Yeraltı sulama (terleyen boru) ile çim alanın sulanması
 

Çimlendirme yapacağım bahçemde yeraltı sulama sistemi ile sulama yapmanın etkin olup olmadığını öğrenmek istiyorum.

Yeraltı sulama ile ifade etmek istediğim "subsurface/underground irrigation system" veya "KISSS (Capillary Irrigation Sub-Surface System)" denen sistemlerdir.

Boruların toprak altına döşendiği fıskiyeli sistemler ya da damlama sistemi borularının toprağa gömüldüğü sistemi (subsurface drip irrigation) kastetmiyorum.

İngilizce karşılıkları yazmamın sebebi, bu deyimlerin türkçede tam karşılığının olmaması. Zira türkçe arama yaptığınız zaman yeraltı sulama deyince fıskiyelerin hortumlarının yer altına gömüldüğü sistemlerle karşılaşıyorsunuz.

Türkiyede terbo ismi altında satılıp uygulanıyor. http://www.terleyenboru.com/

Bana çok mantıklı bir sistem gibi geldi ancak yurt dışı sitelerden de incelediğim fotoğraflarda sanki boru hattının üstündeki çim bölgeleri daha açık arada kalan alanlar ise daha koyu gibi geldi.

Bu konuda bilgisi olanlardan yardım rica ediyorum? Yardımlarınız için şimdiden teşekkür ediyorum.

Google'da ararken bu sayfayı buldum. Banada terleme hortum sistemi lazım, bahsettiğiniz firmayı aradım ancak artık bu sistemden satmadıklarını duydum. Zaten üretici değilmişler, ithal ediyorlarmış.

Başka bir yerden bulabilir miyim acaba? Türkiye'de üreten bir yer biliyor musunuz? İhtalde olur ama fiyatı daha pahalı olur diye üretici arıyorum.

Bu arada çim yüzeyler için uygulanabilecek en iyi sistem budur.

Bence de, damlama sulamadan daha iyi bir sulama cesidi. Fakat, yatirim maliyeti damlamaya nazaran 3 kati pahali.Kurstaki Sulama Hocamizin favorileri; pivot sulama ve terleme sulama sistemleri.
Tabii, konu cim alan olunca pivot devre disi kaliyor.

buharlaşmayı engellemeyi büyük avantaj bunun yanında düşük basınçla çalışabildiğinden enerji bakımındanda faydası olur diye düşünüyorum.

Maliyeti pahalı doğru ama ürün ithal edildiği için pahalı yurt dışı satış fiyatları gayet makul, işin içine nakliyat, vergi, kar v.b. girince fiyat şişiyor.

O yüzden Türkiye'de üretici bulmak lazım, muhakkak vardır ama bulmak lazım işte, ben araştırıyorum. Bulabilirsem paylaşırım. Bilen arkadaşlar varsa da paylaşırlarsa sevinirim.

Center pivotta sulanmamış alanlar kalmakta düz hatta giden pivotlarda ise arazi tesviyesi ve meyil önemli. Yatırım maliyeti çok pahalı.

Çimde damla sulama kullanılacaksa toprakaltı borular tercih edilmeli ama onda da sistem projesinin çok iyi bilinmesi ve hiç unutulmaması önemli, yoksa, başımıza sık geliyor, yeni bir bitki dikmek isteyen kişi boruları parçalayabiliyor.

Biz bu sene toprakaltı damlamayı 40 da sebzede de kurduk. Başarı yüksek, bitkilerin performansı fevkalade.

Harika, Mine Hanım fotoğraf paylaşırsanız çok makbule geçer. Bende toprak altı sistem kurmak istiyorum.

Center pivot halkaları şu şekilde oluyor;
Eklenti 201905

Eklenti 201906

Gördüğünüz gibi arada sulamayan parçalar var. Pivotun mucidi Amerika' da olduğu gibi binlerce dönüm araziye sahip çiftçilerseniz aradaki sulanmayan parçalar önemli değil, ekim dikim yapmazsınız. Ama bizim topraklarımız küçük ve parçalı parseller. Şu anda en fazla İç Anadolu' da kulanılıyor. Konya' da 10-12 pivotu olan çiftçiler var. Ancak dediğim gibi tarlalar toplu ve çok büyük. Urfa' da, Karaman' da, düz ve büyük tarlalarda kullanılmakta. Meyilde kullanmaya imkan yok.

Takdir edersiniz ki tarla işlemeyi de nasıl yapacağınızı iyi düşünmeniz gerek.

Caner 78 bakayım imalat sırasında hiç fotoğraf çekmiş miyiz? Traktörün arkasından aparatla boru sererken olacaktı. Bulursam eklerim.

