Ağaç Etimolojisi

Halit Togay · 09-12-2006, 21:08

Etimolojinin kelimelerin köken bilimi olduğu malumunuzdur sanırım.
Burada ağaç isimlerinin hem Türkçe'lerinin , hem taksonomideki Latince karşılıklarının nereden geldiklerine dair bilgilerimizi paylaşabiliriz .

İlk açıklamayı ben yapayım.

Ağaç : Eski Türkçe'de Ağ ag yükselme yükseliş belirten kökten, aç,ç ekiyle yerden yükselen ,yukarı doğru çıkan demek. Aç ,ç ekleri kol-aç/kulaç , tık-aç , kır-aç benzeri kelimelerde kullanılıyor.

Hemen hemen tüm türki lisanlarda benzer kelimelerle ifade ediliyor. agac , ağas , ağaş , cığaç , yağaç , yıgaç gibi.
Latince'si arbor ,
Grekçe'si dendron.
Arapça şecer,
Farsça diraht .
Özbekçe'de Farsça'sını kullanıyorlar.
Gelelim en ilginç noktaya ;
Sanskritçe ağaç gacca veya agacca olarak söyleniyor.

Halit Togay · 09-12-2006, 21:12

Çınar : Arapça cınar dan Farsça'ya çenar olarak geçmiş ve hemen hemen tüm türki lisanlara aynen alınmış.

Halit Togay · 09-12-2006, 21:37

albizzia julibrissin: albizzia sı bu ağacı 1749 senesinde İstanbul'da görerek Floransaya götüren Filippedel Albizzi'den julibrissin de gülibrişim den geliyor.

Bu ağaca memleketimizde gülibrişim denmesi çiçeklerinindeki ibrişim (ipek) benzeri organellerden kaynak alsa gerektir.

sukranayalp · 10-12-2006, 10:32

sevgili Halit benim çok sevdiğim bir konuya değindin.
Bundan 60 yıl öncesinin hanımlarının yaptığı ibrişim oyası vardı. İbrişim oyasında parlak renkli ipek iplikler kullanılır ve bunlar pırıl pırıl parlardı. Gülibrişim bitkisinin çiçekleri de - dikkat edilirse her bir ponponu oluşturan saçağı ibrişimler gibi öyle parlaktır ki, halkımız buna dayanarak bu kadar güzel bir isim vermiş ve bizim sevgili botanikçimiz Albizzi de bu ismi muhafaza ederek literatüre kazandırmıştır.

Erguvan Muhibbi · 11-12-2006, 22:48

Halitciğim çok güzel bir konu açmışsın. Teşekkürler.

Halit Togay · 23-12-2006, 07:34

Orman: Or: yer , oturulan yer , durulan yer yurt konak . man:eki ile. Man eki kirman değirmen gibi kelimelerde bulunuyor. Acaba eski türkler bozkırlarla birlikte ormanı da mı yurt bellemişlerdi?
Türkmen Türkçesi ile tokay . Kırgız:tokoy Azerice :meşe , orman
Diğer tüm türki dillerde orman-urman Farsça: bişe
Yani orman tıpkı ağaç gibi Türkçe'nin en eski kaynaklarından beri değişmeden gelmiş az sayıdaki kelimelerinden biri.

Halit Togay · 23-12-2006, 07:35

Bük:..

Halit Togay · 23-12-2006, 07:42

Koru: Eski Türkçe korığ , korgı : yasak bölge , kağanın sarayı korunan yer . Yani koru denilince zaten şahsa veya kuruma ait girilmesi yasak veya izne tabi ormanlık anlaşılıyor.

Yoksa sadece ufak orman parçası , ağaçlık değil.

Ufak ağaçlık yerine bence bük kelimesi kullanılmalı.

Halit Togay · 23-12-2006, 07:48

Pelit:Meşe .
Todor'un yazdığı gibi meşe Farsça bişeden geliyor ve orman demek . Diğer türki lisanlarda meşe için emen kullanılıyor. Pelitin kökeni nerede bulamadım.

