Soğan (Allium Cepa) Yetiştiriciliği

[Serhan KARAGÖL]

Soğan (Allium Cepa) Yetiştiriciliği

Soğan insan beslenmesinde özel yeri olan bir sebzedir. Taze veya kuru olarak tüketildiği gibi son yıllarda kurutma sanayisinde işlenerek bazı yiyeceklerin hazırlanmasında da yaygın olarak kullanılmaktadır. Soğan genel olarak iki yıllık bir bitkidir. Birinci yıl yumru, ikinci yılda tohum oluşur. 100 gr. Soğanda 1.2 gr. Protein, 0.1 gr. Yağ, 8.9 gr. Şekerli maddeler, 8 gr. Su, 12 gr. Kuru madde, 30 mg. Kalsiyum ve 42 kalori bulunur

İKLİM İSTEKLERİ:

Bitkinin erken gelişme devresinde serin havaya gerek vardır. Baş bağlama ve başın büyümesi için sıcaklığın fazla olması şarttır. Erken gelişme devresinde ortalama sıcaklık 12,8 ºC olmalıdır. Baş bağlamaya başladığı zaman 21 ºC, başın olgunlaşması için 24-27 ºC optimum sıcaklıklar istenir. Soğan bitkisi -8, -10 ºC sıcaklıklara dayanır.
Gün uzunluğu istekleri çeşitlere göre değişir. Erkenci çeşitler 10-12 saat, geççi çeşitler için 13-15 saat gün uzunluğu gereksinimi vardır. Akdeniz sahil kesimi için sonbahar ekimi yapılan yerlerde kısa gün soğanları seçilmelidir.

GÜBRELEME:

Dekardan 4-6 ton baş soğan alabilmek için dekara 15 kg saf azot, 10 kg saf fosfor, 15 kg saf potasyum gereklidir. Fosforun tümü, azot ile potasyumun 1/3’ü ekimde taban gübresi olarak verilir. Geriye kalan azot ve potasyumlu gübrelerin bir kısmı ekimden 1 ay sonra, diğer kısmı da baş oluşturma döneminde verilir.

YETİŞTİRİLME TEKNİĞİ:

Soğan yetiştiriciliği üç şekilde yapılır.

1- Doğrudan tohum ekimi: aynı vegetasyon periyodunda 5-6 aylık bir dönemde başlar elde edilir.

2- Kıska (arpacık) ile yapılan yetiştiricilik: Bu çeşit yetiştiricilikte 1. yıl arpacıklar elde edilir. 2. yıl bu arpacıklar ekilerek baş elde edilir.

3- Fideyle yapılan yetiştiricilik: Süresi tohum ekimiyle olan yöntemle aynıdır. Aynı yıl baş elde edilir.

Ekonomik bakımdan en uygun yöntem doğrudan tohum ekimiyle olan yöntemdir. Makineli tarımı da uygundur. Bu yöntemle tarlada çok iyi toprak hazırlığı yapılması gerekir. Tarla sonbaharda 15-20 cm derinlikte işlenir. İşlemeden önce dekara 2-4 ton yanmış ahır gübresi atılır. Akdeniz bölgesi içi tohum ekim tarihi 15 ağustos’tan 15 ekime kadar olan dönemdir. Ekimden önce toprak tava gelir gelmez yüzlek işlenir. Toprak kültivatör, tırmık ile iyice parçalanır, sonra bastırılır ve tohum ekilir. Ekim sırasında 500 gr/da tohum kullanılır. Pnömatik mibzerle ise 200 gr/da tohum kullanılmaktadır. Ekim sırasında toprak sıcaklığının 10-12 ºC olması gerekir. Bitki sıra aralığı 20-30 cm olmalıdır. Bitkiler 10 cm yüksekliğe geldiğinde sıra üzeri mesafeyi ayarlamak için elle seyreltme yapılır. Sıra üzeri mesafe 2-3 cm, iri çeşitlerde 5 cm olmalıdır. Yabancı otlara karşı da ilaçlı mücadele yapılmalıdır.

ÇAPALAMA:

Dikimden başlayarak 10-15 cm boydan sonra ot alma ve toprağı kabartma amacıyla 1. çapa yapılır. Bitkinin gelişme durumuna göre 3-4 çapa yapılabilir

SULAMA:

Soğan yetiştiriciliğinde vegetasyon dönemi içinde yeterli yağış varsa (450-500 mm) sulamadan da yetiştirilebilir. Aksi halde sulama yapılmalıdır. En uygun sulama yöntemi yağmurlamadır. 1-2 sulama yeterlidir. Baş olgunlaştırma döneminde sulama yapılmamalıdır.

