Fagus Sylvatica/Kayın Ağacı için İleri Budama Teknikleri
 

Bonsai4Me :: Bonsai from the UK

İnternet sitesinde, Harry Harrington'un bonsai üzerine makalelerinden üçünü, iznini alarak Türkçe'ye çeviriyoruz. Çevirileri tamamladıkça ekleyeceğiz.

Çeviri: Sakaki/ Taner Tuncer

İkinci bölüm, kayında budama teknikleri üzerine

İngilizce metni aşağıdaki linkte görebilirsiniz.

Advanced Pruning Techniques for Fagus sylvatica/European Beech Bonsai


Fagus sylvatica veya Kayın ağacının sığ kireçtaşı ve killi toprakları tolere edebildiği yönünde ortak bir görüş vardır İngiltere’de. İngiltere’ye özgü türler arasına yer alan Kayın’ın fidanları genelde bonsai yapma amacıyla sıkça toplanır. Ama ne yazık ki başarılı bir şekilde bonsai olarak geliştirilmesi kolay ağaçlar değildir. Gövdelerinin kalınlaşması uzun bir zaman alır, geriden sürgün patlaması ağır ve seyrek olabilir ve dallanması ve dal gelişimi uzun zaman alır.
Birçok Kayın bonsai ağacında gelişim, sadece Mayıs ayındaki bir büyümeden ibarettir. Yerde büyüyen Kayınlar ve çok güçlü Kayın bonsaileri daha sonra Temmuz ayında da ikinci bir büyüme/gelişim gösterirler. Geriden sürgün verme konusundaki genel sıkıntısıyla birlikte bu yavaş büyüme hızı, sadece dalların uç noktalarında dallanma yapan uzun ve yapraksız ana dalları olan bir Kayın bonsaisi ile sonuçlanabilir. Bu tür ağaçların dolayısıyla içten dışarıya doğru yeniden yapılandırılması gerekir.
Gövdesi kısaltılmış bir Kayın ağacı yeni ve dağınık sürgün patlamaları yaparken, dallarda geri budama işleminin (kısaltmanın) en azından geride görülebilir bir sürgün bırakılarak yapılması çok önemlidir, aksi halde dalın tamamı kaybedilebilir.
Bu makalenin ana amacı, budama ve yapraksızlaştırma tekniklerini kullanarak, Kayın bonsaisinde hem yavaş büyüme sorunu hem de geriden ağır ve az sürgün patlaması sorununu çözmeye çalışmaktır.
Kayın bonsaisinde, her yıl belirli bir yaprak yüzey alanı limiti olduğu düşünülebilir; yani, ilkbaharda ağaç yapraklandıktan ve belirli bir yüzey alanına sahip sertleşmiş bir yaprak oluşturduktan sonra yılın geri kalanında büyümeyi durdurur.

Yeni sürgünler uzamaya başlarken çimdikleyerek ve yapraklar sertleşmeden önce yapraksızlaştırarak (yeni yaprakları alarak), ağaç devamlı olarak bu kaybı telafi etmeye zorlanır ve genellikle bunu dalların içte kalan kısımlarından yeni gözler ve sürgünler vererek yapar.

Çimdikleme

Eklenti 299525

Mayıs ayı başlarında Kayın sürgününün durumu – sürgünün uzamaya başlamasından sadece 3 gün sonrası. Bu, sürgünün çimdiklenmesi için ideal zamandır.



İlkbaharda yeni sürgünler uzamaya başlarken, sürgünün en alt kısmında ilk iki yaprağı bırakarak yeni sürgünlerin ucunu çimdikleyin/alın. Gerekirse alt ve içte kalan zayıf sürgünler geriye doğru 3 veya 4 yaprak kısaltılabilir ya da uzaması isteniyorsa uzun bırakılabilir.

Eklenti 299526


Eklenti 299527

İki Kayın dalının göreceli gücünü gösteren resimler. Gücü, zayıf olan sürgünlere (b) yönlendirmek için en güçlü sürgünler (a) en fazla çimdiklenmelidir. En zayıf sürgünler (c) ölecek veya sadece tek bir yaprak verecektir ve en güçlü sürgünler (a) budanmadıkça/alınmadıkça yeni bir patlama yapmayacaktır.


Bu çimdikleme işlemi, birkaç haftalık bir süre içinde ikinci bir büyümeyi tetikleyecek, yapraklanması ve yeni patlamalar yapması için dal boyunca geriye doğru sürgünleri uyaracaktır (aksi halde dal, faaliyet göstermeyebilir).