Todor · 23-12-2006, 07:55

Pelit: Arapça ballüt aramice balüta dan geliyor. Palamut da aynı kelimelerden geliyor.

Todor · 23-12-2006, 12:00

Armut: emrūd/ermūd kelimelerinden 11inci yy.da farsçadan geçmiştir.

Todor · 23-12-2006, 12:02

Elma: Eski türkçe almıla kelimesinden gelir.

Halit Togay · 23-12-2006, 13:24

Prunus armeniaca Ermeni eriği, yani kayısı

Todor · 23-12-2006, 14:44

Ceviz Arapça cewz, aramice gauza, eski farsça gawz, ibranice egöz, ermenice nguz.
Ermeinilerde eskiden ağaç tapınma kültü sebebi ile ceviz ağaçlarının kutsal sayıldığı ve anadoluda ceviz ağacının yayılmasında bu tapınmanın etkisi olduğuda dip not olsun.

Todor · 23-12-2006, 14:59

Manolya: latince magnolia, Fransız botanikçi Pierre Magnol'dan almıştır adını.

Halit Togay · 23-12-2006, 20:05

Robinia psudoacacia 1601 de bu ağacı Fransa'ya getiren Jean Robin'in adına izafeten robinia , pseudo:yalancı ve akasya da malumunuz işte.

Halit Togay · 23-12-2006, 20:06

Todor'la düet mi yapacağız hep?
Başka arkadaşlar bu mevzuya alaka duymuyor mu?

Todor · 23-12-2006, 20:07

Akasya: antik yunanca akakía kelimesi fransızcaya acacia olarak geçmiş. Fransızcadan da dilimize geçmiş.

Todor · 23-12-2006, 20:08

gördün mü rastlantıyı

Todor · 23-12-2006, 20:10

Kestane: Yunanca kastano kelimesinden gelir.

Todor · 23-12-2006, 20:14

Sakız: eski türkçe sağız. Yapışkan, bulaşan şey anlamında

Todor · 23-12-2006, 20:21

Portakal: Galler göç ettikleri zaman yeni bir şehir kurarlar. Galce Gal limanı anlamına gelen portogal derler şehre. (Bugün Portekiz olarak adlandırıyoruz aynı yeri. Bir başka kolda gallipoli'yi (gelibolu) kurarlar. Gallipoli, gal şehri demektir. Galatlar'da bu kolun devamıdır.Galata'yı kurmuşlardır.) 16ıncı yy.da portekizli denizcilerin uzakdoğudan getirdiği bu meyveye italyanlar portogallo demişler. Dilimize italyancadan geçmiş. Nerden nereye

Todor · 23-12-2006, 20:29

Mandalina: dilimize fransızca mandarine kelimesinden geçmiştir. Uzak doğu kökenli bir meyvedir ve adını çinde bir çeşit derebeyi olan mandarin den alır. Mandarin kelimesi ise sanskritçe danışman manasındaki mantri kelimesinden gelir. Mantalite kelimesindeki man kelimeside düşünce anlamında aynı kökten gelir.

Todor · 23-12-2006, 20:32

Limon: dilimize arapçası leymün, farsçası limün kelimelerinden geçtiği sanılmaktadır.

Todor · 23-12-2006, 20:42

İğde: eski türkçede küçük yemişlere yiğde dendiği biliniyor. Yiğ kelimesi günümüzde bazı yörükler boyları tarafından ye emir kipi olarak kullanılır.

Todor · 23-12-2006, 20:45

Erguvan: Farsça argawan kelimesinden geçmiştir.

Todor · 23-12-2006, 20:48

Fıstık: arapça fustuq kelimesinden geçmiştir.