HASAT:

Taze soğanda; Soğanlar 1-2 cm çapını aldığı zaman sökülür. Üst yaprakları temizlenip kökleri yıkanır. Demetlenerek pazarlanır
Kuru soğanda; Soğanlar belli bir büyüklüğü alıp yaprakları sararmaya başladığı an üst kısmı kırılarak yatırılır. 15-20 gün sonra soğanların dış yaprakları tamamen kurur, soğanlar sökülüp çıkarılır. Toprak yüzünde 5-10 gün tutarak güneşte kurutulur. Soğanın sökümü elle çapa kullanılarak yapılır. Hasat edilen soğanların üst kuru sapları kopartılır. Turfanda pazarlanan soğanlarda kurutma yapılmaz.

Kaynak: Günay A. Sebze yetiştiriciliği A.Ü. Ziraat Fakültesi

[Derya Özen]

Şimdi siz soğanı yazınca, köydeki evimiz aklıma geldi. Babaannem soğanları kurutur, sonra onların saplarından örer, tahtadan bir askıya asardı. Bu yolla soğanlar hem daha iyi kurur, hemde hiç çürümezdi. Lacivert'e yakın bir rengi oluyor bazılarının.

[Serhan KARAGÖL]

Eski zamanların tadı başka oluyor sevgili deryaözen :-)

[malina]

Kaç çeşit soğan var?

[Serhan KARAGÖL]

Orijinal Mesaj Sahibi malina

Kaç çeşit soğan var?

Aslında çeşitliliği bakımından zengin bir tür. Benim bildiğim 60'a yakın varyasyonu mevcut. Bazı varyasyonların formalarınında olduğunu düşünürsek 100kadar eder sanırım. Ancak yaygın olalak yetiştirilen tür sayısı, türkiye için, 25 kadardır. Aklıma gelenler kışlık soğanlar için Yalova 12,15 , Panco, Kantartopu 3, Akgün 12, Trakya Kırması, Yuvarlak soğan. Yazlık Soğanlar için Yalova 3 ve Mor Soğan. Arpacık (kıska) üretimi için Prince,Valencia,Spirit,Ajok ve çorum soğanı.

[Todor]

Kaç senedir tohumdan barletta ekiyorum. Bir türlü çimlendiremedim. Önümüzdeki günlerde tekrar ekeceğim. İki tohum boyu kadar derinliğe ekiyorum. Daha başka dikkat etmemem gereken noktalar var mı, yoksa bütün aldığım tohumlar bozuk mu?

[Serhan KARAGÖL]

Hiç çimlenmiyor olması gerçekten ilginç. Neden çimlenmediğini bilmek ise bilgisayar başından gerçekten zor. Aklıma gelen birkaç sebep şunlar:
-Fazla **** az sulama **** yanlış sulama yapılıyor olabilir. Salma su ile sulama yapılıyorsa ve toprakta bir ayran tabakası oluşuyorsa toprağın hava alış-verişini etkiliyor olabilir. Ancak bu şekilde bile olsa birkaç soğan mutlaka çimlenirdi.
-Toprağa bulaşık virütik **** bakteriyel bir hastalık olabilir. Aklıma gelen bir tanesi Heterosporium Yanıklığı. Bu hastalık aslında ergin soğanlarda görülür. Ancak ergin soğanlar yoluyla toprağa bulaşık olabilir. Ekim yaptığınız toprakta daha önce soğan yetiştirilmemiş bile olsa hava **** tarım aletleri yoluyla bulaşık olabilir. Çimlenmeyi etkileyebilecek bir hastalıktır. Bunu anlamanızın en iyi yolu ektiğiniz tohumların ekimden bir süre sonra sökülüp bakılmasıdır. Eğer tohumlarınızda ufak çimlenme hareketleri görülüyor ama tohumlar devamını getiremiyorsa bu hastalıktan şüphelenebiliriz. Buna benzer birçok zararlı hastalıkta ihtimaller arasında. Bu konu Bitki Koruma uzmanlarının işi. Çevrenizde bitki korumacı bir tanıdığınız varsa danışın derim. Eğer ticari bir ekim yapıyorsanız mutlaka toprak tahlili yaptırın, değilse farklı bir yere ekin.

[Todor]

Sanıyorum tohumlar bozuk, çünkü torf dahil bir çok yere ektim. Ticari olarak değil, kendime kadar yetiştirmek istiyorum.

[Salinta]

Şimdi bana kızacaksınız ama soğan da bahçe bitkisi değil miydi yaa??

