Tohum toplama ve saklama hakkında
 

Ağaç ıslahının amacı,orman ağaçlarının genetiksel özelliklerinden yararlanarak yeni kurulacak ormanların,birim alandaki odun hammaddesi verimini kalite ve miktar olarak en üst seviyeye çıkarmak,rüzgar,kar gibi doğal afetler ile böcek, mantar vb. biyolojik zararlılara karşı daha dayanıklı olmalarını sağlamaktır.

Bu nedenle ağaç ıslahının ağaçlandırma ve silvikültür ile çok yakın ilişkisi bulunmaktadır.Belki toprak işleme ve bakım metotları ile birim alandaki verimi bir miktar arttırmak mümkün olabilir ancak ağaç ıslahının sağladığı artışı başka hiçbir yöntemle sağlamak mümkün değildir.
Ormancılığımızın ana gayesi olan devamlılığın sağlanması ve ağaç ıslah çalışmalarından başarılı sonuçların elde edilebilmesi için ormanlarımızda tür ve genetik çeşitliliğin korunması gerekmektedir. Eğer bir türün genetik tabanı dar ise o türün ıslahından çok iyi sonuçlar beklemek yanlıştır.

Bugün orman ağaçları ıslahında kullanılan metotlar 3 grupta toplanmaktadır.

1) Selektif Islah
2) Melezleme ıslahı
3) Mutasyon ıslahı
Ülkemizde ağırlıklı olarak selektif ıslah kullanılmaktadır.Diğer iki ıslah metodundan özellikle melezleme ıslahı ormancılıkta büyük gelecek vaat etmektedir.


Ağaçlandırmada ıslah edilmiş tohum kullanılması Birim alandaki verimi arttırmada önemli ölçüde etkili olmaktadır.

a)Tohum meşcereleri,(27 türden, 345 adet,46899 Ha.)
b)Tohum plantasyonları,(19 türden,35 adet,184 Ha.)
c)Klonal tohum bahçeleri'nden elde edilmektedir.
Bu tohum kaynaklarından en büyük kazancı klonal tohum bahçeleri sağlamaktadır. Ağaçlandırmalarda kullanılan tohumlar, rasgele meşcerelerden değil de tohum meşcerelerinden üretildiğinde %20, tohum bahçelerinden üretildiğinde %30 daha fazla son hasılada artım sağlamaktadır.

Yukarıda ağaç ıslahının amacından bahsetmiştik.Ağaçlandırmanın en önemli amaçlarından birisi de kalite ve kantite bakımından en yüksek artımı ve yetişme muhitine en iyi uyumu sağlayan ormanlar kurmaktır. Bu amaca ulaşmada tohumun önemi çok önemlidir.

Ağaçlandırmaların başarısı,öncelikle uygun orijinli, verim yetenekleri önceden bilinen ve iyi vasıflı tohumların kullanılmasına bağlıdır.Gerçi iyi ağaçlandırma metotları ve bakım tedbirleri ile yeni kurulan ormanların kalite ve verim değerlerini az veya çok yükseltmek mümkün olabilir; ancak bu devamlı masrafı gerektirir ve belirli sınırlar içinde kalmak koşuluyla yalnızca o genarasyonda etkisini gösterir.

Buna karşın uygun orijinli ve iyi irsel özelliklere sahip tohumlar kullanıldığında, gelecek genarasyonlarda da iyi niteliklerini devam ettirir.

Tohumun,ağaçlandırma yatırımlarındaki maliyet yönünden payı çok düşük olmasına karşın son hasıladaki hacim ve kıymet yönünden etkisi çok büyüktür.
İsveç'te gelişi güzel toplanan ve kullanılan tohumlar ile kurulan ormanlar, her türlü silvikültürel tedbire ve müdahalelere karşın yalnızca ekonomik değer bakımından yetersiz kalmamış,bunların varlıkları dahi zamanla tehlikeye dönüşmüş ve sonuçta bu sahaların yıllar sonra yeniden ağaçlandırılması zorunlu hale gelmiştir.
Uygun orijinli ve kaliteli tohum kullanmanın önemini en iyi belirten sözlerden birini SMİTT söylemiştir."Eğer biz muayyen bir yerde bu gün için uygun tohumlara sahip değilsek, uygun tohumları elde edene kadar orada ağaçlandırmayı durdurmalıyız."Bu nedenle boyutları çok küçük olmasına karşın marifetleri çok büyük olan bu materyalin ,üretimine,saklanmasına,ekimine ve elde edilen fidanların sahalara dikimine kadar her aşamasına çok özen göstermemiz,bu işi basit bir tohum toplama ve kullanma olarak algılamamız gerekmektedir.



Tohum üretimine başlamadan önce bazı ön çalışmaların yapılması gerekmektedir.Öncelikle tohum üretimi yapılacak meşcerelerin tohum verimi tespit edilmeli,türlere,yıllara ve yöreye göre en uygun tohum toplama zamanı belirlenmelidir.



Orman ağaçlarının tohum verimi,türe,rakıma ve yıl içindeki iklim durumuna göre değişiklikler göstermektedir.Örneğin; kızılçam 2 yılda zengin tohum vermekte,sedir de ise 4 yılda zengin tohum yılları tekerrür etmektedir.Çok yüksek rakımdaki meşcerelerde zengin tohum yılları optimumdaki meşcerelere göre daha geniş aralıklarla tekrarlanmaktadır.Ayrıca don,böcek ve kuş zararları da tohum verimini etkilemektedir. Bu nedenle tohum meşcerelerinde çiçeklenmeden tohum toplama zamanına kadar gözlem yapılmalıdır.Tohum üretim programları meşcerenin tohum verimine,tohum ihtiyacına ve stoktaki aynı orijindeki tohum miktarına göre verilmektedir.



Tohum üretimi İlkbahar ve Sonbahar olmak üzere 2 periyotta yapılmakta olup;ilkbaharda kızılçam, halepçamı, sahilçamı,karaağaç sonbaharda; sarıçam, karaçam, ladin, göknar, sedir, servi ve yapraklı tür tohumları toplanmaktadır.

Orman ağaçlarında,tepenin üst kısmındaki tohumlar,diğer bölümlerdeki tohumlara göre,1000 tane ağırlığı,çimlenme kapasitesi ve fidan büyüme enerjisi bakımından daha iyi özelliklere sahiptir.Ayrıca üst kısımda yabancı tozlaşmanın daha elverişli olduğu ve kendileme olasılığının daha az olduğu orman ağacı tohumlarının üretimi 3 şekilde yapılmaktadır.

Bunlar:
1)Dikili ağaçlardan toplama:Tüm ibreli türler ile Huş, Karaağaç, Dişbudak, Akçaağaç, Okaliptüs v.b.
2)Tohum dökümünden sonra yerden toplama: Meşe, Kayın, Kestane, Ceviz
3)Suda toplama:Mecbur kalındığında sadece kızılağaçta uygulanır.
Tohumlar mutlaka tohum meşcerelerinden ve tohum bahçelerinden toplanmalıdır.Tohum meşcerelerinde ise mümkün olduğunca nüveden ve iyi nitelikli ağaçlardan yapılmalıdır.

Tohumların kozalaklardan çıkarılması şu metotlarla yapılmaktadır.
a.Güneş Metodu
b.Sıcak Oda Metodu
c.Modern Metot (Tohum Çıkarma Evleri)



Saklama,orman ağacı tohumlarının,toplanmasından ekilmesine değin geçen zaman içinde kalitelerine zarar vermeden tekniğine uygun olarak muhafazasıdır.
Tohumun özelliğine bağlı olarak,tohum saklama ortamı ve tekniği farklılıklar göstermektedir.Biz de yaygın olan tohumların soğuk hava depolarında saklanmasıdır. Tohumlar,hava ve ışık almayan ağızları kapalı ,galvanizli saçtan yapılmış metal kaplarda saklanmalıdır.Bez torba veya çuval gibi geçirgen kaplarda saklanması halinde tohumların rutubeti düşeceği için,saklama koşulları bozulacaktır.

