Birbirlerini çapraz tozlayan ve tozlamayan sebzeler (önlemler)
 

Sebze cinslerinin her birini belli uzaklıklar ile ekin derler. Yani, farklı cinsler birbiri ile ayrı ayrı ekilmeli. Tozlaşmada melezleşme olup orijinalliğin bozulmaması açısından.

Ama bu ifadeler kullanılırken sanki her sebzede bu sorun varmış gibi bir anlam ortaya çıkıyor. Yeni yeni öğrenen birisi olarak birbirlerini çapraz tozlayan sebzeler ve tozlamayan sebzeler olarak bir kategori oluşturabilir miyiz diye bir istekte bulunabilir miyim?

Tohum toplayanlar bu durumu dikkate alarak ona göre davranırlar. Tabi bu durumu bilen zaten ona göre davranıyor. Maksat benim gibi bilmeyenler öğrensin.

Çapraz tozlaşma yapmayanlar:

Fasulye çiçekleri kendi kendine tozlaşma yapar ve hemen hemen hiç çapraz tozlaşmaz.

Soya fasulyesi çiçekleri kendi kendine tozlaşır ve hemen hemen hiç çapraz tozlaşma yapmaz. Kesin saflığı garantilemek için, bahçenin uzunluğu kadar mesafeyle diğer soya fasulyelerinden ayırın.

Marullar arasında çapraz tozlaşma ihtimali zayıftır. Bir önlem olarak tohuma ayrılacak olan diğer çeşitlerden 7,5 m uzağa ekin.

Domates çeşitleri arasında çapraz tozlaşma seyrek görülür; patates yapraklı çeşitler hariçtir. Bunlar bahçenin uzunluğu kadar mesafeyle birbirinden ayrılmalıdır.



Çapraz tozlaşanlar:

Çalı fasulyeleri, diğer çalı fasulyeleri ile çapraz tozlaşır. Çeşitler, saf tohum elde edilmesi için en az 800 m ayrılmalıdır. Saf tohum yetiştirmek için bir başka seçenek, çiçekleri daha açmadan bez bir torbayla kapatmaktır. Arının işini taklit ederek, polenlerin yayılması için günlük olarak çiçekleri oynatmak veya sallamak gerekir.

Lima Fasulyesi, yaygın bahçe fasulyeleri (Phaseolus Vulgaris) hariç, diğer Limalarla çapraz tozlaşır. Kesin saflığı garanti etmek için, çiçekli çeşitlerden 1600 m uzağa ekin.
Bezelye tohumunun saflığını garanti etmek için diğer çeşitlerden 15 m aralıklı ekilmelidir.

Brokoli, Karnabahar, Lahana, Kara Lahana iki yıllık. Tüm diğer Brassica Olarecea çeşitleriyle çapraz tozlaşır; bu nedenle ikinci yıl tohuma bırakılacağı zaman diğer çeşitlerden 1600 m kadar uzakta ekin.

Havuç iki yıllık. Çapraz tozlaşır; bu nedenle ikinci yıl tohuma bırakacağınız zaman diğer havuç çeşitlerinden ve yabani havuçtan 400 m uzakta ekin.

Turplar çapraz tozlaşır; ya diğer çeşitlerden 800 m uzakta ya da haşereye karşı tel kafesle korunmuş mekanlarda ekilmelidir.

Pancarlar çapraz tozlaşır. İkinci yıl tohuma bırakılacağı zaman, pancar çeşitleri ile diğer pancarlar arasında 800 m mesafe bırakılmalıdır.

Rokalar çapraz tozlaşır. Çeşitlerin ekim yerleri arasında 400 m mesafe olmalıdır.

Ispanak, rüzgarla uçuşan polenler yoluyla diğer ıspanak çeşitleriyle çapraz tozlaşır. Ticari tohum ürünleri, saflığı sağlamak için 8-16 km uzaklıkla birbirinden ayrılırlar; fakat bahçe tarımı yapanlar bu mesafeyi azaltabilirler.

Mısır, tüm çeşitleri rüzgarla tozlaşmalıdır ve birbirleriyle çapraz tozlaşma yaparlar. Saflığı garantilemek için çeşitler elle tozlaştırılmalı veya birbirinden 1600 m uzakta ekilmelidir. Koçanların bitki üzerinde kurumasını bekleyin, toplayın ve taneleyin.

Bamyanın büyük, gösterişli çiçekleri böcekler tarafından kolayca çapraz tozlaştırılır. Çiçekler açmadan önce bez torbalarla örtülerek çeşitlerin saf kalması sağlanabilir; ya da diğer çeşitlerden 1600 m uzağa ekebilirsiniz.

