Allelopatik etki (Bazı bitkiler bir arada yaşamaz)
 

Bazı ağaç ve çalıların çevresinde her bitkinin yaşayamadığını biliyoruz. Aklımıza geldikçe ya da araştırırken karşımıza çıktıkça yazalım derim.

Ilgın (Tamarix): Dökülen yapraklarındaki tuz nedeniyle tarım bitkileri için zararlı olduğu forumda yazılmıştı.
http://www.agaclar.net/forum/bonsai-agac-turleri/1497.htm

Kara ceviz( Juglans nigra L.) : Köklerinden salgıladığı juglone adlı zehir nedeniyle yakınındaki bazı bitkileri öldürmektedir.


Tersi durum için bakınız:

Kardeş Bitkiler (Bir arada uyumlu yaşama)

Meğer bunun bir adı varmış: Allelopatik (allelopathic) etki*

Yanındaki veya yakınındaki bitkilerin büyümesini etkileyen ve genellikle engelleyen, önleyen kimyasal maddeler üretme

*Öztürkçesini artık uzmanlar söyler.

Libya çimi - Lippia (Phyla canescens)

Çim yerine yem bitkisi konusunda tartışılan Libya çimi de allelopatik özelliğe sahipmiş.

http://www.agaclar.net/forum/showpos...1&postcount=32

Ardıç (Juniper) da fenolik (Phenolics) madde nedeniyle çimlerin yetişmesini engellermiş.

Macar Meşesi (Quercus conferta) ve Saçlı Meşe (Quercus cerris) nin dökülen yaprakları da toprağa, tohumlara zararlı olan fenolik (Phenolics) maddesinden vermektedir.

Allelopatiden özellikle iyi tarım uygulamalarında ve organik tarımda yaralanmak üzere araştırmalar yapılmakta.Hatta geçen sene bu konuda bir çalıştay da düzenlendi. Üniversitelerde allelopatinin pratikte yaygın kullanılabilmesi için sürekli bilimsel araştırmalar ve denemeler yapılmakta.

Dogada bazı bitkilerin çesitli bitkilere oldugu kadar, fungus, bakteri ve omurgalılara karsı da zararlı yönde etkileri oldugu bilinmektedir.

Bu olay ilk kez 1937 yılında “Molish” tarafından allelopati olarak adlandırılmıs ve tanımı; Yüksek bir bitkinin, diger bitkilerin çimlenme, büyüme veya gelismesi üzerine zararlı etkileri seklinde yapılmıstır.

Günümüzde allelopati kavramı daha genis bir kapsamda ele alınmakta ve bitkinin bitkiyi etkilemesinin yanında, bitkilerin patojenlerin morfogenezisi üzerine etkileri konularını da içerdigi savunulmaktadır.

Kaynak: Bazı Bitki Ekstraktlarının In Vitro Antifungal Etkileri Üzerine Arastırmalar

Ben size bir örnek vereyim, kanyaş mücadelesinde brokkoli kullanılabilmektedir.

Ceviz, kestane, çam, üçgül bitkileri de allelopatik bitkilerdendir.

Çınargiller, allelopatik etkiye sahip midir? Okuduğum kaynaklarda böyle bir belirtme yok fakat bu olmadığı anlamına gelmez herhalde değil mi? Ya da olsaydı bahsederler miydi acaba?

Bence var,bugüne kadar çınarların altında başka bir bitki görmedşm ben:)

Ama bana lazım olan bilgilerin, tahmini değil bilimsel olması gerekiyor.:)

http://www.colostate.edu/Depts/Entom...scherbarth.pdf

İşte o da burada Penelophe :)

Mine hanım çok teşekkür ederim. Çınarlarla ilgili kısmı buldum, çevirmeye çalışacağım.:)

Mine hanım, sadece kısa bir paragrafta Batı Çınarından bahsedilmiş. Tam anlayamadım onu da. Yazı meşeler üzerine. Forumda genel çeviriler için başvurabileceğim bir bölümde bulamadım. Çabalarım yine havada kaldı.