Toprakaltı sistemde, su çıkışı olan noktaların bitki kökleri, taş, toprak ile zaman içinde tıkanması ve performansının düşmesi nasıl engelleniyor?

Bahsetiğiniz sistem belirli aralıklarla damlatıcılara sahip olduğu için tıkanması muhtemel.

Benim bahsettiğim sistem yine toprak altı uygulamalı ancak damlatıcısı yok. Dolayısıyla tıkanması imkansız gibi birşey, borunun her tarafında ince ince gözenekler var, terleme yoluyla sulama yapıyor böylece sulama eşit ve homojen şekilde oluyor. Çok değişik ve güzel bir sistem ancak çok bilinmiyor sanırım. Yurt dışında çok popüler ve yaygın olarak kullanılıyor, sonuçlarıda gayet başarılı. Bende yurt içinde üretici bazında satın alabileceğim yer araştırıyorum.

Amerika ve Avrupa'da yaygın olarak kullanılıyor, hem tarım amacıyla hemde peyzaj uygulamalarında, hatta Avrupa'da Hollanda ve Almanya'da çoğu stadyum bu sistemle kullanılıyor. Baktığınız zaman zeminlerin ne kadar kaliteli olduğunu görmek için uzman olmaya gerek yok zaten.

Bahsettiğim sistemde ser-topla olarak kullanmayabilirsinde, uzun ömürlü olması en büyük avantajı zaten tıkanma sorunuda imkansız gibi birşey, damlatıcı yok çünkü.

Bu arada Türkiye'de üretici buldum birazdan arayıp konuşacağım.

Tekrar selam, aradım konuştum İstanbul'dan bir firma Gransan diye, şuan için Türkiye'de sadece onlar üretim yapıyormuş, o yüzden fiyatı uygun geldi bana numune talep ettim, gönderecekler. Ege ve Akdeniz'den çok sayıda sipariş aldıklarını ve müşterilerin memnun olduklarını söylediler, hatta belediye bile otoyol refüjleri için bu sistemi kullanıyormuş.

Bu sistem ilgimi çekti. Sondaj kuyusundan az miktarda su elde ettim. Bu sistemle yeterli olabilir.

Deneyim sahibi olanlar varsa, damlama ile kıyaslarlarsa memnun olurum.

Çim alanın sulanması
 

Konuyu açtıktan iki sene sonra bu konunun tartışıldığını görüyorum. Bu arada ben 130 m2 kadar, değişik geeometrik şekillerden oluşan çim alanımı her su hattına bağladığım 3 adet mini sprink olmak üzere, toplam 4 hatla (12 sprinkle) suladım. Her springi 5 m arayla yerleştirdim (yani yarıçap 5 m, çap 10 m). Hatları su saatine giren ana borudan değilde şebekedeki ince borulardan aldığım için zaman zaman sorun yaşadım.

Bu sene çim alanını 300 m2 ye çıkartıyorum. Bu sefer hatları su saatinden hemen sonraki kalın borudan aldım ve her hatta 6-11 m atan 3 adet rotor sprink monte ediyorum. Yine 4 hat, 12 rotor sprink. Her hat selenoid (elektrikli ) vanaya, onlar da bir zamanlayıcıya bağlı. Böylece günün hangi saatinde, haftanın hangi günleri, ve ne kadar zaman istersem sulanıyor.

Biraz bu işlere ilgisi olanların kendileri tüm malzemeyi temin edip bir yardımcıyla (işçi) beraber sistemi kurabilirler. Hiç korkulacak bir iş değil.

Aslında en başından toprağı sermeden terleme boru döşemek mantıklı. Maliyetini de iki sene önce araştırdığımda sprink sistemiyle aynı hatta daha ucuza geliyor, son derece de basit bir sistem. Bir ana hat çekiliyor, bu ana hattan 40 cm aralıklarla sulayıcı borular çıkarılıyor, diğer uçlar kör tapa ile kapatılıyor ve araya bir basınç düşürücü (35-40 TL) konarak su hattına bağlanıyor. Otomatiklştirmek isterseniz bir selonoid vana ile bir kontrol ünitesi ya da benzer bir sistem yeterli. Ancak toprak serildiyse toprağı 40 cm aralıklarla kazmayla kazıp döşemek fizible olur mu bilemiyorum. Türkiyede henüz yaygın uygulama yok en azından perakende bazında anladığım kadarıyla. Oysa yurt dışında bu boruları toprak altına gömen özel cihazlar olduğunu biliyorum.

Bir de Mine hanımın değindiği gibi projeyi, **** toprağı kapatmadan önceki fotoğrafı saklamakda yarar var. En iyisi bu sistemi döşemeden önce tüm peyzaj işlerinin planlanması. Ekstra işler boruların yaralanmasına neden oluyor. Bunu kendim döşediğim damla sulama borularında iyi tecrübe ettim.

