Meyve Ağaçlarında Budama

[Taşlıbahçe]

Orijinal Mesaj Sahibi aziztoprak

Yeni bahçeme (500 m2) kenar sınırları olmak şartıyla 4 e metre aralıklarla her çeşitten meyve fidanları alıp diktim. Evime yakın olduğu için Ağaç a.ş. den aldım. Ancak fidanların bodur değil klasik cins olduğunu fidanları diktikten sonra anladım. Özellikle deniz manzarasının kapanmaması, kolay işleme ve verim bakımından kısa boylu bodur meyve ağaçları istiyordum aslında. Bundan sonra ne yapabilirim uygun budama ile klasik meyve fidanlarını bodurlaştırma imkanı var mıdır? Arsa 500 m2 yalova kaytazdere de. %15-20 eğimli killi toprak, eğim kuzey yönünde körfeze doğru.

Diktiğim fidanlar: hurma (hachia), elma granny smith, elma starking, vişne, kiraz, erik president, ayva eşme, badem, şeftali, houşi armudu

Alıp henüz dikmediklerim (bu hafta toprak içinde bekliyor): Ceviz chandler, incir beyaz, incir siyah, papaz erik, kızılcık, nar.

Vereceğiniz bilgi ve yönlendirmeler için şimdiden teşekkürler.

Öncelikle klasik anaç olduğundan emin misiniz; yani diktikten sonra nasıl anladınız?

Klasik anaçlar da uygun budamayla kısa tutulabilir ama işini bilen birinin her yıl ağaçlara elinin değmesi gerekir.

Diğer taraftan klasik anaçlar bodur klon anaçlara göre daha dayanıklı ve kanaatkardırlar, bodur anaçların kök sistemi zayıf olduğundan bilhassa susuzluğa pek gelemezler, ekstrem hava koşullarından daha çabuk etkilenirler ki son yıllarda bu türden durumları sıklıkla yaşıyoruz.

Araziniz eğimli olduğuna göre eviniz varsa, bulunduğu noktadan yalnızca bir kısmı manzarayı kapatır diye düşünüyorum. Eğer öyleyse yalnızca o ağaçları bodurlaştırma yoluna girebilir veya yalnızca o ağaçları bodur anaçlı fidanlarla değiştirebilirsiniz diye düşünüyorum.

[aziztoprak]

Sayın Taşlıbahçe, ilave bitki almaya gittiğimde satıştaki görevli elemana sordum. Bizde bodur fidan yok dedi. Bunlar büyük ağaç dedi. Ama bilinçli mi söyledi emin değilim. Yarın yetkili birisini arayıp sormayı düşünüyorum. Verdiğiniz bilgiler için çok teşekküre ederim.
Sağolun.

[Taşlıbahçe]

Orijinal Mesaj Sahibi aziztoprak

Sayın Taşlıbahçe, ilave bitki almaya gittiğimde satıştaki görevli elemana sordum. Bizde bodur fidan yok dedi. Bunlar büyük ağaç dedi. Ama bilinçli mi söyledi emin değilim. Yarın yetkili birisini arayıp sormayı düşünüyorum. Verdiğiniz bilgiler için çok teşekküre ederim.
Sağolun.

Ağaç A.Ş meyve fidanlarını başka üretici fidanlık(lar)dan temin ediyor, çalıştıkları yerle veya yerlerle irtibata geçerseniz en sağlıklı bilgiye ulaşabilirsiniz.

[aziztoprak]

Merhaba Taşlıbahçe. Bugün Ağaç A.Ş. ye telefon açıp yetkili birine sordum. Çıplak köklü fidanların yarı bodur cins olduğunu söyledi. İçim biraz rahatladı. Fidanları 4 er metre ara arsa sınırı kenarlarından 70-80 cm içerden olacak şekilde tek sıra halinde diktim. Mesafe çok mu yakın acaba. Araları biraz daha açmam gerekir mi? Fidanların dibine biraz yanmış çiflik gübresi ve az miktarda leonardit karıştırıp üst toprakla karışım yapaıp dolduruyorum. Uygun mudur. Kalan fidanlarımı (Armut, Nar, Papaz erik, Kızılcık, üzüm sultaniye, kivi) bu şekilde yapayım mı? Fidanların şimdiden uygun budama ile şekil budaması yapılması gerekir diye öğrendim doğru mudur. Yan dalı olan fidanların dallarını çıta ile açarak yatay pozisyon vermeyi şimdiden yapmak uygun olur mu? Saygılar.

[Taşlıbahçe]

Orijinal Mesaj Sahibi aziztoprak

Merhaba Taşlıbahçe. Bugün Ağaç A.Ş. ye telefon açıp yetkili birine sordum. Çıplak köklü fidanların yarı bodur cins olduğunu söyledi. İçim biraz rahatladı. Fidanları 4 er metre ara arsa sınırı kenarlarından 70-80 cm içerden olacak şekilde tek sıra halinde diktim. Mesafe çok mu yakın acaba. Araları biraz daha açmam gerekir mi? Fidanların dibine biraz yanmış çiflik gübresi ve az miktarda leonardit karıştırıp üst toprakla karışım yapaıp dolduruyorum. Uygun mudur. Kalan fidanlarımı (Armut, Nar, Papaz erik, Kızılcık, üzüm sultaniye, kivi) bu şekilde yapayım mı? Fidanların şimdiden uygun budama ile şekil budaması yapılması gerekir diye öğrendim doğru mudur. Yan dalı olan fidanların dallarını çıta ile açarak yatay pozisyon vermeyi şimdiden yapmak uygun olur mu? Saygılar.

4 m ara gayet yeterli, arsa sınırındaki mesafeyi komşu arsanın durumunu düşünerek belirlemek uygun olur; hasadı komşu arsadan yapabilecek misiniz, ağaçlarınızın dalları oraya geçtiğinde komşunuz sorun çıkaracak mı? gibi soruların cevapları da önemli

Az miktarda gübre ve leonardit uygundur.

Mart ayında budarsanız olası kış zararlanmalarını atlatmış olursunuz.

Kivilerin dikim mesafelerini sıklaştırabilirsiniz, erkek fidanı da unutmayın ve bir de çardak hazırlamanız gerekecek.

Dal eğme, bağlama gibi işleri yaz mevsimlerinde yapmanız daha iyi olur.

Kolaygelsin...

[aziztoprak]

Bilgiler için çok teşekkürler. Sağlıcakla kalın.

[Beşiktaş]

Sn. arkadaşlar;

Mart başında ağaç budamalarımı yapacağım.

Kayısı ağacım geçen seneden bu şekilde bir gelişim göstermiş.

Nasıl bir budama yolu izlemeliyim sizce?

Dallarda özellikle irili ufaklı kısa sürgünler var.

Yardımlarınızı bekliyorum.

Saygılarımla.

[Feijoa]

Sn. Beşiktaş, Fazla bir şeye gerek yok.klasik bir iki dokunuş....o kadar ...
İçe bakan ufak dalları budayın,diğer yöneylere bakan yeni oluşan dalları aralıklı olarak bırakın,yani dip dibe sürgün vermiş birbirine çok yakın sürgün vermiş olan dalcıkları kökten alın.En uzun kalan dik yukarı giden sol dalın ucundan 10-20 cm arası kesin.
Bir dalı dipten kesim yok eder,
Dibe yakın bir noktadan kesim kuvvetli sürgün verdirir, o dal çok fazla uzar,
Dalın ortasından kesim yarı sürgün yarı meyve bıdamasıdır,
Dalın ucundan az bir kesim meyve surgunu verdirir,boy surgunu verdirmez.

