Sukulent Gövdesinde Sararma ve Kuruma

[çiçekgibi]

Bugün daha da sarardı :/

[its_just_a_ride]

Bugün daha da sarardı :/

Teraryumda sukulentler ciddi sıkıntı yaşıyor. dipten drenajı olmayan bir fanusta sulama rejimini tutturmak da ayrı bir sıkıntı. İsterseniz kökleyip bir köklerini inceleyin. Ayrı bir saksıya ekersiniz olmadı.

[Yagmur0]

Merhaba sukulentimi aldığımdan beri yaprakları sarararak döküldü. Son bir yaprak kaldı o da sarardı şimdi, büyük ihtimal o da düşecek. Alalı 1 ay oldu. Bunun sebebi nedir ? Sukulent hastalıklı mı ? Yoksa fazla sulamış veya çok güneş almış olabilir mi ?

[Mesut Temiz]

Orijinal Mesaj Sahibi Yagmur0

Merhaba sukulentimi aldığımdan beri yaprakları sarararak döküldü. Son bir yaprak kaldı o da sarardı şimdi, büyük ihtimal o da düşecek. Alalı 1 ay oldu. Bunun sebebi nedir ? Sukulent hastalıklı mı ? Yoksa fazla sulamış veya çok güneş almış olabilir mi ?
Eklenti 699108

Kalan yapraktan anlayabildiğim kadarıyla bitkiniz sempervivum... Saydığınız nedenlerin hepsi olabilir... Taşıma sırasında darbe alıp dip kısmı hasar görmüş ve çürümüş de olabilir... Aldığınızdan bu yana ne kadar suladığınızı, toprağın geçirgenliğini, saksının yapısını ve bitkinin nasıl bir konumda tutulduğunu bilmediğimiz için kesin bir şey söylemek zor... En azından resimde unlu bit veya benzeri bir parazit olmadığı söylenebilir... Sukulent yetiştirmeye başlarken önce genel sukulent bakım kurallarını incelemenizi öneririm... Ardından da, aldığınız türü ya satıcıdan ya da bilen kişilerden öğrenirseniz daha baştan avantajla başlamış ve bitkinizi sağlıklı yetiştirme şansınızı arttırmış olursunuz...
Bu noktadan sonra toparlaması yüksek bir ihtimal görünmese de, sizin bitkinizin durumunda bir bitki elime geçse ilk iş olarak saksısının altında delik olup olmadığına bakardım... Delik yoksa ve toprak çamurlaşmışsa bitkiyi çıkarıp köklerini ve tüm gövdesini aspirinli suyla yıkayıp kuruduktan sonra geçirgen bir toprağa delikli bir saksıya dikerdim... Saksınız delikliyse ve toprak kuruysa bu durumda bitkiyi hiç çıkarmadan fısfısla aspirinli su püskürterek güzelce bir yıkardım ve güzel bir sulardım... Bitkiyi iyi ışık alan aydınlık bir yerde tutun ve normal bakımını yapın... Kökü ve dip kısmı çürümediyse kurtulabilir.. Bol şans diliyorum...

[Yagmur0]

Orijinal Mesaj Sahibi Mesut Temiz

Kalan yapraktan anlayabildiğim kadarıyla bitkiniz sempervivum... Saydığınız nedenlerin hepsi olabilir... Taşıma sırasında darbe alıp dip kısmı hasar görmüş ve çürümüş de olabilir... Aldığınızdan bu yana ne kadar suladığınızı, toprağın geçirgenliğini, saksının yapısını ve bitkinin nasıl bir konumda tutulduğunu bilmediğimiz için kesin bir şey söylemek zor... En azından resimde unlu bit veya benzeri bir parazit olmadığı söylenebilir... Sukulent yetiştirmeye başlarken önce genel sukulent bakım kurallarını incelemenizi öneririm... Ardından da, aldığınız türü ya satıcıdan ya da bilen kişilerden öğrenirseniz daha baştan avantajla başlamış ve bitkinizi sağlıklı yetiştirme şansınızı arttırmış olursunuz...
Bu noktadan sonra toparlaması yüksek bir ihtimal görünmese de, sizin bitkinizin durumunda bir bitki elime geçse ilk iş olarak saksısının altında delik olup olmadığına bakardım... Delik yoksa ve toprak çamurlaşmışsa bitkiyi çıkarıp köklerini ve tüm gövdesini aspirinli suyla yıkayıp kuruduktan sonra geçirgen bir toprağa delikli bir saksıya dikerdim... Saksınız delikliyse ve toprak kuruysa bu durumda bitkiyi hiç çıkarmadan fısfısla aspirinli su püskürterek güzelce bir yıkardım ve güzel bir sulardım... Bitkiyi iyi ışık alan aydınlık bir yerde tutun ve normal bakımını yapın... Kökü ve dip kısmı çürümediyse kurtulabilir.. Bol şans diliyorum...