Merhaba
Çeviz söylenmiş ama birde ben söyleyeyim. Ceviz Yaprak altlarından salgıladığı bir maddeyle altında başka bitki yaşamasına izin vermez. Hatta köylülerden ceviz ağacı altında uyunmaması gerektiği insanı sersemlettiğini duymuştum.

Juglon.

http://volkanderinbay.net/tarimnet/o....asp?konuno=13

Burda da allelopati ile ilgili bigiler var. Umarım yararlı olur.

Orman gülü ( Rhododendron ) de bu etkiye sahipmiş.

Karadenizdeki ormanlarda yaygın olan bu bitki başka bitkiye yer bırakmazmış. Televizyonda izlediğim belgeselde de durum çok açık görünüyordu, zemin sadece orman gülü ile kaplıydı.

İngiltere'ye sonradan geçen bu bitki orada ormanlık bölgelerde birçok bitki çeşidinin yok olmasına neden olmuş.

Demek ki yabancı bitkilerin zararı sadece türkiyede olmuyormuş. Birde yabancı bitkiler getirilip çeşidin arttırılmasının yararlı olduğunu söylerler.

Çok bilinen yerörtücülerden farekulağı (cerastium tomentosum) ve bazı kekik türlerinin (thymus serpyllum ve thymus praecox) tohumları diğer tohumların çıkmasını da önlermiş*.

Bahçedeki gözlemlerim de bu yönde.:rolleyes:
İlginç bir durum. Binbir çeşit ot ayıkladığımız bahçede bu örtücülerin olduğu bölümlerde tek bir ot göremeyiz.

*Kaynak: Groundcover Competitiveness Ratings

Çöğen otu (Saponaria ocymoides )

ve

Alpeler kaya teresi (Arabis alpina) de

başka bitki barındırmayan yayılıcılardanmış.

Mine çalısı ( lantana camara ) da allelopatik etkiye sahipmiş.


Birçok yerde tehdit unsuru olarak görülüyormuş.:rolleyes:

Ceviz ağacı yetiştiği yerde sebzelerde walnut wilt denen bir solgunluğa neden oluyor.
http://www.oznet.ksu.edu/dp_hfrr/ext...ms/walwilt.htm
http://vegetablemdonline.ppath.corne...utWilt_Tom.htm
http://vegdis.cas.psu.edu/VegDisases...tomatowilt.htm

Ceviz ağaçları için bir not eklemeyi gerekli görüyorum. Ceviz ağaçlarının salgıladığı juglon maddesinden her bitki zarar görmüyor.

Zarar görenlerden bazıları:
elma, ıhlamur, huş, şakayık, üzüm, çam, böğürtlen, mayiyemiş, üzüm, domates, patates, ormangülü, kekik.

Bir de ceviz ağacı kaldırılsa bile toprakta juglon kalmaya devam edermiş.:rolleyes:

http://www.thriftyfun.com/tf74947570.tip.html
http://www.ext.vt.edu/pubs/nursery/430-021/430-021.html

İstanbul'daki evin apartman bahçesinde bir ceviz dikili. Az ilerisinde de asma var ama geçen sene taşındığımızda üzüm çok sağlıksızdı. Acaba nedeni juglon mudur? Cevizin kökleri acaba toprakta ne kadar bir alanı etkilemiştir. :S

Konuyla ilgili ziraat mühendisleri doğru cevabı verebilir.

Öncelikle üzümle ilgili olarak yukarıdaki kaynaklarda hem etkilenebilir hem de etklenmez denmiş. Anlaşılan tam netleşmemiş, belki türlere koşullara göre farklılık vardır.

Köklerin değecek kadar yakınlaşması etkilenmeye yol açabilir, yaprakların solması, buruşması, sararması gibi belirtileri olabilir denmiş. Hassas bitkilerde dökülen yapraklar, kabuklar bile etkili olabilir denmiş.

Aralarındaki mesafeyi ve ağaçların büyüklüklerini belirterek uzmanlara sorarsak doğru cevabı bulabiliriz.