[ngzs]

Merhabalar. Bahçemizdeki elma ağacını aşılayalı 4 yıl oldu . Bu süre zarfında sadece bir elma verdi o da büyüyemeden düştü ve bugüne kadar hiç budama yapmadık. nasıl yapacağım konusunda yardımcı olursanız sevinirim . ağacın resmini alttaki linke ekledim

https://hizliresim.com/GD89ZZ

[evandevan5]

Orijinal Mesaj Sahibi Mine Pakkaner

MEYVE AĞAÇLARINDA BUDAMA
Prof. Dr. Ali ÜNAL
E.Ü. Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü
EGE ÜNİVERSİTESİ TARIMSAL UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
Çiftçi Broşürü : 28

Meyve Ağaçları Neden Budanır?

Meyve yetiştiriciliğinde kaliteli ve bol ürün alabilmek için toprak işleme, sulama, gübreleme, mücadele gibi tedbirlerin yanında her yıl budamanın da yapılması zorunludur.

• Budama yapılmayan ağaçlarda;
  
• taç düzensiz gelişir,
  
• fazla verim nedeniyle dallar kırılır,
  
• küçük ve kalitesiz meyve oluşur,
  
• sık dallanma sonucu iç kısımdaki dallar ışık almaz,
  
• kısa zamanda verim düşer
  
• periyodisite (ürün bir yıl var ve bir yıl yok) görülür

Bu nedenle budama, meyvecilikte karlılık oranını artırmak için yapılması gereken en önemli bakım tedbirlerindendir.

Meyve ağaçlarında budama, dal kesme, dal eğme, dal seyreltme, uç alma ve dalların açılarının genişletilmesi veya daraltılması gibi işlemlere denir. Bu işlemler genel olarak şu amaçlar için yapılır.

• Fidan dikim esnasında kök ve gövde arasındaki dengeyi sağlamak.
  
• Ağaçlara istenilen şekli vermek.
  
• Şekli oluşturulmuş ve verime yatmış ağaçlarda verilmiş şekli muhafaza etmek.
  
• Ağaçlarda meyve verimi ile sürgün oluşumunu dengelemek.
  
• Dal çıkarma ile meyve seyreltmesi yapmak.
  
• Periyodisitenin (ürün bir yıl var ve bir yıl yok) etkisini azaltmak.
  
• İyi bir taçlandırma ile ağaç tacının iç kısımlarının da ışıklanma ve havalanmasını sağlayarak bu kısımlardan da meyve almak.
  
• Dal kırılma ve sarkmalarını azaltmak.

Ne Zaman Budama Yapılmalıdır?

Meyve ağaçlarında budama, genelde kış dinlenme döneminde havaların çok soğuk olmadığı zamanlarda yapılır. Ege ve Akdeniz Bölgeleri gibi kışın çok soğuk geçmediği bölgelerde sonbaharda, ağaçlar yapraklarını döktükten itibaren budamaya başlanır. Kış sonunda ağaçlar uyanıncaya kadar devam edilebilir.

Kışları çok soğuk geçen bölgelerde ise budama yerlerinin soğuktan zarar görmemeleri için budamayı soğuklar geçtikten sonra; fakat ağaçlar uyanmadan önce yapmalıdır.

Meyve ağaçları kış ayları dışında yaz başlangıcında da, kış aylarındaki kadar sert olmamak şartıyla budanabilir. Bu dönemde yapılan budama, genç ağaçlarda şekil vermek için yapılır. Bu budama dal eğme, uç alma, açı genişletme veya daraltma şeklinde olur. Yaz başlangıcında yaşlı ağaçlarda ise aşırı olmamak kaydıyla iç kısımların ışık almasını sağlamak için dal seyreltmesi yapılır. Bu budamada öncelikle ana dallardan çıkan obur dallar ile dalların uç kısımlarında birbirine yakın kuvvetli gelişen dallardan bazıları çıkarılır. Ana dalların uç kısmında ana dala rakip olabilecek kuvvetli dalların kalanları eğilerek zayıflatılır.

Budamanın Genel Kuralları Nelerdir?

Meyve ağaçlarının budanma şekli, meyve tür ve çeşidine, ağaçların yaşına, toprak ve iklim koşullarına, budamadan beklenen amaca ve ağacın gelişme gücüne göre değişir. Bu nedenle her meyve tür ve çeşidinin değişik iklim ve toprak koşullarındaki gelişme gücünün ve bunların budamaya karşı gösterdiği tepkilerin iyi bilinmesi gerekir. Ayrıca dalların kesilmesi, bırakılacak ve kesilecek dalların iyi seçilmesi konusundaki genel kuralların da bilinmesi zorunludur. Bazı kurallar aşağıda sıralanmıştır.

• Meyve ağaçlarına tabii büyümelerine uygun şekiller verilmelidir.
  
• Kuvvetli gelişen ağaçlarda veya dallarda az kesim yapılmalı, zayıf gelişenlerde ise fazla kesim yapmalıdır.
  
• Ağaçlarda dal kesimi yeni sürgün oluşumunu artırır ve genç ağaçlarda meyveye yatmayı geciktirir. Dal eğme, bükme, boğma, bilezik alma gibi işlemler ise erken meyveye yatmayı sağlar.
  
• Zayıf gelişen dalların gelişmesini artırmak için açıları daraltılmalı, kuvvetli gelişen dalların gelişmesini azaltmak için ise dallar eğilerek açıları genişletilmelidir.
  
• Dallar, ana dala birleştiği yerden itibaren geniş bir yay yapacak şekilde eğilmelidir.
  
• Şekil oluşturma amacıyla ana dalların açılarının düzenlenmesinde ana dalların gövde ile açıları 45-60 olmalıdır. Bu işlem yaz aylarında da yapılabilir.
  
• Kuvvetli gelişen ve yan dal oluşturmayan türlerde (kiraz, armut, elma gibi) gerekirse yaz aylarında da uç alarak istenilen aralıklarda yan dal oluşması sağlanmalıdır.
  
• Budanan yerlerde tırnak veya budak bırakılmamalıdır.
  
• Fazla yara açmamak için çok sayıda yan dal kesimi yerine mümkünse bir dal kesimi ile aynı işi görmeye çalışmalıdır. Kesimler fazla meyilli olmamalıdır.
  
• Kalın dal kesimlerinde mutlaka yük alma işlemi yapılmalıdır. Bu sayede kabuk veya dal yarılmaları önlenmiş olur. Yara yerleri aşı macunu veya kara boya ile kapatılmalıdır.
  
• Dallar çok sık değilse ana dalların alt kısımlarından dipten dal çıkarmamalıdır. Dal üzerindeki meyve yükü öncelikle uçtan itibaren geriye doğru dal çıkarılarak sağlanmalıdır. Uçta bırakılan dal altta kalan en yakın dallara göre daha kuvvetli gelişmiş olmalıdır.
  
• Dal kesimleri bir yan dalın veya gözün hemen üzerinden gözün veya dalın aksi yönüne doğru hafif meyilli olarak yapılmalıdır.

Budama Şekilleri Nelerdir?

Meyve ağaçlarında üç tür budama yapılmaktadır. Bunlar; şekil budaması, mahsul budaması ve gençleştirme budamasıdır.