Tohumların saklanmasında rutubetin düşürülmesi için ısı kaynağından yararlanılması doğru değildir.En doğru yol hava sirkülasyonu sağlamak suretiyle rutubetin düşürülmesidir.

Kaynak

Tohum toplama ve saklama hakkında
 

Sebzelerden Tohum Alınması

Standart tohum, hepimizin bildiği, tohumunu kendimiz alabildiğimiz tohumlardır. Aslında bitki ıslahında bir ıslah aşamasıdır standart tohum. Saf hat ve ortalama bir verim alınabilir tohumluğu ifade eder. Eğer standart tohumu ticari olarak üretecekseniz “308 Sayılı Tohumlukların Tescil, Kontrol ve Sertifikasyonu” kanunu dahilinde gerekli mevzuat ve yönetmelikleri iyi takip etmelisiniz tabi hibrit tohum içinde aynı kanun geçerlidir..

Hibrit tohum ise hepimizin bildiği lise yıllarında ders kitaplarında öğrendiğimiz Mendel Kanunlarında bahsi geçen bezelyelerin melezlenmesi yöntemlerinde olduğu gibi bu yöntemin tüm sebzelerde sebzenin kendi özelliklerine uygun olarak yapılması işlemidir. Kısaca açıklamak gerekirse iki ayrı özellik gösteren sebze çeşidinin birisini anne diğerini baba çeşit olarak kullanıp, yani birisinin dişi çiçekleri, diğerinin erkek polen tozları kullanılarak elle bu iş için özel yapılmış aletlerle tozlaştırma yapılarak elde edilen tohumda melez azmanlığı dediğimiz ilk dölde yüksek verim alınması esasına dayanır. Bu tohuma halk dilinde İsrail tohumu da denilmekle birlikte, esas İsrail tohumluğu artık genetik olarak değiştirilmiş GDO çeşitlerine denmektedir. İsrail tohumu denmesinin bir nedeni de dünyada en çok hibrit üretiminin ve araştırmasının İsrail’de yapılması veya yahudi yatırımcıların hibrit tohumluğunun ticaretini yapmalarıdır. İşin daha aslı ticari bir yaklaşımdır. Zira kim genetik (DNA düzeyinde) ıslah laboratuvarını kurarsa bildiğimiz manada İsrail tohumunu üreten odur. Yani bu sadece bir isimlendirmedir. Üretilen hibritler İsrail’de Amerika’da üretildiği kadar yerli olarak mükemmel şekilde ülkemizde de yerli tohum firmaları tarafından üretilmektedir. Bu konuda ileriki yıllarda yerli tohum firmalarının bu işi iyice öğrenip uluslar arası düzeye geldiklerine şahit olacağımızı görüyor ve inanıyorum. Yine bu manada okuyucularımızı tohum tercihi yaparken yerli firmaları seçmelerini tavsiye ediyorum. Tek sorun bitkiyi DNA düzeyinde değiştirerek tohumculuğun yönünü değiştiren GDO teknolojisindedir, bu tür tohumlarda zaten yasal değildir alımı satımı ve pazarlanması yasaktır.

Sebzelerden tohum eldesinde bir esas da sebzemizin farklı bir çeşidinden rüzgarla veya böcekler yoluyla toz gelip doğal melezleme olma ihtimaline karşı iki çeşit arasındaki uzaklıktır, biz buna izolasyon mesafesi diyoruz. Bu mesafe sebzeye göre değişmekle birlikte 0-500 metredir. İşte tatlı biber tohumu aldığınızda arada acı biberlerinde çıkmasının nedeni budur yani yabancı döllenme yoluyla gerçekleşen tozlaşmayla meydana gelen tohumlar. Bütün bunlar da tohum üreticileri için gerekli yönetmelik ve mevzuatta bulunmaktadır.


Domatesten Tohum Alınması

Domateste izolasyon mesafesi 0 m dir. Kendine döllendiğinden mesafeye gerek yoktur. Domates bahçemizde gezip beğendiğimiz domateslerden hastalıksız bitkileri tespit ediyoruz. Şekilsiz, hastalıklı, çeşidin beğenilen görüntüsünü vermeyen meyveler koparılıp atılır. Genelde ilk meyvelerin tohumluğa ayrılması gibi bir kanı vardır. Bunun nedeni ilk meyvelerin tohumlarından elde edilecek ileriki yıllardaki bitkilerin erkencilik özelliğinin olmasıdır. Tohum ekstra aradığımız bir özellik yoksa çeşit özelliğini gösteren her meyve tohum almaya müsaittir. Bu şekilde şekilsiz ve hastalıklı meyveler dışında tohumluğa beğendiğimiz domatesleri bir işaretle belirliyoruz ve bu domatesleri hasat etmeyip iyice olgunlaşmasını bekliyoruz. Zamanla iyice kızaran domates de tohumlar iyice olgunlaşır. Koparılan meyve yarı gölge, kuru, rüzgar tutmayan bir yerde sap tarafları aşağı gelecek şekilde bir hafta kadar bekletilir. Daha sonra ortalarından kesilerek başparmağın yardımıyla veya bir kaşıkla tohumlar et kısmından ayrılırlar. İnce bir elek üzerinde temiz su ile yıkanarak havalı, gölge bir yere serilen bez üzerinde kurutulur, ovalanarak torbalara konur, etiketlenir. Etiket üzerine tohumun çeşidi, alındığı tarih, tohum miktarı gibi bilgiler yazılır.

Burada bir konuya izah getirmek gerektiğini düşünüyorum, domates de salçaya işlendiğinde elde edilen posadan alınan tohumlar daha kolay ve pratik tohum elde etme yöntemi gibi görülse de seçme tohum olmadığından bu tohumlardan iyi fide ve bu fidelerden de istenilen kalitede mahsul almak mümkün olmayabilir.


Biberden Tohum Alınması

Biberlerde izolasyon mesafesi 250 m dir. Bahçede dolanarak iyi gelişmiş bitkiler tespit edilir. Bu bitkilerin uç ve en dip tarafındaki daha önce oluşmuş biberler koparılır. Ortada ortadan biraz aşağıdaki biberlerden en düzgün büyümüş olanlar bırakılarak diğerleri de koparılır. Bu şekilde tohumluğa ayrılan biberle bitki üzerinde kalır ve iyice kızarana kadar büyütülürler. İyice kızaran biberler bitkisinden koparılarak havadar bir yerde istenildiği kadar bekletilir. Bu esnada tohumlar daha iyi olgunlaşırlar. Daha sonra sap kısmından çekerek veya kuru olduğundan bıçakla ortadan yararak tohumlar bir yerde biriktirilir ve çıkan bu tohumlarda iyice kuruyana kadar bir bez üzerinde kurutulur, iyice kuruyan tohumlar torbalanır ve etiketlenir.


Patlıcandan Tohum Alınması

Patlıcan bahçemizde dolaşarak hastalıksız bitkilerden meyveleri düzgün, şekilli ve istediğimiz özellikte olanlardan seçilir. Bitki üzerinde beğenilen patlıcanlar dışındakiler koparılır ki bitki diğerleri için besin harcamasın. Zamanla bitki yeni çiçek açarsa o çiçeklerde koparılır. Bu şekilde bitki üzerindeki patlıcanlar iyice büyürler, eğer yere değme durumları olursa altına kiremit veya taş gibi bir nesne konularak kuru bir zemine oturtulur. Yaz sonuna doğru patlıcanlar iyice tohumluk özellikleri kazandıklarından koparılır, yarı gölge bir yerde birkaç hafta kadar bekletilerek meyve içindeki tohumların iyice olgunlaşmaları sağlanır. Daha sonra meyveler uzunlamasına yarılarak bir kova içerisindeki suya konulup ovulup dağılması sağlanarak dibe çöken çekirdekler ayrılır. Aynı suda yıkanıp süzülerek gölge bir yerde bez üstüne serilirler. Bir diğer ayırma yöntemi ise patlıcanın sap kısmının birkaç cm altından kesilmesi ve kabuğunun soyularak bildiğimiz kıyma makinesinden geçirilerek (korkmayın tohumlar kesilmez ve kırılmaz) çıkan posanın yine kovadaki suya konulması ve birkaç saat bekletildikten sonra dibe çöken tohumların ayrı bir yerde kurutulması yöntemidir. Bu şekilde bez üstünde yarı gölge veya yarı gölge bir yerde kuruyan tohumlar torbalara konarak etiketlenir.


