Bitkilerde besin maddeleri noksanlıkları ve toprak tahlillerinin değerlendirilmesi

[Mine Pakkaner]

BİTKİLERDE BESİN MADDELERİ NOKSANLIKLARI VE TOPRAK TAHLİLLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Prof.Dr. Burçin ÇOKUYSAL Zir.Müh. Emre ERBAŞ

1. Giriş :
Uygun gübreleme için toprak ve bitki tahlillerine ihtiyaç duyulur. Toprak tahlillerinde, bitkinin topraktan kaldırdığı ve toprakta kalan besin maddeleri dikkate alınır. Bitki tahlilleri ise bitkilerin beslenme durumlarının tespiti için gereklidir.
Örneğin; Bir dekar sera alanında bir ton domates, ortalama olarak topraktan 3.2 kg Azot (N), 1.1 kg Fosfor (P2O5), 6 kg Potasyum (K2O) 4.1 kg Kalsiyum (CaO) ve 0.6 kg Magnezyum (MgO) kaldırmaktadır. Eğer 1 dekar sera alanından 15 ton ürün alınması planlanıyorsa bitkinin kaldıracağı besin maddesi miktarları; 48 kg Azot., 16.5 kg. Fosfor, 4.1 kg Potasyum, 61.5 kg Kalsiyum ve 9 kg Magnezyumdur.
Toprak tahlil sonuçlarında, toprakta bulunan besin maddeleri ile bitkinin topraktan kaldıracağı besin maddeleri miktarları arasındaki farkın belirlenmesi amaçlanmaktadır. Bunun için toprağa verilecek gübrelerin içerisindeki etkili maddeler ile istenilen verim dikkate alınmalıdır. Bu farktan yola çıkarak uygun gübreler seçilir. Gübre miktarları hesaplanır, verilme zamanı belirlenir.

2. Toprak analizlerinin değerlendirilmesi :
Toprak tahlili yapan değişik merkezlerin analizlerde kullandığı yöntemlere ait sınır değerler birbirinden farklı olabilmektedir. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümünde kullanılan toprak analiz yöntemlerine göre sınır değerler aşağıda verilmiştir. Burada verilen sınır değerler açıkta yetiştiricilik için olup, sera koşullarında bu sınır değerler daha yüksek olabilmektedir.





Serada ilk kez üretim yapılmıyorsa ve bir önceki dönemden toprakta yeteri kadar bitki besin maddesi kaldığı düşünülüyor ise temel gübreleme yapılmayabilir.

Hayvan gübreleri, bitkinin ihtiyaç duyduğu besin maddelerini toprağa verir. Ayrıca, hayvan gübresi toprağın su tutma kapasitesini, havalanmasını ve sıcaklığını arttırır. Besin maddelerini yarayışlı hale getirir, toprak reaksiyonunu (pH) dengeler. Besin maddelerini tutma ve bitki gelişimini teşvik özellikleri nedeniyle toprağın yapısını iyileştirir.

Dengeli gübreleme; bitkilerin ihtiyaç duyduğu besin maddelerinin uygun miktarlarda ve tam zamanında toprağa verilmesidir. Denge gübresi olarak kullanılan 15-15-15 veya 20-20-20 gibi gübreler denge gübresi değil kompoze gübre olarak adlandırılmaktadır.

3. Bitki besin elementlerinin noksanlık belirtileri :

Bitkilerin özelliklerine göre besin maddelerinin noksanlıkları her bitkide farklı belirtiler ile kendini gösterir. Ancak noksanlık belirtileri değerlendirilmeden önce; herhangi bir hastalık ve zararlı etkisi, nem, asitlik, sıcaklıktan kaynaklanan renk değişimleri saptanmalıdır.

Yaygın olarak görülen bitki besin maddesi noksanlık belirtileri:
• Azot : Önce alttaki yaşlı yapraklarda yaprağın tamamında sararma görülür, daha sonra diğer yapraklar sararır, bitkiler bodur kalır. Azot fazlalığında yeşil aksam daha koyu olur, bitkilerin gelişme dönemi uzar, bitki dokusu gevrekleşir, hastalıklara yakalanma oranı artar.

• Fosfor : Fosfor noksanlığında, yaşlı yapraklar koyu yeşil, mor ve bronz ve erguvani renk alır, bitkiler geç çiçek açar, çiçek sayısı az olur.

• Potasyum : Potasyum noksanlığında, yaşlı yaprakların uç kısımları ve kenarları önce sararır, daha sonra koyu kahve rengine döner, ilerleyen dönemlerde yapraklarda kurumalar gözlenir ve diğer yapraklarda da benzer belirtiler ortaya çıkar.