1. Şekil Budaması Meyve ağaçlarında, meyve fidanı dikildikten sonra normal verime yatıncaya kadar yapılan budama, ağaca şekil vermek içindir. Ağaca verilecek şekil bölgenin hava nisbi nemi ve güneşlenme durumuna göre değişir. Nemli ve kapalı yerlerde ortası açık şekiller; güneşli, sıcak ve kurak yerlerde ortası kapalı şekiller tercih edilmelidir. Meyve fidanı dikildiği ilk yıldan itibaren ağaç şekli iyi oluşturulmalıdır. Bu, ağacın ilerdeki verimini ve meyve kalitesini büyük ölçüde etkiler. Ayrıca, budama, hasat, ilaçlama gibi bakım işlerinin de kolay ve uygun şekilde yapılmasını sağlar. Bu nedenle yeni meyve bahçesi kuran yetiştiricilerin, genç meyve ağaçlarında bölgeye ve ağacın genel gelişme yapısına uygun taç oluşturması zorunludur.

Meyve ağaçlarına şekil verilirken, seçilen ana dalların gelişme güçlerinin aynı olması dengeli bir tacın oluşması için önemlidir. Dikimden sonraki yılda istenen yönde ve sayıda dal oluşmamışsa, fidan sert kesilerek yeni dalların meydana gelmesi sağlanır. Bir fidan üzerinde aynı gelişme gücünde dal bulmak genellikle zordur. İlk yıllarda birbirinden farklı gelişme gücünde olan dalların, iyi budama ile birkaç yıl içinde aynı kuvvette gelişmelerini sağlamak mümkündür. Bunun için zayıf gelişen dal sert kesilerek (fazla dal çıkarılarak) ve gövde ile yaptığı açı da daraltılarak kuvvetli gelişmesi sağlanır. Kuvvetli gelişen dallardaki kesimler daha az yapılır. Ana dalları oluşturacak bu dalların gövde ile yaptığı açılar sağlam bir tacın oluşması için 45-60 derece olmalıdır. Ayrıca, Goble şeklinde, ana dallar aynı noktadan çıkmamalıdır.

Bir meyve ağacından en yüksek verimi alabilmek için ana dalların iyi oluşturulması yanında yardımcı dalların da düzenli seçilmesi gerekir. Genellikle genç ağaçlar kuvvetli ve uzun sürgünler meydana getirirler. Ana dalı oluşturacak bu sürgünler üzerinde yardımcı (tali) dalların meydana gelmesi için dalların uçları kesilmelidir. Bilhassa yan dal vermeyen meyve tür ve çeşitlerinde bu çok önemlidir. 80-100 cm ve daha uzun sürgün veren genç ağaçlarda dalların uçları alınmadığında istenilen yönde ve sayıda tali dallar oluşmayacağı için ilerde ana dallar üzerinde boşluklar meydana gelir. Bu da ağaçtan genelde daha az meyve alınmasına neden olur.

Ana dalların uçları alınırken en uçta bırakılan dal veya göz mutlaka tacın dışına doğru bakmalıdır. Ayrıca ana dal üzerinde bırakılan her kademedeki tali dallar bütün ana dallarda aynı yönde ve aynı yükseklikte olmalıdır. Dal kesimlerinde tırnak bırakmamalıdır. Başka bir ifade ile kesimler ya bir gözün hemen üzerinden veya o dal üzerindeki bir yan dalın koltuğundan dal veya gözün ters yönüne doğru hafif eğimli olarak yapılmalıdır.

2. Mahsul Budaması

Meyve ağacı normal verime yattıktan sonra yapılan budamaya mahsul budaması denir. Bir meyve ağacında mahsul budamasına başlamadan önce ağaç bütünüyle incelenmeli; çıkacak ve bırakılacak kalın dallar tespit edilmelidir. Dal kesimlerine öncelikle kuru, yaralanmış ve hastalıklı dallarla ana dallardan çıkmış obur dallardan başlanmalıdır. Bundan sonraki budama meyve dalı seyreltmesi ve ana dalların dengelenmesini amaçlar. Meyve dalı seyreltmesi ağacın gelişme gücü dikkate alınarak yapılır. Ana ve tali dalların budanmasına dal uçlarından başlanır ve geriye kesim uygulanarak bu dalların gereğinden fazla uzaması engellenir.

Budama sonucunda ağaçta bırakılacak en uç dallar veya gözler daha öncede belirtildiği gibi tacın dışına doğru bakmalı, diğer dallar ise ağacın boşluklarını doldurmalı ve güneş görebilmelidir. Kalın dallar üzerinde bulunan küçük meyve dalları çok sık değillerse kesilmemelidir. Böylece ağaç tacının maksimum hacminden yararlanılarak verim artırılabilir.

Kalın ve bilhassa ana dalların devamını sağlayacak en uçta bırakılan dallar, ondan sonra gelen ve ağacın gelişme gücüne göre uçtan itibaren 30-60 cm uzakta bırakılan yan dallardan daha kuvvetli olmalıdır. Eğer uçtaki dal bir gözün üzerinden kesilerek kısaltılmış ise gözün bırakıldığı dal üzerindeki ilk dallar yine 30-60 cm altta bulunmalı ve uzunlukları bu dalın yaklaşık üçte bir uzunluğunda olmalıdır.

Mahsul budamasında meyve dallarının uzunluğu iri meyveli şeftali, elma ve armut gibi meyve türlerinde en fazla 40 cm kadar olmalıdır. Zayıf dallar daha kısa, kuvvetli dallar daha uzun bırakılmalıdır. Bir yıllık uzun bir dalın ucu kesilmeden bırakılırsa, üzerinde meydana gelen fazla sayıdaki meyve, dalın kırılmasına neden olabilir. Ayrıca böyle dallar yeterli uzunlukta yeni sürgün veremezler. Bilhassa şeftali ağaçlarında daha sonraki yıllar verimde azalma ve ağacın gelişmesinde zayıflama görülür. Mahsul budaması sonucunda ağaç hem o yıl yeterli ürün vermeli, hem de daha sonraki yıllarda verim verecek yeni sürgünler oluşturmalıdır. Bir dalın hem meyve vermesi ve hem de yeni sürgün oluşturması o dalın ortalama üçte birini (1/3’ünü) kesmekle sağlanabilir. Daha fazla kesim meyvenin az olmasına, fakat sürgünlerin kuvvetli gelişmesine, az kesim ise meyvenin çok olmasına ve sürgünlerin zayıf gelişmesine neden olur. Ortalama 30 cm’den kısa olan meyve dallarında genellikle uç alma işlemi yapılmamalıdır.

3. Gençleştirme Budaması

Meyve ağaçları yaşlandıkça genellikle verimi fazlalaşır ve sürgün gelişmesi zayıflar. Bu tür bir gelişmenin uzun süre devam etmesi, zamanla verimin de azalmasına neden olur. İyi, kaliteli ve her yıl düzenli meyve elde etmek, ancak ağaç fizyolojik dengede olduğu zaman mümkündür. Yaşlı ağaçlarda diğer bakım tedbirleri yanında, ağaçta yapılacak kalın dal kesimleri yani gençleştirme budaması da ağacın verimini ve sürgün gelişmesini dengeler. Bazı meyve türleri çok kalın dal keserek ağacı gençleştirmeye karşı zamk çıkarma, kuruma gibi olumsuz tepki gösterirler. Bu gruba giren erik, kiraz, vişne, kayısı, şeftali ve badem gibi meyve türlerinde geçleştirme budaması, daha genç ve ince dalları keserek yapılmalıdır. Elma, armut, zeytin, ayva ve turunçgiller gibi meyve türlerinde gençleştirme budaması başarıyla uygulanır.

Meyve ağaçlarının budanmasında yukarıda anlatılan genel kurallar her zaman bütün meyve ağaçlarında uygulanamaz. Çünkü her ağacın gelişme gücü ve şekli farklıdır. Bu nedenle budamada da farklılıklar olabilir.