Çok teşekkür ederim, aspirinli suyu deneyeceğim. Umarım kök kısmı kurtulur.

[its_just_a_ride]

Orijinal Mesaj Sahibi Yagmur0

Çok teşekkür ederim, aspirinli suyu deneyeceğim. Umarım kök kısmı kurtulur.

İlave önlem olarak da sağlam yaprak varsa birkaç tane koparıp ayrıca muhafaza edin. Yapraklardan üretirsiniz sukulenti, eğer bitki ölürse.

[Yagmur0]

Evet kopanları ayırdım dökülmeye başladığında, hazırladığım toprağın üstüne koydum ve düzenli suladım. Şimdilik 2 tanesi filizlendi, umarım tutarlar.

[Busbus]

İyi günler bneşm de sukulentimin yaprakları sarardı ne yapmalıyım 10 günde bi suluyorum

[its_just_a_ride]

Orijinal Mesaj Sahibi Busbus

İyi günler bneşm de sukulentimin yaprakları sarardı ne yapmalıyım 10 günde bi suluyorum

Topraktan ayırıp kök kontrolü yapın. Çürüme varsa yapraktan veya tepe büyüme noktasında kesit alıp tekrar köklendirin. Eğer çürüme yoksa biraz daha sık sulayın. Susuzluktan da kaynaklı aynı durumlar yaşanabiliyor.

[Merve demir]

Merhaba arkadaşlar sukulent bakmada daha yeniyim ve karşılaştığım sıkıntılar sonucunda araştırmalarımda bu siteye rastladım ve hemen üye oldum. Yaklaşık 1 hafta önce ikeadan 3 tane sukulent aldım ve eve getirdiğimde toprakları kuru olduğu için çok az su damlattım. Biri hariç diğer ikisinde bir sıkıntı yok şimdilik fakat birinde kuruma meydana geldi. Aynı saksı içinde 2 tane vardı biri büyük diğeri küçük. Küçük olan ilk yaprak döktü sonra tamamen kurudu ve bugün baktığımda büyük olanın da bir yaprağı kurumaya başlamıştı. Saksıdan çıkardım komple toprağından ayırdım kökleri sağlam duruyor bir çürüme kararma vs bir şey göremedim. Geri toprağa dikmek istemedim dışarda toprağın üzerinde duruyor. Kaybetmek istemiyorum yardımcı olursanız çok sevinirim. Eğer cevap gelirse fotoğrafını da atabilirim şimdiden teşekkürler.

[Mesut Temiz]

Orijinal Mesaj Sahibi Merve demir

Merhaba arkadaşlar sukulent bakmada daha yeniyim ve karşılaştığım sıkıntılar sonucunda araştırmalarımda bu siteye rastladım ve hemen üye oldum. Yaklaşık 1 hafta önce ikeadan 3 tane sukulent aldım ve eve getirdiğimde toprakları kuru olduğu için çok az su damlattım. Biri hariç diğer ikisinde bir sıkıntı yok şimdilik fakat birinde kuruma meydana geldi. Aynı saksı içinde 2 tane vardı biri büyük diğeri küçük. Küçük olan ilk yaprak döktü sonra tamamen kurudu ve bugün baktığımda büyük olanın da bir yaprağı kurumaya başlamıştı. Saksıdan çıkardım komple toprağından ayırdım kökleri sağlam duruyor bir çürüme kararma vs bir şey göremedim. Geri toprağa dikmek istemedim dışarda toprağın üzerinde duruyor. Kaybetmek istemiyorum yardımcı olursanız çok sevinirim. Eğer cevap gelirse fotoğrafını da atabilirim şimdiden teşekkürler.