• Kalsiyum : Kalsiyum noksanlığında, yaprak uçları sararır ve kıvrılır. Büyüme noktalarında şekil bozuklukları ve kurumalar gözlenir, meyvelerin dip kısımları kararır.

• Magnezyum : Magnezyum noksanlığında, önce yaşlı yaprakların damar aralarında sararmalar gözlenir. İlerleyen aşamalarda yapraklarda kurumalar ve kararmalar oluşur.

• Demir : Demir noksanlığında, önce orta ve genç yaprakların damar aralarında sararmalar gözlenir. İlerleyen noksanlıkta yaprakta en ince damarlar bile yeşil kalırken diğer taraflar sarı olur. Demir ve Magnezyum noksanlığı belirtileri benzerlik gösterir. Ancak, demir noksanlığı genç ve orta yapraklarda, magnezyum noksanlığı ise yaşlı yapraklarda gözlenir.

• Bakır : Bakır noksanlığında, önce genç yaprakların uçları sararır, sonra bu yapraklar kıvrılır, şekilleri bozulur ve kururlar. Bitkide bodur büyüme gözlenir, meyveler çatlar, olgunlaşmadan dökülme görülür.

• Mangan : Mangan noksanlığında, önce genç yapraklarda damar arası sararmalar gözlenir. İlerleyen safhalarda yaprak kırışık, kıvrık ve benekli görünüm kazanır.

• Çinko : Çinko noksanlığı önce genç yapraklarda gözlenir. Yeşilini koruyan yaprakta damar araları sararır, hatta beyaza döner. Sürgün uçlarında boğum araları kısalır. Yapraklar sık gözlenir ve küçük kalır.

• Bor : Bor noksanlığında, büyüme uçları ölür, bitkiler bodur kalır. Genç yapraklar büzülüp kıvrılır, yapraklar mavimsi yeşil bir renge dönüşür. Bitki çalılaşmış bir görünüm alır, meyvede öz çürüklüğü kendini gösterir.

4. Damla sulama sisteminde yaygın olarak kullanılan bazı gübreler :



Kullanılacak gübre miktarı, gübrelerin etkili maddeleri göz önüne alınarak hesaplanmalıdır. Damla sulama sistemi yöntemiyle gübrelemede, gübrenin içeriğindeki kalsiyum nedeni ile sulama borularında meydana gelebilecek kireç tıkanıklığını önlemek için, sulama suyu ile birlikte borulara nitrik asit verilmesi önerilir. Ancak nitrik asit uygulaması ayda 1 litreyi geçmemelidir. Bir litrelik nitrik asit bir ayda yapılacak sulama sayısına bölünerek her sulamada uygulanacak nitrik asit dozu belirlenir.

Bitkiler besin maddelerini kökleri vasıtasıyla alırlar. Ancak, bitki besin maddeleri kökler aracılığıyla alınamazsa gübreleme programına destek olarak yapraktan gübrelemede önerilebilir.

Kaynak: Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Uygulama ve Araştırma Merkezi Çiftçi Broşürü No: 55

[botanik83]

Bitkilerin gübre gereksinimini anlamak için büyüme durumuna bakmak gerekir. Büyüme durmuş veya yavaşlamış, sürgünler kısa ise büyük ölçüde gübre gereksinimi var demektir.

Azot noksanlığı
Cılızlaşmanın yanısıra sararmalara yol açar. Suyun ekstrem durumları, fazla kireç,kükürt,demir eksikliği sararmaya neden olur. Azot alımı iyi ise yapraklar koyu yeşildir. Tomurcuk bozulmaları,yaprakların zamansız dökülmeleri azot noksanlığına işarettir. Bitkilerde bodurlaşmalar görülür.

Azot fazlalığı
Yaprak ve saplarda gevşek bir yapı oluşur. Bu durumda potasyum takviyesi gerekir.

Potasyum eksikliği
Erken yaprak dökülmeleri görülür.

Azot yeterli ama potasyum eksikliği
yapraklar koyu yeşildir, fakat yaprak formu bozuktur. Yaprakların ucundan başlayıp kenarlara doğru ilerleyen bir sararma potasyum eksikliğinden kaynaklanır. İbreli bitkilerde, başlangıçta ibre uçları sarı iken kahverengiye dönüşür.

Fosfor eksikliği
Yaprak ve ibrelerde kırmızı-kahverengi arası renk farklılaşmaları görülür. Bazen yaprak koyu siyahımsı renk alır, donuklaşır. Yaprak ayalarında menekşe rengi geniş lekeler oluşur. Yapraklar azalır, bitki ince uzun bir forma dönüşür. Çiçeklenme azalır, geç açar, çiçekler küçülür. Fosfor yetersizliği soğuğa direnci azaltır, yapraklar zamanından önce dökülür.