Budayıcı budama sırasında aşağıda belirtilen konulara dikkat etmelidir.

• budamanın şeklini ve dal kesim miktarını,
  
• ağacın gelişme gücünü,
  
• ağaçtan bir yıl önce alınan meyve miktarını,
  
• meyve dallarındaki çiçek tomurcuğunun miktarını
  
• budamaya etkili olabilecek diğer faktörleri

Başka bir ifade ile budayıcı ağacı iyi tanımalı ve onun kesime karşı göstereceği tepkiyi, dolayısıyla kesimin verime ve meyve kalitesine etkilerini iyi tahmin edebilmelidir.

Budama Sonrasında Neler Yapılmalıdır?

Budama sonunda çıkan budama artıkları ve bahçe kenarlarındaki çalılıklar, kuru bitki parçaları hastalık ve zararlıların en iyi barınak yeridir. Meyve ağaçlarına ve ürünlerine zarar veren bu hastalık ve zararlıların çoğalmaması için bu artıklar yakılmalı veya bahçeden uzaklaştırılmalıdır. Budama sonunda meyve ağaçlarında kış ilaçlamalarının da yapılması zorunludur.

Eklenti 1058 Eklenti 1059Eklenti 1060

ağaçlarda tırnak budaması hakkında bilginiz varmı?

[tarku]

Orijinal Mesaj Sahibi evandevan5

ağaçlarda tırnak budaması hakkında bilginiz varmı?

Tırnak budaması dediğiniz şey, tırnaklı kesim olabilir mi? Tırnak budaması hiç duymadım.

[obabilgesi]

Sanırım çok iştahlı büyüyen (obur) dalların uçlarının alınmasından bahseder. Bir nevi yaz budaması. Bizim oralarda da obur dalın ucunu el-tırnak yordamıyla koparır büyümesine müsaade etmezler.

[cucemag]

Cok guzel bir paylasim.

[brucealan1]

Orijinal Mesaj Sahibi Mine Pakkaner

MEYVE AĞAÇLARINDA BUDAMA
Prof. Dr. Ali ÜNAL
E.Ü. Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü
EGE ÜNİVERSİTESİ TARIMSAL UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
Çiftçi Broşürü : 28

Meyve Ağaçları Neden Budanır?

Meyve yetiştiriciliğinde kaliteli ve bol ürün alabilmek için toprak işleme, sulama, gübreleme, mücadele gibi tedbirlerin yanında her yıl budamanın da yapılması zorunludur.

• Budama yapılmayan ağaçlarda;
  
• taç düzensiz gelişir,
  
• fazla verim nedeniyle dallar kırılır,
  
• küçük ve kalitesiz meyve oluşur,
  
• sık dallanma sonucu iç kısımdaki dallar ışık almaz,
  
• kısa zamanda verim düşer
  
• periyodisite (ürün bir yıl var ve bir yıl yok) görülür

Bu nedenle budama, meyvecilikte karlılık oranını artırmak için yapılması gereken en önemli bakım tedbirlerindendir.

Meyve ağaçlarında budama, dal kesme, dal eğme, dal seyreltme, uç alma ve dalların açılarının genişletilmesi veya daraltılması gibi işlemlere denir. Bu işlemler genel olarak şu amaçlar için yapılır.

• Fidan dikim esnasında kök ve gövde arasındaki dengeyi sağlamak.
  
• Ağaçlara istenilen şekli vermek.
  
• Şekli oluşturulmuş ve verime yatmış ağaçlarda verilmiş şekli muhafaza etmek.
  
• Ağaçlarda meyve verimi ile sürgün oluşumunu dengelemek.
  
• Dal çıkarma ile meyve seyreltmesi yapmak.
  
• Periyodisitenin (ürün bir yıl var ve bir yıl yok) etkisini azaltmak.
  
• İyi bir taçlandırma ile ağaç tacının iç kısımlarının da ışıklanma ve havalanmasını sağlayarak bu kısımlardan da meyve almak.
  
• Dal kırılma ve sarkmalarını azaltmak.

Ne Zaman Budama Yapılmalıdır?

Meyve ağaçlarında budama, genelde kış dinlenme döneminde havaların çok soğuk olmadığı zamanlarda yapılır. Ege ve Akdeniz Bölgeleri gibi kışın çok soğuk geçmediği bölgelerde sonbaharda, ağaçlar yapraklarını döktükten itibaren budamaya başlanır. Kış sonunda ağaçlar uyanıncaya kadar devam edilebilir.

Kışları çok soğuk geçen bölgelerde ise budama yerlerinin soğuktan zarar görmemeleri için budamayı soğuklar geçtikten sonra; fakat ağaçlar uyanmadan önce yapmalıdır.

Meyve ağaçları kış ayları dışında yaz başlangıcında da, kış aylarındaki kadar sert olmamak şartıyla budanabilir. Bu dönemde yapılan budama, genç ağaçlarda şekil vermek için yapılır. Bu budama dal eğme, uç alma, açı genişletme veya daraltma şeklinde olur. Yaz başlangıcında yaşlı ağaçlarda ise aşırı olmamak kaydıyla iç kısımların ışık almasını sağlamak için dal seyreltmesi yapılır. Bu budamada öncelikle ana dallardan çıkan obur dallar ile dalların uç kısımlarında birbirine yakın kuvvetli gelişen dallardan bazıları çıkarılır. Ana dalların uç kısmında ana dala rakip olabilecek kuvvetli dalların kalanları eğilerek zayıflatılır.

Budamanın Genel Kuralları Nelerdir?

Meyve ağaçlarının budanma şekli, meyve tür ve çeşidine, ağaçların yaşına, toprak ve iklim koşullarına, budamadan beklenen amaca ve ağacın gelişme gücüne göre değişir. Bu nedenle her meyve tür ve çeşidinin değişik iklim ve toprak koşullarındaki gelişme gücünün ve bunların budamaya karşı gösterdiği tepkilerin iyi bilinmesi gerekir. Ayrıca dalların kesilmesi, bırakılacak ve kesilecek dalların iyi seçilmesi konusundaki genel kuralların da bilinmesi zorunludur. Bazı kurallar aşağıda sıralanmıştır.

• Meyve ağaçlarına tabii büyümelerine uygun şekiller verilmelidir.
  
• Kuvvetli gelişen ağaçlarda veya dallarda az kesim yapılmalı, zayıf gelişenlerde ise fazla kesim yapmalıdır.
  
• Ağaçlarda dal kesimi yeni sürgün oluşumunu artırır ve genç ağaçlarda meyveye yatmayı geciktirir. Dal eğme, bükme, boğma, bilezik alma gibi işlemler ise erken meyveye yatmayı sağlar.
  
• Zayıf gelişen dalların gelişmesini artırmak için açıları daraltılmalı, kuvvetli gelişen dalların gelişmesini azaltmak için ise dallar eğilerek açıları genişletilmelidir.
  
• Dallar, ana dala birleştiği yerden itibaren geniş bir yay yapacak şekilde eğilmelidir.
  
• Şekil oluşturma amacıyla ana dalların açılarının düzenlenmesinde ana dalların gövde ile açıları 45-60 olmalıdır. Bu işlem yaz aylarında da yapılabilir.
  
• Kuvvetli gelişen ve yan dal oluşturmayan türlerde (kiraz, armut, elma gibi) gerekirse yaz aylarında da uç alarak istenilen aralıklarda yan dal oluşması sağlanmalıdır.
  
• Budanan yerlerde tırnak veya budak bırakılmamalıdır.
  
