Ağaçların ibadet etmesi

aybala · 31-07-2005, 09:18

Ağaç dallarının ve yapraklarının sallanması ibadet telakki edilir. Yaprakları az sallanan meşe ağaçlarının, Allaha ibadet etmediklerine inanılır AKÇ 160 (Akçaabat)

Şakir Şevket, Akçaabat halkının, putperest olduğu dönemlerde, platana denilen ağaca taptığı için, ilçenin bu isimle anıldığından bahsederken, platanayı çınar ağacı (Latince Platanus Orientalis) olmasına rağmen yanlışlıkla kavakla karıştırmıştır ŞŞ 86.

Lermioğlu'nun "Köylü bugün ağacı canı gibi sever. Bir ağaç için cana bile kıyıldığı çok defa görülmüştür" sözleri AAT 34 ve aktardığı 19. yüzyılda yaşanmış bir hikaye, yörede ağaç sevgisinin köklerinin ne kadar eskiye gittiğini göstermesi açısından ilginçtir: Akçaabat ilçesi, Mersin köyünden bir avcının, 70 yıl önce (1940'lardan itibaren) köylülerin kragen denilen bir ağaca tapındıklarını gördükten, sonra ağacı kesmesi, bunun üzerine köylülerin avcıyı "Avcı, evliya'yı kesti" diyerek karakola şikayet et-mesiyle ortaya çıkan "ağaç evliya" vakası, ancak kökleri Kafkasya'ya uzanan paganist eğilimlerle açıklanabilir. Avcının, Evliya adlı birini öldürdüğünü zanneden polisler, köylülerin evliya olarak nitelendirdiği ağaca tapındığını öğrenince avcıyı salıverirler. Bu olay tek Tanrılı dinler öncesi yaygın olan doğaya tapınmanın oldukça zengin örneklerine bu-gün bile rastlanılan Kolhis kültürünün, Trabzon'da İslamla harmanlanarak evliya motifi altında yaşamayı başarmış izlerinden birisidir.

Benzer durumlar için (Bk) Batonay, nushalı meşe, Kukko, pedaliza

Hemşin'de aynı ölçüde olmasa da benzer izlere rastlanılmaktadır:

"Dallar namaz kılıyor diye bayramdan önce üç gün ve bayram boyunca yaş dal kesmeyiz, dallar namaz kılıyor diye" GB 87.

Abhazya'da yaşlı ağaçlara ve özellikle meşeye tapınmanın örneklerine antik çağdan itibaren yazılı kaynaklarda rastlanmaktadır. Abhazya'da her köyün, köylüleri ilgilendiren önemli bir konuda toplantı yapacağı özel bir ağacı bulunmaktaydı. Abhazlar, düşmanlarıyla savaşmadan önce köyden pek uzak olmayan bu ağaca başvururlar, meşenin dallarına silahlarını ve renkli kumaş parçaları asarlar, kılıçlarının düz taraflarıyla ağacın gövdesine dokunarak dilekte b-lunurlardı.

Abhazların orman Tanrıçası Mezıtha'ya ve meşe ağacına tapınmaları, Hristiyanlığa geçmelerinden sonra Hristiyan gelenkleriyle harmanlanarak devam etmiştir KAF 143.

Kolhisliler ile ağaçlar arasındaki kayda değer bir diğer ilişki Yunan destanı Altın Post'ta geçmektedir. Argonotların Kolkhis'e ulaşıp demir attıklarının ertesi günü Yason ve yanındakiler Kral Ayeta'nın sarayına doğru yola çıkarlar. Yolda giderken söğüt ağaçlarının dallarına zincirlerle bağlanmış çok sayıda ceset olduğunu ürepererek görürler... Kolhisliler, erkeklerinin ölülerinin gömülmesini bir erdemsizlik saymaktadır, ölü-ler sığır postuna sararak şehirlerinin veya köylerin dışındaki ağaçlara asıp, öylece açık havaya bırakmakta ve toprak payına düşeni aldıktan sonra kalanlarını gömmektedirler.

Gürcistan'lı coğrafyacı Vakhoucht, 18. yüzyılda bölgedeki gözlemleriyle, Yunan destanını doğrulamıştır:

"Kolhislilerin ölülerini ne gömmek ne de yakmak adetleri yok. Onları çok taze hayvan postlarına yerleştiriyorlar ve ağaçların dallarına asıyorlar" KAF 145.

Gürcistan'da yaşıyan ve Lazca'ya oldukça yakın bir dil konuşan Megrellerde de meşe ağacının saygın bir yeri bulunmaktadır. Samegrelo'da bulunan en önemli dini yapı olan Martvili Manastırının eski adı Tçkondidi olup, bu sözcüğün Megrelcedeki anlamı 'Koca Meşe Ağacı'dır.

Gerçekten de bugün manastırın bulunduğu yerde daha önce tarihi bir meşe ağacı bulunmaktaymış TAKH 112.

