Bitkili akvaryum için temel bilgiler

[dinozor]

Bitkili akvaryum kurulumu için gerekli malzemeler, bir arada olması uygun olabilecek bitkilerin seçimi, kurulumda izlenecek adımlar ve kurulum sonrası bakım vb. konular hakkında bilgiye ve desteğe ihtiyacı olanların soru ve sorunlarını bu başlıkta tartışabiliriz diye umut ediyorum.

[dinozor]

Herkese merhaba, bir süredir (aslında yıllara yayılan uzun bir süredir) su bitkileri üzerinde çeşitli denemelerim ve oldukça fazla yanılmalarım oldu. Son olarak bir kaç ay önce aldığımız, cam fanustan daha profesyonel görünen ufak bir akvaryumla yeniden şansımı denemeye karar verdim ve sonuç yine hüsran oldu. İnternetten araştırdığımda konunun uzmanlık gerektirdiğini ve çok farklı bir kulvar olduğunu öğrendim, bu nedenle hatalarımı ve neler yapmam gerektiğini öğrenmek için bilenlere danışmak istedim.

Öncelikle pet shopta elimize üzerinde ışığı bağlı olan, küçük, kapaklı, mika (sanırım) bir akvaryum tutuşturdular. Cam istememe rağmen bunun daha iyi olacağı söylendi. Bir adet ısıtıcı, filtre, sera marka su yumuşatıcı, yine sera marka sıvı biyolojik fitre mediumu, azoo marka bitki besini, rasbora, midye ve elma salyangoz olmak üzere mantıklı duran bir sistem oluşturabilecek malzemeleri verdiler. Elimizde elodea ve anubis zaten vardı, anlatıldığı şekilde her şeyi hazırladık ve iki gün sonra bitkiler dışında yaşayan bir şey kalmamıştı ki bitkiler de sonradan degrade olmaya başladılar.

Şu anda elimde yine yanlışlıkla seçilmiş, ne olduklarını henüz bilmediğim üç bitki var. Mika akvaryum tuz ile iyice temizlendi fakat hala mika. Kum olarak kırık midye kabuğu almıştık ki sanırım bu çok yanlışmış, kuvartz kum önerilmiş. Bitkileri direkt kuma gömmem gerektiği söylenmişti fakat internette laterit ve kum karışımı, kimi yerlerde de bildiğimiz bitki torfu üzerine kum önerilmiş. Torf aklıma yattı fakat eğer her şey yolunda giderse bir beta almak istiyorum ve torfun herhangi bir zararı olur mu bilmiyorum. Ufak bir akvaryum için karbondioksit kullanılmasına gerek yok denmiş, ne yapmalıyım hiç bir fikrim yok. Üstelik fazladan bitki besini almalı mıyım, bu besinlerin balıklara zararı olur mu, bitkiler neden degrade oluyor (sıcakta durmuyorlar), bakteri kültürünü ne sıklıkla kullanmalıyım (üzerinde yazanla internette yazanlar çok farklı) vb. bir çok soru ve sorunum var.

Asıl istediğim bunun bir bitki akvaryumu olması ama eğer her şey yolunda giderse ve mümkünse bir betacık da bu ortamdan faydalansın isterim. Çok cahilce bir başlangıç yaptım, bundan sonrasını toparlamak istiyorum ve yardımcı olabilecek birleri olursa çok sevinirim.

[olmez]

Merhaba sayın dinazor. Öncelikle akvaryum dünyasına hoşgeldiniz. Yaşadığınız sıkıntılar moralinizi bozmasın. Bu sıkıntılar yeni başlayanların genelde yaşadıkları problemlerdir. Tecrübe eksikliği, akvaryumcuların birbiri ile yaşamayacak türleri bile yaşar diyerek yeni başlayanlara satmaları vb. nedenlerle bu sıkıntıları ilk başta yaşayabilirsiniz. Hoş değil ama bu bir gerçek.