Soğan iki yıllık. Soğanlar çapraz tozlaşır ve tohuma ayrılacak diğer soğanlardan 1600 m uzağa ekilmelidir.

Patlıcan çapraz tozlaşır; bu nedenle diğer patlıcan çeşitlerinden 400 m uzakta tutun veya haşereye karşı korunaklı tel örgülü mekanlarda ekin. Yemişlerin iyice olgunlaşmasını bekleyin. Geçmiş (göynümüş) yemişlerden tohumları çıkarmak çok daha kolaydır.

Biberler çapraz tozlaşır, bu nedenle diğer çeşitlerden en az 150 m uzakta veya haşereye karşı tel kafesle korunan mekanlarda ekin.

Karpuzlar çapraz tozlaşır. Çeşitlerini 400 m uzağa ekin ya da elle tozlaştırma yapın. Tohum olarak ayırmak için daima sağlıklı ve erken olgunlaşan karpuzları seçin.

Kavunlar çapraz tozlaşır; bu nedenle diğer kavunlardan (cantaloupes, muskmelons, honeydew, snake melon ve Armenian cucumber’lerin tümü çapraz tozlaşır) 400 m uzağa ekin.

Hıyarlar çapraz tozlaşır; bu nedenle diğer hıyarlardan 400 m uzaklıkta ekin. Tohum alınacak yemişler son yenebilir aşamaya kadar olgunlaşmalı ve yumuşayıp sararmaya başlamalıdır. Uzunlamasına kesin, tohumları çıkartın, yıkayarak temizleyin ve kurutun. Tohumlar artık bükülmeyip kırılır hale gelince artık kurumuş demektir.

Aynı türe ait kabaklar çapraz tozlaşır; bu nedenle çeşitleri birbirinden 400 m ayırın. (Not: 4 tür kabak vardır: C. Maxima, C. Mixta, C. Moschata ve C.Pepo. Bu size aynı bahçede dört ayrı kabak türünü yetiştirmenize ve yine de saf tohum elde etmenize olanak tanır.)

Sert kabuklu su kabakları çapraz tozlaşır; bu nedenle diğer L. Siceraria çeşitlerinden 400 m uzakta ekin veya elle tozlaştırma yapın.


Çok şükür sonunda bulabildim. Biraz uzun oldu ama kusura bakmazsınız umarım. Hatalı bilgi var ise de uyardığınızda en kısa zamanda düzeltirim. Saygılarımla...

Sayın Bahçedenn forumdaş,

Bu harika bilgileri bizlere ulaştırdınız ya, Allah da size çok darda kaldığınız, "yandım anam" dediğiniz bir anda, bir hızır yetiştirsin. Yoksa ben bu bilgileri nerde bulurdum..! Altın bulmuş gibi oldum. Çok teşekkür ederim.

Yalnız, çoğu şey, kafamı karıştırdı. Acemi olmak zor iş vesselam. Bir iki şeyi sormam lazım. Umarım benim gibi yeni başlayan acemilere kızmayıp, biraz daha açıklarsınız.

"Marullar arasında çapraz tozlaşma ihtimali zayıftır. Bir önlem olarak tohuma ayrılacak olan diğer çeşitlerden 7,5 m uzağa ekin." demişsiniz. Burada bahsi geçen "diğer çeşitler", diğer sebze çeşitleri mi, yoksa diğer marul çeşitleri mi? Top marul ve kıvırcık marul yan yana olmaz mı?

"Turplar çapraz tozlaşır; ya diğer çeşitlerden 800 m uzakta ya da haşereye karşı tel kafesle korunmuş mekanlarda ekilmelidir." demişsiniz. Tel kafes ile korunmuş mekan nasıl bir şeydir? Değil görmek, gözümde bile canlandıramadım. Bunu biraz daha anlatır mısınız lütfen. Hatta varsa bir resmi olsa.... Baksam görsem, anlasam.

"Biberler çapraz tozlaşır, bu nedenle diğer çeşitlerden en az 150 m uzakta veya haşereye karşı tel kafesle korunan mekanlarda ekin." demişsiniz.

Ben bahçemde, aşağı yukarı 4 x 4 metrelik bir bölüme pritamin denilen cinsten, uzun, tombul, elma biberi, acı, tatlı, sivri hatta ufak süs biberi cinslerinin her birinden 5 şer 6 şar fide dikiyordum. Sizin verdiğiniz bilgiye göre çok yanlış bir şey mi yapmışım acaba? Bunları ayrı ayrı yerlere mi dikmeliyim?