Bir Kayın ağacının ilkbahar sürgünlerinin tamamı, yukarıdaki resimde de görüleceği gibi aynı anda tezahür etmez; en güçlü sürgünler en önce baş verir ve ardından daha zayıf yeni sürgünler gelir. Dolayısıyla, yaklaşık iki hafta boyunca çimdikleme işlemini 2 ya da 3 kez tekrarlamak gereklidir. 2-3 yaprak geriye kadar çimdikleme, geride kalan içteki tüm sürgünlerde yeni patlamaların oluşmasını ve bunların ölmemesini sağlar.
Kayın ağacındaki ilkbahar gelişiminde çimdikleme yapmanın bir büyük avantajı da hem yaprak boyutunda küçülme hem de boğum aralarında kısalma sağlamasıdır. Bu, özellikle de sağlıklı ve güçlü bir bonsai elde etmek için önemlidir ki aksi halde düzensiz bir büyüme gerçekleşir




Yapraksızlaştırma

Kayın ağacı öylesine yoğun yaprak kümeleri oluşturur ki iç kısımda kalan dallar geriye doğru ölürler. Ayrıca iç kısımda eskilerin yerini alacak yeni patlamalar/sürgünler ve yapraklar çıkmaz.
Yeni yapraklar oluşup koyu yeşil bir renge döndüğünde, dalları gölgelemeye başlar ve sadece dalların ucundaki sürgünlerin büyümeyi teşvik edici unsur olan ışığı alabileceği çok yoğun yaprak kümeleri oluşturabilir.
Yaprak kümesinin içine daha fazla ışığın girmesinin sağlanması iç sürgünlerin ve dalların güçlenmesine yardımcı olacaktır, ancak Kayın ağacının komple yapraksızlaştırma işlemine (tüm yaprakların bir defada komple alınması) tepkisi zayıf olabilir. Bununla birlikte, kısmi yapraksızlaştırmaya ise çok iyi yanıt verir.
Kısmi yapraksızlaştırma işlemine, dalların uçlarında bulunan en geniş yaprakları alarak başlayın, böylece içte kalan dallara daha fazla ışık gelmesi ve içte kalan sürgünlerin, yaprakların ve filizlerin güçlenmesi sağlanır.

Eklenti 299528

Yaz mevsiminin başında sertleşmeye başlayan yaprakların durumu


Eklenti 299529

İç kısımdaki yapraklar kısmen alındıktan sonra.

Bir yaprağın alınması, koltuk altındaki sürgünün uzamasını sağlar. Yaprak alınmadığında sürgün uzamaz.

Eklenti 299543

Olası yeni sürgün uzamaları (yeni yapraklar gösterilmeden)

Yaprakları almaya daima bir dalın iç kısmından başlayın ama yaprakların çoğunu her bir sürgünün uç kısmında bırakın; böylece, uçtan sürgünlerin uzaması (yaprakları alınmayan noktalarda) engellenirken yaprakları alınan gerideki yaprak koltuklarından yeni sürgünlerin çıkması ve uzaması teşvik edilmiş olur. Bu işlem, Kayın ağacında geriden patlama sağlamanın ve içte kalan zayıf sürgünler ile dalları güçlendirmenin en başlıca yoludur.
Kısmi yapraksızlaştırma, Kayın ağacını ikinci bir gelişme için uyaracaktır; sonuç olarak çıkan yeni sürgünler de makalenin başlarında açıklandığı gibi gerekirse çimdiklenebilir.
Sağlıklı ağaçlarda, daha fazla yeni gelişme/sürgün verme sağlamak için Mayıs ve Haziran ayları boyunca daha fazla kısmi yapraksızlaştırma yapılabilir. Ancak, ağacı da etkin bir şekilde beslemeniz ve Temmuz ayından sonra dinlenmeye bırakmanız önerilir.


Kış Budaması

Kışın veya İlkbaharın hemen başlarında, bir önceki yıl (geriden) çıkan sürgünlerden faydalanmak amacıyla Kayın ağacında geriye doğru budama yapılabilir.

Eklenti 299544

Bu resimde, bir önceki sene çimdikleme ve kısmi yapraksızlaştırma teknikleri uygulanarak elde edilen yeni bir dal gösterilmektedir. (Daha net anlaşılabilmesi için, bu resimlerde dallar üzerindeki ölü yapraklar alınmıştır).

Eklenti 299545

Bu yeni büyüme, ağaçta faaliyetin olmadığı Kış mevsiminde, dalda doğal bir hareket ve koniklik sağlamak amacıyla budanabilir. Bu işlem ayrıca, sonraki yıllarda güçlü sürgünlerin ve yaprak kümesinin gövdeye yaklaştırılması amacıyla da yapılabilir.

Eklenti 299546

Bu dönemde budama, gerektiği kadar sert yapılabilir. Dalda çok güçlü bir konik yapı (giderek sivrilen bir yapı) ve hareket hissi sağlamak için ve ayrıca oluşacak yaprak kümesinin gövdeye yaklaştırılması amacıyla dalın toplam uzunluğunu kısaltmak için dallar çok sert bir şekilde budanabilir.
Dalın ölmemesi için hayati önem taşıyan son sürgün bırakıldığı sürece, bonsai resimde gösterildiği gibi sert bir budamaya iyi yanıt verecektir.