Sayın Kaktüs,
Benim de cevizimin yakınında asmam var. Cevizin yaklaştığı kiraz dalları kururken asmada bir problem olmadı.

Bu konu çok ilginç geldi bulduğum bazı şeyleri paylaşmak istedim.

* Fırça çalısı (Callistemon citrinus) leptospermone diye bir madde salgılıyormuş. Bu madde bazı yabani ot mücadelelerinde herbisit olarak kullanılabiliyormuş.

* Okaliptüsün yaprak kalıntıları ve kök salgıları pek çok toprak mikroorganizması ve bitki için alleopatik etkiye sahipmiş.

* Pek çok tahıl kültürlerinin güçlü alleopatik özellikleri vardır. Bunların üzerinde en çok çalışılmış olanlardan birisi pirinç (oryza sativa)'dır. Pirinçler türüne ve orijinine göre değişik alleopatik etkiler gösterebilir. Japon pirinci (japonica rice) Hint pirinci (Indica rice) ve Hint-Japon hibritinden daha alleopatik etkiye sahiptir.

(Kaynak wikipedi'den derleme)

Ceviz ile ilgili bulduğum bir makaleden çeviri:

Kaynak

Kimi bitkiler hayatta kalabilmek için tohumların gelişmelerini engelleyen allelopatik kimyasallar salgılarlar. Bu allelochemicals olarak adlandırılan maddeler bazı bitkilerden metabolik olarak üretilir ve çevreye bulaştığı zaman bazı fizyolojik işlemlere (solunum, hücre bölünmesi, su ve besin alımı vs) etki ederek büyümeyi engellerler. Allelopatik etkiler yaprakta buruşma, sararma veya bitkinin bir kısmının veya tamamının ölmesi ile kendini belli edebilir.
Buna örnek bitkilerden biri kara cevizdir. Genellikle odunu ve cevizleri için üretilir ve peysaj alanlarda gölgelik olarak kullanılmak üzere bulunur. Ancak diğer peysaj bitkileri cevizin altına veya yakınına dikildiklerinde sararmaya solmaya ve ölmeye başlarlar. Bunun nedeni ağacın ürettiği toksik olmayan, renksiz hidrojuglon isimli kimyasaldır. Hidrojuglon yapraklarda, gövdede, meyve kabuklarında, iç kabukta ve köklerde bulunur. Hava veya toprak bileşimleri ile karşılaştığında okside olur ve juglon adı verilen allolekimyasal oluşur ve bu madde son derece toksiktir.

Buna benzer bazı ağaçlar, Adi ceviz, Kuzey Amerika cevizi ve pekanlar da juglon üretir ancak kara ceviz ile karşılaştırıldığında oldukça az miktarlardadır. Juglon, diğer bitkilere zararı olduğu bilinen bitkiler tarafından üretilmiş, allelopatik etki yapan pek çok kimyasal içinde en zararlı maddelerden biridir. ( Buna ek olarak peysajda yaygın kullanılan ve alleopatik etkileri olduğu bilinen diğer bitkiler: Akçaağaç, Kokarağaç –aylandız, Ailanthus altissima- melengiç –celtis-, Mum ağacı-myrica cerifera- , Amerikan Çınarı, bir tür kavak ağacı-cottonwood-, black cherry, kızıl meşe, Robinia pseudoacacia, sassafras albidum ve Amerikan karaağacı

Toprakta Juglon
Juglon ceviz ağacının her yerinden salgılanır. Diğer bitkilere etkisi kök kontağından, sızmalardan veya toprağın ayrışması ile olabilir, düşen ve ayrışan yapraklar veya yağmurun yaprakları ve dalları yıkayarak üzerlerindeki juglonu süzerek indirmesi sonucu diğer bitkilere ulaştırması sonucu etkileşim meydana gelir. Özellikle ceviz ağacının altındaki bitkiler en büyük risk grubundadırlar çünkü onları hem köklerden hem de düşen yapraklardan gelen juglon etkiler.
Juglonun sudaki çözünürlüğü azdır ve toprakta çok uzağa gidemez, hassas bitkiler için çok az bir miktarı bile çok hasar verici olabilir. Bitki kökleri eğer ceviz kökünün 1 – 1.5 cm yakınında büyürlerse juglon ile karşı karşıya kalırlar. Ceviz kökleri toprağın altında taçlanarak yayılabilir ve karacevizden uzakta dikili bitkileri bile etkileyebilir.

