[İnceefe]

LİTHOPS TOHUMDAN ÜRETİM

Lithopsların tohumdan üretimini 4 ana başlıkta incelemek gerekir.

1- Tohum
2- Toprak
3- Sulama
4- Işık

TOHUM

Tohumlarda bana göre dikkat edilecek en önemli husus en az bir kış geçirmesi. Yani dinlenme uyku dönemini yaşaması. Tohum yaşarmı demeyin çünkü eğer tohum canlı olmasaydı toprakla buluştuktan sonra devasa bir ağaca dönüşüp bize meyve ve çiçeklerini sunmazdı. Eğer dinlenme dönemi olmadı ise ve biz tohumları hemen ekmek istiyorsak soğuk şaşırtma yapabiliriz. Yani 1-2 gün buzdolabına serinletebiliriz tohumları. Dışarı çıkarınca uyanma moduna geçmiş olur tohumlarımız. Bu dinlenme dönemini geçirdikten sonra tazelik en önemli konu. Gerçi son toplantı da Taner Bey’in söylemiş oldukları hala kulağımda “bilhassa lithopsların tohumlarının yaşlandıkça tutma oranları daha da yükseliyormuş” ama tabi bazı araştırmacılara göre bu daha da değişiklik arz ediyor. Lithops tohumları oldukça küçük olduğundan çok hassas davranmalıyız. Eğer tohumları saklamak istiyorsak güneş görmeyen hafif serin bir yerde muhafaza etmeliyiz.

TOPRAK

Lithopsların ekiminde kullanılacak çok steril ve fazla nemi tutmayan bir toprak türü olmalı. Saksımızın altı her zaman ki gibi delik olmalı. Ben bu işlemde tava yoğurt kutularını kullandım. Onların kapaklarıda tam bir mini bir sera oluşmasında faydalı oldu. Işığı geçiren ama sıkı sıkıya kapanan bir kapak.

Saksının en alt kısmına kalın pomza taşı (yaklaşık 1-1,5 cm çap) yerleştirdim. Su tahliyesi ve drenaj sağlasın diye. Bu pomzaların üstüne lithopsların köklerinin tutacağı türde toprak serdim. Ben burada torf kullanmadım daha ince bir toprak kullandım. Zaten lithopslar küçük kökleri de toprağa tutunmakta zorlanmasınlar diye gevşek bir toprak kullandım. En üste de hemen hemen tohumlarla aynı boyda bir kum kullandım. Bu kum bizim memleketten getirdiğim bir topraktı. Belki bilirsiniz Isparta’da Gölcük Krater Gölü vardır. Eski bir yanardağ zamanında patlamış ve şu anda gölet durumunda. En son oralara gittiğimde almıştım bu toprağı benim için çok değerli bir toprak türü. Bu toprağı da elekten geçirdikten sonra yeterli büyüklükte olanları En üst kısma serdim.

Lithops tohumları ışık görerek büyürler. Kesinlikle toprağın altında kalmaması gerekir. Bu yüzden en üstteki toprağın tane büyüklüğü çok önemlidir. Yani tohumları ekince saksının alt kısımlarına düşmemelidir. En son kat toprağıda serdikten sonra toprak yüzeyini düzleştirmemiz gerekir. Toprak seviyesi saksının her yerinde eşit olsun. Bu işlemi fazla bastırmadan yapmak gerek Eğer çok bastırırsak toprak sertleşebilir. En başında beri saksıya her kat toprağı dengeli serdiysek zaten bir problem olmayacaktır.

Evet şimdi 3 kat toprağımızı serdik. Alttan üste doğru;
1- Kalın pomza,
2- Köklerin tutunabileceği geçirgen bir toprak,
3- Tohumlarla aynı boyda olan son kat.

Şimdi ise ekim işine geçebiliriz. Elimizde bulunan tohumların adedini sayıp belirlememiz zordur biraz. Bunun için;
*Tohum ve saksı büyüklüğüne bakılarak,
*Bu saksıda yaklaşık 1 yıl gibi zaman geçireceklerini düşünerek,
*Lithopsların 1 sene sonra ne kadar büyüyeceğini tahmin ederek ekim işlemi yapılır.
Ben aralarında yaklaşık yarım santim olması için uğraştım ama biraz zor bu kısım. Toprağın üzerine tohumları yerleştirdikten sonra yine düz bir cisimle toprağın üs kısmına hafifce bastırıyoruz. Tohum ve toprak birbirine tam temas sağalasın diye. Tabi yine seviyeyi bozmadan hasas bir şekilde.