Kalsiyum eksikliği
Yaprak damarları arasında kırmızı-kahverengi lekeler de kalsiyum eksikliğinin belirtisidir.

Kalsiyum fazlalığı
Bitkide solgunluk yaratır.

[cenazem]

bu değerli bilgiler için teşekkürler..

[melih86]

Merhabalar.. Ben bir şey sormak istiyorum. Bahçemdeki ağaçlarda potasyum sülfat eksikliği var. Bu gübreyi temin ettikten sonra nasıl kullanacağımı bilmiyorum. Sizce etkin ve doğru sonuçlar olmak için en uygun nasıl kullanılmalıdır ?

[Gezonolit]

Orijinal Mesaj Sahibi melih86

Merhabalar.. Ben bir şey sormak istiyorum. Bahçemdeki ağaçlarda potasyum sülfat eksikliği var. Bu gübreyi temin ettikten sonra nasıl kullanacağımı bilmiyorum. Sizce etkin ve doğru sonuçlar olmak için en uygun nasıl kullanılmalıdır ?

Merhaba melih86, Genel bilgi olarak potasyumlu gübreler ağaçların taç izdüşümüne, (yani taç yaprakların toprak yüzeyine dik olarak indikleri bölgeye) açılacak 10-15 cm derinliğindeki çukura gömülmelidir.

[oktay esmer]

ekledigim resimler uzerinden yorum yapabilir misiniz? insallah zamanini gecirmemisimdir gubrelemenin. yardimlariniz icin simdiden cok tesekkurler.

[oktay esmer]

konuma donen yok mu acaba ?

[tarku]

Orijinal Mesaj Sahibi oktay esmer

ekledigim resimler uzerinden yorum yapabilir misiniz? insallah zamanini gecirmemisimdir gubrelemenin. yardimlariniz icin simdiden cok tesekkurler.

Uzman sayılmam, yanlışım varsa uzmanlar düzeltirler eminim. Fotoğraftakiler mineral noksanlığından ziyade hastalık gibi geldi. Elmadaki kara leke olabilir. Meyve ağaçları bölümünde, hastalıklar ve belirtilerini araştırırsan gerekli bilgiye ulaşabilirsin.

[oktay esmer]

borda mix aldim ve bugun ilaclama yapildi.

bit ilaci alarak daha sonra uygulama yapacagim. umarim bu sene meyvelerimizi hastaliktan koruruz.

yardimlarinin icin tesekkurler herkese..

[İsmail Kuzucu]

Elma ve armutlarda karaleke hastalığı var. Bunları borda mix ile çözemezsiniz. Yapraklardaki büzülme için etkili olacaktır.

Buradan karaleke konularını takip edebilirsiniz. Ağaçları takip ekip mücadeleyi iyi yapmanız gerekli.

[oktay esmer]

karaleke icin bordo bulamaci oneriyorlar , yani kime sorsam bordo bulamaci diyor. suanda oyle bir hastalik yok daha uyanmadi agaclar bekliyorum. eger yine olursa bordo bulamaci yerine baska ilac kullanacagim.

[İsmail Kuzucu]

Bordo bulamacını zaten her sene atmanız gerekli, orası ayrı durum. Çiçeklenme döneminde bunu kullanamayacağınız için başka ürünlere yönlenmeniz gerekli.

Nemli havalardan sonra meyveleri ve yaprakları kontrol edin. Böyle zamanlarda hastalık kendini çok çabuk belli eder.

[oktay esmer]

evet dediginize katiliyorum. artik takip edip gorecegiz. fakat gecen sene nar, kiraz, armut, erik cicek actilar ve erken dokulduler bazılari da meyve olgunlasmadan dokuldu. forumdan okudugum kadariyla potasyum eksikligi ama koyun gubresi ile iyi gubrelemistik. bu konuda fikriniz var mi?