• Fazla yara açmamak için çok sayıda yan dal kesimi yerine mümkünse bir dal kesimi ile aynı işi görmeye çalışmalıdır. Kesimler fazla meyilli olmamalıdır.
  
• Kalın dal kesimlerinde mutlaka yük alma işlemi yapılmalıdır. Bu sayede kabuk veya dal yarılmaları önlenmiş olur. Yara yerleri aşı macunu veya kara boya ile kapatılmalıdır.
  
• Dallar çok sık değilse ana dalların alt kısımlarından dipten dal çıkarmamalıdır. Dal üzerindeki meyve yükü öncelikle uçtan itibaren geriye doğru dal çıkarılarak sağlanmalıdır. Uçta bırakılan dal altta kalan en yakın dallara göre daha kuvvetli gelişmiş olmalıdır.
  
• Dal kesimleri bir yan dalın veya gözün hemen üzerinden gözün veya dalın aksi yönüne doğru hafif meyilli olarak yapılmalıdır.

Budama Şekilleri Nelerdir?

Meyve ağaçlarında üç tür budama yapılmaktadır. Bunlar; şekil budaması, mahsul budaması ve gençleştirme budamasıdır.

1. Şekil Budaması Meyve ağaçlarında, meyve fidanı dikildikten sonra normal verime yatıncaya kadar yapılan budama, ağaca şekil vermek içindir. Ağaca verilecek şekil bölgenin hava nisbi nemi ve güneşlenme durumuna göre değişir. Nemli ve kapalı yerlerde ortası açık şekiller; güneşli, sıcak ve kurak yerlerde ortası kapalı şekiller tercih edilmelidir. Meyve fidanı dikildiği ilk yıldan itibaren ağaç şekli iyi oluşturulmalıdır. Bu, ağacın ilerdeki verimini ve meyve kalitesini büyük ölçüde etkiler. Ayrıca, budama, hasat, ilaçlama gibi bakım işlerinin de kolay ve uygun şekilde yapılmasını sağlar. Bu nedenle yeni meyve bahçesi kuran yetiştiricilerin, genç meyve ağaçlarında bölgeye ve ağacın genel gelişme yapısına uygun taç oluşturması zorunludur.

Meyve ağaçlarına şekil verilirken, seçilen ana dalların gelişme güçlerinin aynı olması dengeli bir tacın oluşması için önemlidir. Dikimden sonraki yılda istenen yönde ve sayıda dal oluşmamışsa, fidan sert kesilerek yeni dalların meydana gelmesi sağlanır. Bir fidan üzerinde aynı gelişme gücünde dal bulmak genellikle zordur. İlk yıllarda birbirinden farklı gelişme gücünde olan dalların, iyi budama ile birkaç yıl içinde aynı kuvvette gelişmelerini sağlamak mümkündür. Bunun için zayıf gelişen dal sert kesilerek (fazla dal çıkarılarak) ve gövde ile yaptığı açı da daraltılarak kuvvetli gelişmesi sağlanır. Kuvvetli gelişen dallardaki kesimler daha az yapılır. Ana dalları oluşturacak bu dalların gövde ile yaptığı açılar sağlam bir tacın oluşması için 45-60 derece olmalıdır. Ayrıca, Goble şeklinde, ana dallar aynı noktadan çıkmamalıdır.

Bir meyve ağacından en yüksek verimi alabilmek için ana dalların iyi oluşturulması yanında yardımcı dalların da düzenli seçilmesi gerekir. Genellikle genç ağaçlar kuvvetli ve uzun sürgünler meydana getirirler. Ana dalı oluşturacak bu sürgünler üzerinde yardımcı (tali) dalların meydana gelmesi için dalların uçları kesilmelidir. Bilhassa yan dal vermeyen meyve tür ve çeşitlerinde bu çok önemlidir. 80-100 cm ve daha uzun sürgün veren genç ağaçlarda dalların uçları alınmadığında istenilen yönde ve sayıda tali dallar oluşmayacağı için ilerde ana dallar üzerinde boşluklar meydana gelir. Bu da ağaçtan genelde daha az meyve alınmasına neden olur.

Ana dalların uçları alınırken en uçta bırakılan dal veya göz mutlaka tacın dışına doğru bakmalıdır. Ayrıca ana dal üzerinde bırakılan her kademedeki tali dallar bütün ana dallarda aynı yönde ve aynı yükseklikte olmalıdır. Dal kesimlerinde tırnak bırakmamalıdır. Başka bir ifade ile kesimler ya bir gözün hemen üzerinden veya o dal üzerindeki bir yan dalın koltuğundan dal veya gözün ters yönüne doğru hafif eğimli olarak yapılmalıdır.

2. Mahsul Budaması

Meyve ağacı normal verime yattıktan sonra yapılan budamaya mahsul budaması denir. Bir meyve ağacında mahsul budamasına başlamadan önce ağaç bütünüyle incelenmeli; çıkacak ve bırakılacak kalın dallar tespit edilmelidir. Dal kesimlerine öncelikle kuru, yaralanmış ve hastalıklı dallarla ana dallardan çıkmış obur dallardan başlanmalıdır. Bundan sonraki budama meyve dalı seyreltmesi ve ana dalların dengelenmesini amaçlar. Meyve dalı seyreltmesi ağacın gelişme gücü dikkate alınarak yapılır. Ana ve tali dalların budanmasına dal uçlarından başlanır ve geriye kesim uygulanarak bu dalların gereğinden fazla uzaması engellenir.

Budama sonucunda ağaçta bırakılacak en uç dallar veya gözler daha öncede belirtildiği gibi tacın dışına doğru bakmalı, diğer dallar ise ağacın boşluklarını doldurmalı ve güneş görebilmelidir. Kalın dallar üzerinde bulunan küçük meyve dalları çok sık değillerse kesilmemelidir. Böylece ağaç tacının maksimum hacminden yararlanılarak verim artırılabilir.

Kalın ve bilhassa ana dalların devamını sağlayacak en uçta bırakılan dallar, ondan sonra gelen ve ağacın gelişme gücüne göre uçtan itibaren 30-60 cm uzakta bırakılan yan dallardan daha kuvvetli olmalıdır. Eğer uçtaki dal bir gözün üzerinden kesilerek kısaltılmış ise gözün bırakıldığı dal üzerindeki ilk dallar yine 30-60 cm altta bulunmalı ve uzunlukları bu dalın yaklaşık üçte bir uzunluğunda olmalıdır.

Mahsul budamasında meyve dallarının uzunluğu iri meyveli şeftali, elma ve armut gibi meyve türlerinde en fazla 40 cm kadar olmalıdır. Zayıf dallar daha kısa, kuvvetli dallar daha uzun bırakılmalıdır. Bir yıllık uzun bir dalın ucu kesilmeden bırakılırsa, üzerinde meydana gelen fazla sayıdaki meyve, dalın kırılmasına neden olabilir. Ayrıca böyle dallar yeterli uzunlukta yeni sürgün veremezler. Bilhassa şeftali ağaçlarında daha sonraki yıllar verimde azalma ve ağacın gelişmesinde zayıflama görülür. Mahsul budaması sonucunda ağaç hem o yıl yeterli ürün vermeli, hem de daha sonraki yıllarda verim verecek yeni sürgünler oluşturmalıdır. Bir dalın hem meyve vermesi ve hem de yeni sürgün oluşturması o dalın ortalama üçte birini (1/3’ünü) kesmekle sağlanabilir. Daha fazla kesim meyvenin az olmasına, fakat sürgünlerin kuvvetli gelişmesine, az kesim ise meyvenin çok olmasına ve sürgünlerin zayıf gelişmesine neden olur. Ortalama 30 cm’den kısa olan meyve dallarında genellikle uç alma işlemi yapılmamalıdır.