Kabaktan Tohum Alınması

Bahçedeki kabaklar dolanılarak en uygun ve istenilen özellikte kabakları olan bitkiler tespit edilir ve kazıklar dikilerek işaretlenir. Meyveler hasat edilmez ve kısa sürede irileşir. Sonradan oluşan kabaklar hemen hasat edilir ki besin tüketimi fazla olmasın. Böylece yaz sonuna kadar iyice irileşen kabak saman sarısı rengini alır. Bitki ömrünü tamamlayıp yapraklar kurumaya yüz tutunca bu kabaklar toplanır. Ambar gibi bir yerde istiflenirler kabak içinde tohumlara bir şey olmaz. Bahçe zamanlarının az olduğu zamanlarda bu kabaklar yarılarak içlerindeki tohumlar çıkarılır. Tohumlar çıkarılırken iyi tohumcular kabağın uç kısımlarına denk gelen tohumlar ile orta kısımdaki tohumları ayırırlar, orta kısımdaki tohumların tohumluk özellikleri daha iyidir. Tohumlar ayrıldıktan sonra tohumların üzerindeki kayganlık giderilinceye kadar suyla yıkanır. Elde edilen tohumlar gölge veya yarı gölge bir yerde kurutularak torbalara konularak etiketlenir ve kuru ve havadar saklama yerlerine konur.


Hıyardan ohum Alınması

Bahçedeki bitkiler gezilerek hastalıksız, iyi bitkiler ve bu bitki üzerindeki hıyarlar tespit edilir. Tohuma ayrılmış hıyarla bitkinin uç kısımlarından ziyade kök kısmına yakın olanlar tercih edilir. Bunun nedeni bu tohumluklardan daha erken meyve alınabilmesidir. Bu şeilde tohum alınacak bitkiler üzerinde seçilenler dışındaki hıyarlar koparılıp atılır. Bitkinin son zamanlarına doğru yapraklar da kuruyunca tohumluk hıyarlar koparılır. Havadar gölge bir yerde birkaç hafta bekletilirler. İşlerin azaldığı zamanlarda hıyarlar bıçakla yarılarak içlerindeki tohumlar alınıp yıkanarak gölge yerde iyice kurtulur ve torbalanıp etiketlenir.


Bamyadan Tohum Alınması

İyi gelişen bamya bitkilerinin orta ve ortadan aşağıda oluşmuş normal görünüşlü meyveleri koparılmaz. Bunlar kısa zamanda büyüyüp kartlaşarak tohumluk bırakıldıklarını gösterir duruma girerler. Zamanla sararıp kururlar, çatlayıp tohumları dökecek dereceye gelmeden koparılıp havadar ve kuru bir yerde muhafaza edilirler. Uygun bir zamanda dövülerek veya elle kabukları ayrılarak tohumları çıkarılır. Ayrılan tohumlar paketlenir ve etiketlenir.


Fasulyeden Tohum Alınması

Bahçede dolanarak kuvvetli gelişen sağlıklı bitkilerin yoğun olduğu bölgeden bitkiler işaretlenerek bu bölgenin fasulyesi koparılmaz öyle bırakılır. Tohumluklar iyice sararıp kuruyunca bitkiler kökleriyle sökülerek güneşte 3-4 gün bekletilir. Sonra sopa ile dövülüp rüzgarda savrularak tohumluk daneler kavuzlarından ayrılır. 3-4 gün kadar yarı gölgede havadar bir yerde serilerek kurutulurlar. İyice kuruyunca torbalanarak paketlenirler.

İlk etapta salatalık ve kabak tohumluğu olarak bıraktığımız bireyler doğru yolda olduğumuzu gösteriyor. Ziraatçideki tohumlar renkli renkli, bana da oradan 1 kg lık bir toz gösterdi şu kadar tohumu bunun içine karıştırıp her yanı kaplanıncaya kadar karıştırıyoruz diyerek anlattı.
hususi bu iş için yapılmış bir ilaç varmıdır? Birkaç ayrı ilacın birleşiminden?
Ayrıca salatalık gayet güzel bir gelişme yapmışken bitki kurudu bende salatalığı kopardım, tohuma kaçar mı kaçmaz mı? Ya da yeni sezonda birkaç tane tohumunu mu çimlendirmem lazım?

Semizotu tohumunu da ben anlatayım müadenizle:


Semizotundan tohum alınması

Semizotları gelişene hatta yenmeyecek kadar kartlaşana kadar olgunlaşması beklenir. Bitki çiçek açar ve çiçekler tohuma bağlar, tohum kapsülleri iyi gözlenir ve çatlamaya başladığında kafasından tutup bir kovaya sokulur ve 30-40 cm uzunluğunda bir sopa ile yavaş yavaş dövülür. Açılmamakta direnen kapsüller olursa birkaç gün sonra bir deneme daha yapılabilir. İşlem sonunda bir avuç akıllı semiz otu tohumumuz olabilirsiniz. Daha sonra uygun bir yerde kurutulur ve etiketlenerek saklama yerlerine alınır.

Bamyadan tohum alınmasına benden de bir katkı olsun :) Selahattin Bey'in anlattığı gibi dalında kurumaya bıraktığım bamyalar çatlamaya başlayınca kopardım. Ve fotoğraftaki uygulamayla çok kolay tohumları topladım. İki tanecik bamyadan neredeyse bir Türk kahvesi fincanı kadar tohum çıktı.
Eklenti 19580Eklenti 19581
Eklenti 19582Eklenti 19583

Hala daha şu tohumları hangi ilaçlarla muamele edeceğimizi yazan çıkmadı.
Renkli renkli olan madde nedir? Kırmızı yeşil mavi falan renkte.

Merhaba,

Zirai bayiden almış olduğunuz sebze tohumları üretim aşamasında görülen bazı hastalıklara karşı ilaçlanmaktadır. (fide kök çürüklüğü gibi)
Tohum ilaçlamasında kullanılan kimyasallara bağlı olarak tohumlarınız farklı renkler alabilmektedirler.
Kendi ürettiğiniz tohumları ilaçlamak zorunda değilsiniz. Eğer üretim yaptığınız alanda önceki yıllarda bu hastalıkları görmüşseniz ilaçlama yapmalısınız. Eğer hastalık mevcut değilse ilaçlama yapmanıza gerek yoktur.
Ayrıca üretim aşamasında uygulayacağınız ekim nöbeti, sulama esnasında bitkilerin kök boğazlarına su değmesi ve suyun buralarda birikmesini önlemek, aşırı kimyasal gübrelemeden kaçınmak... gibi kültürel tedbirlerle de hastalıklarla mücadele edebilirsiniz.
Önemli olan hastalığı tanımak ve en uygun mücadele yöntemini uygulamaktır.
Sağlıklı yaşam için lütfen kimyasalları minimum düzeyde kullanalım...

Tohum toplama ve saklama hakkında
 

TOHUM ÜRETİM YÖNTEMLERİ, SAKLAMA VE TOHUM ÖRNEĞİ ALMA ESASLARI

TOHUM ÜRETİM YÖNTEMLERİ:

En uygun tohum toplama zamanı; bitkiden tohuma madde geçişinin durup, tohum maksimum ağırlığa ulaştıktan sonra yani tohumun fizyolojik olgunluğa eriştiği zamandır. Ormancılık çalışmalarında tohum toplama genellikle 2 yöntemle yapılır; a- Yerden, döküldükten sonra toplama, b- Tohum toplanacak bireyler üzerinden toplama.

a-Yerden, döküldükten sonra toplama:

Kayın, Meşe, Ihlamur, Ceviz, Kestane gibi türlerin meyvaları yerden toplanır. İlk yere dökülen meyvalar sağır yani boş veya hastalıklı ve zarar görmüş olabilir. Bu nedenle ilk dökülenler sahadan uzaklaştırılmalıdır. Ayrıca Dişbudak ve Karaağaç türlerinde dökülmeyi beklemeden ağaçların altına temiz bir örtü sererek ve ağaçları silkeleyerek sağlıklı meyvalar elde edilebilir. Yerden toplamanın diğer bir özel şekli de rüzgar veya su ile sürüklenmiş ve bir yerde birikmiş olan tohumların toplanması şeklidir. Bu durum Akçaağaç ve Çınar tohumlarında kolaylıkla uygulanabilir.


b-Tohum toplanacak bireyler üzerinden toplama:

Bu yöntem en yaygın toplama şeklidir. Özellikle tohum meşcereleri başta olmak üzere tohum bahçelerinden de yapılacak tohum üretimi, iyi techizat ve yetişmiş personel gerektirir.

