birtek onu bulabildim uygun boyutlarda) bahçemde de toprak var zaten bir matkap bulur bulmaz saksıya drenaj deliği açıp ağacımın toprağını değiştireceğim.ağacımın çin kuş eriği olduğunu söylediniz bu tür için hazırlayacağım toprağın oranları nasıl olmalı acaba ve drenaj deliği açarken nelere dikkat etmem lazım (sayısı,boyutu
konumu) şimdiden teşekkur ederim

Saksınızın boyutunu bilemiyorum, tabii ki açacağınız deliğin boyutunu da ama matkap ucuyla açacağınızı varsayarak en az 3-4 delik açmanızı öneririm.

Diğer sorularınız için bu konulara bakarsanız bir fikir sahibi olabilirsiniz:

http://www.agaclar.net/forum/bakim-v...iler/29657.htm

http://www.agaclar.net/forum/bakim-v...iler/29512.htm

http://www.agaclar.net/forum/bakim-v...viler/5126.htm

Başarılar dilerim.

selamlar forumunuza yenı uye oldum uzun zamandır aşağıda resmı olan bonsaimle hasırnesırım sanırım bırkac sorunu olabılır arastırdım fakat emın olamadım mantarmı curumemı gecen aylar uzerıne yapraklarında azalma oldu ve sımdıde govdesınde kabuk atma oluyor ölüyormu acaba fakat hala fılızlenme devam edıyor özellıkle bu aylarda, önerilerinizi ve goruslerınızı beklıyorum tesekkurler

Merhaba sn drekt,

Aramıza hoş geldiniz :)

Sizden iki ricam olacak mümkünse:

- Kurallar gereği fotoğraflarımızı doğrudan foruma yüklememiz gerekiyor. Bu link size yardımcı olacaktır: http://www.agaclar.net/forum/sik-sor...avuzu/6256.htm
- Mesajlarımızda nokta ve virgül kullanırsak, diğer üyelerce anlaşılması ve cevap verilmesi daha mümkün olur.

Kolay gelsin.

merhaba
forumunuza yeni katıldım. yaklaşık 1 yıldır teyzemin ve son 3 aydır da benim baktığım bonsai'de bir sorun oluştu. benim bi hata yapmış olmam muhtemel. tatilden döndükten sonra uzun süre sulayamadığım için suyunu biraz çok koydum sanırım. şimdi toprağı birtürlü kurumuyor. ve kilo verip yaşlı bi dedeye döndü gövdesi adeta. köklerinde de beyaz beyaz minicik kabarçıklar var mantar gibi bakteri gibi. 3 aydır hiç problem yaşamadığım için bakım konusunda pek birşey bilmiyorum. yaprakları dökülüyor. saksısını büyütüp taze toprak koymak istiyorum ama saksı bulamıyorum . bulduklarımda pahalı. yani mevcut saksısında nasıl toparlayabilirim. yardımcı olabilirseniz çok sevinirim.

Merhaba sn norien olorin,

Öncelikle bitkinizin türünü sorabilir miyim? Bir tavsiyede bulunmadan önce bunu bilmekte büyük fayda var.

Büyük ihtimal kök sisteminde bir sorun var bitkinizin. Uzun süre sulamamak veya toprağın uzun süre ıslak kalması kök ölümüne/kök çürümesine neden olan bir durumdur. Hele de artık kış mevsimine girdiğimiz şu günlerde (özellikle bitkiniz iç mekandaysa ve güneş ışığı almıyorsa) toprağının uzun süre kurumaması normal. Elbette bunda marketlerde satılan bonsailer için kullanılan yosun karışımının etkisi de büyük.

cinsini isim olarak bilmiyorum. fotoğraftaki benim bitkim değil , ama benimkide aynı cins bir bonsai.

Eklenti 455637

Bitkinizin türü ficus ginseng. Tropik bir tür; soğuğu ve özellikle de soğuk havalarda köklerin uzun süre nemli kalmasını istemeyen bir tür.
Eğer ev içi ortamda bakıyorsanız ve gerekli ısı/ışık koşullarını sağlayabiliyorsanız, kökleri acilen kontrol edip, sonrasında uygun bir toprak karışımı ile (suyu iyi ve hızlı drene edebilen) saksısını değiştirmenizi öneririm.

teşekkür ederim verdiğiniz bilgiler için. bu akşam toprağını değiştireceğim saksısınıda dezenfekte etmek geliyor elimden. ismini bildiğimden daha sağlıklı araştırma yapabilirim. iyi günler.

teşekkürler

Merhaba, benimde çiçeğimde aynı sorun mevcut ana gövdede hafif beyazlama var. Yapraklar uçlarından sararmaya başladı. 4 ay evvel almıştım bonsaimi aldığım yer günaşırı sulamamı söylemişti. Söylediği şekilde suladım çiçeğim sararmaya başladığında internette öğrendimki akşam sulamak kesinlikle tavsiye edilmezmiş, ne kadar doğru bilmiyorum. Şu anda çiçeğimin yaprakları cansız duruyor sanki susuz kalmış gibi ve sararıyor. Resimlerini yükleyemedim, cinsinide internette aradım fakat ne kadar arasamda türünü bulamadım.

Merhaba,

ekte bonsai'min fotograflarını gonderiyorum. Tum yapraklar kurudu, sanki govde de aynı sekilde :(
köklerinde beyaz kristaller gibi birseyler var. Sizce kendisi icin artık cok mu gec :(

Bonsai ağacımın kökleri çok yumuşamış
 

Merhabalar bir tane ficus bonsai cinsi ağacım var 6 ay önce aldım gayet sağlıklıydı yapraklar açıyordu son bir hafta önce yapraklarının hepsini döktü sonrasında en son bugün köklerine dokundum yumuşacık olmuş bir kısmı hafif sert hala ama yumuşayan kökleri var saksısının altında delik yoktu az önce delik açtım matkapla toprağını komple çıkarıp havalandırdım üzerinde dekoratif yosunlar vardı onları hava almıyor diye attım kökü toprağa gömüp tekrar diktim ağacı nasıl bir yol izlemem gerekiyor bilgilendirirseniz sevinirim çok değer verdiğim birinden hediyeydi onu kaybetmek istemiyorum...

Bonsai
 

Benim bonsam de gövde yumuşaması oldu fakat nasıl kurtaracağım hakkında en ufak bir fikrim yok 🥺