3. Gençleştirme Budaması

Meyve ağaçları yaşlandıkça genellikle verimi fazlalaşır ve sürgün gelişmesi zayıflar. Bu tür bir gelişmenin uzun süre devam etmesi, zamanla verimin de azalmasına neden olur. İyi, kaliteli ve her yıl düzenli meyve elde etmek, ancak ağaç fizyolojik dengede olduğu zaman mümkündür. Yaşlı ağaçlarda diğer bakım tedbirleri yanında, ağaçta yapılacak kalın dal kesimleri yani gençleştirme budaması da ağacın verimini ve sürgün gelişmesini dengeler. Bazı meyve türleri çok kalın dal keserek ağacı gençleştirmeye karşı zamk çıkarma, kuruma gibi olumsuz tepki gösterirler. Bu gruba giren erik, kiraz, vişne, kayısı, şeftali ve badem gibi meyve türlerinde geçleştirme budaması, daha genç ve ince dalları keserek yapılmalıdır. Elma, armut, zeytin, ayva ve turunçgiller gibi meyve türlerinde gençleştirme budaması başarıyla uygulanır.

Meyve ağaçlarının budanmasında yukarıda anlatılan genel kurallar her zaman bütün meyve ağaçlarında uygulanamaz. Çünkü her ağacın gelişme gücü ve şekli farklıdır. Bu nedenle budamada da farklılıklar olabilir.

Budayıcı budama sırasında aşağıda belirtilen konulara dikkat etmelidir.

• budamanın şeklini ve dal kesim miktarını,
  
• ağacın gelişme gücünü,
  
• ağaçtan bir yıl önce alınan meyve miktarını,
  
• meyve dallarındaki çiçek tomurcuğunun miktarını
  
• budamaya etkili olabilecek diğer faktörleri

Başka bir ifade ile budayıcı ağacı iyi tanımalı ve onun kesime karşı göstereceği tepkiyi, dolayısıyla kesimin verime ve meyve kalitesine etkilerini iyi tahmin edebilmelidir.

Budama Sonrasında Neler Yapılmalıdır?

Budama sonunda çıkan budama artıkları ve bahçe kenarlarındaki çalılıklar, kuru bitki parçaları hastalık ve zararlıların en iyi barınak yeridir. Meyve ağaçlarına ve ürünlerine zarar veren bu hastalık ve zararlıların çoğalmaması için bu artıklar yakılmalı veya bahçeden uzaklaştırılmalıdır. Budama sonunda meyve ağaçlarında kış ilaçlamalarının da yapılması zorunludur.

Eklenti 1058 Eklenti 1059Eklenti 1060

Excellent information

[brucealan1]

Orijinal Mesaj Sahibi Mine Pakkaner

MEYVE AĞAÇLARINDA BUDAMA
Prof. Dr. Ali ÜNAL
E.Ü. Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü
EGE ÜNİVERSİTESİ TARIMSAL UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
Çiftçi Broşürü : 28

Meyve Ağaçları Neden Budanır?

Meyve yetiştiriciliğinde kaliteli ve bol ürün alabilmek için toprak işleme, sulama, gübreleme, mücadele gibi tedbirlerin yanında her yıl budamanın da yapılması zorunludur.

• Budama yapılmayan ağaçlarda;
  
• taç düzensiz gelişir,
  
• fazla verim nedeniyle dallar kırılır,
  
• küçük ve kalitesiz meyve oluşur,
  
• sık dallanma sonucu iç kısımdaki dallar ışık almaz,
  
• kısa zamanda verim düşer
  
• periyodisite (ürün bir yıl var ve bir yıl yok) görülür

Bu nedenle budama, meyvecilikte karlılık oranını artırmak için yapılması gereken en önemli bakım tedbirlerindendir.

Meyve ağaçlarında budama, dal kesme, dal eğme, dal seyreltme, uç alma ve dalların açılarının genişletilmesi veya daraltılması gibi işlemlere denir. Bu işlemler genel olarak şu amaçlar için yapılır.

• Fidan dikim esnasında kök ve gövde arasındaki dengeyi sağlamak.
  
• Ağaçlara istenilen şekli vermek.
  
• Şekli oluşturulmuş ve verime yatmış ağaçlarda verilmiş şekli muhafaza etmek.
  
• Ağaçlarda meyve verimi ile sürgün oluşumunu dengelemek.
  
• Dal çıkarma ile meyve seyreltmesi yapmak.
  
• Periyodisitenin (ürün bir yıl var ve bir yıl yok) etkisini azaltmak.
  
• İyi bir taçlandırma ile ağaç tacının iç kısımlarının da ışıklanma ve havalanmasını sağlayarak bu kısımlardan da meyve almak.
  
• Dal kırılma ve sarkmalarını azaltmak.

Ne Zaman Budama Yapılmalıdır?

Meyve ağaçlarında budama, genelde kış dinlenme döneminde havaların çok soğuk olmadığı zamanlarda yapılır. Ege ve Akdeniz Bölgeleri gibi kışın çok soğuk geçmediği bölgelerde sonbaharda, ağaçlar yapraklarını döktükten itibaren budamaya başlanır. Kış sonunda ağaçlar uyanıncaya kadar devam edilebilir.

Kışları çok soğuk geçen bölgelerde ise budama yerlerinin soğuktan zarar görmemeleri için budamayı soğuklar geçtikten sonra; fakat ağaçlar uyanmadan önce yapmalıdır.

Meyve ağaçları kış ayları dışında yaz başlangıcında da, kış aylarındaki kadar sert olmamak şartıyla budanabilir. Bu dönemde yapılan budama, genç ağaçlarda şekil vermek için yapılır. Bu budama dal eğme, uç alma, açı genişletme veya daraltma şeklinde olur. Yaz başlangıcında yaşlı ağaçlarda ise aşırı olmamak kaydıyla iç kısımların ışık almasını sağlamak için dal seyreltmesi yapılır. Bu budamada öncelikle ana dallardan çıkan obur dallar ile dalların uç kısımlarında birbirine yakın kuvvetli gelişen dallardan bazıları çıkarılır. Ana dalların uç kısmında ana dala rakip olabilecek kuvvetli dalların kalanları eğilerek zayıflatılır.

Budamanın Genel Kuralları Nelerdir?

Meyve ağaçlarının budanma şekli, meyve tür ve çeşidine, ağaçların yaşına, toprak ve iklim koşullarına, budamadan beklenen amaca ve ağacın gelişme gücüne göre değişir. Bu nedenle her meyve tür ve çeşidinin değişik iklim ve toprak koşullarındaki gelişme gücünün ve bunların budamaya karşı gösterdiği tepkilerin iyi bilinmesi gerekir. Ayrıca dalların kesilmesi, bırakılacak ve kesilecek dalların iyi seçilmesi konusundaki genel kuralların da bilinmesi zorunludur. Bazı kurallar aşağıda sıralanmıştır.

• Meyve ağaçlarına tabii büyümelerine uygun şekiller verilmelidir.
  
• Kuvvetli gelişen ağaçlarda veya dallarda az kesim yapılmalı, zayıf gelişenlerde ise fazla kesim yapmalıdır.
  
• Ağaçlarda dal kesimi yeni sürgün oluşumunu artırır ve genç ağaçlarda meyveye yatmayı geciktirir. Dal eğme, bükme, boğma, bilezik alma gibi işlemler ise erken meyveye yatmayı sağlar.
  