Şimdi gelelim sizin durumunuza. Öncelikle akvaryumunuz hakkında daha ayrıntılı bilgi vermeniz gerekiyor ki tahminler üzerine bilgi vermeyelim. Akvaryumunuzun küçük ve mika olduğunu söylemişsiniz. Genelde yeni başlayanların ya da dışarıdan bakanların büyük akvaryumun bakımı zordur düşüncesi hakimdir ama bu tamamen yanlış. Aksine küçük akvaryumlarda dengeyi oturtmak daha zordur. Sürekliliği korumak büyük akvaryumlara göre daha çok özen ister.

Sizin akvaryumunuzun boyutu nedir bilmiyorum ancak temsili bir hesaplama yapacak olursak; diyelim ki totalde 10 L lik bir akvaryumdan bahsediyoruz. Cama cam 10 L lik bir akvaryumda nereden baksanız kumuydu, taşıydı, bitkisiydi, filtresiydi, ısıtıcısıydı derken 2-4 L arasında bir malzeme ve canlı koyarsınız. Bu da akvaryumunuzun su hacmini 6-8 L gibi bir miktara düşürür. Bu da büyük bir akvaryuma göre yaşanacak herhangi bir olumsuzluğun daha yoğun yaşanmasına sebep olacaktır. Örneğin; yemleme sonrası bir kuytuya düşen yem parçasına balıkların ulaşamadığını ve yemin burada çürüdüğünü düşünün. Bu çürümenin etkisi büyük hacimli bir akvaryuma nazaran 6-8 L gibi bir akvaryumda daha yıkıcı olacaktır. Daha konsantre bir olumsuzluk diyebiliriz belki de. Bunun aksine büyük akvaryumlarda bu kadar küçük bir sorun sorun olmaktan çıkacaktır.

Büyüklük konusundaki kaba bilgiyi de verdikten sonra gelelim sizin kurulumunuz ile ilgili konulara. Bitkili bir akvaryum için doğayı gözlemleyerek başlayabilirsiniz öğrenmeye. Akvaryumunuzun tabanını midye kırığı ile kurduğunuzu söylemişsiniz. Böyle bir kurulumda gübreleme mutlak suretle gereklidir. Çünkü midye kırığı bitkileriniz için herhangi bir besin ortamı sunmaz. Bu nedenle gübreleme ve miktarı bu noktada kritiktir. Gübreleme miktarı için ya deneme yanılma yolunu seçeceksiniz ki bu sizin akvaryumunuz gibi küçük hacimli bir akvaryumda yıkıcı sonuçlar doğurabilir, ya da test kitleri ile ölçüm yaparak gübreleme yapacaksınız. Elinizdeki malzemeler doğrultusunda yol kabaca budur. Ancak zaten yıkımı yaşamış görünüyorsunuz. Bu durumda benim tavsiyem yeni kurulumdur.

Burada dikkat edeceğiniz konuları sıralamam gerekirse;
1) Mümkün ise akvaryumunuzun boyutunu büyütün

2) Alacağınız bitki ve canlıların erişkin boylarını ve yaşam şartlarını öğrenin. 20 cm yüksekliği olan bir akvaryuma 30-40 cm ye kadar dikine boylanan bitki tercih etmeyin. Akvaryumcuların lepistes ve japon balığını birlikte yaşar diye vermelerine kanmayın. Lepistes 23-26 derecelik bir ortamda mutlu iken japon balıkları sıcağı sevmez ve yaklaşık 18 derecelik bir ortam ister. Bunlar boy ve yaşam şartları için sadece birer örnek ve daha da çoğaltılabilir.

3) Birbiri ile uyumlu ve akvaryumunuzun boyutuna uygun sayıda balık edinin. Akvaryum hacmine uygun olmayan fazla sayıda balık, akvaryuma tolere edebileceğinden fazla yük ve sonuçta yıkım demektir.

Bunlar kabaca ilk etapta dikkat etmeniz gerekenler. Şimdi gelelim yeni kuruluma. Ben yıllardır kurulumlarımı doğaya uygun yapmaya çalışırım. Açacak olursak; bitkili akvaryum için olmazsa olmazlar ışık ve besindir. Besinden başlayalım. Yukarıda da bahsettiğim gibi mercan kırığı bitkilerinize besin olarak neredeyse hiçbir şey vermez. Bu nedenle akvaryum tabanınızı bitkilerin ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde kurmaya özen göstermelisiniz. High tech bir akvaryum için ölçümler, gübreleme ve karbondioksit ilavesi kritik ve devamlı takip edilmesi gereken konulardır. Tecrübeyi hiç saymıyorum. Sizin için ilk etapta low tech bir akvaryum kurulumu uygundur. İleride tecrübe kazandıkça high tech kurulum düşünebilirsiniz ya da benim gibi hiç bulaşmaz ve low tech bir akvaryum ile mutlu olabilirsiniz.