Yukarıda açıklanan tohum üretim yöntemlerinin yanında kozalak ve meyva üretiminde uyulması gereken kurallar şu şekilde sıralanabilir:

• Kozalak ve meyvalar kesinlikle kayıt altına alınmış kaynaklardan (tohum toplama alanları, tohum meşcereleri ve tohum bahçeleri) toplanmalıdır.
• Tohum meşcerelerinde işaretlenmiş olan tohum ağaçlarından ve tohum bahçelerindeki bireylerden olgunlaşmış kozalak ve meyvalar toplanmalıdır. Ayrıca tohum bahçelerindeki kozalak ve meyvaların tamamının toplanmasına dikkat edilmelidir.
• Özellikle uzun yılların ihtiyaçı için stoklamak amacı ile yapılan tohum üretimlerinin zengin tohum yıllarında yapılması gerekir. Zengin tohum yıllarında toplanan tohumların çimlenme yüzdeleri yüksek ve kozalaktan tohum verimleri fazla olmaktadır.
• Üretimi yapılan kozalak ve meyvalar kimlik belgeleri ile sevk edilmelidir.
• Üretim iyi yetişmiş personel ile yapılmalı, tüm techizat eksiksiz bulundurulmalı ve kullanılmalıdır.
• Kozalak ve meyva üretimi mutlaka yetkili bir eleman denetiminde yapılmalıdır.

Tohum hasadı esnasında olduğu kadar bunu takip eden işlemler de tohumun hayatiyeti bakımından önem taşır. Çimlenme gücü en yüksek tohumlar bile hasat sonrası yapılan hatalı işlemler nedeniyle çimlenme güçlerini tamamen kaybedebilir.

• Hasat esnasında kullanılan çuvallar kesinlikle havalanabilir olmalıdır. Aksi halde kısa zamanda kızışma olabilir ve tohumlar canlılıklarını kaybedebilir.
• Hasat bitimini takiben kozalak ve meyvalar ön kurutmaya alınmalı, tohum çıkartma işlemine başlamadan evvel rutubet içerikleri %30’a kadar düşürülmelidir. Böylece, tohum çıkartma tesislerinde haşlanmadan tohumlarını kolaylıkla bırakmaları sağlanmış olacaktır.

Toplanan meyva veya kozalakların tabi olacakları işlemler meyva tiplerine göre değişir.

Etli tohumlar

Ardıç ve Porsuk gibi etli tohumlar ince bir örtü üzerine serilerek tamamen kuruduktan sonra ekime hazır şekilde tohum saklama depolarına alınabilir. Fakat bazı etli meyvaların tohumları ise meyvalardan çeşitli işlemlerle ayrılır. Bu konuda genellikle fidanlıklardaki ihtiyaçların karşılanmasında el ile ovalamak, çeşmelerde çalkalamak, eleklere sürterek ezmek, odun blokları arasında meyva etini ezerek veya meyva preslerinde sıkarak ve su ceryanı ile etli kısmı uzaklaştırarak ve eleklerden geçirerek tohumlar ayrılabilir.

Küçük meyvalı tohumlarda da elektrikli mikserler kullanılabilir. Bu şekilde Berberis, Rhamnus, Cornus, Sambucus, Celtis, Cretaegus, İlex, Ardıç, Manolya, Üvez, Kurtbağrı, İğde, Porsuk tohumları başarı ile etli kısımlarından ayrılıp temizlenebilir. Bu konuda daha önce etli kısımların su içinde yumuşatılması işlemi kolaylaştırır.

Dikenli ve kalın kabuklu olanlar

Kestane, Meşe, Ceviz, Kayın, Atkestanesi gibi meyvaların ekseri dikenli ve kalın kabuklu olanları bir süre güneş ve kırağı altında açılmaya bırakıldıktan sonra açılmalar başlayınca tohumlar kolaylıkla ayrılır. Cevizlerde etli yeşil kabuk siyaha dönüp yumuşayınca tohumlar kolaylıkla toplanır. Akasya, Gladiçya ve Katalpa gibi cinslerin tohumları da baklaları güneşte kurutularak ve çatlamaları sağlanarak çıkarılır.

Kozalaklar

Başta çam türleri olmak üzere bir çok konifer türünün kozalaklarından tohum elde edilebilmesinde basit veya donanımlı kozalaktan tohum çıkartma tesislerinden faydalanılır. Kozalaklardan tohum elde edilebilmesi için kozalakların karpellerinin gevşeyerek açılması gerekir. Bunu sağlamak için ise olgunlaşarak toplanan kozalakların rutubetlerinin düşürülmesi şarttır. Kozalakların rutubetlerinin düşürülmesi için sıcaklığa ve hava akımına ihtiyaç vardır.

Kızılçam, Fıstıkçamı, Sedir, Göknar gibi türlerin kozalaklarının açılmasında üretimin yapıldığı ilkbahar ve sonbahar mevsimlerindeki hava sıcaklıklarından faydalanmak için kozalak pistleri kullanılır. Karaçam ve Sarıçam türlerinin kozalak üretimlerinin yapıldığı geç sonbahar ve kış dönemlerinde yeterli hava sıcaklığı bulunamadığından bu türlerin kozalaklarından tohum elde edilmesinde sıcak hava ve vantilasyon sisteminin bulunduğu tohum çıkartma evleri kullanılmaktadır.

Tohumlar elde edildikten sonra tohum bakımı yapılması gerekmektedir. Tohum bakımının 5 amacı vardır.

1. Tohum dışındaki bütün yabancı maddelerin temizlenmesi.
2. Temizlik sırasında tohum kaybının en azda tutulması.
3. Çürük, kırık, yarık, çatlak ve böcekli tohumların ayıklanarak tohum kalitesinin artırılması.
4. Temizlik ve ayıklama işinin verimli yapılması.
5. İşgücünün minimumda tutulması.

Tohum koruma işlemleri de tohum bakımının bir parçasıdır. Tohum koruma işlemi; toprak, hava veya tohum kaynaklı organizmaları azaltmak, kontrol altına almak veya uzaklaştırmak amacıyla tohumlara kimyasal işlemlerin uygulanmasıdır.

TOHUMLARIN SAKLANMASI:

Her türlü bitkiye ait tohumları gerek kısa süreli gerekse de uzun süreli tohum ihtiyaçları için sağlıklı bir şekilde saklanmak gerekir. Ormancılık çalışmalarında tohumların saklanması amacıyla soğuk hava depoları kullanılır.

Saklama süresi; bitki türlerine, tohumun olgunlaşma derecesine, yapılan ön işleme, tohumun çimlenme değeri ve rutubet içeriğine, saklama ortamının sıcaklık, rutubet ve ışık başta olmak üzere ortam koşullarına, böcek ve mantar zararları ve depolama tarzına göre değişir.

Tohumlar, rutubet durumlarına göre veya saklama süreleri açısından değişik gruplara ayrılabilir. Örneğin; saklama rutubeti düşük (%4-9) olan tohumlar “Kuru” (Orthodox tohumlar), saklama rutubeti orta (%10-14) olan tohumlar “Ortancıl” (Intermediate tohumlar) ve saklama rutubeti yüksek (%15 ve yukarı) olan tohumlar ise “Nemcil” (Recalcitrant tohumlar) olarak gruplandırılmaktadır.

Tohumları saklama süreleri açısından üç gruba da ayırmak mümkündür.

