Soğanlı bitkilerde soğanların depolanması (muhafazası) ve çiçek oluşumu
 

Bütün soğanlı bitkiler topraktan çıkarıldıktan sonra uygun koşullarda (Sıcaklık, nem) depolanmazsa Çiçek açmazlar. Her tür için depolama sıcaklıkları ve nem farklıdır. Ayrıca depolama esnasında bazı soğanlarda etilen (Bir gaz, olgunlaştırma hormonu ) önemli etkiler yapmaktadır. Soğanın yapısına bağlı olarak depolama şekilleri de farklıdır.

Lale soğanları

Temmuz gibi topraktan çıkarıldıktan sonra 1 hafta kadar 30 oC lık bir sıcaklıktan sonra 2 ay 18-20 oC sıcaklıktaki havadar depolarda (serin havadar bodrum katları vs.) bekletilirler. Söküldükleri an da çiçek oluşumu başlamıştır ve depolama süresi içinde soğanın içindeki çiçek oluşumu tamamlanır. Bütün organlarıyla soğanın içinde minyatür bir çiçek oluşur.

Çiçek organları şu sıra ile oluşur: önce en dıştaki renkli tepal yapraklar şekil alır. Ardından 6 adet anter ve en son olarak da 3 parçalı dişi organ (Gynoceum) oluşarak çiçek tamamlanır. Daffodillerde ise en son parcorolla (ortadaki boru) tamamlanır. Bu safhaya gelince soğanlar G durumuna gelmiş denir. Bu an zaman olarak yıllara ve yerlere göre değişmekle birlikte Ağustos ortası ile Eylül ortasıdır.

Soğanlar G durumuna gelinceye kadar etilene maruz kalırsa, (eksoz gazı, Meyve ve yeşil sebzeler etilen üretir) bunlarla yan yana gelirsesoğan içindeki çiçek bozulur. Bu nedenle soğanlar garajlarda değil havadar yerlerde depolanır.

Lale soğanları G durumuna geldikten sonra çiçek sapının uzaması için 5oC-9 oC arasındaki sıcaklıklarda 3 ay kadar kalmaları gerekir. Bu soğuk dönemi Ekim ayında açık tarlalara, bahçelere dikilerek doğal şartlarda geçirebilir veya bu sıcaklıklarda çalışan, havalandırması iyi depolarda geçiririr. Bu dönemde yine etilen önemlidir. Lale soğanları elma depolarına konmaz. Lale soğanı depolarında sebzeler veya yeşillikler koyulmaz. Bunlar etilen üretirler.

Bu 3 aylık soğuk dönemde soğan içindeki çiçekler oluşumunu tamamlar ve çiçek sapı gelişir. Soğuklatılmamış (üşütülmemiş) soğanlarda, dikildikten sonra çiçekler yaprakların arasında kalır. Çiçek sapı uzamaz.

Uygun koşullarda depolanmış olan lale soğanları dikildikten sonra sulanır ve toprakta kök atar. Köklenme için en uygun sıcaklık 9 oC dır. Soğanın dışındaki ince sert kabuk (tunik) köklerin çıkışını engelleyebilir. bu nedenle soyulması faydalıdır. Eğer soğanlar özellikle soğuk depolarda fazla nem ile karşılaşırsa dikmeden önce depolarda kök çıkarabilir. Bu kökler kurursa bir daha kök çıkarmazlar. Bu nedenle hava sirkülasyonu iyi olan depolarda altı telli veya delik kasalar içinde depolanır. Yığın yapılmazlar.

Ekim-Aralık ayları arasında dikilip köklenen soğanlar kışı köklü olarak geçirdikten sonra havalar ısınınca toprak yüzüne yaprak verirler 2-3 yapraktan sonra gonca uzatır ve çiçek açarlar.

Lilium soğanları

Lilium türünde soğanların depolanması daha farklıdır. Lilium soğanlarında tunik yoktur, yani çıplaktır. Bu nedenle korunması gerekir ve su kaybının önlenmesi gerekir. Ayrıca lilium soğanları söküldükleri zaman kalın köklerinin de korunması gerekir. Dolayısıyla liliumların depolanması da farklıdır.