Todor · 23-12-2006, 20:51

Porsuk: Eski türkçe kötü kokulu anlamında bor smuk kelimelerinden gelir.

yasemin · 23-12-2006, 20:51

Alıntı:

Orijinal Mesaj Sahibi Halit Togay

Todor'la düet mi yapacağız hep?
Başka arkadaşlar bu mevzuya alaka duymuyor mu?

sizin düetinize okuyarak katılıyorum....yeni şeyler öğreniyorum

Todor · 23-12-2006, 20:58

Kayısı: Farsça qaysi kelimesinden gelir.

09-12-2006, 21:08	#1
Halit Togay Ağaç Dostu Giriş Tarihi: 30-09-2005 Şehir: Ataköy-İstanbul Mesajlar: 725 Galeri: 130	Ağaç Etimolojisi Etimolojinin kelimelerin köken bilimi olduğu malumunuzdur sanırım. Burada ağaç isimlerinin hem Türkçe'lerinin , hem taksonomideki Latince karşılıklarının nereden geldiklerine dair bilgilerimizi paylaşabiliriz . İlk açıklamayı ben yapayım. Ağaç : Eski Türkçe'de Ağ ag yükselme yükseliş belirten kökten, aç,ç ekiyle yerden yükselen ,yukarı doğru çıkan demek. Aç ,ç ekleri kol-aç/kulaç , tık-aç , kır-aç benzeri kelimelerde kullanılıyor. Hemen hemen tüm türki lisanlarda benzer kelimelerle ifade ediliyor. agac , ağas , ağaş , cığaç , yağaç , yıgaç gibi. Latince'si arbor , Grekçe'si dendron. Arapça şecer, Farsça diraht . Özbekçe'de Farsça'sını kullanıyorlar. Gelelim en ilginç noktaya ; Sanskritçe ağaç gacca veya agacca olarak söyleniyor. Paylaş Sitesinde Paylaş Digg Del.icio.us Technorati Twitter Düzenleyen Halit Togay : 09-12-2006 saat 21:10 Neden: imla hatası ,musahhih noksanı

09-12-2006, 21:12	#2
Halit Togay Ağaç Dostu Giriş Tarihi: 30-09-2005 Şehir: Ataköy-İstanbul Mesajlar: 725 Galeri: 130	Çınar : Arapça cınar dan Farsça'ya çenar olarak geçmiş ve hemen hemen tüm türki lisanlara aynen alınmış. Paylaş Sitesinde Paylaş Digg Del.icio.us Technorati Twitter

09-12-2006, 21:37	#3
Halit Togay Ağaç Dostu Giriş Tarihi: 30-09-2005 Şehir: Ataköy-İstanbul Mesajlar: 725 Galeri: 130	albizzia julibrissin: albizzia sı bu ağacı 1749 senesinde İstanbul'da görerek Floransaya götüren Filippedel Albizzi'den julibrissin de gülibrişim den geliyor. Bu ağaca memleketimizde gülibrişim denmesi çiçeklerinindeki ibrişim (ipek) benzeri organellerden kaynak alsa gerektir. Paylaş Sitesinde Paylaş Digg Del.icio.us Technorati Twitter

10-12-2006, 10:32	#4
sukranayalp Ağaç Dostu Giriş Tarihi: 08-12-2006 Şehir: istanbul Mesajlar: 1,239	sevgili Halit benim çok sevdiğim bir konuya değindin. Bundan 60 yıl öncesinin hanımlarının yaptığı ibrişim oyası vardı. İbrişim oyasında parlak renkli ipek iplikler kullanılır ve bunlar pırıl pırıl parlardı. Gülibrişim bitkisinin çiçekleri de - dikkat edilirse her bir ponponu oluşturan saçağı ibrişimler gibi öyle parlaktır ki, halkımız buna dayanarak bu kadar güzel bir isim vermiş ve bizim sevgili botanikçimiz Albizzi de bu ismi muhafaza ederek literatüre kazandırmıştır. Paylaş Sitesinde Paylaş Digg Del.icio.us Technorati Twitter

