Tunceli Sarımsağı

[denizakvaryumu]

Tunceli sarmısağı ( Allium Tuncelianum ) nedir?

Munzur dağlarının binlerce çiçekli bitkisinin arasında, Tunceli sarmısağı yalnızca Tunceli ili, özellikle Ovacık ilçesi Erzincan sınırında bulunuyor; yani yöreye endemik bir tür. Yerelde dağ sarmısağı olarak bilinen bu tür, bilimsel literatürde Allium tuncelianum adıyla tanımlanıyor.

Tek dişli başları bulunan Tunceli sarmısağı 1500-2000 m yükseklikte ve çakılların arasında yetişiyor. Bu bitkinin doğada nasıl çoğaldığı bilinmiyor. Ve bugüne kadar yerinde yetiştirme çalışmaları yapılmamış.

Nasıl Tüketiliyor?

Bölge insanının geçmişte temel geçim kaynağı tarım ve hayvancılık. Ancak köylerin boşaltılması geçim kaynaklarına ağır bir darbe olmuş. Ekonomik sıkıntılar insanları başka geçim kaynakları aramaya yöneltmiş. Bunlar arasında başta Tunceli sarmısağı olmak üzere doğada kendiliğinden yetişen çeşitli bitkilerin toplayıcılığı da yer alıyor. Tunceli sarmısağının ticari bir değeri var. Tunceli ve civarının yanı sıra Ankara, İstanbul gibi büyük şehirlerde satışa sunuluyor, hatta belli miktarlarda yurtdışına da gönderiliyor. Tunceli sarmısağı her yıl artan miktarlarda toplanıyor. Erken dönemlerde, genellikle zamanından 1-2 ay önce, toplanan sarmısağın kısa sürede doğada yok olma tehlikesi bulunuyor.

Bir örnek aile: İbrahim-Gülbahar Sulak

1994 yılında köyden göç etmişler. İki çocukları var. Önce Bursa'ya yerleşmişler. 1999 Marmara depreminden sonra ekonomik kriz nedeniyle tekrar Ovacık'a dönmüşler. Şimdi devletin, evi yıkılanlar için yaptığı konutlarda oturuyorlar. İbrahim Sulak mevsimlik işler yapıyor, ama kalıcı bir işi yok. Aylık gelirleri 160 milyon civarında. Bu aile Ovacık'a döndüğünden bu yana her yıl 500 kg'ın üstünde sarmısak topluyor. Sarmısak toplamak için gittiği dağdan bazen 5-6 gün dönmüyor. Topladığı sarmısakları kilosu 4 ile 5 milyon arasında bir fiyattan satıyor. Sarmısaktan elde ettikleri gelir aylık neredeyse 200 milyona denk düşüyor. Soruyoruz: 'projemiz başarılı olursa sarmısağın ekimini yapar mısınız' Yanıtlıyor 'eğer sarmısak ovada da yetişirse, bütün Ovacık kalkınır, elbette biz de dağa gideceğimize sarmısağı kendimiz yetiştiririz'

Tunceli sarmısağını Koruma ve Yerinde Kültüre Alma Projesi

Tunceli sarmısağının yerinde korunması ve yetiştirilmesi amaçlı proje, Ulaşılabilir Yaşam Derneği tarafından GEF Küçük Destek Programı (SGP) desteğiyle başlatıldı.

Köylülerden bazıları satış sonrası sarmısak çuvallarının dibini evlerinin önüne boşaltıyor. Çuvaldaki son diş sarmısaklar toprağa düşüyor. Tesadüf eseri ertesi yıl sarmısak yeşeriyor. Ancak çoğu zaman kök tutmuyor.

Öncelikle sarmısağın değişik ekolojilerde deneme amaçlı ekimlerinin yapılmasına başlandı. 2003 Ekim ve Kasım aylarında Van, Ankara, Yalova'da ve Ovacık'ta ise deneme amaçlı 5 ayrı arazide ekimler yapıldı.