Sukulentlerin farklı türlerinin soğuğa, aşırı suya, susuzluğa dayanıklılıkları ve su, sıcaklık ve ışık gereksinimleri birbirinden çok farklı olabiliyor... Sukulentlerin net resimlerini paylaşırsanız türlerini ve durumlarını görme ve öneride bulunma imkânı olabilir...

[Merve demir]

Orijinal Mesaj Sahibi Mesut Temiz

Sukulentlerin farklı türlerinin soğuğa, aşırı suya, susuzluğa dayanıklılıkları ve su, sıcaklık ve ışık gereksinimleri birbirinden çok farklı olabiliyor... Sukulentlerin net resimlerini paylaşırsanız türlerini ve durumlarını görme ve öneride bulunma imkânı olabilir...

aynı saksı içinde biri kurudu 1 gün sonra da diğerinin yaprağını böyle görünce topraktan çıkardım

[Mesut Temiz]

Orijinal Mesaj Sahibi Merve demir

aynı saksı içinde biri kurudu 1 gün sonra da diğerinin yaprağını böyle görünce topraktan çıkardım

Sayın >Demir, resimdeki sukulentleriniz echeveria cinsinden türler... Aslında çok dayanıksız bitkiler değiller, ancak bitkileriniz çok küçük ve kış şartları da sukulent bakımının en zor olduğu ve kayıpların en fazla meydana geldiği dönem... Echeverialar özellikle küçükken çok gevrek ve hassas oluyorlar... Mağazadaki uygun koşullardan çıkarıp kısa bir süre soğuğa maruz kalmanın şoku ve taşıma sırasında sarsılması bile bu kadar genç bir bitkiye çok zarar verebiliyor.. Küçük sukulentleri yaz başında almak, yeni ortamlarına daha kolay uyum sağlamaları ve hayatta kalma ihtimallerini arttırma açısından daha uygun...
Küçük olan ölmüş görünüyor maalesef... Daha büyük ve canlı olan ise, eğer köke yakın gövde çürümemişse (yarı şeffaf ve yumuşak bir hal aldıysa çürümüştür) kurtarılabilir... Ancak yumuşayıp yumuşamadığını anlamak için elinizle bastırmayın, çünkü bu da dokularını eziyor... Sadece hafifçe dokunarak ya da yan tutup aşağı doğru sarkma olup olmadığını gözlemleyerek bitkiyi zedelemeden kontrol edebilirsiniz... Çürümemişse, sıcakça, ışıklı ve kuru bir ortamda 2-3 gün tuttuktan sonra uygun bir toprağa dikerek bitkiye son bir şans verebilirsiniz.. Gövdenin dip kısmı çürüdüyse, normalde çürük kısmı temiz bir bıçakla kesip atarak, sağlam kısmı birkaç gün sıcak ve ışıklı bir ortamda kuruttuktan sonra toprağa dikip köklendirebiliyoruz.. Ama bitki küçük ve gövdesi kısa olduğundan, çürük kısım çıkarıldığında bunu yapmak için yereli gövde kısmı kalmayacak gibi görünüyor... Yine de kesip kurtarmayı denemeniz gerekirse, kestikten sonra sağlam kısmın kesik yüzeyine kurutma işleminden önce toz tarçın sürerek mantar ve bakterilere karşı koruma sağlayabilirsiniz... Bol şans...

[Merve demir]