Bu kadar ara açıklamadan sonra gelelim low tech bir bitkili akvaryumun kurulum aşamalarına. Taban demiştik. Ben yıllardır tabanlarımı doğal malzemeler kullanarak kurarım ve hiçbir zaman da olumsuzluk yaşamadım. Taban kurulumunda benim kullandığım malzemeler bahçe toprağı, torf, laterit ya da lav taşı gibi gözenekli bir malzeme, kalın ve ince olmak üzere iki boy kum.

Öncelikle tarımsal ilaçlama gibi kirletici riskleri taşımayan bir yerden bahçe toprağı alıyorum. Tabana bir kat bahçe toprağını serdikten sonra bunu bir kat laterit ya da lav taşı gibi gözenekli bir yapı ile tamamen örtüyorum. Sonra bunun üzerini torf, torfun üzerini kalın kum ( sizdeki mercan kırığı olabilir), kalın kumun üzerini de ince kum ile örtüyorum. Her kat döşendikten sonra sıkıştırmayı ihmal etmiyorum.

Kurulumun yapılış şekli ve amacını açacak olursak; tabandaki bahçe toprağı ve torf bitkiler için gerekli besin ihtiyacını uzun süreli ve dengeli bir şekilde karşılar. Araya koyduğumuz gözenekli yapı (örneğin laterit ki ben bunu torf içerisine de bir miktar karışık koyuyorum)taban malzemesi içinde bakterilerin kolonileşmesi için gerekli olan yapıyı sağlıyor. Bunların üzerine konulan kalın kum alttaki malzemenin dağılmasını ve yukarı çıkmasını önlemede ilk basamak ancak kalın yapısı nedeni ile bunun da yukarı yavaş da olsa malzeme kaçırabileceğini düşünerek üzerine konulan ince kum da son basamak oluyor. Burada dikkat edilecek nokta ince kumun ne kadar ince olacağı. Kalın kumun boşluklarını dolduracak incelikte ama deniz kumu kadar da ince olmamalı. O kadar incesi bitkileri boğuyor. En uygun olanı dere kumu. Taban kurulumumuz böylece bitiyor.

Ben bitkileri boş iken dikmeyi tercih ediyorum. Su dolu iken yapılan dikimde tabanda küçük dağılmaların olması muhtemel. Bu nedenle boş iken bitkileri de planıma uygun dikip sonra tabanı dağıtmadan yavaş yavaş su dolduruyorum. Bazı şeyleri mutlaka okuyup öğrenmişsinizdir. Mesela dinlenmiş su kullanmak gibi. Onları atlayarak anlatıyorum, o noktaları siz doldurursunuz. Su dolumundan sonra filtreyi ve ısıtıcıyı da takıp çalıştırın. Elinizde bakteri kültürü var anladığım kadarı ile. Üzerinde yazan ölçülerde kültür ilavesini yapın. Eksik ilave kültürün çoğalması ve yeterli düzeye gelmesi için biraz daha fazla zaman gerektirir, fazla ilave ise gereğinden yüksek bakteri sayısı, yeterli besin olmaması gibi nedenlerle bakteri ölümlerine sebep olabilir. Bu şekilde akvaryumunuz en az bir hafta çalışsın ki denge otursun yavaş yavaş.

Benim denemelerimde bir hafta yeterli oluyor ama siz yine de bir hafta sonra toplu balık ilavesi ile riske girmeyin. Önce 1-2 balık ilave edip gözlemleyin. Akvaryumcudan ilk geldikleri zaman radikal ortam değişimi nedeni ile balıklarınızda beyaz benek hastalığı ile karşılaşmanız muhtemeldir. Ancak sağlıklı balıklar bunu çabuk atlatır, herhangi bir müdahale yapmanıza gerek yoktur. Beyaz benek için ısı yükseltme ve sonrasında su değişimi bitkili akvaryumlarda sıkıntılara yol açar. Bu nedenle müdahale etmeyin. Biz süre gözlemledikten sonra balıklarınız mutlu ise yeni ilaveler yapabilirsiniz.