11-12-2006, 22:48	#5
Erguvan Muhibbi Ağaç Dostu Giriş Tarihi: 10-06-2005 Şehir: İstanbul Mesajlar: 633 Galeri: 175	Halitciğim çok güzel bir konu açmışsın. Teşekkürler. Paylaş Sitesinde Paylaş Digg Del.icio.us Technorati Twitter

23-12-2006, 07:34	#6
Halit Togay Ağaç Dostu Giriş Tarihi: 30-09-2005 Şehir: Ataköy-İstanbul Mesajlar: 725 Galeri: 130	Orman: Or: yer , oturulan yer , durulan yer yurt konak . man:eki ile. Man eki kirman değirmen gibi kelimelerde bulunuyor. Acaba eski türkler bozkırlarla birlikte ormanı da mı yurt bellemişlerdi? Türkmen Türkçesi ile tokay . Kırgız:tokoy Azerice :meşe , orman Diğer tüm türki dillerde orman-urman Farsça: bişe Yani orman tıpkı ağaç gibi Türkçe'nin en eski kaynaklarından beri değişmeden gelmiş az sayıdaki kelimelerinden biri. Paylaş Sitesinde Paylaş Digg Del.icio.us Technorati Twitter

23-12-2006, 07:35	#7
Halit Togay Ağaç Dostu Giriş Tarihi: 30-09-2005 Şehir: Ataköy-İstanbul Mesajlar: 725 Galeri: 130	Bük:.. Paylaş Sitesinde Paylaş Digg Del.icio.us Technorati Twitter

23-12-2006, 07:42	#8
Halit Togay Ağaç Dostu Giriş Tarihi: 30-09-2005 Şehir: Ataköy-İstanbul Mesajlar: 725 Galeri: 130	Koru: Eski Türkçe korığ , korgı : yasak bölge , kağanın sarayı korunan yer . Yani koru denilince zaten şahsa veya kuruma ait girilmesi yasak veya izne tabi ormanlık anlaşılıyor. Yoksa sadece ufak orman parçası , ağaçlık değil. Ufak ağaçlık yerine bence bük kelimesi kullanılmalı. Paylaş Sitesinde Paylaş Digg Del.icio.us Technorati Twitter Asoo beğendi.

23-12-2006, 07:48	#9
Halit Togay Ağaç Dostu Giriş Tarihi: 30-09-2005 Şehir: Ataköy-İstanbul Mesajlar: 725 Galeri: 130	Pelit:Meşe . Todor'un yazdığı gibi meşe Farsça bişeden geliyor ve orman demek . Diğer türki lisanlarda meşe için emen kullanılıyor. Pelitin kökeni nerede bulamadım. Paylaş Sitesinde Paylaş Digg Del.icio.us Technorati Twitter

23-12-2006, 07:55	#10
Todor Ağaç Dostu Giriş Tarihi: 30-07-2006 Şehir: Yalova Mesajlar: 6,884 Galeri: 29	Pelit: Arapça ballüt aramice balüta dan geliyor. Palamut da aynı kelimelerden geliyor. Paylaş Sitesinde Paylaş Digg Del.icio.us Technorati Twitter

23-12-2006, 12:00	#11
Todor Ağaç Dostu Giriş Tarihi: 30-07-2006 Şehir: Yalova Mesajlar: 6,884 Galeri: 29	Armut: emrūd/ermūd kelimelerinden 11inci yy.da farsçadan geçmiştir. Paylaş Sitesinde Paylaş Digg Del.icio.us Technorati Twitter

23-12-2006, 12:02	#12
Todor Ağaç Dostu Giriş Tarihi: 30-07-2006 Şehir: Yalova Mesajlar: 6,884 Galeri: 29	Elma: Eski türkçe almıla kelimesinden gelir. Paylaş Sitesinde Paylaş Digg Del.icio.us Technorati Twitter