Bu ekimlerle sarmısağın iklim ve toprak isteği tespit edilecek. Ayrıca tohumlarından çoğaltma işlemleri, laboratuvar ortamında doku kültürü yoluyla hızlı çoğaltma denemeleri yapılacak. Bu denemelerle kaç yıllık bir bitki olduğu ve nasıl yetiştirilebileceği kesinleşen sarmısağın, Ovacık'ta üretimi için planlama yapılacak. Bununla birlikte üreticilerin kuracakları bir kooperatif ya da benzeri bir örgütlenmeyle, yörede üretilecek sarmısağın yöreye özgü marka tescili yapılmasıyla, kayıtlı ihracatı da yapılması planlanıyor.

Şimdi deneme için ekilen sarmısakların sonucu merakla bekleniyor. Bu sarmısaklar kök tutarsa, hem doğadaki yabani sarmısaklar için, hem de yöre insanı için yeni bir umut yeşerecek.

http://www.gefsgp.net/v1/?cat=curren...&subset=detail

Tunceli Sarımsağının Korunmasına Destek Olun

İMECE olarak sizi, dünyada sadece Tunceli’de yetişen ve kontrolsüz toplanmasından ötürü, yok olma tehlikesi altında olan Tunceli sarımsağını korumak ve gelecek kuşaklara kalmasını sağlamak amacıyla başlatılan Kırsal Kalkınma Projesi’ne destek olmaya çağırıyoruz.


Besin değeri yüksek ve antioksidan özelliği diğer sarımsaklara göre fazla olan Tunceli sarımsağı, geçtiğimiz birkaç yıla kadar sadece doğadan toplanıyordu. Bölge insanının en önemli geçim kaynaklarından biri olan Tunceli sarımsağının, doğadan toplanması yerine ekimi desteklendiği takdirde türünün yok olma tehlikesi ortadan kalkacak. Diğer sarımsaklardan farklı olarak soğandan değil tohumdan üremesi, 3 ila 4 yılda olgunlaşması, aromalı ancak daha az kokulu ve tek diş olmasıyla dikkat çeken bu sarımsak, İstanbul ve Ankara gibi büyük şehirlerin yanı sıra yurtdışında da ilgi görüyor.
İmece Ekolojik olarak öncelikli amacımız, Tunceli sarımsağının doğadan kontrolsüzce toplanması yerine ekiminin yaygınlaştırılmasını desteklemek. Bu doğrultuda sarımsağın değerinin daha iyi bilinmesi için tanıtımı yapılarak bitkinin doğal yaşamının devamlılığının yanı sıra yörede ekolojik ve ekonomik olarak sürdürülebilir bir gelir kaynağı da yaratılması sağlanacak.
Sizi de bu Kırsal Kalkınma Projesi kapsamında Tunceli Sarımsağı’nın korunması için işbirliğine davet ediyoruz.
Tunceli Sarımsağı’nı satın almak için,
İmece Ekolojik Yaşam ve Organik Ürünler
Mehmet Gökmen
Tel: 0535 231 96 85
M. Hakan Patır
Tel: 0532 295 16 27

http://www.bugday.org/article.php?ID=2677

[şeref]

Yurtdışından gelen bir ahbabımızdan duymuştum:
Türkiyeden getirilen bir tür sarımsak avrupada ve amerikada kanserli hastalara yediriliyormuş.
Bende bir kanser hastası olarak, eğer bilim için ve insanlara faydalı olabilir kanısıyla, kendim deneyebilirim.
Temin edip gönderebilecek arkadaş varsa kendimi kobay olarak kullanabilirim

Gönderen olursa gönüllü olarak deneyebilirim. Bilim için deneriz inşallah.
İlgilenenlere duyurulur:::: Özelime mesaj bırakabilirsiniz

Sevgi ve saygılar sunuyorum.
Yüzünüzden gülücükler eksilmesin.

[lewoli34]

Çok özel bir sarımsak baglı oldugumuz yabanci bir tohum firması şiddetle bizden bu sarımsak örneğini istiyor. Bizde şiddetle göndermiyoruz : )

[denizakvaryumu]

Ticari olarak üretilmeyen-satılmayan tohumlar-soğanlar yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır.

Tunceli sarımsağının da yok olmaması isteniyorsa ticari olarak üretilmesi gerekir.

[Güler]

Üretimi nasıl oluyor?
Bildiğimiz sarımsak başında diş adedi fazla, bunu tek tek ekiyoruz.
Madem Tunceli Sarımsağı tek diş, kafa yapıp tohum mu veriyor? Bu tohumlardan mı üretiyoruz?