Yalnız burada şunu belirteyim tohumları toprakla buluşmasında önce tohumları ilaçlanması gerekirdi. Fakat ben mantar ilacı bulamadığımdan dolayı ilaçlama işlemi yapamadım. Bu ilaçlama işlemi daha sonraki sulamalarda yapılabilirmiş. Fakat en güzeli ekimden önce yapılan ilaçlama işlemi. Mantarlara karşı korucuyu olarak. (Fungisit mantar ilacı toz halinde %50 Captan ihtiva eden)

SULAMA:

Tohumlar toprakla buluştuktan sonra ilk sulama işlemi alttan yapılacaktır. Saksımızdan daha büyük bir kap bulup içini içme suyu ile doldurup saksımızı içine oturtuyoruz. Sürekli takip edip toprak en üst seviyede suyu emdiği anda çıkartıyoruz. Toprağın 3 katıda ıslanmış olacak tabi. Suyu alttan çektikten sonra saksımızı gölge bir yere alıyoruz.

Daha sonra üst kapağı kapatıyoruz. İşte burada tava yoğurdu kutusu benim çok işime yaradı. Eğer böyle bir kutu yoksa üzerini bir camla **** streç filmle örtebilirsiniz. Sera ortamı oluşturmak için üstün örtülmesi önemli. Ben daha sonra 1 sabah 1 akşam olmak üzere 2 kere spreyle sulama yaptım. Sulama esnasında toprağın tamamen ıslanmamasına dikkat ettim. Yani sadece toprağın yüzeyi ve uzaktan sprey. Çok yakından yapılınca tohumları yerinden oynatıp üstünü toprakla kapatabiliyor. Ayrıca gün boyunca da en az 5 saat aralıklarla havalandırma yaptım. Küf ve mantar oluşumunu havalandırma sayesinde önlemiş oldum. Bu işlem yaklaşık 1-1,5 ay sürdü. Zaman ilerledikçe verilen su miktarı azaldı havalandırma süresi uzatıldı.

IŞIK:

18 Mart 2008 tarihinde ekim işlemini yaptım. Lithops yavruları yaklaşık1,5 aylık olana kadar hiç direk güneş ışığı ile muhatap olmadılar. Ama bulundukları yer bol ışık alan bir yerdi. Evin salonunda güneş alan pencereye yakın bir bölümde gelişim gösterdiler. Ortam sıcaklığı ise 20-23 C arasında idi.

Lithops tohumları ışık görerek büyürler. Ama benim ektiklerim 2 kapsülden oluşan tohumlardı. Ekim işlemini yaptığım akşamın sabahında işe gitmiştim.Akşam eve geldiğimde ilk işim küçük seraya bakmak oldu. Ve bir an yıkıldım. Çünkü benim yakışıklı oğlum eline geçirdiği bir sopayla bütün saksıyı alt üst edip çorba karıştırır gibi karıştırmıştı. Dolayısıyla toprağın altında kalan tohumlar oldu . Hala daha yeni filizlenen tohumlar var. Ümidi kesmemek gerekir. İlk filizi 3. gün gördüm. Ardından diğerleri geldi.

Yaklaşık 2 aylık olduktan sonra yavaş yavaş güneşe (ama günde 2 saat gibi) çıkarmaya başladım. Güneşte iken kesinlikle sulama yapmamak lazım. Üst kısım daima kapalı oluyor güneşte iken de. Bir büyüteçle her zaman gelişimlerini kontrol etmek gerekiyor. Bir böcek varmı mantar **** başka bir zarar gelmiş mi diye.

Şimdilik sağlıkları yerinde bu gün itibariyle 72 günlükler. Rotring kalemlerin baş kısmı büyüklüğündeler. Tohumdan lithops üretmek gerçekten sabır isteyen bir süreç. İlk iki ay çok hızlı geçiyor çünkü büyümelerini daha rahat izleyebiliyorsunuz. Bakalım bu süreç bundan sonra nasıl seyredecek. Sabır sabır sabır…

NOT:
Yukarıda yazdıklarım tamamen şahsımın tecrübeleridir. Tohumdan lithops üretmek isteyen diğer arkadaşların bulundukları ortamın iklim şartlarına bağlı olarak değişiklikler arz edebilir. Bunu için lithops la ilgili değişik kaynaklardan faydalabilirler.


Ömer CANIZ
28/05/2008
İstanbul