Prokopius (Bell. Got. IV, 3. 498,499), "onlar ağaçlara ve ormanlara tapıyorlardı. Bütün putperest kavimlerin ve barbar milletlerin bir Tanrıya ihtiyacı vardı ve onlar bu şekilde manevi ihtiyaçlarını gideriyordu" ifadeleriyle Abhazları bildirmektedir. Ağaçlara özellikle meşe ağacına tapınma adetine, Alanlar, Hevsurlar gibi pek çok Kafkas kavminde rastlanmaktaydı ABS 18.

Kafkasyalılar, ağaçlara yakın olduklarında kendilerini Tanrılara da yakın hissediyorlar, dev ağaçların gölgesinde mahkemeler düzenliyor, ağaç gövdelerini oyarak ölülerini saklıyordulardı. Rahip Lamberti'nin 17. yüzyılda Kolhida'nın tanımı ve Kafkas Kavimleri hakkında araştırmalar adlı eserin-de "Ağacın ortasını oyup, ölü insanı sanki bir tabuta koyarcasına yerleştiriyorlardı. Vücudunu ise üzüm bağlarıyla sımsıkı sa-rıyorlardı" ifadesiyle yine Abhazları anlat-maktadır.

Bıjışkyan (1817), Anapa'da yaşıyan Abhazlarda aynı inanışa şahit olmuştur:

"Bu ağaçperest insanlar ağaçların yanında diktikleri Tapşi denilen kazıkların önünden geçerken başlarını açar ve secde ederler. Ne kadar acele işleri olsa da muhakkak atlarından iner ve tapşi'nin yanında durarak dua ederler. Dualarında umumiyetle Meryem Ana'yı anarlar ve kimliğinden bihaber oldukları halde, Meyremokh yani Meryemoğlu dedikleri İsa'ya çok hürmet gösterirler" PMN 156.

Zehiroğlu, Doğu Karadeniz ve Kolhis'in yerlilerinin paganist egilimlerine, yakın zamana kadar yaşamsal öneme haiz ve kendine yaşam nimetleri sunan (meyveler, av hayvanları, bal vb.) ormana ve ağaca tapınmalarını, yaşanılan coğrafyayla ilgili kaçınıl-maz bir sosyolojik sonuç olarak göstererek, açıklama getirmektedir AMC 96.