Lilium soğanları yaprakları sarardıktan sonra Ekim-Kasım gibi sökülürler. Sökülen soğanlar kurutulmadan hemen toprağından temizlenir. Yavrular ve çiçek verecek soğanlar ayrılır. Yavrular sökümden sonra tarlalara irileştirmek üzere (Kasım) hemen dikilir. Kasalar içine delikli nylon poşetler yayılır. Bu poşetlere nemli torf, perlit, veya rende talaşı gibi materyaller doldurulur. Soğanlar bir kat materyal, bir kat soğan şeklinde kasanın içine 4-6 sıra dizilir. En üste yine materyal konarak naylon poşetin ağzı bağlanır. Böylece naylon deliklerinden hava alır ama kurumaz. Nemli materyal içindeki lilium soğanları da kurumaz.

Dolan kasalar +2oC depolara konur. Lilium soğanları soğuklatılmadan (Vernalizasyon) yani +2oC da 6-8 hafta soğuklatılmadan çiçek tomurcuğu oluşturmazlar ve çiçek açmazlar! Bahçeye sonbaharda dikilen soğanlar soğuklama ihtiyacını kış boyunca toprakta alır.

Laleden farkı soğuk süresinde soğan içinde çiçek tomurcuğu oluşturur. 2 oC da 6-8 hafta bekletildikten sonra soğanlar hemen dikilmeyecekse, ki liliumlar yılın her ayında çiçek açabilir, +2 dereceden -2 oC a aktarılır (Dondurulur). Bu -2 oC da 6 ay kadar depolanabilir. Yılın herhangi bir ayında buradan alınıp buzları çözüldükten sonra dikilirler.

Ancak liliumlar ışığa çok duyarlıdırlar. Karanlık ve ışığın az olduğu kış aylarında (Kasım-Aralık) yetiştirilen liliumlarda ışık azlığı nedeniyle çiçekler 1-2 cm büyüklükteyken dökülürler. Az ışık koşullarında çiçekler 1cm olunca etilen üretir ve bu da çiçekleri döker. Bu zamanlarda lilium seralarında fotosentez yaptıran SON-T tipi (gün ışığı) ampullerle ilave ışık verilir. Özellikle az ışık alan kuzey ülkelerinde bu durum önemlidir.
Bu nedenle liliumlar en iyi çiçeklerini bol ışıklı yaz aylarında verirler.

Lilium soğanları bahçe veya saksılara dikildikleri zaman kökleriyle birlikte dikildiklerinden su biriken yerlerde çürürler. Lilium candidum (Mis zambağı) hariç diğer Liliumların (Asiatic veya oriental) soğanları derin dikilirler. Dikmeden önce 15-20 cm. derinlikte çukur açıp, dip kısmına dere kumu doldurup soğanın köklerini bu kum tabakasının üzerine oturtarak dikmek ve soğanın üzerine 10-12 cm toprak doldurmak iyi bir dikim yöntemidir. Dipte kalan kum tabakası su birikmesini engeller, drenaj yapar. Soğan dikildikten sonra kökleri ile su alır ve yeni kökler verir. Tepe kısmından da sürgün -gövde (filiz) çıkarır. Bu gövde üzerinde yapraklar dizilir ve ucunda kısa saplar ile lilium çiçekleri oluşur.

Gövde uzarken Lilium candidum dışındaki liliumlar soğanın ust kısmından GÖVDE KÖKLERİ çıkarırlar. Bu kökler bitkinin beslenmesinde önemlidir. Dip köklere takviye su ve besin alırlar. Lilium candidum da ise gövde kökleri yoktur. Bu nedenle L.candidum soğanları YÜZLEK dikilir, diğer lilium soğanları derin dikilir.

Diğer soğanlı bitkilerin soğanları da değişik sıcaklıklarda depolanırlar. Sümbül soğanları söküldükten sonra 30 oC dan başlamak üzere her hafta 1 oC düşürülerek dikim zamanına kadar depolanırlar ve kasım da dikilirler.