23-12-2006, 13:24	#13
Halit Togay Ağaç Dostu Giriş Tarihi: 30-09-2005 Şehir: Ataköy-İstanbul Mesajlar: 725 Galeri: 130	Prunus armeniaca Ermeni eriği, yani kayısı Paylaş Sitesinde Paylaş Digg Del.icio.us Technorati Twitter Düzenleyen Halit Togay : 23-12-2006 saat 13:24 Neden: malumat eksiği

23-12-2006, 14:44	#14
Todor Ağaç Dostu Giriş Tarihi: 30-07-2006 Şehir: Yalova Mesajlar: 6,884 Galeri: 29	Ceviz Arapça cewz, aramice gauza, eski farsça gawz, ibranice egöz, ermenice nguz. Ermeinilerde eskiden ağaç tapınma kültü sebebi ile ceviz ağaçlarının kutsal sayıldığı ve anadoluda ceviz ağacının yayılmasında bu tapınmanın etkisi olduğuda dip not olsun. Paylaş Sitesinde Paylaş Digg Del.icio.us Technorati Twitter

23-12-2006, 14:59	#15
Todor Ağaç Dostu Giriş Tarihi: 30-07-2006 Şehir: Yalova Mesajlar: 6,884 Galeri: 29	Manolya: latince magnolia, Fransız botanikçi Pierre Magnol'dan almıştır adını. Paylaş Sitesinde Paylaş Digg Del.icio.us Technorati Twitter

23-12-2006, 20:05	#16
Halit Togay Ağaç Dostu Giriş Tarihi: 30-09-2005 Şehir: Ataköy-İstanbul Mesajlar: 725 Galeri: 130	Robinia psudoacacia 1601 de bu ağacı Fransa'ya getiren Jean Robin'in adına izafeten robinia , pseudo:yalancı ve akasya da malumunuz işte. Paylaş Sitesinde Paylaş Digg Del.icio.us Technorati Twitter

23-12-2006, 20:06	#17
Halit Togay Ağaç Dostu Giriş Tarihi: 30-09-2005 Şehir: Ataköy-İstanbul Mesajlar: 725 Galeri: 130	Todor'la düet mi yapacağız hep? Başka arkadaşlar bu mevzuya alaka duymuyor mu? Paylaş Sitesinde Paylaş Digg Del.icio.us Technorati Twitter

23-12-2006, 20:07	#18
Todor Ağaç Dostu Giriş Tarihi: 30-07-2006 Şehir: Yalova Mesajlar: 6,884 Galeri: 29	Akasya: antik yunanca akakía kelimesi fransızcaya acacia olarak geçmiş. Fransızcadan da dilimize geçmiş. Paylaş Sitesinde Paylaş Digg Del.icio.us Technorati Twitter

23-12-2006, 20:08	#19
Todor Ağaç Dostu Giriş Tarihi: 30-07-2006 Şehir: Yalova Mesajlar: 6,884 Galeri: 29	gördün mü rastlantıyı Paylaş Sitesinde Paylaş Digg Del.icio.us Technorati Twitter

23-12-2006, 20:10	#20
Todor Ağaç Dostu Giriş Tarihi: 30-07-2006 Şehir: Yalova Mesajlar: 6,884 Galeri: 29	Kestane: Yunanca kastano kelimesinden gelir. Paylaş Sitesinde Paylaş Digg Del.icio.us Technorati Twitter

23-12-2006, 20:14	#21
Todor Ağaç Dostu Giriş Tarihi: 30-07-2006 Şehir: Yalova Mesajlar: 6,884 Galeri: 29	Sakız: eski türkçe sağız. Yapışkan, bulaşan şey anlamında Paylaş Sitesinde Paylaş Digg Del.icio.us Technorati Twitter