Teşekkürler ve selamlar.

Ya 4 sene önce yazılmış bir msj ama bu konu hakkında bilgisi olan arkadaş varmı acaba?
Benim yaklaşık 10 farklı cins biberim yan yana yetişiyor. Bunlardan tohum aldığım zaman cinslerinde her hangi bir karışıklık olurmu acaba?
gözüm gibi baktığım b.jolokia ve trinidad scorpion larımın soylarına bişey olmasını istemem doğrusu.:(

Farklı cins biberler birbirlerini çaprazdöller, mesela o yıl biberlerin gelişmesi ve meyveleri gayet doğalken onlardan alacağınız tohumları ertesi yıl ektiğinizde: mesela acı tatlı kıl kestel önceki yıl yanyana ise bunlardan alacağınız tohumların birkısmında cins özelliklerinin aksi özellikler görebilirsiniz, şöyleki tatlı olması gereken acı özelliği kazanmış veya uzun olması gerekirken boyu daha kısalmış veyahutta tombullaşmış olabilir.

Bu illaki de hemen bir yıl içinde olacak diyede bir kural yok, yıldan yıla birkaç nesil geçtikçe biberleriniz bazı özellikleri kaybetmiş veya bazı özellikler kazanmış olabilir.

Mesela bu sene acı ince kestellerin içinde bir tek kök kapya biber gördüm, herhalde tohum karışmış diye düşündüm fakat bir tane koparıp tadına bakmak için ısırdığım da o anki acı hissini anlatamam çünkü tatlıdır diye birazda büyük ısırmıştım.

Mesajınızdaki **** işaretli kelimeler anlaşılmıyor...

İmzamda görünen linke tıklayıp, hangi kelimeleri yanlış yazdığınıza bakıp, düzeltir misiniz?

Burada bazı çeşitlerin birbirinden uzak ekilmesi denmesinin içinde, çeşit saflığını garanti altına almak adına, yabani türlerinin de tohum alacağınız alanda bulundurulmaması gerekiyor.

Örnek verecek olursak:
Raphanus sativus (turp) ile Raphanus raphanistrum (yabani turp) bitkileri birbirini çapraz tozlar. İkisi farklı türdür (çeşit tanımı farklıdır).

sevgili bahçeden
ben marul yetiştiriciliği yapıyorum 150 dönüm kadar önceden 055 marul yapıyorduk ve sorun yoktu ama ne zaman hibrit çeşitlere başladık mantar hastalıklarından kurtulamıyoruz. fakat bu hibritler çok iyi satım için bende bu standart tohumlarla bunları melezleye bilirmiyim diye düşündüm sizce bunu yapabilirmiyim.

Hibrit marul tohumu derken neyi kastettiniz? Hangi çeşit hibrit ben de merak ettim?

batavia diyorlar . f1 yazıyor broşürlerinde ismi funly syngenta firmasının şimdilerde ise maritima isimli marul tohumu kullanacağız. bunun tohumu diğerinden daha pahalı.

Tohum-takas etkinliğinden gelen fidelerimi bahçeye diktim ama bir sorunum var. Yan tarafta 4-5 metre öteme hibrit tohumdan elde edilmiş fideler dikildi. Tohum almak istediğim çiçekleri tül ile koruyacağım. Acaba bu fidelerle benim fidelerim çapraz tozlanırsa bu seneki ürüne her hangi bir etkisi olur mu?

Hayir, bu seneki urunde (eger olduysa) capraz tozlasmanin etkilerini gormezsiniz ama caprazlasan bitkinin tohumunu saklayip sonraki yetistirme doneminde ekerseniz, sonucu tecrube edersiniz. Bununla birlikte, bir meyve caprazlanma urunu olsa bile, bu, icinden cikaracaginiz tohumlarin tamaminin caprazlandigi anlamina da gelmiyor. Yani caprazlanma gerceklesmis bile olsa, bunu farkedemeyebilirsiniz de.

Teşekkür ederim sn. birnefestoprak. Bir yerde o seneki ürünün kalitesi ve verimi de etkileniyor diye okumuştum sanki. Demek ki yanlış hatırlıyorum. Tohumlukları koruyacağım ***.

Tohum takas etkinliğinden gelen tohumlardan çimlendirdiğim ve fide haline getirebildiğim sadece domatesler oldu. Bir aksilik olmaz ise yarın kalıcı yerlerine dikeceğim. Diğerlerini viollere ekemeyince geç kaldım. Bir kısım fide almak zorunda kaldım. Türk üretimi pembe domates f1 olduğunu söylediği fideyi almadım. Arkadaş annesinin renkli süs mısırlarından ektiği tarlanın içinde bulunan hayvanlar için üretilen mısır tanelerinde dölleme sonucu çoğu mısırda renkli mısırların çıktığını söyledi. Çeşitli domatesler arasında çapraz döllenme olursa kötü olacak.