Nergis (Daffodil) soğanları söküldükleri zaman içinde çiçek tomurcuğu vardır. Soğanlar sökülüp (Haziran sonu) kurutulduktan sonra Ağustos başında 9 oC depolara konursa ve Ekim ayı başında dikilirlerse Erken çiçek açarlar (Aralıkta).

Dutch İris soğanları ise daha farklıdır. Bunlarda soğan söküldüğü zaman içinde çiçek yoktur. Soğan dibinde büyüme noktasını çiçek tomurcuğuna dönüştürmek için soğanlar 4 hafta 35 oC da tutulur. Daha sonra 2-4 hafta 17 oC da depolanır 6 hafta da 9 oC da depolanarak dikilir. Bu tür de liliumlar gibi yetişme döneminde bol ışık isterler. Az ışık koşullarında çiçekleri körelir.

Frezya soğanları

Frezya gibi soğanımsı gövdeli bitkiler (Gövdenin besin biriktirmesiyle oluşmuş bitkiler Frezya, gladiol ve Crocus ) söküldükleri zaman çiçek tomurcuğu bulundurmazlar. Çiçek oluşumu dikildikten sonra oluşur.Veya özel koşullarda 4,5 ay depolanarak (30 oC da 3 ay + %90 nem ile 14oC da 6 hafta) çiçek tomurcuğu oluşturulabilir.

Frezya soğanları söküldükleri zaman (Mayıs) dinlenme (dormancy) halindedir. faaliyete geçmesi ve köklenmesi için 2-3 ay sıcakta (30 oC) depolanır. Eylül-Kasım dikildikleri zaman önce ince soğan kökleri verir. ve yukarıya koruyucu kın yaprakları çıkarır. Daha sonra gerçek yapraklar verir. topraktaki sıcaklık 15 oC düştüğü zaman çiçek tomurcuğu oluşturur. Eğer sıcaklıklar 16 oC üzerinde ise devamlı yaprak çıkarır. 15 oC da 6 haftada çiçek tomurcuğu tamamlanır. Çiçek tomurcuğu oluştuktan sonra sıcaklık artınca çiçek sapları uzar ve Mart- Nisan gibi çiçek açarlar.

Bu arada 3-4 yaprak çıkardığı zaman toprak altında dikilen soğanın üzerinde yeni soğan oluşturmaya başlar. yeni soğan dan kalın hortum kökler (Kontraktil kökler) öeydana gelir ve beslenme işini üzerlerine alırlar. Yeni soğana bitişik yavrular oluşur. Bu oluşum çiçeklenmenin sonuna kadar devam eder. Çiçeklenme sona erdikten sonra yapraklar sararır soğanlar olgunlaşır ve soğanlar sökülerek serin ve gölge yerlerde (Güneş altında değil!) kurutulur. Eski soğan, kökler temizlenir ve 20-30 oC havadar ve gölge yerlerde dikilinceye kadar depolanır.

Diğer soğanlı bitkilerin soğanları da uygun koşullarda depolanırsa çiçek verirler. Çiçek soğanları söküldükten sonra da canlıdırlar ve İçlerinde Morfolojik, fizyolojik ve biyokimyasal faaliyetler devam ederler. Ancak uygun koşullarda bu faaliyetlerini sürdürecek şekilde depolanırlarsa çiçek açarlar.

Hocam elinize sağlık
 

Bilgiler çok değerli. Birçok çeşidi birarada olunca birbirine karışıyor gibi geldi.

Soğuklama ihtiyacı sanırım bu başlıkta işlenecek.

Bilgilerinizi herbir cins için ayrı verirseniz bize büyük kolaylık sağlamış olursunuz. Belkide böyle düşündünüz. Dayanamadım bir solukta okudum ve hemen yazdım.

Elinize, emeğinize sağlık.