[gazi hançer]

bu konu ile ilgili tohumgubre.com tarafından yapılan bu video bilgilendirici olmuş. Paylaşmak istedim. İyi çalışmalar.

https://www.youtube.com/watch?v=TCAqQoFYI-0

[Tylerdurden]

Orijinal Mesaj Sahibi Mine Pakkaner

BİTKİLERDE BESİN MADDELERİ NOKSANLIKLARI VE TOPRAK TAHLİLLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Prof.Dr. Burçin ÇOKUYSAL Zir.Müh. Emre ERBAŞ

1. Giriş :
Uygun gübreleme için toprak ve bitki tahlillerine ihtiyaç duyulur. Toprak tahlillerinde, bitkinin topraktan kaldırdığı ve toprakta kalan besin maddeleri dikkate alınır. Bitki tahlilleri ise bitkilerin beslenme durumlarının tespiti için gereklidir.
Örneğin; Bir dekar sera alanında bir ton domates, ortalama olarak topraktan 3.2 kg Azot (N), 1.1 kg Fosfor (P2O5), 6 kg Potasyum (K2O) 4.1 kg Kalsiyum (CaO) ve 0.6 kg Magnezyum (MgO) kaldırmaktadır. Eğer 1 dekar sera alanından 15 ton ürün alınması planlanıyorsa bitkinin kaldıracağı besin maddesi miktarları; 48 kg Azot., 16.5 kg. Fosfor, 4.1 kg Potasyum, 61.5 kg Kalsiyum ve 9 kg Magnezyumdur.
Toprak tahlil sonuçlarında, toprakta bulunan besin maddeleri ile bitkinin topraktan kaldıracağı besin maddeleri miktarları arasındaki farkın belirlenmesi amaçlanmaktadır. Bunun için toprağa verilecek gübrelerin içerisindeki etkili maddeler ile istenilen verim dikkate alınmalıdır. Bu farktan yola çıkarak uygun gübreler seçilir. Gübre miktarları hesaplanır, verilme zamanı belirlenir.

2. Toprak analizlerinin değerlendirilmesi :
Toprak tahlili yapan değişik merkezlerin analizlerde kullandığı yöntemlere ait sınır değerler birbirinden farklı olabilmektedir. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümünde kullanılan toprak analiz yöntemlerine göre sınır değerler aşağıda verilmiştir. Burada verilen sınır değerler açıkta yetiştiricilik için olup, sera koşullarında bu sınır değerler daha yüksek olabilmektedir.

Eklenti 370187

Eklenti 370188

Serada ilk kez üretim yapılmıyorsa ve bir önceki dönemden toprakta yeteri kadar bitki besin maddesi kaldığı düşünülüyor ise temel gübreleme yapılmayabilir.

Hayvan gübreleri, bitkinin ihtiyaç duyduğu besin maddelerini toprağa verir. Ayrıca, hayvan gübresi toprağın su tutma kapasitesini, havalanmasını ve sıcaklığını arttırır. Besin maddelerini yarayışlı hale getirir, toprak reaksiyonunu (pH) dengeler. Besin maddelerini tutma ve bitki gelişimini teşvik özellikleri nedeniyle toprağın yapısını iyileştirir.

Dengeli gübreleme; bitkilerin ihtiyaç duyduğu besin maddelerinin uygun miktarlarda ve tam zamanında toprağa verilmesidir. Denge gübresi olarak kullanılan 15-15-15 veya 20-20-20 gibi gübreler denge gübresi değil kompoze gübre olarak adlandırılmaktadır.

3. Bitki besin elementlerinin noksanlık belirtileri :

Bitkilerin özelliklerine göre besin maddelerinin noksanlıkları her bitkide farklı belirtiler ile kendini gösterir. Ancak noksanlık belirtileri değerlendirilmeden önce; herhangi bir hastalık ve zararlı etkisi, nem, asitlik, sıcaklıktan kaynaklanan renk değişimleri saptanmalıdır.

Yaygın olarak görülen bitki besin maddesi noksanlık belirtileri:
• Azot : Önce alttaki yaşlı yapraklarda yaprağın tamamında sararma görülür, daha sonra diğer yapraklar sararır, bitkiler bodur kalır. Azot fazlalığında yeşil aksam daha koyu olur, bitkilerin gelişme dönemi uzar, bitki dokusu gevrekleşir, hastalıklara yakalanma oranı artar.

• Fosfor : Fosfor noksanlığında, yaşlı yapraklar koyu yeşil, mor ve bronz ve erguvani renk alır, bitkiler geç çiçek açar, çiçek sayısı az olur.

• Potasyum : Potasyum noksanlığında, yaşlı yaprakların uç kısımları ve kenarları önce sararır, daha sonra koyu kahve rengine döner, ilerleyen dönemlerde yapraklarda kurumalar gözlenir ve diğer yapraklarda da benzer belirtiler ortaya çıkar.

• Kalsiyum : Kalsiyum noksanlığında, yaprak uçları sararır ve kıvrılır. Büyüme noktalarında şekil bozuklukları ve kurumalar gözlenir, meyvelerin dip kısımları kararır.