Bitkilerinizde yaşadığınız bozunmalara gelecek olursak; 3 nedeni olabilir. Tek tek ya da toplu olarak bu nedenler mevcut büyük ihtimalle ama bence tümü mevcut.

1) Işıklandırma; Akvaryum üzerinde hazır gelen lamba uygun değildir. Akvaryum ölçülerinize göre bitkiler için uygun lamba araştırması yapın. Mümkünse değiştirin.

2) Besin eksikliği; Yukarıda anlattığım şekilde bir kurulum bu sorununuzu ortadan kaldıracaktır.

3) Sıcaklık; Akvaryumculara göre her akvaryum 26-27 dereceye ayarlanmalıdır. Böyle anlatırlar ilk akvaryumunu kuracaklara. Yanlış. 26-27 derece gerek bitkiler için gerekse canlılar için bana göre çok yüksektir. (Yüksek sıcaklık gerektiren özel türler hariç) Yüksek sıcaklıkta bitkiler tabiri yerinde ise erimeye başlarlar. Diğer bir deyişle yavaş yavaş haşlanırlar. Sonrasında erime ve dağılma gelir. Ben akvaryumlarımı 23 derece de tutmaya çalışırım. Bu sıcaklık bitki ve canlı ortak yaşamında en uygun sıcaklık bana göre.

Bu kadar anlatımdan sonra sorularınıza net cevaplar vermek gerekirse; torfun herhangi bir zararı olmaz, karbondioksit kullanmanıza gerek olacağını düşünmüyorum, tabanı anlattığım şekilde kurarsanız ilave besin almanıza gerek kalmaz, bakteri kültürünü ilk kurulumda kullanmanız yeterli, devamlı kullanmaya gerek yok.

Son birkaç not daha ilave etmem gerekirse; dezenfektan diye metilen mavisi hep verilir ve devamlı kullanılması söylenir; yanlış. Metilen mavisi toksik etkisi nedeni ile zararlı unsurları yok ederken bitki, balık ve yararlı bakteri kolonilerine de büyük zararlar verir. Mümkün olduğunca kullanmayın. Bitkileriniz içinde kırmızı olanlar varsa onların kırmızılıkları ışık şiddeti ve mikro element olarak demirle doğrudan alakalıdır. Bunları ayarlamaya çalışın. Kırmızı bitkiler için ben Seachem fluorite red diye bir malzeme var onu kullanıyorum taban kurulumunda. Pahalıdır ama etkilidir. Düzenli su değişimlerine dikkat edin.

Şimdilik bu kadar. Sorularınız olursa yine cevaplamaya çalışırım. Saygılarımla.

[dinozor]

Sayın olmez, verdiğiniz bilgiler ve desteğiniz için ne kadar teşekkür etsem az. Akvaryumda sistem kurulumu gerçekten detaylı bilgi gerektiren bir şeymiş ve pek de amatörlere uygun değilmiş.

Bizim aldığımız mika akvaryum 22 x 15 x 21cm boyutlarında, yaklaşık 5 litrelik bir hacme sahip. Aydınlatması 14 tane küçük LED ampulle sağlanmış (Yani en başta akvaryumu değiştirmem gerek). Kullandığımız filtre suyu fazla hareketlendiriyor, sanırım bu kadar küçük bir akvaryuma uygun değil.

Elimdeki bitkiler de Microsorum windelov, Microsorum pteropus ve anubiasa çok benzeyen fakat ismini henüz bulamadığım bir bitki. Acaba hiç balık almasam, sadece bitkileri bu koşullarda yaşatabilir miyim?

Beni bu kadar aşacağını bilsem inanın hiç böyle bir şey denemeye kalkmazdım... Yardımlarınız için tekrar çok çok teşekkür ederim, emin olun her bir kelimesi yeni bir akvaryumda hayat bulacak