Konu ile ilgili bazı fotoğraflar
 

Lale ve frezya soğanlarındaki çiçek oluşumu ve liliumda soğan kökleri ve gövde (boğaz) köklerinin fotoğrafları

Sn zeytinci soğuklama isteği her türde yok ve soğuk amacı türlere göre örneğin liliumda çiçek oluşturmak için, lalede sap uzaması için gerekli. frezyada ise soğuk değil serin (14oC) var

Sayın kgursan;

Bu tarih lilium candidumlar için geç bir tarih, sanırım siz genelleme yaptınız, bilmiyenler için,
Genelleme yapmak kafa karışıklığı yaratabilir.:)

Üyelerin birbirlerine yaptıkları uyarılardan sonra, ortak noktada birleşip, eski mesajların düzeltilmesinde yarar var. Biliyorsunuz bir çok bilgiye google aracılığı ile ulaşıyoruz. Doğru bilgi de indeksleniyor, yanlış olanı da...

Liliumlarda Soğanları Sökme Zamanı
 

Sn. Lilium. Lilium candidumu ayırmak gerekirdi. Bu mesaj ile düzeltmeye çalışıyorum . Liliumların söküm zamanı türlere göre değişebilir. Lilium candidum Mayıs gibi erken çiçek açtığı için Temmuz- ağustos gibi sökülür Temmuz-Ağustos gibi geç çiçek açan liliumlar ise (Oriental melezler, speciousım vb.) sökme işlemi de geç olur ve Eylül-Ekim e kalır. Fotolarda Hollanda daki bir Lilium tarlası ve tarladan makina ile söküm tarihi 2 Kasım 1988 dir.

Arkadaşlar ben birşey yaptım ama fena mı yaptım bilemiyorum. Dağınık halde çiçeği geçmiş nergisleri gömülü oldukları yerden çıkardım. Köklerini ve yapraklarını kestim. Kurumaya bıraktım. Maksadım hepsini biraraya toplayıp yeniden dikmek ama sanırım artık diksem de tutmayacaklar. Bilen birileri yardımcı olursa memnun ve de mesut olurum.

Sn osmann., acele etmişsiniz. Fena yapmışsınız. Tamam çiçeği geçmiş nergisler var ama durun bakalım yaprakları daha yeşil!!. Yapraklar gelecek senenin çiçeğini besleyecekti, soğanını genişletecekti ve zamanı gelince sararacaktı. İşte o Zaman SÖkülecekti.

Ben frezyqa soğanlarımın bir kısamına bahçede bir köşeye diktim. O soğanları ordan hiç sökmesem ne olur? .... Yeri güneş gören bir yer....

Sanıyorum ankara koşulları. Soğanlar yaz boyunca uyur,dinlenir. sonbaharda uyanır sürmeye başlar, Ekim-kasım dan sonra da (ilk don olayında) donarlar çiçek vermezler, ihtimal bitkiler de ölür.

Sn kgursan, ben de aynı soruyu biraz daha farklı düşünmüştüm.

Çiçek soğanları; olumsuz iklim koşullarından korumak, çoğaltmak ve mevsimsel bitkiler olduğu için diğer bitkilere yer açmak vb. nedenlerden sökülüyor sanırım, değil mi? Ben saksılarda olan soğanlarımı (lale dahil) sökmeyip onları evin içinde uygun bir ortamda saklasam, soğanların kalitesinde bir düşme olur mu? Daha doğrusu böyle bir işlem doğru olur mu?

Neden böyle birşey yapmak gereğini duyduğumu sorarsanız, soğanlı bitkilerde henüz çok acemiyim ve toprakta bırakma işlemi bana biraz daha garanti gibi gözüküyor:)

soğanları sökmeden bırakmak
 

Bazı soğan türleri (Nergis, Lilium, Lale, sümbül, gladiol vb.) sökülmeden yerinde kalabilir. Bu durum biraz bölgeye göre de değişir.

Yerinde bırakmanın iyi tarafı şu; Bitki kendisini doğal ortama göre ayarlıyor. (Tabi ekstrem iklim koşulları olmazsa) çiçekten sonra dinleniyor, Yağışlar başlayınca köklerini veriyor ve yavruları ile birlikte zamanı gelince gücü olanlar(yeterli irilikte olanlar) çiçeklerini tekrar veriyor. Çok kalabalık olunca 2-3 yılda bir sökülüp dağıtılması gerekiyor.