[tanerfatih]

Soğan bahçe bitkileri içerisinde, sebzeler başlığı altındadır.

[doğa_29]

Biz diktik annemle epeyy aldık.Birde hergün sulayın serin bir zamanda koskocaman oluyorlar.Pazarda zaten sıskada var.Tavsiye ederimç.

[savagegarden]

selamlar.soğanda dar yaprakları öldürücü ilaç ne kullanabiliriz?

[dermana]

Orijinal Mesaj Sahibi savagegarden

selamlar.soğanda dar yaprakları öldürücü ilaç ne kullanabiliriz?

süper galant

[savagegarden]

teşekkürler

[pria]

Orijinal Mesaj Sahibi dermana

süper galant

Sarımsak arasındaki dar yapraklı otlar içinde geçerli mi Super Galant?

[Kara]

Soğan yetiştirirken nelere dikkat etmeliyiz.ve ne zaman dikilir.

[limon_sever]

Orijinal Mesaj Sahibi Kara

Soğan yetiştirirken nelere dikkat etmeliyiz.ve ne zaman dikilir.

Kışın karlar yağmadan bahçeye soğan başlarını dikmiştik. Şimdi 3-5 tanesi yeşermeye başlamış. Cumartesi gün 30 kadar soğan başlarını dikeceğim. Tohum ekeceğim ama tohumdan ne zaman ekilir bilmiyorum.

[Cemil B.]

bende marketten arpacık soganı aldım , 1 haftadır file içinde duruyorlardı zaman bulamadım ekmeye , o arada yarısı tavuk yemeginde kullanılarak lezzet kattılar, kalanları topraga ekmeyi düşünüyorum artık, sayfamda resmini paylastıgım 18x18x60cm lik bahce topragıyla doldurdugum ahsap saksıma dikicem , Şimdi Soracaklarım ;
1- ne kadar aralıkla dikmeliyim?
2- nasıl bir sulama yolu izlemeliyim?
3- arpacık soganının neresi yüzeye bakmalı ?
4- dikmeden önce topraga herhangi bir ilaclama yapmak gerekir mi?
5- güneş -gölge - rüzgar - yagmur etkileri nedir?nasıl bir yerde durmalıdır,

benim balkon ogleden sonra güneş almakta...
Saygılarımla.

[limon_sever]

Orijinal Mesaj Sahibi cemheat

bende marketten arpacık soganı aldım , 1 haftadır file içinde duruyorlardı zaman bulamadım ekmeye , o arada yarısı tavuk yemeginde kullanılarak lezzet kattılar, kalanları topraga ekmeyi düşünüyorum artık, sayfamda resmini paylastıgım 18x18x60cm lik bahce topragıyla doldurdugum ahsap saksıma dikicem , Şimdi Soracaklarım ;
1- ne kadar aralıkla dikmeliyim?
2- nasıl bir sulama yolu izlemeliyim?
3- arpacık soganının neresi yüzeye bakmalı ?
4- dikmeden önce topraga herhangi bir ilaclama yapmak gerekir mi?
5- güneş -gölge - rüzgar - yagmur etkileri nedir?nasıl bir yerde durmalıdır,

benim balkon ogleden sonra güneş almakta...
Saygılarımla.

1 - Yeşillğini yiyeceğiniz ve saksıya dikeceğiniz için 1-2cm aralıkla dikebilirsiniz. Eğer bahçe ortamına dikmek istersenizde bu aralık 10-15cm kadar olabilir.
2 - Toprak kurudukça toprağı nemlendirecek kadar.
3 - Göbek kısmı altta kalacak şekilde dikin. (Göbek kısmını anlamak için soğanın bir tanesini kesin. Cücük genişten inceye doğru gidiyorsa anlarsınız. Cücüğün geniş kısmı altta olacak. )
4 - Toprak konusunda pek seçici değil. Ama toprakta mantar şüpheniz varsa fırında 50-60 derecede bir süre toprağı pişirebilirsiniz.
5 - Güneşte yeşillikleri koyu olur. Aşırı rüzgar dallarını kırar. Yağmur sorun olmaz. Eğer hiç güneş görmeyen bir hayli gölge de yetiştirirseniz yaprakları sarı renge kaçar ki onun da ayrı bir tadı var. Böyle kıtır kıtır olur Tıpkı gömme pırasa tadı verir

[Cemil B.]

teşekkür ederim limon sever , destekleriniz benim gibi amatörlere bu tarz uğraş ve hobilere daha fazla heyecan ve istekle sarılmalarına sebep oluyor, iyiki varsınız.