• Zayıf gelişen dalların gelişmesini artırmak için açıları daraltılmalı, kuvvetli gelişen dalların gelişmesini azaltmak için ise dallar eğilerek açıları genişletilmelidir.
  
• Dallar, ana dala birleştiği yerden itibaren geniş bir yay yapacak şekilde eğilmelidir.
  
• Şekil oluşturma amacıyla ana dalların açılarının düzenlenmesinde ana dalların gövde ile açıları 45-60 olmalıdır. Bu işlem yaz aylarında da yapılabilir.
  
• Kuvvetli gelişen ve yan dal oluşturmayan türlerde (kiraz, armut, elma gibi) gerekirse yaz aylarında da uç alarak istenilen aralıklarda yan dal oluşması sağlanmalıdır.
  
• Budanan yerlerde tırnak veya budak bırakılmamalıdır.
  
• Fazla yara açmamak için çok sayıda yan dal kesimi yerine mümkünse bir dal kesimi ile aynı işi görmeye çalışmalıdır. Kesimler fazla meyilli olmamalıdır.
  
• Kalın dal kesimlerinde mutlaka yük alma işlemi yapılmalıdır. Bu sayede kabuk veya dal yarılmaları önlenmiş olur. Yara yerleri aşı macunu veya kara boya ile kapatılmalıdır.
  
• Dallar çok sık değilse ana dalların alt kısımlarından dipten dal çıkarmamalıdır. Dal üzerindeki meyve yükü öncelikle uçtan itibaren geriye doğru dal çıkarılarak sağlanmalıdır. Uçta bırakılan dal altta kalan en yakın dallara göre daha kuvvetli gelişmiş olmalıdır.
  
• Dal kesimleri bir yan dalın veya gözün hemen üzerinden gözün veya dalın aksi yönüne doğru hafif meyilli olarak yapılmalıdır.

Budama Şekilleri Nelerdir?

Meyve ağaçlarında üç tür budama yapılmaktadır. Bunlar; şekil budaması, mahsul budaması ve gençleştirme budamasıdır.

1. Şekil Budaması Meyve ağaçlarında, meyve fidanı dikildikten sonra normal verime yatıncaya kadar yapılan budama, ağaca şekil vermek içindir. Ağaca verilecek şekil bölgenin hava nisbi nemi ve güneşlenme durumuna göre değişir. Nemli ve kapalı yerlerde ortası açık şekiller; güneşli, sıcak ve kurak yerlerde ortası kapalı şekiller tercih edilmelidir. Meyve fidanı dikildiği ilk yıldan itibaren ağaç şekli iyi oluşturulmalıdır. Bu, ağacın ilerdeki verimini ve meyve kalitesini büyük ölçüde etkiler. Ayrıca, budama, hasat, ilaçlama gibi bakım işlerinin de kolay ve uygun şekilde yapılmasını sağlar. Bu nedenle yeni meyve bahçesi kuran yetiştiricilerin, genç meyve ağaçlarında bölgeye ve ağacın genel gelişme yapısına uygun taç oluşturması zorunludur.

Meyve ağaçlarına şekil verilirken, seçilen ana dalların gelişme güçlerinin aynı olması dengeli bir tacın oluşması için önemlidir. Dikimden sonraki yılda istenen yönde ve sayıda dal oluşmamışsa, fidan sert kesilerek yeni dalların meydana gelmesi sağlanır. Bir fidan üzerinde aynı gelişme gücünde dal bulmak genellikle zordur. İlk yıllarda birbirinden farklı gelişme gücünde olan dalların, iyi budama ile birkaç yıl içinde aynı kuvvette gelişmelerini sağlamak mümkündür. Bunun için zayıf gelişen dal sert kesilerek (fazla dal çıkarılarak) ve gövde ile yaptığı açı da daraltılarak kuvvetli gelişmesi sağlanır. Kuvvetli gelişen dallardaki kesimler daha az yapılır. Ana dalları oluşturacak bu dalların gövde ile yaptığı açılar sağlam bir tacın oluşması için 45-60 derece olmalıdır. Ayrıca, Goble şeklinde, ana dallar aynı noktadan çıkmamalıdır.

Bir meyve ağacından en yüksek verimi alabilmek için ana dalların iyi oluşturulması yanında yardımcı dalların da düzenli seçilmesi gerekir. Genellikle genç ağaçlar kuvvetli ve uzun sürgünler meydana getirirler. Ana dalı oluşturacak bu sürgünler üzerinde yardımcı (tali) dalların meydana gelmesi için dalların uçları kesilmelidir. Bilhassa yan dal vermeyen meyve tür ve çeşitlerinde bu çok önemlidir. 80-100 cm ve daha uzun sürgün veren genç ağaçlarda dalların uçları alınmadığında istenilen yönde ve sayıda tali dallar oluşmayacağı için ilerde ana dallar üzerinde boşluklar meydana gelir. Bu da ağaçtan genelde daha az meyve alınmasına neden olur.

Ana dalların uçları alınırken en uçta bırakılan dal veya göz mutlaka tacın dışına doğru bakmalıdır. Ayrıca ana dal üzerinde bırakılan her kademedeki tali dallar bütün ana dallarda aynı yönde ve aynı yükseklikte olmalıdır. Dal kesimlerinde tırnak bırakmamalıdır. Başka bir ifade ile kesimler ya bir gözün hemen üzerinden veya o dal üzerindeki bir yan dalın koltuğundan dal veya gözün ters yönüne doğru hafif eğimli olarak yapılmalıdır.

2. Mahsul Budaması

Meyve ağacı normal verime yattıktan sonra yapılan budamaya mahsul budaması denir. Bir meyve ağacında mahsul budamasına başlamadan önce ağaç bütünüyle incelenmeli; çıkacak ve bırakılacak kalın dallar tespit edilmelidir. Dal kesimlerine öncelikle kuru, yaralanmış ve hastalıklı dallarla ana dallardan çıkmış obur dallardan başlanmalıdır. Bundan sonraki budama meyve dalı seyreltmesi ve ana dalların dengelenmesini amaçlar. Meyve dalı seyreltmesi ağacın gelişme gücü dikkate alınarak yapılır. Ana ve tali dalların budanmasına dal uçlarından başlanır ve geriye kesim uygulanarak bu dalların gereğinden fazla uzaması engellenir.

Budama sonucunda ağaçta bırakılacak en uç dallar veya gözler daha öncede belirtildiği gibi tacın dışına doğru bakmalı, diğer dallar ise ağacın boşluklarını doldurmalı ve güneş görebilmelidir. Kalın dallar üzerinde bulunan küçük meyve dalları çok sık değillerse kesilmemelidir. Böylece ağaç tacının maksimum hacminden yararlanılarak verim artırılabilir.

Kalın ve bilhassa ana dalların devamını sağlayacak en uçta bırakılan dallar, ondan sonra gelen ve ağacın gelişme gücüne göre uçtan itibaren 30-60 cm uzakta bırakılan yan dallardan daha kuvvetli olmalıdır. Eğer uçtaki dal bir gözün üzerinden kesilerek kısaltılmış ise gözün bırakıldığı dal üzerindeki ilk dallar yine 30-60 cm altta bulunmalı ve uzunlukları bu dalın yaklaşık üçte bir uzunluğunda olmalıdır.