Kaynak: http://www.karalahana.com/makaleler/agaclarin.htm

31-07-2005, 09:18	#1
aybala Ağaç Dostu Giriş Tarihi: 15-10-2004 Şehir: İstanbul-Maltepe Mesajlar: 6,826 Galeri: 574	Ağaçların ibadet etmesi Ağaç dallarının ve yapraklarının sallanması ibadet telakki edilir. Yaprakları az sallanan meşe ağaçlarının, Allaha ibadet etmediklerine inanılır AKÇ 160 (Akçaabat) Şakir Şevket, Akçaabat halkının, putperest olduğu dönemlerde, platana denilen ağaca taptığı için, ilçenin bu isimle anıldığından bahsederken, platanayı çınar ağacı (Latince Platanus Orientalis) olmasına rağmen yanlışlıkla kavakla karıştırmıştır ŞŞ 86. Lermioğlu'nun "Köylü bugün ağacı canı gibi sever. Bir ağaç için cana bile kıyıldığı çok defa görülmüştür" sözleri AAT 34 ve aktardığı 19. yüzyılda yaşanmış bir hikaye, yörede ağaç sevgisinin köklerinin ne kadar eskiye gittiğini göstermesi açısından ilginçtir: Akçaabat ilçesi, Mersin köyünden bir avcının, 70 yıl önce (1940'lardan itibaren) köylülerin kragen denilen bir ağaca tapındıklarını gördükten, sonra ağacı kesmesi, bunun üzerine köylülerin avcıyı "Avcı, evliya'yı kesti" diyerek karakola şikayet et-mesiyle ortaya çıkan "ağaç evliya" vakası, ancak kökleri Kafkasya'ya uzanan paganist eğilimlerle açıklanabilir. Avcının, Evliya adlı birini öldürdüğünü zanneden polisler, köylülerin evliya olarak nitelendirdiği ağaca tapındığını öğrenince avcıyı salıverirler. Bu olay tek Tanrılı dinler öncesi yaygın olan doğaya tapınmanın oldukça zengin örneklerine bu-gün bile rastlanılan Kolhis kültürünün, Trabzon'da İslamla harmanlanarak evliya motifi altında yaşamayı başarmış izlerinden birisidir. Benzer durumlar için (Bk) Batonay, nushalı meşe, Kukko, pedaliza Hemşin'de aynı ölçüde olmasa da benzer izlere rastlanılmaktadır: "Dallar namaz kılıyor diye bayramdan önce üç gün ve bayram boyunca yaş dal kesmeyiz, dallar namaz kılıyor diye" GB 87. Abhazya'da yaşlı ağaçlara ve özellikle meşeye tapınmanın örneklerine antik çağdan itibaren yazılı kaynaklarda rastlanmaktadır. Abhazya'da her köyün, köylüleri ilgilendiren önemli bir konuda toplantı yapacağı özel bir ağacı bulunmaktaydı. Abhazlar, düşmanlarıyla savaşmadan önce köyden pek uzak olmayan bu ağaca başvururlar, meşenin dallarına silahlarını ve renkli kumaş parçaları asarlar, kılıçlarının düz taraflarıyla ağacın gövdesine dokunarak dilekte b-lunurlardı. Abhazların orman Tanrıçası Mezıtha'ya ve meşe ağacına tapınmaları, Hristiyanlığa geçmelerinden sonra Hristiyan gelenkleriyle harmanlanarak devam etmiştir KAF 143. Kolhisliler ile ağaçlar arasındaki kayda değer bir diğer ilişki Yunan destanı Altın Post'ta geçmektedir. Argonotların Kolkhis'e ulaşıp demir attıklarının ertesi günü Yason ve yanındakiler Kral Ayeta'nın sarayına doğru yola çıkarlar. Yolda giderken söğüt ağaçlarının dallarına zincirlerle bağlanmış çok sayıda ceset olduğunu ürepererek görürler... Kolhisliler, erkeklerinin ölülerinin gömülmesini bir erdemsizlik saymaktadır, ölü-ler sığır postuna sararak şehirlerinin veya köylerin dışındaki ağaçlara asıp, öylece açık havaya bırakmakta ve toprak payına düşeni aldıktan sonra kalanlarını gömmektedirler. Gürcistan'lı coğrafyacı Vakhoucht, 18. yüzyılda bölgedeki gözlemleriyle, Yunan destanını doğrulamıştır: "Kolhislilerin ölülerini ne gömmek ne de yakmak adetleri yok. Onları çok taze hayvan postlarına yerleştiriyorlar ve ağaçların dallarına asıyorlar" KAF 145. Gürcistan'da yaşıyan ve Lazca'ya oldukça yakın bir dil konuşan Megrellerde de meşe ağacının saygın bir yeri bulunmaktadır. Samegrelo'da bulunan en önemli dini yapı olan Martvili Manastırının eski adı Tçkondidi olup, bu sözcüğün Megrelcedeki anlamı 'Koca Meşe Ağacı'dır. Gerçekten de bugün manastırın bulunduğu yerde daha önce tarihi bir meşe ağacı bulunmaktaymış TAKH 112. Prokopius (Bell. Got. IV, 3. 498,499), "onlar ağaçlara ve ormanlara tapıyorlardı. Bütün putperest kavimlerin ve barbar milletlerin bir Tanrıya ihtiyacı vardı ve onlar bu şekilde manevi ihtiyaçlarını gideriyordu" ifadeleriyle Abhazları bildirmektedir. Ağaçlara özellikle meşe ağacına tapınma adetine, Alanlar, Hevsurlar gibi pek çok Kafkas kavminde rastlanmaktaydı ABS 18. Kafkasyalılar, ağaçlara yakın olduklarında kendilerini Tanrılara da yakın hissediyorlar, dev ağaçların gölgesinde mahkemeler düzenliyor, ağaç gövdelerini oyarak ölülerini saklıyordulardı. Rahip Lamberti'nin 17. yüzyılda Kolhida'nın tanımı ve Kafkas Kavimleri hakkında araştırmalar adlı eserin-de "Ağacın ortasını oyup, ölü insanı sanki bir tabuta koyarcasına yerleştiriyorlardı. Vücudunu ise üzüm bağlarıyla sımsıkı sa-rıyorlardı" ifadesiyle yine Abhazları anlat-maktadır. Bıjışkyan (1817), Anapa'da yaşıyan Abhazlarda aynı inanışa şahit olmuştur: "Bu ağaçperest insanlar ağaçların yanında diktikleri Tapşi denilen kazıkların önünden geçerken başlarını açar ve secde ederler. Ne kadar acele işleri olsa da muhakkak atlarından iner ve tapşi'nin yanında durarak dua ederler. Dualarında umumiyetle Meryem Ana'yı anarlar ve kimliğinden bihaber oldukları halde, Meyremokh yani Meryemoğlu dedikleri İsa'ya çok hürmet gösterirler" PMN 156. Zehiroğlu, Doğu Karadeniz ve Kolhis'in yerlilerinin paganist egilimlerine, yakın zamana kadar yaşamsal öneme haiz ve kendine yaşam nimetleri sunan (meyveler, av hayvanları, bal vb.) ormana ve ağaca tapınmalarını, yaşanılan coğrafyayla ilgili kaçınıl-maz bir sosyolojik sonuç olarak göstererek, açıklama getirmektedir AMC 96. Kaynak: http://www.karalahana.com/makaleler/agaclarin.htm Paylaş Sitesinde Paylaş Digg Del.icio.us Technorati Twitter laparaki beğendi.