Kötü tarafı şu: Tabi toprak işlenemeyince sıkışık toprakta kaliteleri düşüyor,küçülüyorlar. İklim uygun değilse kışın donan toprakta zarar görebiliyorlar. Dinlenme zamanlarında (yapraksız dönemde) yerleri kaybolabiliyor, üzerleri çiğnenebiliyor. Üzerlerine başka bitkiler dikme şansı da olmuyor.

Tabi bu durum bahçedeki koşullarda geçerli, saksılarda durum farklı. Öncelikle çok dar bir kap içinde olmaları ve saksi içinde (Ev içinde) toprak çok kuru kalabiliyor ve dinlenmeleri için gerekli doğal sıcaklık sekanslarını (sıcak- serin-soğuk ) ev içinde yaşayamıyorlar ve daha çabuk bozuluyorlar. Saksıda muhafazada laleler için ana soğan ölmüş bir çok yavru olmuştur. Hepsi çimlenince gerekli ışığı alamayan yavrular gelişemiyorlar.

Benim lale soğanlarım çürüme yaptı bende topraktan çıkardım küflü yerlerini soydum içinden çıkan sarmısak büyüklüğündeki soğanları geri toprağa ektim yanlış birşeymi yatım acaba.

Eklenti 69089

Bu soğan köklenme zamanı olan Kasım ayına kadar muhtemelen çürüyecektir, veya en dıştaki kabuk sertleşerek Tunik olacak soğanın kalan kısmını koruyacaktır.

Teşekkürler Kgursan peki birşey yapamazmıyım acaba atılacakmı şimdi bu soğanlar?
Buzdolabına falan koysam olmazmı?

Sn günebakan, soğanı ektiğiniz yerde kalsın. Su vermeyin, 2ay sonra hafif su ile toprağınemlendirin, tamamen kurutmayın. Buzdolabına koymak sorunu çözmez. Bu soğan ölmeden kasım ayını bulursa, köklenir ama iyi bir çiçek vermez. çünki çiçeği besleyecek olan besin depoları (scaleler) koparılmıştır. Üstelik kabuğu olmadığı için su kaybı fazla olur. Hafif nemli toprakta (Islak değil!!) belki zarar görmez.

Teşekkürler kgursan

Sn kgursan

Benim de bir sorum olacak daha önce hiç başıma gelmeyen birşey ile karşı karşıyayım...
Bu seneki çiğdemlerimde bazıları hala çiçekteyken yapraklarında bozulmalar tespit ettim. Çiğdemlerim geçen senenin soğanları ile bu sene marketlerden aldığım soğanlar karışık halde bir saksıya ekilmiş çiğdemler. Henüz yeşil yapraklı olmaları gereken çiğdemler için bu durum normal gelmediği için soğanların saksısını devirdim. Bazı soğanların içinde minik kurtçukların soğanları yemeye başlamış olduğunu gördüm. İçlerini boşaltmışlardı. Bu çiğdemlerde kök ya çok zayıftı ya da hiç oluşmamıştı.

Bu tip çiğdemleri attım. Sağlam gördüklerimi oksijenli suda beklettim (Tamamen içgüdüsel, doğru mu yaptım bilmem) yeniden temiz toprağa ektim. Oksijenli suyla suladım. Şimdilik sorun yok gibi görünse de acaba diyorum için için bozuluyorlar mıdır?

Benzer bir şey başka bir toprakta olmasına rağmen nergislerimde de olmaya başladı. Nergisler bu sene tamamen ithal olarak nergislerdi, ilk kez yetiştiriyorum. Gene aynı şekilde birkaç tanesini söktüm, gene kurtçuk gibi yapılar vardı...

Bunların sebebi topraktan mı? Bitkinin kendisinden mi? Sulama mı? (Çok sık sulama yapan birisi değilimdir, toprak soğanları çürütecek kadar ıslak değildi zaten).. Bu duruma yapılacak birşey olur mu? Gelecek yıl içi kurtarıp saklayabileceğim soğanlar olma ihtimali var mı? Varsa ne yapabilirim?