1. Kısa Ömürlü Tohumlar(mikrobiotik):
Saklama süreleri bir kaç hafta ile 1-2 yıl arasında değişir. Kavak, Söğüt, Karaağaç, Kayın, Meşe, Kızılağaç, bazı Akçaağaç türleri, Ilgın, Kayacık, Sofora, Sığla, Tesbih türleri bu grup içerisinde sayılabilir.

2. Orta Ömürlü Tohumlar(mesobiotik):
Saklama süreleri 4-5 yıl olan tohumlar bu gruba girer. Çam ve Ladin türleri ile Göknar ve Sedir tohumları bu grup içerisinde yer alır.

3. Uzun Ömürlü Tohumlar(makrobiotik):
Saklama süreleri 10-20 yıl arasında değişmektedir. Akasya, Gülibrişim, İğde, Okaliptus tohumları bu grup içerisinde sayılabilir.


Genellikle nişastaca zengin tohumlar (Meşe, Kayın vb), yağ ve reçinece zengin (Çam, Ladin vb) tohumlardan daha çabuk çimlenme kabiliyetlerini kaybederler.

Tohumların saklanmasında aşağıdaki genel şartlara uyulması gerekmektedir.

• Olgun tohumlar saklamaya alınmalıdır.
• Çimlenme yeteneği yüksek tohumlar saklamaya alınmalıdır.
• Toplama, çıkarma ve temizleme aşamalarında zarar görmemiş tohumlar ancak karanlık ortamlarda uzun süreli saklanabilir.
• Tohumun türü, kimlik bilgileri, üretim yılı ve kaç kapta saklandığına ilişkin bilgileri içeren etiketlerin biri kabın içerisine konulmalı diğeri ise kabın dışına bağlanmalıdır.
• Tohumlar kendilerine zarar vermeyecek en düşük sıcaklık ve en düşük nem içeriği ile saklanmalıdır.
• Kuru ve ortancıl tohumlar düşük sıcaklıkta ve havasız kaplarda, nemcil tohumlar ise belli bir nem eşiğinin üstünde ve gaz geçiren kaplarda saklanmalıdır.
• Gerek tohum içerisindeki rutubet ve gerekse ortam rutubet ve sıcaklığının iniş çıkışlar göstermemesi yani sabit olması gerekir.
• Gerektiğinde soğuk hava depoları ve tohumlar dezenfekte edilmelidir.

Kırık, çatlak, zedelenmiş ve yarılmış tohumlar daha çabuk bozulmaktadır. Bu mekanik zararlar başlangıçta tohumun performansını az etkilesede, saklama süresinin uzaması ile zararın boyutu büyüyebilmektedir. Buna bağlı olarak tohumun kalitesi de daha kısa sürede düşebilmektedir.

Tohumun nemi ve sıcaklık, tohumların yaşlanmasında etkili olan iki önemli çevre faktörüdür. Tohumların sağlığını koruyarak saklanması için bu iki parametrenin uygun bir biçimde denetlenmesi gerekir. Belli bir aralıkta (%5 - 14) tohum nemindeki %1’lik artış, tohumun ömrünü yarıya düşürebilmektedir. Ayrıca saklama sıcaklığındaki 5 derecelik artış da tohumun ömrünü yarıya indirebilmektedir.

TOHUM ÖRNEĞİNİN ALINMASI:

Tohum örneği; tohum partisini temsilen, partinin niteliklerinin tesbiti ve sonuçta sertifika verilebilmesi için tohumun türüne özgü, laboratuvar analiz ve testlerine yetecek birim ağırlıktaki tohumdur. Yeni toplanan ya da stokta bulunan tohumlardan laboratuvar testlerine esas olacak tohum örnekleri; mutlaka bir teknik elemanın gözetiminde, bu konuda yetişmiş eleman tarafından alınmalıdır.

Deneme tohumlarının kontrolünün sıhhati, örneğin doğru ve itina ile alınmasına bağlıdır. Örnek alındığı tohum partisinin bütünü temsil etmiyorsa bu örnekle yapılacak kalite kontrol sonuçları, örneğin alındığı tohum partisinin bütünü için geçerli olmayacaktır. Örnek alınmadan önce örnek alınacak partinin yeknesaklığının kontrolu gereklidir. Ancak, yeknesak olan bir partiden örnek alınabilir.

Tohum laboratuvarına gönderilmek üzere hazırlanan tohum örneklerine herhangi bir temizlik işlemi yapılmamalı, örnekler depodaki mevcut durumları ile yani var olan artıklar veya dal parçaları, karpeller ayıklanmadan gönderilmelidir. Kimlik belgesi düzenlenirken tohumun üretildiği kaynağın (Tohum toplama alanı - sarı, Tohum meşceresi - yeşil, Tohum bahçesi – pembe veya mavi) ulusal kayıt numarası mutlaka yazılmalıdır. Gönderilen tohum örneğinin önceki yıllara ait kalite kontrol sonucu var ise kimlik belgesinde belirtilmelidir. Ayrıca kalite kontrol sonuçlarının sağlıklı olarak elde edilebilmesi için tohum örnekleri naylon torba içerisinde en hızlı şekilde Orman Ağaçları ve Tohumları Islah Araştırma Müdürlüğüne gönderilmelidir.

Sadi ŞIKLAR
Orman Ağaçları ve Tohumları Islah Araştırma Müdürü

BİTKİ GENETİK KAYNAKLARININ TOPLANMASI

Dr. Ayfer TAN Dr. Tuncer TAŞKIN Uzm. Abdullah İNAL

Bitki genetik kaynakları, çevresel ve diğer baskılarla genetik erozyona uğramaktadır. Bitki genetik kaynaklarındaki çeşitliliğin saptanması, toplanması ve korunması, bitkisel çeşitliliğin sürdürülebilirliği bakımından son derece önemlidir. Genetik çeşitlilik türlerin yerel çeşitlerinin, yabani akrabalarının ve geçit formlarının birlikte bulunduğu yerlerde yoğunlaşmıştır. Türler kendi içlerinde milyonlarca genotip içerir. Toplanan örnekler toplam varyasyonun çok küçük bir modelidir.

Bu nedenle, bitki genetik kaynaklarının korunmasında en geniş varyasyonu temsil edecek örneklerin toplanması önemlidir. Bitki genetik kaynakları materyali tohumla ve vejetatif çoğaltılan türleri içerdiğinden toplama prensipleri farklı olacaktır. Toplamanın amacına göre ekipte genetik bilgi birikimine sahip botanikçi, ıslahçı, agronomist, ekolojist ve taksonomistin bulunması gerekebilir. Ekip en az iki uzman kişiden oluşmalıdır.

Başarılı bir toplama yapmak için iyi bir planlama, yörenin özellikleri ve hedef türler hakkında bilgi toplamak gerekir. Gerekirse hedef yöre ve türler için daha detay bilgi edinebilmek için bir sörvey programı (inceleme gezisi) düzenlenmelidir.

Toplama programında zamanlama önemlidir. Böylece aşağıdaki yararlar sağlanabilir:

-Uygun süre içinde en geniş genetik varyasyon toplanabilir.
-Hedef türlerin olgunluk zamanları yakalanabilir.
-Aynı yörede pek çok duraktan örnek toplanabilir.
-Tarlalarda veya tarla kenarlarında geçit formları gözlenebilir.
-Hedef türlerin yakın akrabaları gözlenebilir.
-Toprak, iklim, yükseklik ve kültürel uygulamalardaki varyasyon yakalanabilir.

Gerekli Ekipman

Toplama programı süresince kullanılması gerekli ekipman; toplanacak materyal, iklim, yöresel koşullar, seyahat biçimi gibi etkenlerle çok yakından ilişkilidir.

Toplama ekipmanı: Bitki türüne göre değişik ölçülerde bez torba, naylon torba, tohum örneklerinin konulacağı sağlam kağıt zarflar, tohum paketlerinin konulacağı kutu veya çantalar, çakı, çapa, çepin, küçük el küreği, şaşula, not defteri, kalem, silgi, kalemtraş, lastik bant, ataç, ip, tel zımba, yapıştırıcı bant, etiket, makas, el çantası, herbaryum presi, kurutma kağıdı, gazete kağıtları.