Orijinal Mesaj Sahibi Mesut Temiz

Sayın >Demir, resimdeki sukulentleriniz echeveria cinsinden türler... Aslında çok dayanıksız bitkiler değiller, ancak bitkileriniz çok küçük ve kış şartları da sukulent bakımının en zor olduğu ve kayıpların en fazla meydana geldiği dönem... Echeverialar özellikle küçükken çok gevrek ve hassas oluyorlar... Mağazadaki uygun koşullardan çıkarıp kısa bir süre soğuğa maruz kalmanın şoku ve taşıma sırasında sarsılması bile bu kadar genç bir bitkiye çok zarar verebiliyor.. Küçük sukulentleri yaz başında almak, yeni ortamlarına daha kolay uyum sağlamaları ve hayatta kalma ihtimallerini arttırma açısından daha uygun...
Küçük olan ölmüş görünüyor maalesef... Daha büyük ve canlı olan ise, eğer köke yakın gövde çürümemişse (yarı şeffaf ve yumuşak bir hal aldıysa çürümüştür) kurtarılabilir... Ancak yumuşayıp yumuşamadığını anlamak için elinizle bastırmayın, çünkü bu da dokularını eziyor... Sadece hafifçe dokunarak ya da yan tutup aşağı doğru sarkma olup olmadığını gözlemleyerek bitkiyi zedelemeden kontrol edebilirsiniz... Çürümemişse, sıcakça, ışıklı ve kuru bir ortamda 2-3 gün tuttuktan sonra uygun bir toprağa dikerek bitkiye son bir şans verebilirsiniz.. Gövdenin dip kısmı çürüdüyse, normalde çürük kısmı temiz bir bıçakla kesip atarak, sağlam kısmı birkaç gün sıcak ve ışıklı bir ortamda kuruttuktan sonra toprağa dikip köklendirebiliyoruz.. Ama bitki küçük ve gövdesi kısa olduğundan, çürük kısım çıkarıldığında bunu yapmak için yereli gövde kısmı kalmayacak gibi görünüyor... Yine de kesip kurtarmayı denemeniz gerekirse, kestikten sonra sağlam kısmın kesik yüzeyine kurutma işleminden önce toz tarçın sürerek mantar ve bakterilere karşı koruma sağlayabilirsiniz... Bol şans...

Evet haklısınız pencerenin yanında duruyordu ve açıp kapattıkça soğuk yemiş olabilir. Gövdesinde bir çürüklük hissedemedim gayet sert ve rengi normal görünüyor. Dediğiniz gibi 2 3 gün kuruttuktan sonra nemli bir toprağa mı dikmeliyim acaba yoksa toprak da mı kuru olacak ? Bu arada bilgileriniz ve yardımınız için ayrıca teşekkür ediyorum

[Mesut Temiz]

Orijinal Mesaj Sahibi Merve demir

Evet haklısınız pencerenin yanında duruyordu ve açıp kapattıkça soğuk yemiş olabilir. Gövdesinde bir çürüklük hissedemedim gayet sert ve rengi normal görünüyor. Dediğiniz gibi 2 3 gün kuruttuktan sonra nemli bir toprağa mı dikmeliyim acaba yoksa toprak da mı kuru olacak ? Bu arada bilgileriniz ve yardımınız için ayrıca teşekkür ediyorum

2-3 gün kuru olarak beklettikten sonra toprağa dikip, oda sıcaklığında bekletilmiş biraz suyla sularsınız, ondan sonra 25-30 derece sıcaklıkta ve soğuk veya hava cereyanı almayacağı bol ışıklı bir ortamda tutarak haftada bir sularsınız... Bol şans diliyorum...

[Merve demir]

Orijinal Mesaj Sahibi Mesut Temiz

2-3 gün kuru olarak beklettikten sonra toprağa dikip, oda sıcaklığında bekletilmiş biraz suyla sularsınız, ondan sonra 25-30 derece sıcaklıkta ve soğuk veya hava cereyanı almayacağı bol ışıklı bir ortamda tutarak haftada bir sularsınız... Bol şans diliyorum...

Çok teşekkür ederim sağ olun iyi günler..

[elvintugce]

Merhaba sukulentler imin alt yaprakları da kuruma gördüm, gövdeleri de de renk değişimi vardı. Bunların hepsi aynı geniş saksıda aranjmandaydı. Topraktan çıkardım sizce ne yapmalıyım?

[h_dogan]

Sorularınızı fotoğraf yükleyerek sorarsanız daha sağlıklı yardımcı olabiliriz. Bu şekilde söyleyeceklerimiz yanlış olabilir. Sukulentlerin yaprakları yaşlandıkça alttan itibaren yapraklar kuruyabilir. Bunları temizlemeniz gerekiyor. Gövdenin renk değiştirmesi eğer herhangi bir yumuşama vs yoksa sıcaklığın iklime göre değişmesinden olabilir zira sukulentler mevsime göre renk değiştirebiliyorlar.

Orijinal Mesaj Sahibi elvintugce

Merhaba sukulentler imin alt yaprakları da kuruma gördüm, gövdeleri de de renk değişimi vardı. Bunların hepsi aynı geniş saksıda aranjmandaydı. Topraktan çıkardım sizce ne yapmalıyım?