Mahsul budamasında meyve dallarının uzunluğu iri meyveli şeftali, elma ve armut gibi meyve türlerinde en fazla 40 cm kadar olmalıdır. Zayıf dallar daha kısa, kuvvetli dallar daha uzun bırakılmalıdır. Bir yıllık uzun bir dalın ucu kesilmeden bırakılırsa, üzerinde meydana gelen fazla sayıdaki meyve, dalın kırılmasına neden olabilir. Ayrıca böyle dallar yeterli uzunlukta yeni sürgün veremezler. Bilhassa şeftali ağaçlarında daha sonraki yıllar verimde azalma ve ağacın gelişmesinde zayıflama görülür. Mahsul budaması sonucunda ağaç hem o yıl yeterli ürün vermeli, hem de daha sonraki yıllarda verim verecek yeni sürgünler oluşturmalıdır. Bir dalın hem meyve vermesi ve hem de yeni sürgün oluşturması o dalın ortalama üçte birini (1/3’ünü) kesmekle sağlanabilir. Daha fazla kesim meyvenin az olmasına, fakat sürgünlerin kuvvetli gelişmesine, az kesim ise meyvenin çok olmasına ve sürgünlerin zayıf gelişmesine neden olur. Ortalama 30 cm’den kısa olan meyve dallarında genellikle uç alma işlemi yapılmamalıdır.

3. Gençleştirme Budaması

Meyve ağaçları yaşlandıkça genellikle verimi fazlalaşır ve sürgün gelişmesi zayıflar. Bu tür bir gelişmenin uzun süre devam etmesi, zamanla verimin de azalmasına neden olur. İyi, kaliteli ve her yıl düzenli meyve elde etmek, ancak ağaç fizyolojik dengede olduğu zaman mümkündür. Yaşlı ağaçlarda diğer bakım tedbirleri yanında, ağaçta yapılacak kalın dal kesimleri yani gençleştirme budaması da ağacın verimini ve sürgün gelişmesini dengeler. Bazı meyve türleri çok kalın dal keserek ağacı gençleştirmeye karşı zamk çıkarma, kuruma gibi olumsuz tepki gösterirler. Bu gruba giren erik, kiraz, vişne, kayısı, şeftali ve badem gibi meyve türlerinde geçleştirme budaması, daha genç ve ince dalları keserek yapılmalıdır. Elma, armut, zeytin, ayva ve turunçgiller gibi meyve türlerinde gençleştirme budaması başarıyla uygulanır.

Meyve ağaçlarının budanmasında yukarıda anlatılan genel kurallar her zaman bütün meyve ağaçlarında uygulanamaz. Çünkü her ağacın gelişme gücü ve şekli farklıdır. Bu nedenle budamada da farklılıklar olabilir.

Budayıcı budama sırasında aşağıda belirtilen konulara dikkat etmelidir.

• budamanın şeklini ve dal kesim miktarını,
  
• ağacın gelişme gücünü,
  
• ağaçtan bir yıl önce alınan meyve miktarını,
  
• meyve dallarındaki çiçek tomurcuğunun miktarını
  
• budamaya etkili olabilecek diğer faktörleri

Başka bir ifade ile budayıcı ağacı iyi tanımalı ve onun kesime karşı göstereceği tepkiyi, dolayısıyla kesimin verime ve meyve kalitesine etkilerini iyi tahmin edebilmelidir.

Budama Sonrasında Neler Yapılmalıdır?

Budama sonunda çıkan budama artıkları ve bahçe kenarlarındaki çalılıklar, kuru bitki parçaları hastalık ve zararlıların en iyi barınak yeridir. Meyve ağaçlarına ve ürünlerine zarar veren bu hastalık ve zararlıların çoğalmaması için bu artıklar yakılmalı veya bahçeden uzaklaştırılmalıdır. Budama sonunda meyve ağaçlarında kış ilaçlamalarının da yapılması zorunludur.

Eklenti 1058 Eklenti 1059Eklenti 1060

Excellent information. I am agree with you.

[Kayrum38]

Orijinal Mesaj Sahibi Taşlıbahçe

4 m ara gayet yeterli, arsa sınırındaki mesafeyi komşu arsanın durumunu düşünerek belirlemek uygun olur; hasadı komşu arsadan yapabilecek misiniz, ağaçlarınızın dalları oraya geçtiğinde komşunuz sorun çıkaracak mı? gibi soruların cevapları da önemli

Az miktarda gübre ve leonardit uygundur.

Mart ayında budarsanız olası kış zararlanmalarını atlatmış olursunuz.

Kivilerin dikim mesafelerini sıklaştırabilirsiniz, erkek fidanı da unutmayın ve bir de çardak hazırlamanız gerekecek.

Dal eğme, bağlama gibi işleri yaz mevsimlerinde yapmanız daha iyi olur.

Kolaygelsin...

Dört yaşında yarı bodur meyve ağaçlarım var .500 er gram dap gübresi attım.Leonardit atmama gerek var mı ? Ne işe yarar ? Atacaksam ne kadar atmalıyım.

[halilhs]

arkadaşlar bu yıl bahçeye bir armut fidanı diktim 4 tane dar açılı dal var. nasıl bir yöntemle büyütmeliyim acaba fidanı? gözlere müdahele gerekiyor mu sizce?
teşekkürler

[Vantilatör]

Yazılanları okudum ama genede kendim yapmaya cesaret edemedim yarı bodur 3 ağacım var regina kiraz pinklaydi elma monreo şeftalı bu ağaçları geçen sen eylülde diktim hiç budama kesme yapmadım şimdi budamak istiyorum biraz büyüdüler kalınlaştılar ama nasıl yapmalıyım ilk budamayı Ağaçları verimsiz hale getirmek istemiyorum

[hhakan]

Merhabalar,

Bahçemde çeşitli meyve ağaçları var, yaşları 15 gibi. Uygun bakım sağlanamadığı için hepsi verimsiz duruma geldiler. Boyları orantısız biçimde uzadı. Meyvesine ulaşılabilir durumda değiller. Gerçi doğru düzgün meyve de vermiyorlar. Ben bunların uzun olan dallarını komple kesip kısaltmak istiyorum. Bir bodur ağaç kıvamı vermek istiyorum. Böyle birşey yapsam hata yapmış olur muyum ve bu zaman aralığı bunun için uygun mu?

Teşekkür ederim.

[CilekFidesi]

Ceviz ağaçlarında budama yaptığım yerler kuruma yapıyor sonra da böceklenip çürüyor. Hem çürüme hem de böceklenmeyi önlemek için budama yerlerine ne sürmeliyim? Tavan boyası sürmenin sakıncası olur mu? Veya sentetik boya kullansam zararı olur mu? teşekkürler.

[YÜKSEK MÜHENDİS]

Zeytin ağacı budaması hakkında bilgi alabileceğimiz bir yazı olmuş.
https://tarimsaluretim.com/zeytin-agaci-budama/

[TCM]

Orijinal Mesaj Sahibi CilekFidesi

Ceviz ağaçlarında budama yaptığım yerler kuruma yapıyor sonra da böceklenip çürüyor. Hem çürüme hem de böceklenmeyi önlemek için budama yerlerine ne sürmeliyim? Tavan boyası sürmenin sakıncası olur mu? Veya sentetik boya kullansam zararı olur mu? teşekkürler.

Tv. deki tarım programında 'sutut' sürdüler. Neymiş diye bakınca bir çeşit izolasyon boyasıymış.

[CemTorun]

Merhaba,
Bakımsız kaldığı için aşırı uzamış olan ve rüzgar sebebiyle de fazlaca sallanan bir kayısı fidanı var.
Kırılmasından korktuğum için dalları kısaltmak istiyorum.
3 yaşında bir fidan. Parmak kalınlığında dallar ana gövdeden yaklasık 1.5 - 2 metre kadar uzamış durumda.
Bu fidanda şu an budama yapabilir miyim?
Nasıl budamalıyım?
Teşekkürler...