Ömer Bey'in de bahsettiği gibi döşemesi diğer toprak altı sulama sistemlerinden farksız, her hangi bir zahmeti yok. traktörün arkasına takarak döşenebilir. Toprak altında kullanıldığı gibi üzerinde de kullanılabilir.

Ayrıca fiyatları da 2 sene önceki fiyatı değil sprink sistemden çok daha ucuz artık bir o kadar da verimli.

Benim bahçede yaptığım çim alan 1000 m², ana borudan çekilen 4 hat üzerindeki sprink ler ile sulanmakta. Hatlar bilgisayara bağlı, istediğim saat ve günleri ayarlayarak kaç dakika istersem sulama imkânım var.
Sulama suyunu bahçedeki artezyen den sağlıyoruz, bu su büyük bir depoya geliyor ve sulama zamanı vanalar otomatik olarak açılıyor.

Terleyen hortumu seneler önce Bauhaus'da görmüştüm. 60 m kadar aldım ve bunu da bahçe yolu kenarındaki altunî taflanlan yaptığım çit altına toprak üstünden mini kavisler vererek yerleştirdim. Bir ucu 1/2 parmak sulama hortumuna bağlı diğer ucunda kör tıpa var.
Sulama hortumunu açınca her tarafından terleyerek bitkiyi gayet güzel suluyor. Senelerdir kullanıyorum hiç bir şey de olmadı. Ama dediğim gibi beninki toprağın üzerinde ve gömülü değil.
Çim alanda nasıl kullanılır bilemiyorum? Derinliği ne kadar yapacaksınız? Zaman zaman çimleri havalandırma yapıyoruz, aeratör çekmeden başka, ben üç çatallı (diren) ile de toprağı nereden baksanız 20 cm kadar deliyorum.
Üzeri çim kaplı alanda bu terleyen boruların nereden nasıl geçtiğini, nasıl bileceğiz ki?

Bugün Gransan'ı aradım. Sağolsunlar, ilgilendiler. Numune gönderecekler. Numuneden çıkacak sonucu sizlerle paylaşacağım.

Güler Hanım Terpipe Terleyen boru sulama sistemi ile aynı hat üzerinden havalandırma da yapabilirsiniz. Toprağı ayrıca delmenize ve herhangi bir başka işleme gerek yoktur.

Gransan numuneyi hemen göndermiş. Kendilerine teşekkür ederim.

İlk izlenimim olumlu. Bir metre kadar uzunluğundaki numune hortuma su doldurdum. Bir ucunu kapattım. Diğer ucunu yukarı kaldırdım. Bu durumda bile yüzeyde, terleme oluştu.

Şimdi sıra bazı sorulara cevap bulmakta; kireçlenme için önlem gerekli mi, damlama için yapılan filtreleme terleyen hortum için yeterli olur mu? Bağlantı elemanları damlamadan farklı mı? Köklerin hortumu sarmalaması, hatta tıkaması söz konusu olabilir mi?

Yeni bir uygulama. Umarım başarılı olur.

Bir iki soru da ben ilave edeyim. Damlama sulama sistemi ile bitkiye suyun yanında gübre de vermek mümkün. Terleyen boru sisteminde de suyla beraber gübre vermek mümkün mü?

Evet sulamayla birlikte havalandırma ve gübreleme yapılabiliyor.

Arkadaşlar,sulama sistemleri ile ilgili tartışmanızı ilgiyle izliyorum.Benim de yaklaşık 1000 metrekarelik bir bahçem var.Bu bahçeyi çimlendirmeyi düşünüyoruz.CANER 78 in terleyen boru sistemi çok ilgimizi çekti.Anladığım kadarıyla hem ekonomik hem de bir çok avantajı var.Eşim bu gün Terbo adlı şirkete konuyla ilgili yardım almak için bir mail attı,cevap bekliyoruz.Bu sistemi internette araştırdım oldukça mantıklı geldi.Sizlerden ricam,bu sistemi projelendirip uygulayan bir yer var mı?Sistem sadece düz alanlara mı uygulanabiliyor?Bu sistem zamanla toprakta kireçlenme ve killenme yapar mı?Sistemle ve sorularımla ilgili yorumlarınızı bekliyorum.Bu konu bizim için gerçekten çok önemli.Şimdiden teşekkürler.

Ufuk Bey terleyen boru konusu hakkında Türkiye'de ilk ve tek üretici firma olarak yardımcı olmak isteriz.