Bilimsel ekipman: Altimetre, GPS, kompas, pusula, padometre, klinometre, digital fotoğraf makinesi, fon için beyaz bez, higrometre, lup, maximum-minimum termometre, harita, pH indikatör kağıtları, flora kitapları ve monograflar.

Ulaşım ekipmanı: Arazi aracı, arazi koşullarına uygun giyim (tercihen çok cepli tişört gömlek ve pantolonlar, yağmurluk, şapka, güneş gözlüğü, bot vb.).

Tohumlu Bitkilerin Toplanması

Tohumlu bitkilerin toplanmasında genel ilkeler uygulanmakta yabani ve kültür formlarına has hususlar dikkate alınmalıdır.

Yabani türler ve geçit formları: Yabani türler doğal habitatlardan, yabani karakterli geçit formları ise tarla içleri ve kenarları gibi ikincil habitatlardan toplanırlar. Yabani ve geçit türlerinde türler içi ve türler arası doğal melezleme olabileceği göz önüne alınmalıdır. Bu nedenle populasyonlardaki varyasyonu temsil edebilecek olası genotipleri yakalayabilecek yeterli örneğin alınabilmesini sağlamak amacıyla örneklenen bitki sayısı daha fazla olmalıdır. Durakta tek veya birkaç bitki görülmesi halinde bu durum kaydedilmeli, bu bitkilerden tohum alınmamalıdır. Durak sayısı populasyonun büyüklüğü ve vejetasyonun değişmesine bağlı olarak değişir.

Kültür formları: Toplama alanları tarlalar, bahçeler üretici ambarları, yerel köy dükkanları ve pazarlar, aktarlar, tohumcular olabilir. Tek yıllık kültür formlarında, eğer üreticiler farklı tohum kaynağı kullanıyorlarsa hepsinden ayrı örnekler, aynı kaynaklı tohum kullanıyorlarsa örneklerin karışımı ile oluşturulan tek bir örnek alınmalıdır. Ayrıca farklı isimlere sahip yerel çeşitlerin toplanması sırasında bu yerel çeşitlere ait bilgi alarak örnekleme yapmak gerekir.

Yerel çeşit ve primitif çeşitlerin toplanmasında da durak sayısı önemlidir. Tek yıllık bitkilerde üreticiler kendi tohumlarını kullanıyorlarsa her tarla veya her çiftlikte bir durak yapılmalıdır. Gerek yabani gerekse kültür formlarında toplayıcının bitkisini iyi tanımasını gerekir.

Tohumlar meyve içerisinde ise örnekler meyve olarak (olgun ve iri meyveler) alınır, gazete kağıtlarına veya bez torbalara sarılır ve tohumlar daha sonra meyve etinden ayrılır. Meyvelerin tohumunu çıkarmada en uygun yol, meyvenin parçalanarak bir süzgeç içinde yıkanması ve süzülerek tohumların kurutma kağıdı ya da gazete kağıdı üzerine serilerek gölgede kurutulmasıdır.

Alınacak meyve sayısı da meyvelerin içerdiği tohum sayısına göre değişir. Gen bankasında uzun süreli muhafaza prensipleri doğrultusunda örnekteki tohum sayısı yabancı döllenen bitkilerde 10000-12000, kendine döllenen bitkilerde ise 8000 olmalıdır. Bu nedenle üretim ve yenileme gerekiyor ise hemen programa alınmalıdır.

Vejetatif Üretilen Bitkilerin Toplanması

Vejetatif üretime kolaylıkla tepki vermeyen türlerde tohum toplanmalıdır. Ancak vejetatif üretilen materyalde de tohum toplanabilir. Bu durumda tohumla üretilen bitki türlerine ait toplama prensipleri uygulanmalıdır. Tohum meyve türlerinden toplanıyorsa ve çevrede bu tür ile gen alışverişi yapabilecek türler varsa bunlarla ilgili bilgiler dikkate alınmalıdır. Bazı durumlarda sörveyler sırasında da meyve tipleri hakkında ön bilgi edinebilmek amacıyla meyve toplanarak bunların tohumları da değerlendirilebilir.

Genelde muhafaza amaçlı tohum toplanması, orman ağaçları, ağaççıkları ve çalı formlu bitkiler ile tohum veren soğanlı, rizomlu ve yumrulu bitkiler ile sınırlıdır. Vejetatif materyalin korunabilmesi için, bitki türüne de bağlı olarak, birçok değişik çoğaltım metodu vardır. Bu nedenle çoğaltım tekniğine ve toplanacak bitki türüne bağlı olarak farklı vejetatif materyal (çelik, aşı gözü, aşı kalemi, soğan, yumru, rizom, sürgünler, köklerdeki piçler gibi) toplanır.

Toplanan vejetatif materyal uygun bir koruyucu malzemeye sarılarak buz kutusu içerisinde nemli ve soğuk ortamda korunabilir veya zaman kaybetmeden çoğaltılacak şekilde korumanın yapılacağı kuruluşa yollanır.

Vejetatif üretilen türlerin kültür formlarında (yerel meyve tipleri, eski ev bahçelerinde halen ekilmekte olan süs bitkileri vb.) ve yabani türlerinde (meyve, süs bitkisi, tıbbi ve kokulu bitki türleri vb.) genel toplama ilkeleri dikkate alınmalıdır.

Endemik ve tehdit altında olan türlerde toplama sırasında yerinde kayıplara sebebiyet vermeyecek önlemler alınmalıdır. Yerel tiplerin toplanması sırasında, toplama yöresindeki bir köyde yerel tipin tohumdan yetiştirildiği saptanmış ise o tip için tüm köy tek bir durak kabul edilerek rastgele örnekleme yapılmalıdır. Eğer ağaçların, özel olarak seçilmiş geleneksel tiplerden klonal olarak üretildiği belirlenmişse köydeki her bir farklı tipin toplanması ve her birinin ayrı bir örnek olarak korunması gerekir.

Toplama Sırasında Tutulacak Kayıtlar
Toplama sırasında gerek tohumlu bitkiler ve gerekse vejetatif üretilen bitkilerde toplanan türler, toplama ve pasaport bilgileri ile toplama yöresi ile ilgili bilgilerin standart olması iyi bir veri tabanı yönetimi için gereklidir. Bu nedenle veriler standart toplama formlarına dikkatli bir şekilde kaydedilmelidir.

Kayıtlarda özetle aşağıdaki bilgiler yer almalıdır:

-Toplama numarası (toplama ekibi, toplama tarihi, durak numarası, duraktaki örnek numarası),
-Habitat ve kaynağı,
-Bitkinin botanik adı (cins, tür, alt tür gibi) ve yöresel adı,
-Yöre (il, ilçe, köy, yön, vb.),
-Koordinatlar (enlem, boylam ve yükseklik),
-Materyal tipi (tohum, vejetatif) ve durumu (yabani, geçit veya kültür formu),
-Populasyonun yöredeki büyüklüğü,
-Topografya bilgileri (toprak, arazinin durumu vb.),
-Birlikte bulunduğu diğer türler,
-Tanımlayıcı notlar (Bitki ve yöreye ait ek notlar).

Muhafaza Öncesi İşlemler

Toplanan materyal ivedilikle muhafazaya alınacak şekilde muhafaza öncesi işleme tabi tutulmalıdır. Bunların başında kayıt işlemi gelmektedir.

Materyal tohum örneği ise ivedilikle temizlenmelidir. Miktarı kontrol edilmeli ve üretilmesi gerekiyorsa üretim programına dahil edilmeli ve bu örnekler toplama numarası ile geçici kayda alınmalıdır.

Üretimi gerekmeyen örnekler Gen Bankasında muhafazaya alınmak üzere esas kayda alınmalı (ülke kodu ve ardışık numara, TR 35444 gibi) ve tüm toplama bilgileri veri tabanına yüklenmek üzere elektronik ortamda ve standart formlarda Dokümantasyon Birimine iletilmelidir.

Vejetatif materyal ise çoğaltılıp, bitkinin gelişimini tamamlayarak muhafaza parsellerine geçirilecek duruma gelene dek (fidan, olgun ve adapte olmuş sağlıklı bitki) toplama numarası ile geçici kayda alınır.