[elvintugce]

İki gündür fotoğraf yüklemeye çalışıyorum aslında mesajımı altına. Umarım başarıcam ��

[Mesut Temiz]

Orijinal Mesaj Sahibi elvintugce

İki gündür fotoğraf yüklemeye çalışıyorum aslında mesajımı altına. Umarım başarıcam ��

Şuradan bakabilirsiniz:
Foruma fotoğraf nasıl yüklenir?

[elvintugce]

En sonunda yğkleyebildim

Orijinal Mesaj Sahibi h_dogan

Sorularınızı fotoğraf yükleyerek sorarsanız daha sağlıklı yardımcı olabiliriz. Bu şekilde söyleyeceklerimiz yanlış olabilir. Sukulentlerin yaprakları yaşlandıkça alttan itibaren yapraklar kuruyabilir. Bunları temizlemeniz gerekiyor. Gövdenin renk değiştirmesi eğer herhangi bir yumuşama vs yoksa sıcaklığın iklime göre değişmesinden olabilir zira sukulentler mevsime göre renk değiştirebiliyorlar.

[milkaulu]

Öncelikle herkese merhabalar. Bana yardımcı olabilirseniz çok mutlu olurum. Yaklaşık 1 ay önce portulacaria afra meditopica aldım. Yani bana öyle oldugunu söylediler. Her şey yolundayken son 1 haftadır maalesef yaprakları sararıp dökülmeye başladı. Saksısı delikli ve gecirgen topraklı. Sulamam da düzenliydi yani cok sulama gibi bi durumum olmadı. Saksısı mı büyük acaba diye düsünüp bir küçük boy saksıya geçirdim ama o da bir şey değiştirmedi. Ne yapmam gerekiyor düzelir mi suya mı koymalıyım nasıl bir yol izlemem gerek yardımcı olursanız cok sevinirim cok üzgünüm simdiden tesekkürler.
İlk ve son halini ekledim fotoğraflara.

[its_just_a_ride]

Orijinal Mesaj Sahibi milkaulu

Öncelikle herkese merhabalar. Bana yardımcı olabilirseniz çok mutlu olurum. Yaklaşık 1 ay önce portulacaria afra meditopica aldım. Yani bana öyle oldugunu söylediler. Her şey yolundayken son 1 haftadır maalesef yaprakları sararıp dökülmeye başladı. Saksısı delikli ve gecirgen topraklı. Sulamam da düzenliydi yani cok sulama gibi bi durumum olmadı. Saksısı mı büyük acaba diye düsünüp bir küçük boy saksıya geçirdim ama o da bir şey değiştirmedi. Ne yapmam gerekiyor düzelir mi suya mı koymalıyım nasıl bir yol izlemem gerek yardımcı olursanız cok sevinirim cok üzgünüm simdiden tesekkürler.
İlk ve son halini ekledim fotoğraflara.

Toprağınız özel kaktüs/sukulent toprağı mı ? Geçirgenliğinden eminseniz toprak kuruyana kadar sukulenti topraktan ayırıp dışarda bekletin. Gövde çürümemişse kurtulur. Bir yandan da yapraktan yedekleyin isterseniz. Topraktan çok emin değilseniz bu iş için özel toprağa geçin. Yaz bittiği için sukulentler için sıkıntılı dönemler başladı. Sulamaya ayrı dikkat etmek gerek.

[Aslı26]

Orijinal Mesaj Sahibi milkaulu

Öncelikle herkese merhabalar. Bana yardımcı olabilirseniz çok mutlu olurum. Yaklaşık 1 ay önce portulacaria afra meditopica aldım. Yani bana öyle oldugunu söylediler. Her şey yolundayken son 1 haftadır maalesef yaprakları sararıp dökülmeye başladı. Saksısı delikli ve gecirgen topraklı. Sulamam da düzenliydi yani cok sulama gibi bi durumum olmadı. Saksısı mı büyük acaba diye düsünüp bir küçük boy saksıya geçirdim ama o da bir şey değiştirmedi. Ne yapmam gerekiyor düzelir mi suya mı koymalıyım nasıl bir yol izlemem gerek yardımcı olursanız cok sevinirim cok üzgünüm simdiden tesekkürler.

İlk ve son halini ekledim fotoğraflara.