Sayın gransan öncelikle ilginize teşekkür ederim.Belirttiğiniz adrese dün eşim bir mail attı,cevap bekliyoruz.Ancak benim merak ettiğim İzmit **** sakarya bölgesinde bu sistemi uygulayan bir firmanın olup olmadığı.Bu anlamda bilginiz varsa faydalanmak isterim.Eğer böyle bir firma yoksa sistemi kendimiz mi kuracağız?İlginiz için teşekkürler...

İzmit bölgesinde herhangi bir sulama projelendirme firması döşeme işlemini gerçekleştirebilir, İstanbul'dan da olabilir sorun olmaz. Ancak ben her hangi bir mail almadım.

Sayın Gransan;

Damlama için kullandığımız filtre, terleyen hortum için yeterli olur mu? Farklı bir sistem mi gerekir?

Kireçlenme için bir önlem gerekir mi? Bir miktar kireçlenme olursa, giderme yolları var mı?

Teşekkür ederim.

Sayın Bozon,

Damlama sulama sistemin için kullanılan su filtresi terleyen boru sistemi içinde kullanılabilir.

Kullanacağınız su çok kireçliyse kireç filtresi kullanmanız gereklidir. Kireçlenme olduğu zaman kimyasal çözücü yardımıyla kireci sökebilirsiniz ancak terleyen boruda damlatıcı bulunmadığından hiçbir zaman damlama sulama borularında olduğu kadar tıkanma riski yoktur.

Saygılar.

Müşterilerimizden birinin terleyen boruyu villa bahçesine uygulama fotoğrafları...

İletişim ve detaylı bilgi için http://www.terleyenhortum.com adresini ziyaret edebilirsiniz.

Burada konuyu okuduktan sonra ben de Gransan'ı aradım.Şirket sahibi sağolsun ilgilendi ve numune gönderdi.Numuneyi hafta sonu deneyeceğim.Ancak Bozon'lu hemşehrimin soruları dışında bazı önemli sorunlar var.O da toprağın eyim meselesi ve maliyet.Bunu Gransan'a sordum.Bu malzemenin uygulaması daha çok yeni.O da emin değil anladığım kadarıyla.Eğimli yerler için malzeme dokusunun daha sıkı imal edilebileceğini ve bunun eyim basıncı sorununu çözebileceğini ifade etti.
Bİr de maliyet konusu var tabii.Gransan her m2 için 3,5 m.boru hesap edilmesi gerektiğini tahmin ettiğini belirtti.Bu da bahçenin paralel dilimlere bölünerek yukarıda villa bahçesindeki gibi uygulanacağı varsayımına dayanıyor.300-500 m. villa bahçesi ile ticari bir bahçenin bir tutulması sözkonusu alamaz ama 15 da. bahçe için 52.500 m.boru maliyeti neredeyse bahçenin değerine eşit çıkıyor.Terleyen boru fiyatının 0.65 TL.olduğunu söylemişti.
Terbo diye bir ithalatçı firmanın web sitesinde uygulama şemaları var.Uygulama şemalarına bakacak olursanız,yukarıda Gransan'ın verdiği resimlerden çok farklı.Ağaçların taç izdüşünden geçen düz hatlar veya dairesel hatlar veya helezonik hatlar şeklinde..
Eğer gerçekten her ağaç sıra ve arası döşenecek olursa bile maliyeti damlama sisteminin 3-4 katı kadar tutmakta.
Sulama sistemleri konusunda çalışan firmaların ve teknik meslek sahibi arkadaşların imalatçı-ithalatçı firmalarla bir çalışma yapıp iletmeleri yerinde olacaktır.Terleyen borunun su tasarrufu sağladığı kesin.Ama maliyet sorunu önemli.Maliyet benim hesap ettiğim gibiyse kimse bu kadar para yatırmaz diye üdşnüyorum.Deneyimi olan arkadaşların paylaşmasını bekliyorum.

Terbo adlı firmayı aradım.Artık terleyen boru imal etmediklerini söylediler.Terleyen boru konusunda bilgi vermediler.

Sayın Ali Hallaç Hemşehrim;

Önemli bir soruna değinmişsiniz. Ama bunun çözülebileceğini düşünüyorum. Ağaçlara halka şeklinde boru döşemenin daha yaralı olacağı kanaatindeyim. Halkalar dışındaki boruları, deliksiz damlama hortumuyla yapmak, maliyeti de, su sarfiyatını da azaltabilir. Aşırı eğim yoksa, basınç farkı sorununu da bu yolla çözebilir.

Bana göre, başarılı olursa, tahminimizden çok daha fazla yarar sağlayacaktır. Sondaj işleri epeyce masraf çıkardı. Şimdilik bir uygulama yapamıyorum. Fırsat bulduğumda denemeyi düşünüyorum.

Selamlar.