Tamam, yazınızı tekrar okuyunca tohumdan üretildiğini gördüm, teşekkür ederim.

[triple]

Özür!!! yazım yanlışlarım olmuş düzeltiyorum

Arkadaslar özür diliyorum. Yanlışım varsa üstadlarım düzeltsin beni. Sonucta bazı kelimelerin tam anlamını bilmiyoruz . Emin olmadan söylüyor ya da kulanıyoruz. Örneğin ENDEMİK ne demek? Ben, Endemik denince; bölgeye has anliyorum. Yanılıyor muyum ? Ayrıca; Endemik bitki denince bölgesi dısnda farklı toprak farklı iklim koşullarında farklı su bile o bitkinin ya da canlının o bölgedeki özeliklerini yansıtmaması demek değil mi? Ben mi yanlış biliyorum?
Doğru ise sadece Tunceli bölgesinde yetisir demektir tıpkı halfeti gülünün baska bir yerde yaşasa bile halfetideki özelikleri göstermemesi gibi!

[denizakvaryumu]

http://www.garlicworld.co.uk/page3.html

[zapatista70]

arkadaşlar, bir arkadaşım bana tunceli sarımsağı getirmişti. biz tek diş sarımsağı dikip çimlenmesini bekledik ancak yapamadık. tohumdan yapılabileceği söylendi ancak bir türlü ulaşamadık. ulaşabilen arkadaş var ise biz de nasiplenmek isteriz. çok faydalı bir bitki olduğu tüm yabancı yayınlarda da var.

[Güngör Salman]

Bu gün tunceli'den bana, Allium tuncelianum (Tunceli sarımsağı) geldi.

[agozce]

Güngör hanım merhaba, iyi bayramlar.

Bence birazını çoğaltın.

Bizim sarımsaklar avrupaya gidiyor. Avrupanın istemediği çin sarımsakları da izim marketlerde...

[MİRBE]

Güngör hanım selamlar,

Çoğaltma ihtimaliniz varsa ki olursa ben de isterim desem yüzsüzce

[izzeterisen]

Bize de bir miktar Tunceli sarımsağı geldi. Tek diş ama o dişin yanında küçük dişler var. Bu dişler ayrılarak üretiliyor demiş satıcısı. Dikmeyi deneyeceğim. Tohum da oluşursa tohumdan üretimini denemekte fayda var.
Dendiğine göre Elazığ'da kilosu 20 TL'den satılıyormuş. Genellikle yurt dışında yaşayan Türkler alır götürürlermiş.
Rağbet edilen bir sarımsak olduğu söyleniyor. Bu durum soyunu tehlikeye düşürecektir muhakkak.

[münevver]

Tunceli sarımsağını çoğaltabilen var mı?

[denizakvaryumu]

Ankara bahçe koşullarında şu zamanda çiçek yumrusu oluşturma aşamasında...

[münevver]

Harikasınız sayın denizakvaryumu.

Sarımsağın aroması nasıl? Yani Kastomonu sarımsağı gibi yoğun bir tadı mı var?


İnşallah üretimde başarılı olursunuz da bu kıymetli sarımsak da kaybolmaktan kurtulur, tıpkı pembe domateslerimiz gibi..

[selis]

Orijinal Mesaj Sahibi münevver

Tunceli sarımsağını çoğaltabilen var mı?

Var


Yanındaki tohumdan üretilen, yavrulardan 10'arlı paket yapıp TTE 'nde paylaşacağım.. Tabii ne kadar talep olur bilemem.. O ana kadar paket sayısı şekillenir..

[Dansel]

Sevgili selis , ekim hakkında bilgi verir misiniz?

[selis]

Sn. Dansel, fazla bir öneri yok.
İki soğan arasında bir karıştan fazla olmayacak şekilde 3-4 parmak derinliğe dikin..
Şu an tam zamanı..

[Müjgan Yılmaz]

Bu sarmısak bir şekilde elime geçti ama,Tunceli sarmısağı olduğunu bu mesajlardan öğrendim,gördüğümde ilginç gelmişti hemen ev sahibinden birkaç tane bahçeme ekmek için istedim,diğer sarmısaklarla birlikte ektim,umarım başarılı olur da,ben de çoğaltıp,dağıtım yapabilirim

[Cumhur Tonba]

TUNCELİ SARIMSAĞI

[birnefestoprak]

Mujgan Hanim, Tunceli Sarimsagi'yla ilgili olumlu sonuc aldiniz mi?