Muhafaza parsellerine aktarılan ve oraya adapte olan sağlıklı örnekler ise esas kayda alınmalıdır. Muhafaza parsellerindeki örnekler ile ilgili Vejetatif Materyal İzleme Raporu hazırlanarak muhafaza bilgileri güncelleştirilmelidir.

Kaynak

Çalışma yapan arkadaşlar ?
 

Merhaba Arkadaşlar ;

Yukarıdaki çok değerli bilgileri nakleden arkadaşlara teşekkür ederim.Kaynakçalardan ve linklerden detaylı bilgileri edinebilecek olmamız bizlere yol gösterecek.
Yukarıda yazılan bilgileri uygulayan , çalışma yapan arkadaşlar var mı ?
Ne tür tohumları topladılar ve nasıl sakladılar ?
Üretim yaptılar mı ?
Paylaşımlarınızla ufkumuz dahada açılacak, şimdiden teşekkürler !...
Sevgi ve Saygılarımla

evet arkadaşlar formun tamamınaı okuduktan sonra bir çok bilgi sahibi oldum.Fakat hala ben evde tohumu sağlıklı olarak nasıl saklıyacağımı bilmiyorum
yani serin,karanlık,rutubetsiz,kapalı bir ortam olacak diye toplayayım konuyu
birde tohum toplama olayında posette mi? yoksa kağıttan yapılmış keselerde mi? saklanmalı tohum kutusu yapmak şart diye düşünüyorum saklanacak cinsleri ayırabilmek için
selamlar

buzdolabında saklanır mı
 

merhaba değerli ağaç dostları her çeşit tohum ağaç sebze meyve çiçek tohumları acaba buzdolabında saklansa sıkıntı olurmu özelliklerinden bir şey kaybeder mi?

Buzdolabı mı? Bozulma olasılığı yüksek diye düşünüyorum. İki sene öncesine kadar tohumları (kabak, çiçek v.s.) kağıda sarıp (peçeteye bile sardığım olmuştur) nemsiz ve karanlık ortamda sakladım ve toprağa attığımda yeşerdiler. Acemi şansı da olabilir, tohumların cinsinden de. Gezerken gördüğüm tohumları toplayıp başka yerlere götürüp serpme veya saksıya ekme huyum vardı :)

Tohumların buzlukta bekletildiğini okumuştum sitede bir yerde..

En ideal tohum saklama yöntemi, kuruttuk'tan sonra bez ya'da peçete'ye sarıp (gazete'ye değil) , küçük cam kavanozlara koyup, gölge bir yerde saklanmaktır. Poşet içine kesinlikle koymamak gerekiyor, çünkü bez ve peçete'de olsalar bile nemlenip, küflenip bozuluyor. Buzdolabı, derin dondurucu pek mantıklı değil (nem olayı nedeniyle).

Ben tohumlarımı pecetelere sarıp karton ayakkabı kutusunun içine koyup evin salonunda muhafaza ediyorum. Geçen gün içini açtığımda minik böceklerin gezindiğini, bazı pecetelerin arasında kozalaklarını biraktıklarını farkettim. Nerede yanlış yaptım acaba? Tohumların hepsi kuruydu.

çilek, marul, tere, brokoli, salatalık, karnıbahar tohumları nasıl elde edilir. bu yıl ekeceğim bunları, ama nasıl tohum alacağımı bilmiyorum. salatalık anlatılmış ama o küçücük seyleri nasıl zarar vermeden ayıracam etinden anlamadım. morul ve tere de roka gibi oluyordur tahminim. çiçeklenmesini bekleyerek. ama çilek brokoli ve karnıbahar tohumu nasıl alınır bilen biri anlatabilir mi acaba ?

arkadaşım çileğin meyvası iyice olgunlaştıktan sonra üzerinde siyah ve incir çekirdeğine benzer tohumlar yapar,çelik meyvası ezilip o tohumlar toplanır,marul,tere,karnıbahar ise çiçekleri iyice kuruyup büzüşür ve tohumlar dökülecek duruma geldiklerinde toplanır.Salata ise çok iyi olgunlaşır,salata tıpkı kavun gibi içi sulanır salata bitkisi kuruduktan sonra toplanır.

Merhaba, pazardan aldığım domates biber gibi filizleri ektim bahçeme sanırım hybrid fidanlar ve marketten aldığım roka maydanoz ve tere tohumlarını biriktirebilirmiyim. Hybrid bitkilerin tek ekimlik olduklarını duymuştum, boşu boşuna uğraşmış olmayayım ?

Buzdolabında muhafaza ettiğim salkım cherry domateslerin tohumlarını kullanmak üzere kuruttum.Domatesler buzdolabında beklerken tohumları işlevini yitirmiş olabilir mi? Sorun teşkil etmiyorsa bütün cherry domateslerin tohumlarını alacağım.Saygılar,selamlar..

not: 1 gündür +5 derecede bekliyor domatesler.

TOHUMLARIN KAPSÜLLENMELERi

Tohumlar dünya piyasalarinda kapsüllenmis yani bir cidar kaplamasiyla, kaplanmis ve boyanmis halde piyasaya sürülmektedirler.

Kapsül nedir ? Neden üretilir, Ne ise yarar ?

Kapsül nedir ?
Tohumlari dis ve ic etkenlerden koruyarak, dayanikliligini saglayan distaki tabakaya yani cidara Kapsül denir.

Kapsülün neden üretildigine gecmeden, ne ise yaradigini incelersek, neden üretilmesi gerektigini anlamakta gecikmeyiz.

Ne ise yarar ?

Tohumlara giydirilen cidar, kapsül; tohumu koruma, identifiziye(kimliklestirme) etme, endüstriyellestirme, ticari baskalastirma görevlerini görür.

1. Koruma Tabakasi = Kapsül

Tohumlarin üretimden kullanima kadar olan sürec, dayaniklilik sürecidir. Bu sürec icerisinde tohumlari dis ve ic etkenlerden korumak, dayanikli kilabilmek icin bir kapsülle kaplanirlar.
Oksijenle, Nemle ve isikla iletisimde bulunan her Tohumun, ne kadar kuru, ne kadar az nemli olursa olsun, fermentasyonunun durmadigi malumunuzdur. Bu demektir ki, tohumun dayanabilmesi icin, havayla, nemle, isikla irtibati kesilmelidir.
Kapsül icerisinde tohumlardan buhar cikacagi, bu cikan buhara kondens suyu denildigi, bu suyun asitli oldugu Türkce Literatürlerde maalesef dikkate alinmiyor. Ürünün olusturdugu bu asitli buharin kapsülden disari atilabilmesi gerektir. Bu nedenledir ki kapsüllerin icerden disari gecirgen, disardan iceriye gecirgen olmamasi sarttir.


2. Kimliklestirme icin Renklendirme

Her tohum üretim sirketi, tohumu asil isminden cikartarak kendi ürünü yapar. Rekabeti önlemek icin. Bunun icinde o ürüne bir isim verir. Verilen isimler familya, alt familya, vs..isimleri olup, bunlara esdeger renklerle bu isimler belirginlestirilir.
ör: Truncgiller = Orange
Eger bu ana renk üzerinde bogum halinde renkler varsa, bu renklerle ürün kodunu belirler.
Elekroniktede bu isim, deger, vs..renklendirmesi direncler üzerinde vardir.

Kisacasi renkler tohumlarin üeticiye özel identifikasyonu icin kullanilirlar. Tohumu üreten firmalarda bu renkler farklidir, belirli bir standartizasyon yoktur.

3. endüstriyellestirme (Seyreklestirme, Homojenlestirme)

Tohumlar ufak olduklarindan tarim makinalariyla tohumlamada;

a) miktar hatasi olusmaktadir. Bu hatalari önlemek icin tohumlar kapsüllenerek makinada hatasiz islenebilecek büyüklüge ve sekle getirilirler.

b) Birim icerisindeki miktar kapsüllenme sayesinde kesinlestirilir.

4. Gizlilestirme

Kapsülleme sayesinde ürün orijinalitesinden uzaklastirilarak, tanimlanmasi engellenir, gizlenir. Böylelikle üreticiye bagimlilik saglanir.