Faydalı bilgiler, teşekkürler.

Capsicum annuum, capsicum chinense, Capsicum baccatum bu tür biberler birbirlerini çapraz tozlar mı?

Faydali bir konu olmus
bilmedigim seyler ogrendim tesekkurler

Evet, hepsi birbirini tozlar.

Kalıcı ıspanak-pazı- boğa kanı pancar çapraz tozlaşır mı?

Beta vulgaris'in varyeteleri. Tozlaşma ihtimalleri elbette var.

Aslında maritima gibi yeni çeşitler hastalıklara karşı daha dirençlidir. 055 marulda yapraklar daha kalın ve gevşek olduğu için havalanma daha iyi olur. Maritimada ise yapraklar daha ince ve sıktır. Buda havalanmayı azaltığı için hastalık geldiği zaman daha çabuk yayılmasını sağlar.

İlk olarak yapmanız gereken ekim esnasında mantar ilacı kullanıp sıra arası ve sıra üzeri boyutlarını geniş tutmanız olacaktır. Birde sulamayı tek seferde değilde aralıklarla yaparsanız mantar hastalığı riski azalacaktır.

Benim sakız kabaklarım bu sene koyu yeşil renkte kabak verdi.halbuki tohumunu özellikle ben aldım.çok dikkatli saklayıp ektim.eski rengi çok açık renkti.tohum takasada bu kabaktan gönderdim. umarım kimse hayal kırıklığı yaşamaz.benden tohum alanlar varsa yazabilirler sizdede aynı sorun oldu mu?

Nasıl ki Cucurbita pepo ile Cucurbita moschata yı aynı yerde yetiştirdiğimizde birbirlerini hibritlemiyorlarsa, bu durum Capsicum annuum ve Capsicum chinense gibi biber türleri için de geçerli midir?


Bu sayfada soruyorum diye zannederek Tohum toplama ve saklama sayfasında böyle bir soru sordum.
Biraz yukarıda ise cevap verilmiş aslında. Tüm umutlarım mahvoldu.

Geçen yıl yetiştirdiğim domateslerden aldığım tohumları bu yıl ektiğimde büyük bölümü kiraz domates çıktı. Daha önceden de aynı durum olmuştu. Kiraz domateslik özelliği baskın bir özellik mi acaba?

Bal kabağı ile sakız kabağı çapraz tozlaşır mı? Yoksa faklı iki tür müdür?

Balkabağı ile Sakız Kabağı çapraz tozlaşmaz. Aynı türe ait kabaklar çapraz tozlaşır; bu nedenle çeşitleri birbirinden 400 m ayırın. (Not: 4 tür kabak vardır: C. Maxima, C. Mixta, C. Moschata ve C.Pepo. Bu size aynı bahçede dört ayrı kabak türünü yetiştirmenize ve yine de saf tohum elde etmenize olanak tanır.)

Hangi kabağın hangi türe ait olduğunu gösteren bir tablo var mıdır acaba?

Şimdi ben bu yıl tohum takastan gelen domatesler -10 çeşit (satın aldığım domatesler de var),10 çeşit biber,2 çeşit patlıcan tohumu ektim.Bahçemin büyüklüğü 100 metrekare civarında.Şimdi sorum şu olacak ,fidelerin dikimini yaparken biber fidelerini,domates fidelerinin arasına serpiştirerek mi dikeyim?Domatesin ve biberin her çeşidinden 2 kök dikiyorum (yedekli olması açısından).Örneğin 4 kök domates(2 çeşit)-2 kök biber(1 çeşit)şekinde mi uygun olur?
Gelen tohumlardan halep karası patlıcan ve Mehmet'in tatlı türk biberi ana tohum kapsamında olduğu için titizleniyorum.Zaten bilerek az olsun diye bu tohumlardansadece 2 tür istedim.

Ben tohum alacağım biber ve patlıcanları sinek telli kafese almaya ve tek tip çalı fasulyesi dikmeyi, domateslerde ise patetes yapralılar hariç pek bir önlem almayı düşünmüyorum. Umarım başarılı olurum.

Tek tip çalı fasulyesi ekmenize gerek yok. Fasulye çiçekleri kendi kendine tozlaşma yapar ve hemen hemen hiç çapraz tozlaşmaz.