Fıstık ektim, sakız bitti.
 

Fıstık diktim, sakız ağacı çıktı. "Ya, bu fıstığı ekince hep mi sakız çıkıyor?", diye sorduğumda "Hep sakız çıkar." dediler. Hal böyle olunca benim de aklıma takıldı bu durum. Fıstık ağacının tohumundan hep sakız çıkıyorsa, ilk sakızı aşılamak için fıstık ağacını nerden bulmuşlar? Kime sordumsa, önce garip garip baktılar, sonra da: "Sütü yoğurt yapmak için ilk yoğurdu nasıl buldularsa öyle!" dediler. Fakat bu iş sütle yoğurdun hikayesinden daha farklı. Sütten yapılan yoğurdu bir daha yoğurt mayalamak için kullanabiliyorsun. Ama sakızdan yetişen fıstığı dikince yine sakız bitiyor. Acaba sütle yoğurdun hikayesini işin içine katmadan bana bu işin hikmetini anlatabilecek olan var mı?

Aslında Ziraatçiler daha iyi bilirler onlara sormak gerekir ama bu konuda bildiklerimi aktarmak isterim. Sanırım Antep fıstığından Pisatcia vera bahsediyorsunuz. Antep fıstığına benziyen iki tür vardır. Bunlar menegiç ve sakızağacıdır. Antep fıstığın yetiştiği alanlarda sık görülür. Bu türler antep fıstığı ile aynı cinstendir yani akrabadır. iki evcikli bir türdür yani erkek dişi çiçekler ayrı ağaçlardadır dişi çiçekler yabani türler tarafından döllenir. Bu bitkilerden alınan tohumlardan yetişitirilecek fidanlarda açılma meydana gelir. Yeni çıkan fidanlar yabani olur. Antep fıstığı vermezler. Bu yüzden aşılamak gerekir.

Çok güzel açıklamışsınız.Ziraatçilere gerek kalmamış.:)

İlave olarak şunu söyleyeyim; dikmiş olduğunuz fide ileride uygun koşulları bulduğunda menengiç verecek. Herhangi bir menengiçi alıp incelediğinizde ise aslında minik antep fıstıklarından ibaret olduğunu göreceksiniz.
Söylediğiniz gibi o zaman ilk fıstık nasıl ortaya çıkıyor? Yani ilk aşılanacak gen nereden bulunuyor? Bu soruyu sadece fıstık için değil, bütün meyvalar sebzeler için sormak mümkün.
İlk domates, kavun, karpuz, elma, kiraz vb. nasıl ortaya çıktı?
http://www.haberbilgi.com/bilim/evrim/darwin.html
tabii insanların neolitikten bu yana tarımı geliştirmek için gösterdiği çabalarını da unutmamak gerek

Şimdi affınıza sığınarak, bir kaç soru sormak istiyorum. Ben ziraatçı değilim, bu sebeple anlatılanları çok iyi anlayamadım. Şimdi diyorsunuz ki, aslında antep fıstığı ağacı diye bir şey yok. Antep fıstığı ağacı bir melez mi oluyor? Sakızla menengiçi birbirine aşılayınca antep fıstığı ağacı mı oluyor? Sakızla menengici birbirine aşılayıp, ondan yetişen dalı bir diğer ağaca, ordan yetişeni bir diğer ağaca... derken antep fıstığını bulana kadar devam mı etmiş?

Sule Hanım biraz kafanız karışmış galiba,
aslında siz fıstık ağacı diktiğinizi sanırken muhtemelen melez bir tohum dikmişsiniz. Pistacia cinsine giren 11 tür var, 2-3 türün bir arada yaşadığı bölgelerde türler arası döllenme yolu ile melez özellikler taşıyan tohumlar oluşabilir. Hatta melez ağaçlar bile doğada olabilir. Bu konuyu bu mesajdan bağımsız olarak açıklayalım isterseniz. Hangi durumun gerçekleştiğini siz kendiniz bulun.

Özbek (1978) e göre Anacardiaceae familyasına giren Pistiacia cinsinin meyve ağacı ve süs bitkisi olarak değer kazanan 11 türü vardır. Bu türler arasında gruplama yapılırken yaprak, çiçek meyve ve gelişme durumları göz önüne alınmaktadır.
Pistacia cinsi bitkileri Zohary aşağıdaki şekilde sınıflandırmaktadır.
Lenticella grubu
Pistacia mexicana (Meksika Sakızı)
Pistacia texana (Teksas Sakızı)
Lentiscus grubu
Pistacia lentiscus
Butmela grubu
Pistacia atlantica (Atlantik Sakızı)
Pistacia mutica
Terebinthus grubu
Pistacia terebinthus L. (Melengiç)
Pistacia khinjuk Stocks (Buttum)
Pistacia vera (Antepfıstığı)
Pistacia palaestina Boiss (Filistin Sakızı)
Pistacia chinensis (çin Sakızı)

Şimdi siz acaba fıstık olduğunu düşünerek hangi ağacın tohumunu dikmiştiniz?!
Muhtemelen P. vera ya ait tohumları (Açık olarak döllenmiş) Bunu da açalım...