TOHUMLARIN KAPSÜLLEME TEKNiKLERi

Eger ticari cikarlar bir kenara itilirse, kapsüllemek sadece tohumu korumak icin ise, uygulanacak teknikler:

1. Ürün Hazirlanmasi Teknikleri

a) Tohumlar kurutularak, nem dereceleri belirli bir degere getirilir.
b) Tohum icerisindeki bakteriler mikrodalga ile öldürülür.



2. Dezenfektasyon Teknigi

Herhangibir organik ürünü dezenfekte etmeden kapsüllemek, maksada hizmet etmez. Bunun icin kullanilan tek endüsriyel dezenfektan Hidrojenperoksittir. H2O8.

3.Kapsülleme Teknigi
Delikleri icten disariya acik ama distan iceriye dogru delikleri kapali kaplama maddesi.
Kapsüllerin Ultra viyolet isinlari gecirmeyen malzemeden olmasi sarttir.

PRATiKTE TOHUMLARIN KAPSÜLLENMELERi

Yukardaki teknolojiler tohumun cok uzun süre korunmasi icin gerekli high(yüksek) teknolojilerdirler.

Bu teknolojilerden ne kadar fazla ödün verilir, dayaniklilik sürecide o kadar azalir.

Öneriler:
1.
Mevcut Cerez kurutma makinalari ile tohumlarin nemleri, cerez nemi oranina kadar düsürülebilir ve 50 lik, 100 lük 1000 lik miktarlarda cerez paketleme makinalarinda ayni paketleme malzemesiyle paketlenebilir.
Dayaniklilik süresi 1 yildir. Kimyasal desteksizdir.


2. Yukardaki teknik kullanilmadan önce tohumlar icerisine tokumu toprakta koruyup, canlandirabilecek kimyasallarla yigrulmus bir un bulamaci ile nohut büyüklügüne gelinceye kadar kapsüllenir ve yukardaki sistemle kurutularak paketlenir.
Dayaniklilik süresi 1 yildir. Kimyasal desteklidir.

3. Tohumlari Ultradalga ile dezenfekte ettikten sonra yukardaki teknolojiler kullanilabilir.
Dayaniklilik süresi 1 yildan fazlalasir. (ürüne bagimlidir bu sürec)

4. Ücübcü Teknolojiye ilaveten paketleme öncesi paket torbasi Hidrojen peroksitle dezenfekte edilirse ve mikropsuz bir ortamda (yakilarak mikrobu öldürülmüs hava)paketleme islemi yapilip bitirilirse
Dayaniklilik süresi 2 yildan fazladir.

5. Badem sekeri Teknolojisi, Atalarimiz coktan icad etmisler bademim korunmasini..

6. Corum Leblebisi (disi Beyaz) Teknolojisi,

Alinti degil, Kaynak kullanilmadi.


Ne yazik ki tüm teknolojiler ve ilim dahil hersey bizden alinmis, karsiliginda hafizalarimiz silinmis ve muassir medeniyete muhtac hale getirilmisiz...

Eskiden adi buzdolabi olarak konulan dolabin adinin yanlis konuldugu, serinletici oldugu ortaya konuldu.

Serinleme esnasinda dolaba konulan besin maddelerindeki hücreler kücülür ve icerisindeki su, kücülmenin basinciyla disariya atilir.
Disariya ailan bu su ise buhar formunda olup, dolap icerisinde rutubet miktari diger besin ürünlerinden kurutuldugu icin az olan tohumlar tarafindan emilir(absorbe edilir).

Bu demektir ki, dolaba giren kuru tohum rutubetli tohuma dönüsür.

Serinleticideki bu tohumlardaki bakteriler serin ortamda hizli üreyemezler ama
1. tohumlardaki rutubet miktari fazlalasirsa, bakteriler hizli büyüyeceklerinden kisa zamanda tohumu yer bitirirler.
2. rutubetlenmis tohumlar serinleticiden cikarildikan sonra cok süraatli birsekilde bakteriler ürerler ve kisa zamanda tohumu yer bitirirler.

Eger serinleticide tohumlar kapali bir torbada konulmasi dogr bulnsada , buda yanlistir.
Kapali torba icerisindeki tohumlar serinlemenin etkisi ile rutubetlerini disariya kusarlar. Bu rutubet asitlidir (kondens asidi) Bu asitli nemde bu toh
umlari cürütür torbanin icerisinde.

NETiCE: Vakumlu paket icerisinde degilse, tohumlarinizi serinleticide saklayamazsiniz.

saygıdeğer üstadlarım,
burada o kadar bilgi var ki, ne yazık ki bi o kadar da eksiklik var.
ben özellikle meyve ve sebze tohumlarıyla ilgileniyorum. domates, biber patlıcan gibi bir kısım temel sebzelerden tohum alma sistemi anlatılmış. anlatanlara çok teşekkürler. emeğine sağlık.
yalnız daha çok sebze türümüz var. susam, pamuk, havuç, kırmızı pancar, kereviz, enginar, pırasa vs. şu anda adı bile aklıma gelmeyen özellikle sebze türlerinden tohum alma metodunu da açıklarsanız, tarımsal tohumculuğa büyük destek olacağına inanıyorum.
saygılarımla

merhaba,

ben de bir soru sormak istiyorum.

çok aradım ama bulamadım.madımak diye bir bitki var bilirsiniz.bunun tohumunu nasıl bulabilirim yardımcı olurmusunuz

sayın eski tohum,
aşağıya bir link koydum, umarım size yararı olur. ben okudum aktarlarda bulunabilirmişşş? bilmiyorum.
saygılar

http://www.agaclar.net/forum/yabani-ot-yemekleri/6452.htm

Susamdan tohum alma
 

SUSAMDAN TOHUM ALMA

susam fideleri yaklaşık 1 metre boyda oluşurlar ve gövde üzerinde küçük kapsül oluşturur. işte susam/tohumlar bu kapsüllerin içindedir.
susamlar, toprakla kurumaya yakın köke yakın şekilde kesilir ve kümelenirler 10-20 tanesi bir araya gelecek şekilde demetlenir. birbirlerine yaslandırılarak ve kapsüller yukarıya gelecek şekilde gölgede kurumaya bırakılır. tam kuruyunca temiz ve çarşaf üzerinde ters çevrilir. işte burada susamlar dökülürler. tabi kapsüllerde kalanlar da vardır. bunun için de demetler tokmakla dövülür ve dökülen tüm materyal rüzgarlandırılır. kalanlar susam taneleri/tohumlarıdır.

Tütünden tohum alma
 

TÜTÜNDEN TOHUM ALMA

her ne kadar tütün üretimi azalmış olsa da, bizim gibi amatörler tarafından ekilmese de, yine de tütünden tohum almayı bilmenin ve öğrenmenin bir zararı yoktur sanırım.

tütünler, mayıs sonu ve haziran aylarında çiçeklenir. offffffff, öyle güzel bir kokudur ki sormayın gitsin. çiçekler tomurcuklara dönüşürler ve tütünün başlarında yarı kuru şekline gelince çiçekler üste yakın olarak kesilirler. gölge bir yerde tamamen kururlar. sonra bir tokmakla dövülürler ve rüzgarla havalandırılırlar. buyrun tütün tohumlarına...

Tohumları şahsen derin dondurucuda muafaza ediyorum. Tamamen kuru olması şartıyla.

Çok güzel paylaşım teşekkürler

böyle güzel bir bilgilendirme için sayın meyvelitepeye çok teşekkürler

5 diş sarımsak ezilir ve bir su bardağına konulur. Bardağın ağzı kapatılarak hava alması engellenir. Oluşan enzim, kurutulmuş tohumların yıkanmasında kullanılır. Takiben ıslak tohumlar gölgede kurumaya alınır.

Odun külünün, güçlü koruyuculuğu ve tohum beslemesi olduğu bilinmektedir. Aynı zamanda tohumların uzun sürede nemlenmesini engeller. Bunun için, özellikle baklagil ve fasülyegil tohumları kurutulmuş odun külüyle karıştırılır. (bu işlem özellikle börülcede çok faydalıdır).