[Cemil B.]

ektigim arpacık soganlarında bir gelişme yok ,
taze sogan (yeşil yaprakların) çıkması uzun süreçli bir yol mu?

[limon_sever]

Orijinal Mesaj Sahibi cemheat

ektigim arpacık soganlarında bir gelişme yok ,
taze sogan (yeşil yaprakların) çıkması uzun süreçli bir yol mu?

Havanın durumuna göre 2 hafta veya 3 hafta gibi bir sürede çıkar.

[Cemil B.]

Orijinal Mesaj Sahibi limon_sever

Havanın durumuna göre 2 hafta veya 3 hafta gibi bir sürede çıkar.

teşekkür ederim bilgilendirmeniz icin.

[mandalinci]

Her zaman saksıda sıska soğandan soğan yetiştiririm. Eski araba lastiği içinde yetiştirmeye çalıştığım soğanlar, evin kuzey tarafında olduğu için (benim tahminim) ve de toprağı hep ıslak kaldığından cılız oldular.

Daha sonra dar uzun, balkon saksılarında, gübreli, kumlu karışımda ve güneşli bölgede hem çabuk hem de güçlü oldular

[Cemil B.]

benim soganlarda halen bir hareket yok
arpacık soganları oldugu gibi

[sz2003]

Arkadaşlar İç Anadolu Bölgesinde tohumdan yetişecek bildiğiniz bir soğan çeşidi varmı. pan88 , banko gibi.

50 dekar bir tarlaya soğan ekmeyi düşünüyorum. toprak analiz sonuçları
yapı:tınlı
ph:7,6
ec: tuzsuz
kireç : çok fazla
potasyum: fazla
fosfor:az
organik madde :az


kireçliliği azaltmak için leordanit karıştıracağım.fosforlu gübre de gerekiyor.
soğanın kumlu toprağı sevdiğini duydum. tarlaya kum ve koyun gübresi karıştırmayı düşünüyorum.

fakat beni asıl düşündüren şey soğanın ara çapası, ara çapayı makina ile yapmak için ekim aralığını bu makinaya uygun yapmak gerek. ben pancar mibzeriyle ekip yine pancar ara çapa makinası ile çapa yapmayı planlıyorum. tecrübelerinize ihtiyacım var.



soğan tarımında tecrübeli arkadaşların bu konudaki tecrübelerini paylaşmalarını diliyorum.

[KadirSabahat]

Geçtiğimiz yıl yaklaşık 4 dekar alana soğan ektim. Hiç sulama gübreleme yapmadan 1 kez ara çapayla 9.5 yon a yakın ürün aldım. Tamamen bilinçsizce çok farklı yerlerden cinsini bile bilmeden almış olduğum arpacıklarla yaptığım ekime göre çok iyi verim aldığımı tahmin ediyorum. Kısmet olursa bi sene 10 dekar alana soğan ekmeyi planlıyorum. Sulama imkanım var ama çeşitler hakkında pek bilgim yok. Aldığım ürünü pazarlama sıkıntım yok büyük bir yemek fabrikası iri olması şartıyla soğanlarımı alacak. Şimdi tek sıkıntım diğer tüm koşulları sağladıktan sonra ülkemizde yetişebilen en iri soğan cinsini bulmak. Konu hakkında bilgisi olan arkadaşlar beni aydınlatırsa sevinirim.

[nkutsay]

Merhaba. Evde saksida kuru sogan dikip yesil sogan elde etmeye niyetliyim. Kuru sogan aciysa yesili de aci mi olur? Dogru orantili midir bu aci isi. Bir de toprağa tam gommeyip sadece kok kismini toprakla bulustursam yeterli midir?

[Pumpking]

nkutsay , bildiğim kadarıyla soğanı ne kadar çok sularsanız sulu ve tatlı olur. Az sularsanız acı olur.Tıpkı nane gibi. Hiç sulanmayan nane oldukça acı olur sürekli sulanan ise daha az acıdır.

[gastroplants]

Orijinal Mesaj Sahibi Todor

Kaç senedir tohumdan barletta ekiyorum. Bir türlü çimlendiremedim. Önümüzdeki günlerde tekrar ekeceğim. İki tohum boyu kadar derinliğe ekiyorum. Daha başka dikkat etmemem gereken noktalar var mı, yoksa bütün aldığım tohumlar bozuk mu?

Soğan tohumu özel çimlenme isteği olan bir bitkidir. Tohum çimlenmesini karanlık ortamda yapar. Toprağın altı zaten karanlıktır anlayışı maalesef yetersiz. Güneş ışığı toprağa ulaşmamalı.