Bana sulama fazla gibi geldi. Sulama düzgün değil toprağı tamamen (dibi dahil) kuruması lazım

SM-N920C cihazımdan Tapatalk kullanılarak gönderildi

[suedabulan]

sukulentim 5 aydır benimle 3-4 hafta önce yaprağının ucunun sararmaya başladığını gördüm. 1-2 hafta önce de tereryumdan farklı bir kaba aldım. şimdiyse yaprak boylu boyunca sarardı. nasıl kurtarabilirim? napmam gerekiyor? neden böyle oldu?

[Aslı26]

Ilk olarak toprağınız yanlış gözüküyor geçirgen bir toprak lazım. Sukulentler için satılan ayrı topraklardan lazım. Size tavsiyem uygun toprak ayarlayın. Köklerini kontrol ettiniz mi ne durumda

SM-N920C cihazımdan Tapatalk kullanılarak gönderildi

[suedabulan]

Orijinal Mesaj Sahibi Aslı26

Ilk olarak toprağınız yanlış gözüküyor geçirgen bir toprak lazım. Sukulentler için satılan ayrı topraklardan lazım. Size tavsiyem uygun toprak ayarlayın. Köklerini kontrol ettiniz mi ne durumda

SM-N920C cihazımdan Tapatalk kullanılarak gönderildi

kökleri kurumuş ve sağa sola ayrılmış durumda.

[suedabulan]

Orijinal Mesaj Sahibi Aslı26

Ilk olarak toprağınız yanlış gözüküyor geçirgen bir toprak lazım. Sukulentler için satılan ayrı topraklardan lazım. Size tavsiyem uygun toprak ayarlayın. Köklerini kontrol ettiniz mi ne durumda

SM-N920C cihazımdan Tapatalk kullanılarak gönderildi

birde şimdi kapanmaya girdik. internetten alayım dedim 5-18 mayıs diyor geç gelmesi daha da kötü yapar mı sukulentimi

[Mesut Temiz]

Orijinal Mesaj Sahibi suedabulan

birde şimdi kapanmaya girdik. internetten alayım dedim 5-18 mayıs diyor geç gelmesi daha da kötü yapar mı sukulentimi

Maalesef sukulentinizin halihazırda ölmüş olma ihtimali de düşük değil, yani çok kötü durumda görünüyor... Kökleri uzun zaman önce fazla nemden çürümüş olabilir... Kış aylarında kısa günler, çok düşük yoğunluktaki güneş ışığı, havadaki yüksek nem, fazla sulama, toprağın fazla nem tutması ve düşük sıcaklıklar birleştiğinde sukulentler kolayca küf/mantar hastalıklarına yakalanabiliyorlar... Siz fark etmeden kökleri ve/veya gövdesi çürümüş olabilir... Tabii bitkinin hangi koşullarda bakıldığını bilmediğimizden, başka faktörlerde mevcut duruma neden olmuş olabilir... Mesela çok uzun süre hiç sulanmaması da bir sukulentin kurumasına yol açabilir...

[suedabulan]

Orijinal Mesaj Sahibi Mesut Temiz

Maalesef sukulentinizin halihazırda ölmüş olma ihtimali de düşük değil, yani çok kötü durumda görünüyor... Kökleri uzun zaman önce fazla nemden çürümüş olabilir... Kış aylarında kısa günler, çok düşük yoğunluktaki güneş ışığı, havadaki yüksek nem, fazla sulama, toprağın fazla nem tutması ve düşük sıcaklıklar birleştiğinde sukulentler kolayca küf/mantar hastalıklarına yakalanabiliyorlar... Siz fark etmeden kökleri ve/veya gövdesi çürümüş olabilir... Tabii bitkinin hangi koşullarda bakıldığını bilmediğimizden, başka faktörlerde mevcut duruma neden olmuş olabilir... Mesela çok uzun süre hiç sulanmaması da bir sukulentin kurumasına yol açabilir...

verdiğiniz bilgiler için çok teşekkür ederim. kışın güneş ışığını az gördüğü ve tereryumda kaldığı için toprağın neminden köklerinin çürüdüğünü düşünüyorum. yani kurtarma imkanım yok mu ve bu türde sukulent hiç bir yer de görmedim o yüzden çok değerliydi benim için. bu türün adını biliyorsanız veya daha önce gördüysen bir sitede bana link atabilir misiniz?