Orijinal Mesaj Sahibi Müjgan Yılmaz

Bu sarmısak bir şekilde elime geçti ama,Tunceli sarmısağı olduğunu bu mesajlardan öğrendim,gördüğümde ilginç gelmişti hemen ev sahibinden birkaç tane bahçeme ekmek için istedim,diğer sarmısaklarla birlikte ektim,umarım başarılı olur da,ben de çoğaltıp,dağıtım yapabilirim

[taha-b]

Herkese Merhaba;
Bana gürcü sarımsağı diye bir baş sarımsak verdiler. 2 yıldır bunu bir şekilde çoğalttım. Her baş sadece bir diş içeriyor. Resimlerde olan sarımsağın aynısı. Hatta benimkilerde yarı çapları 6 cm olanlar mevcut.. 3 baş bahçemde mevcut. ve tohumdalar.. bu sarımsağın kıymetini bilenler varsa onlarla paylaşabilirim... saygılarımla..

[malbman]

Tunceli sarımsağı koparana 38 bin TL ceza

[Fatih_Soydemir]

Orijinal Mesaj Sahibi lewoli34

Çok özel bir sarımsak baglı oldugumuz yabanci bir tohum firması şiddetle bizden bu sarımsak örneğini istiyor. Bizde şiddetle göndermiyoruz : )

vermeyin zaten örneğini en kısa zamanda melezlerler **** hibrit türlerini çıkartıp orijinal türü kendilerine saklayacaklardır. artık bilinen bir gerçek saf türleri yok ediyorlar bu sadece sizin belirttiğiniz sarımsak değil tüm türlerde böyle yapmaktadırlar. Türkiyenin kendine has bitki ve sebze türlerinin çoğu yok oldu **** olmak üzere. Hollanda gibi belli başlı bazı ülkeler bizde tükenen türleri kendileri üretip parası karşılığında yine bize satıyor.

[heyyamola]

4 yaşındaki Tunceli Sarımsağı


İlk dikildiğinde ufak nohut büyüklüğündeydi. Şimdi ufak ceviz büyüklüğüne ulaştı. Geçen sene ana başa bağlı olarak ufak bir diş oluşturdu. 1300 mt. rakımda yetişiyor. Şimdiye kadar hiç çiçeklenmedi, çok nazlıymış mübarek...

[dartanyan113]

Bu üründe 1 yenecek bir de ekilecek kısım mı var arkadaşlar?

[HalilSCR]

Bu bitkiyi ekip yetiştirme başarısı gösteren var mı?

[kaktüs]

simdi ben de merak ettim, bu sarmisagi yetistirip de tohum alabilme asamasina ulastirabilen oldu mu?

[heyyamola]

Dördüncü yılındaki Tunceli sarımsağı

5 Haziran 2016' da ilk çiçek tomurcuğunu gösterdi.


2 Ekim 2016' da çiçek sapının durumu


Dalında kurumuş halde hasat edilen kapsüllerin içi fos çıktı. Çiçek tablasında tohum veya ufacık diş oluşumuna rastlamadık.

[kaktüs]

Cok talip vardir eminim ama ben de yuzsuzluk yaparak, eger tohum paylasacak olursaniz, tohumlarina talibim...

Bulundugum yerde en buyuk sorunlarimdan biri damak zevkimiz. Ozellikle dunyanin ote ucunda kalinca, cesitli toplumlarin mutfaklari olsa da genel mutfak asya agirlikli, ve biz ozledigimiz tatlari ancak evimizde yaparak elde edebiliyoruz. Komik gelecek ama sarimsak da zor bulunulan urunlerden burada. Cinden ithal sarimsak getiriyorlar ama kimyasal maddelerle beyazlatilmis bu sarimsaklarin hem saglik acisindan cok zararlar tasidigini ogrendim, hem de tadi hicbirseye benzemiyor. Yurduma ait birseyleri bahcemde yetistirme sevdamda, sarimsak da onemli bir yer tutuyor