Toksinlerin etkilerini pek çok faktör etkiler, bunlar toprak tipi, drenaj, havalandırma, sıcaklık ve mikrobiyal aktivite. Toprak mikroorganizmaları allelokimyasalları enerji kaynağı olarak sindirebilir ve bitkilere toksik olmayan formlarda metabolik bileşimler şekline dönüştürebilir. Toprak iyi drenajlı ve havalandırılmışsa, sağlıklı bir aerobik mikroorganizma popülasyonu elde edilir ve bu işlem hızlanır.

Pek çok kırsal alandaki gibi ıslak, iyi havalanmamış toprak, mikrobiyolojik büyümeyi zorlaştırır. Özellikle karacevizin toksik etkilerine hassas bitkilerin, az organik madde içeren ağır kırsal topraklarda daha büyük riskleri vardır. Toksinler bitkiler tarafından emilmekten ziyade organik maddelere yapışırlar ve organik maddeler aynı zamanda sağlıklı bir mikrobiyolojik popülasyonun oluşumunu destekler.

Allelopatik etkileri azaltma
• Karacevizden düşen yaprakları ve meyveleri düzenli olarak temizleme ve bu çöpleri istenen peysaj bitkilerinden uzakta tutmak.
• Kompostlar konusunda pratiğiniz yoksa, kompostlarda veya diğer bitkilere yapacağınız malçlarda karacevizin hiçbir parçasını kullanmayın.
• Toprağın yüksek organik madde içeriğinde kalmasını sağlayın böylelikle sağlıklı mikrobiyal popülasyonun oluşmasını teşvik edersiniz ve bunlar toksinleri metabolizmaları ile yok ederler.
• Karacevizlerin altına veya köklerinin erişebileceği yerlere, toleransı olan ağaçlar, çalışar, asmalar, yer örtücüler, çiçekler ve çimenler dikin.

Toleransı olan çimler:
Uzun çayır otu (Festuca elatior syn F arundinacea) ve Kentaki çayır otu (poa prantensis), toprak neminin az olduğu kuraklık zamanları haricinde kara ceviz yakınlarında rahatlıkla büyür. Nem yeterli olduğu zaman, bu çimler çimenlik alanın diğer kısımlarına kıyasla ceviz ağacı altında daha iyi gelişir, bunun nedeni toprağın yapısının daha uygun olması olabilir. Ceviz ağaçlarının altındaki toprak alkalin olma eğilimindedir, köklerin ötesindeki alanlara göre yaklaşık 0.7 birim daha yüksek pH’a sahiptir. Bu durumun pek çok değişik bitkinin büyümelerinde etkisi vardır.

Toleransı olan ağaçlar ve çalılar
• Mazı, Amerikan
• Dişbudak ağacı, beyaz
• Kadın tuzluğu (berberis vulgaris)
• Kayın, Amerikan
• Huş ağacı, siyah (Heritage river)
• Acer negundo
• At kestanesi, Ohio
• Katalpa
• Black cherry
• Defne
• Yaban elması
• Kızılcık
• Elderberry
• Hor çiçeği
• Amerikan karaağaç
• Chionanthus virginicus
• Trollius laxus
• Nyssa sylvatica
• Akdiken (Crataegus oxyacantha)
• Baldıranotu, Kanada (Cicuta virosa)
• Japon gülü (hibiscus)
• Kuzey Amerika cevizi
• Hanımeli (Lonicera caprifolium)
• Ortanca (hydrangea)
• Leylak (Syringa vulgaris)
• Akasya, siyah (Robinia pseudoacacia)
• Akçaağaç, kırmızı, şeker, siyah, Japon
• Neillia, or Spiræa, opulifolia (Beyaz çiçekli bir çalı)
• meşe, beyaz, kızıl, al
• pawpaw
• armut,
• Çam, Virjinya
• Kurtbağrı (Ligustrum vulgare)
• Kırmızı sedir, doğu
• Erguvanağacı, doğu
• Sassafras albidum
• Kaya armudu
• Ladin, Norveç
• Sumak
• Sığla ağacı
• Çınar
• Lale ağacı
• Viburnum (bazı türleri)
• Güvercin ağacı (Hamamelis Virginica)