23-12-2006, 20:21	#22
Todor Ağaç Dostu Giriş Tarihi: 30-07-2006 Şehir: Yalova Mesajlar: 6,884 Galeri: 29	Portakal: Galler göç ettikleri zaman yeni bir şehir kurarlar. Galce Gal limanı anlamına gelen portogal derler şehre. (Bugün Portekiz olarak adlandırıyoruz aynı yeri. Bir başka kolda gallipoli'yi (gelibolu) kurarlar. Gallipoli, gal şehri demektir. Galatlar'da bu kolun devamıdır.Galata'yı kurmuşlardır.) 16ıncı yy.da portekizli denizcilerin uzakdoğudan getirdiği bu meyveye italyanlar portogallo demişler. Dilimize italyancadan geçmiş. Nerden nereye Paylaş Sitesinde Paylaş Digg Del.icio.us Technorati Twitter

23-12-2006, 20:29	#23
Todor Ağaç Dostu Giriş Tarihi: 30-07-2006 Şehir: Yalova Mesajlar: 6,884 Galeri: 29	Mandalina: dilimize fransızca mandarine kelimesinden geçmiştir. Uzak doğu kökenli bir meyvedir ve adını çinde bir çeşit derebeyi olan mandarin den alır. Mandarin kelimesi ise sanskritçe danışman manasındaki mantri kelimesinden gelir. Mantalite kelimesindeki man kelimeside düşünce anlamında aynı kökten gelir. Paylaş Sitesinde Paylaş Digg Del.icio.us Technorati Twitter

23-12-2006, 20:32	#24
Todor Ağaç Dostu Giriş Tarihi: 30-07-2006 Şehir: Yalova Mesajlar: 6,884 Galeri: 29	Limon: dilimize arapçası leymün, farsçası limün kelimelerinden geçtiği sanılmaktadır. Paylaş Sitesinde Paylaş Digg Del.icio.us Technorati Twitter

23-12-2006, 20:42	#25
Todor Ağaç Dostu Giriş Tarihi: 30-07-2006 Şehir: Yalova Mesajlar: 6,884 Galeri: 29	İğde: eski türkçede küçük yemişlere yiğde dendiği biliniyor. Yiğ kelimesi günümüzde bazı yörükler boyları tarafından ye emir kipi olarak kullanılır. Paylaş Sitesinde Paylaş Digg Del.icio.us Technorati Twitter

23-12-2006, 20:45	#26
Todor Ağaç Dostu Giriş Tarihi: 30-07-2006 Şehir: Yalova Mesajlar: 6,884 Galeri: 29	Erguvan: Farsça argawan kelimesinden geçmiştir. Paylaş Sitesinde Paylaş Digg Del.icio.us Technorati Twitter

23-12-2006, 20:48	#27
Todor Ağaç Dostu Giriş Tarihi: 30-07-2006 Şehir: Yalova Mesajlar: 6,884 Galeri: 29	Fıstık: arapça fustuq kelimesinden geçmiştir. Paylaş Sitesinde Paylaş Digg Del.icio.us Technorati Twitter

23-12-2006, 20:51	#28
Todor Ağaç Dostu Giriş Tarihi: 30-07-2006 Şehir: Yalova Mesajlar: 6,884 Galeri: 29	Porsuk: Eski türkçe kötü kokulu anlamında bor smuk kelimelerinden gelir. Paylaş Sitesinde Paylaş Digg Del.icio.us Technorati Twitter

23-12-2006, 20:58	#30
Todor Ağaç Dostu Giriş Tarihi: 30-07-2006 Şehir: Yalova Mesajlar: 6,884 Galeri: 29	Kayısı: Farsça qaysi kelimesinden gelir. Paylaş Sitesinde Paylaş Digg Del.icio.us Technorati Twitter

Konu Araçları
Printer Çıktısını Göster Sayfayı Eposta ile Yolla
Mod Seç
Linear Mode Switch to Hybrid Mode Switch to Threaded Mode