BİLGEN (1973)' e göre antep fıstığı kültür ve yabani türlerinin bulunduğu bölgeler aşağıdaki gibidir.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi
Pistacia vera L. (Antepfıstığı)
Pistacia terebinthus L. (Melengiç)
Pistacia khinjuk Stocks (Buttum)
Pistacia hibritleri (yani melezleri)

Akdeniz ve Güneydoğu Ege Bölgesi
Pistacia vera L.(Antepfıstığı)
Pistacia mutica
Pistacia atlantica Desf. (Atlantik Sakızı)
Pistacia terebinthus L.
Pistacia lentiscus (Mezdeki Sakızı)
Pistacia palaestina Boiss (Filistin Sakızı)
Geçit Bölgeler (Kuzey Akdeniz-Orta Anadolu, İç Ege)
Pistacia vera L. (az miktarda)
Pistacia mutica
Pistacia terebinthus L.
Pistacia khinjuk Stocks (Buttum)

Not: Yukarıda belirtilen anaçlardan P. lentiscus L. hariç diğerlerinin hepsi Antepfıstığına anaç (üzerine aşı yapılacak ağaç) olarak değerlendirilebilmektedir.

Son yapılan arazi incelemelerine göre (Arpacı ve Ark., 1997),
Güneydoğu Anadolu Bölgesinde
P. vera L., P. terebinthus L., P. khinjuk Stocks türleri ve bunların yabancı döllenmeleri sonucu oluşmuş yeni hibritlerin bol miktarda oldukları bildirilmektedir. Kahramanmaraş ta P. terebinthus, P. vera L. ve P. vera nın melezleri olduğu bildirilmektedir.

Bu arada ormanbotanigi arkadaşın açıklamalarının açılımını yapmış oluyoruz ve aynı zamanda onu da teyit etmiş oluyoruz.

Sonuç olarak,
Şule Hanım muhtemelen melez bir tohum dikti ve sonuçta ana ağaçtan farklı bir ağaç elde etti. Bu durumda eğer fıstık yetiştirmek istiyorsa yapabileceği şey mevcut ağacına P. vera dan (Kültür fıstığından=Antep fıstığından) aşı yapmaktır. İlk sorusundaki fıstıktan hep sakız çıkma hikayesi de daha derin bir hikaye bence ... işi evrime bile götürenler var baksana... Daha önceki dönemlerde muhtemelen türlerin yayılım alanları bu kadar iç içe geçmemişti ve yetişme alanları arasındaki mesafeler yabancı döllenmeye müsade etmeyek kadar uzaktı. Halen, türler arası melezlemeye imkan sağlamayacak uzaklıkta ağaçlar vardır. Yani halk arasında fıstıktan hep sakız çıkar ifadesi de hatalı. Doğrusu 'çoğunlukla sakız çıkar' olabilir. Eğer P. vera ağacı diğer türlerden izole edilebilirse (yabancı türlerle döllenmeyi engelleyecek şekilde) hep P. vera yani bildiğimiz antep fıstığını oluşturacak tohumlar verir. Burada döller arası farklılıklar olabilir ama melez bir bitki ortaya çıkmaz. Bu şekilde de fıstık tohumu ekersin (P. vera tohumu) fıstık ağacı (P. vera) elde edersin. Tabiatta rasgele bir ağaçtan aldığın tohumdan farklı melez bitkiler elde etme ihtimalin vardır.

Uzman bir ağızdan fevkalade bir anlatım...:cool: Teşekkürler.;)

Çok teşekkür ediyorum. Şimdi biraz daha iyi anladım. Aslına bakarsanız fıstıktan çıkan sakız mı melengiç mi tam bilmiyorum. Yaprakları antep fıstığının yapraklarına biraz daha benziyor diye sakız dedim. Daha önce antep fıstığı ve menengici gördüm. Bir kaç sene önce de zannediyorum sakızı gördüm. Yapraklarının ucunda küçük küçük kutucuklar vardı. Melengici yoktu. Bu sebepten herhalde sakız bu dedim. Onun yaprakları antep fıstığının yapraklarına daha çok benziyor melengiçe göre. Ama ne yazık ki hangi olayın gerçekleştiğini bulamayacağım. Çünkü fıstıklar Adıyaman'dan gelmişti. Bizim ağaçlardan olsa kökenini bulabilirdim.
Benim küçük melezlere aşı yapabilmek için daha uzun yıllar geçmesi gerekiyor.
2. senesine giren ağaççık bile daha parmak kadar.:p Tekrar teşekkür ediyorum.

Gübreler ve sularsanız daha erken dönemde aşı yapabilirsiniz. Tabi ki beğendiğiniz bir antepfıstığı çeşidini....

fıstık antep fıstığı aşı ile olur güneydoğudaki bıttıp ağacına fıstık aşılayarak ağaç elde edilir fıstığı dikerseniz tohum olarak bıttım elde edersiniz bir ata sözü vardır ceviz dede den fıstık baba dan kalır diye

Ya bu olay ne karışıkmış
karaciğer nakli bile çok basit geldi birden bunun yanında! :)

Bizim bahçede büyük kayaların diplerinde menengiç bitiyor, meyvede veriyor menengiç in meyvesi ne şekilde kullanılıyor? Şimdiden teşekkürler

çeşme'ye özgü sakız ağacının tohumlarından nerede bulabilirim?

sayın bertunum,
torbalı fidan çiftliğinde sakız fidanları varmış, ama aşılı veya aşısız bilmiyorum.

tohum arıyorum gerçi. ama fidan varsa, tohum da olabilir. çünkü, tohumdan yetiştirmeyi istiyorum.

Bayağı zaman geçmiş ama cevaplamadan geçemem:)
Nedeni, çocukluğumun en güzel çerezlerinden biri olması. Bıtım diye bilinir bizim oralarda.

Sabunu yapılır ve oldukça faydalıdır.

Menengiç kahvesi de ( haberlerde de geçti) çok lezzetli ve solunum yollarına
ciddi derecede faydalıdır.