• Magnezyum : Magnezyum noksanlığında, önce yaşlı yaprakların damar aralarında sararmalar gözlenir. İlerleyen aşamalarda yapraklarda kurumalar ve kararmalar oluşur.

• Demir : Demir noksanlığında, önce orta ve genç yaprakların damar aralarında sararmalar gözlenir. İlerleyen noksanlıkta yaprakta en ince damarlar bile yeşil kalırken diğer taraflar sarı olur. Demir ve Magnezyum noksanlığı belirtileri benzerlik gösterir. Ancak, demir noksanlığı genç ve orta yapraklarda, magnezyum noksanlığı ise yaşlı yapraklarda gözlenir.

• Bakır : Bakır noksanlığında, önce genç yaprakların uçları sararır, sonra bu yapraklar kıvrılır, şekilleri bozulur ve kururlar. Bitkide bodur büyüme gözlenir, meyveler çatlar, olgunlaşmadan dökülme görülür.

• Mangan : Mangan noksanlığında, önce genç yapraklarda damar arası sararmalar gözlenir. İlerleyen safhalarda yaprak kırışık, kıvrık ve benekli görünüm kazanır.

• Çinko : Çinko noksanlığı önce genç yapraklarda gözlenir. Yeşilini koruyan yaprakta damar araları sararır, hatta beyaza döner. Sürgün uçlarında boğum araları kısalır. Yapraklar sık gözlenir ve küçük kalır.

• Bor : Bor noksanlığında, büyüme uçları ölür, bitkiler bodur kalır. Genç yapraklar büzülüp kıvrılır, yapraklar mavimsi yeşil bir renge dönüşür. Bitki çalılaşmış bir görünüm alır, meyvede öz çürüklüğü kendini gösterir.

4. Damla sulama sisteminde yaygın olarak kullanılan bazı gübreler :

Eklenti 370189

Kullanılacak gübre miktarı, gübrelerin etkili maddeleri göz önüne alınarak hesaplanmalıdır. Damla sulama sistemi yöntemiyle gübrelemede, gübrenin içeriğindeki kalsiyum nedeni ile sulama borularında meydana gelebilecek kireç tıkanıklığını önlemek için, sulama suyu ile birlikte borulara nitrik asit verilmesi önerilir. Ancak nitrik asit uygulaması ayda 1 litreyi geçmemelidir. Bir litrelik nitrik asit bir ayda yapılacak sulama sayısına bölünerek her sulamada uygulanacak nitrik asit dozu belirlenir.

Bitkiler besin maddelerini kökleri vasıtasıyla alırlar. Ancak, bitki besin maddeleri kökler aracılığıyla alınamazsa gübreleme programına destek olarak yapraktan gübrelemede önerilebilir.

Kaynak: Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Uygulama ve Araştırma Merkezi Çiftçi Broşürü No: 55

merhaba, peki bunların eksikliği durumunda bitkiye gerekli takviye yapılırken mevsim/ay önemli midir ?

[estikey]

önemlidir

[duygu666]

Merhabalar acil yardımızına ihtiyacım var biz deney yapmak için bitkilerden birine tarçın zencefil çörek otu ve sarımsak karışımı yapıp o karışımı bitkiye döktük ,ikinci bitkiye de yine aynı maddeleri karıştırırp kaynatıp suyunu yapıp bitkiye döktük amacımız acaba bitkinin byümesinde etki gösterir miydi bitki büyüdü ama neden dolayı büyüdü anlamadık sizce bu karışımlardan hangi maddesinin bitkiye yararı olur?

[MeyveliTepe]

Bitkiler toprağa mı dikili, yoksa içinde toprak ve başka bir bitki besini olmayan ortamda mı dikili? Toprağa diktiyseniz anlayamazsınız.

Bu gibi deneyleri perlit gibi nem tutan ama hiç bir besin maddesi içermeyen ortamda yaparsanız verdiğiniz şeylerin bitkiye yarayıp yaramadığını net olarak ölçebilirsiniz.

[duygu666]

ya toprağa ekili olan bitkilere uyguladık yaptığımız karışımı bitkiler büyüdü ama işte hangi maddeden dolayı büyüdü yani maddelerin üzerlerinde etkisi var mı anlayamadık yani bu saatten sonra anlayamaz mıyız artık ?

[MeyveliTepe]

Hayır anlayamazsınız. Büyük ihtimal verdiğiniz sulu maddelerden sadece suyu kullanıp, besini topraktan almıştır. Bu sebeple besinsiz ortamda deneme yapmalısınız.

[duygu666]

peki çok saolun