Toleranslı asmalar, yer örtücüler ve çiçekler
• Anemon
• Yıldız çiçeği
• Taşkıran çiçeği
• Monarda Didyma
• Begonya
• Yaban yasemini (Celastrus scandens)
• Aynısefa çiçeği (Calendula arvensis)
• Yaban asması (Clematis)
• Corralbells
• Virjinya sürünücü (Ampelopsis quinquefolia)
• Nergis
• Margarit (Chrysanthemum maximum ve Chrysanthemum lacustre hibriti papatya)
• Sarı zambak
• Eşekotu (Onagraceae ailesi)
• Eğreltiotu
• Sardunya, odunsu
• Goldenrod (Compositae familyasından bir çiçek)
• Üzüm, yabani
• Gülhatmi (Althaea rosea)
• hosta
• Muscari, üzüm sümbülü
• Süsen (iris) Sibirya
• Vernonia Noveboracensis
• Arisaema triphyllum
• Kuzu kulağı
• lobelya
• sabah sefası
• sığır kuyruğu (Verbascum)
• Alevçiçeği (phlox)
• Çuhaçiçeği (primula)
• Ahududu, siyah
• Gül, yabani
• Kara gözlü suzan
• Maviyıldız (scilla)
• sedum
• yavşanotu (Veronica officinalis)
• Tradescantia Virginica
• Sarı kantaron (St. John's wort)
• ayçiçeği
• trilyum
• lale
• menekşe
• morsalkım
• civanperçemi (Achilla millefolium)


Juglonun zarar vereceği bitkiler
• elma
• açelya
• huş ağacı, beyaz
• böğürtlen
• yabanmersini, maviyemiş
• kasımpatı
• çiğdem, sonbahar
• unutma beni çiçeği (M. Sylvatica)
• üzüm, yabani olmayan
• inci çiçeği, müge
• ıhlamur
• kalmi ağacı (Kalmia latifolia)
• şakayık
• çam
• patates
• ormangülü (rododendron)
• kekik (thyme)
• domates

References
Brooks, M. G. 1951. Effect of black walnut trees and their products on other vegetation. Bulletin 347, West Virginia University, Agricultural Experiment Station, Morgantown, WV.
Coder, K.D. 1999. Allelopathy in trees. Arborist News 8(3):53-60.
Rietveld, W. J. 1983. Allelopathic effects of juglone on germination and growth of several herbaceous and woody species. J. of Chemical Ecology 9(2):295-308.

Ot kontrolü için yapılan bir denemede

• Farekulağı ( Cerastium tomentosum ) ,
• Alpler kayateresi (Arabis alpina ),
• Cerastium alpinum,
• Çöğen otu (Saponaria ocymoides ) ,
• Sedum spathulifolium ve
• Kekik ( Thymus )

ekilmiş.

Sonuçlara bakıldığında 4 bitki uygun bulunmuş. Bunlardan:

• Çöğen otu ( Saponaria ocymoides ) en hızlı biçimde yayılmış ve ot kontrolüne en erken başlayan olmuş.
  
• Kekik ( Thymus serphyllum ) ve Alpler kayateresi ( Arabis alpina ) de iyi yayılma hızı göstermişler ve ot kontrolünde başarılı olacakları görünmüş.
  
• Farekulağı ( Cerastium tomentosum ) başlangıçta diğerleri kadar iyi değilmiş ancak bir kere tuttuktan sonra hızla yayılmış.

Kaynak