Sn Kaktüs., Toprakta her türlü canlı vardır. Kıl kurtları, tel kurtları vb. Bunlar soğan dokuları ile beslenebilir. Soğanlarınızı yaprakları sararınca sökün. Bol akarsuda yıkayın, çamurdan topraktan arındırın. Gazete kağıdı arasında serin ,gölge bir yerde dikim zamanına kadar kendi halinde kurusunlar sonra Ekim ayı gibi dikersiniz. Dikmeden önce kurtçuk yumurta vs. varmı diyekabuklarını soyup inceleyin .

Benim soğanların yaprakları henüz sararmadan bastılar kurtçuklar. İçlerini boşaltıyorlar. Sağlam kalmış soğanlara da sıçrarlar kaygım var. Önlemenin bir yolu yok mu?

Doğal seleksiyona mı bırakmak gerek yoksa?

Zarar fazla olduğuna göre ilaçlı mücadele yapınız. Tarım ilaçları satan bir bayi veya tarım teşkilatından toprak altı zararlıları için ilaç önerisi alıp uygulayınız. Mümkünse örnekleri tarım teşkilatı veya ilaç bayiine götürünüz. Size yardımcı olurlar.

Sayın kgursan,

Verdiğiniz bilgiler çok değerli ama benim gibi bir amatörün gözünü de korkutuyor.
Saklama koşullarını sağlamam imkanlı değil zira evim yazın 40 derecenin üzerinde. Lale, nergis, sümbül ve çiğdemlerim üstten humus eklenmiş torfta dikili. Bunları yaprakları solduğunda saksısında bırakarak, gölgeye almayı düşünüyorum. Torf onları daha çok koruyacaktır fikrimce. Arada sırada hafifçe sulayarak nemini koruyacağım. Eylül ekim gibi de hepsini söküp, toprağı havalandırıp tekrar dikmeyi düşünüyorum.
Uygun mudur sizce? Ekleyeceğiniz öneri var mıdır?

Bence soğanlarınızı yazın saksıda ve gölgede tutmayı düşünürseniz sulama yapmamanız gerekir. Ayrıca saksı içindeki soğanları söküp tekrar ayarlama yapacaksanız bu işi daha erken yapmanız gerekiyor. Zira eylül ekimde soğanlar kök salmaya başlamış olurlar. Ben saksı değiştirme işlemlerimi ağustos ayında sonbahar yağmurları başlamadan önce yapıyorum.

Teşekkür ederim sayın İbrahim37. İşlemi ağustosta yaparım öneriniz üzerine.
Torfun yüzeyini fısfısla nemlendirmekten sözetmiştim. Suyunu kaybederse kalıp gibi olur, soğanları sıkıştırır diye düşünmüştüm. O kadar bile yapmayayım mı acaba?

Sadece suyu fazla kaçırmayın. Dediğiniz gibi sonbaharda, toprk soğuyunca (Ekim gibi) ayırıp, temizleyip tekrar dikin.

Bizim buralarda laleler yeni yeni açıyor.
Bende birkaç gün önce konyadan gelen dört tane lale soğanımı diktim halen bir hareketlilik yok acaba bu sene açarlarmı?

Sayın some at., Lale soğanları normalde sonbaharda dikilir, köklenir ve ilkbaharda çiçek açar. Soğuklatılmış olanlar da sanırım en son Ocak ayında dikilir.

sn kgursan verdiğiniz bilgiler için çok sağ olun. yalnız şunu bir genel olarak özetleyebilir misiniz. şimdi laleler haziran gibi solduğunda sökeceğiz ya diyelim genel olarak ne kadar dışarıda 20 derecede ne kadar buz dolabında tutalım? ve en önemlisi ne zaman dikelim eylülde mi ocakta mı? lale soğanı üretimi ve saklama bölümünde de bir çok arkadaş bu konuyu bilmiyor. zahmet veriyoruz ama bunu da bir yanıtlayabilirseniz çok iyi olur.

soğanları yapraklar sarardıktan sonra sökeceksiniz, gölge, serin havadar bir yerde kurutacaksınız. Temizleyip ayıracaksınız. İri soğanları çiçek almak için Ekim15-Kasım gibi dikeceksiniz. Buzdolabı vs. gerekmez. Eğer buzdolabı düşünüyorsanız, Eylülden sonra Buzdolabının sebzelik gibi bölümüne koyun ama sebzelerle birlikte değil!!