Meyve Ağaçlarında Budama

[nkbalki]

Sn. habibe,
Asmada budama donlu havalar geçtikten hemen sonra yapılmalıdır. Budamada çeşit ve terbiye şekli (çardak,kordon,T terbiye vb.) kaç göz üzerinden budanacağını belirler. Asmanın zayıf **** kuvvetli olmasına göre de budama şekli değişir. burda asmanızı görmeden nasıl budayacağınızı size net söyleyemem. Fakat asmalarda yaşlanmış ana dalların belirli aralıklarla yeni dallarla yenilenmesine dikkat etmelisiniz. Ayrıca yanyana taze dallardan en kuvvetlisini değilde orta kalınlıkta ve en sağlıklısını bırakacak şekilde budama yapmalısınız. Budamanın temelinde çok kuvvetli dalların baskı altına alınarak diğer dalların zayıflamasını önlemek vardır.
Bahsettiğim dezenfektan tarımda ruhsatlı olmadığı için önermiyoruz. Bilginiz olsun 'Huwasan-TR5' adındadır, aynı zamanda bitki aktivatörüdür. 'istanbulbelga@belga.com.tr' adresinden ürünü öğrene bilirsiniz. Denemelerde en uygun kullanma dozu 100 lt suya 100 cc(ml) bu maddeden ilave edilmesidir. Ürün hemen parçalandığından kalıntı bırakmıyor.
Mildiö hastalığı bitkide birdefa başladıktan sonra dallarda bıraktığı kalıntı ile bir sonraki yılda tekrarlar. Dallara dikkatli bakıldığında küçük kahve renkli,siyah noktacıklar şeklindedir.

[habibe]

Teşekkür ederim. Bir ara resimleyip, eklerim.

[mcg95]

Benim bir zeytin bonsaim var onu zamanı geldiğinde nasıl buducam?

[mesut5]

merhabalar Mine hanım...!,yukarıda verdiğiniz sitede anlatımlar yabanc dil,ayrca reimlerdende anlamak mümkün değil,hiç budama yapmayan birileri için oldukça zor anlaşlyor.Bu nedenle anlaşlabilen türkçe herhangi bir site tafsiyesinde bulunabilirmisiniz.(Anlatımlı ve gösterimli olarak)

[nejdet68]

söze iyi günler dileyerek başlamak istiyorum. budamalardan sonra kullanılması gereken aşı macununun yapılması tarifleri var ama olurmu bilmem ben büyük tüp içinde satılan silikon macun kullanmak istiyorum.içindeki kimyevi maddelerin ağaca bir zararı olurmu acaba? çünki hem ucuz hem tatbiki kolay hemde gerek büyük gerekse küçük yaralara kolayca tatbik edilebilir. sizin fikriniz nedir? ilgilenenlere teşekkür ederim.

[salih parlar]

Verilen bilgiler çok faydalı.teşekkür ederim.
Mersin'de 2 ağaç pekan cevizim var.komple pekan bahçesi yapmak istiyorum.iyi verim alıyorum.fakat şiddetli rüzgarda dallar kırılıyor.ağaçlar çok büyüyor.
Budama yapılırmı. Hiç budama yapmıyorum.
Görüp örnek alabileceğimiz bir pekan cevizi bahçesi varmı.
Meyvesinin pazarlama durumu nasıl.
Teşekkürler.

[murathanoglu]

Meyve Ağaçları Neden Budanır?

Meyve yetiştiriciliğinde kaliteli ve bol ürün alabilmek için toprak işleme, sulama, gübreleme, mücadele gibi tedbirlerin yanında her yıl budamanın da yapılması zorunludur.
Budama yapılmayan ağaçlarda;
taç düzensiz gelişir,
fazla verim nedeniyle dallar kırılır,
küçük ve kalitesiz meyve oluşur,
sık dallanma sonucu iç kısımdaki dallar ışık almaz,
kısa zamanda verim düşer
periyodisite (ürün bir yıl var ve bir yıl yok) görülür
Bu nedenle budama, meyvecilikte karlılık oranını artırmak için yapılması gereken en önemli bakım tedbirlerindendir.

Meyve ağaçlarında budama, dal kesme, dal eğme, dal seyreltme, uç alma ve dalların açılarının genişletilmesi veya daraltılması gibi işlemlere denir. Bu işlemler genel olarak şu amaçlar için yapılır.
Fidan dikim esnasında kök ve gövde arasındaki dengeyi sağlamak.
Ağaçlara istenilen şekli vermek.
Şekli oluşturulmuş ve verime yatmış ağaçlarda verilmiş şekli muhafaza etmek.
Ağaçlarda meyve verimi ile sürgün oluşumunu dengelemek.
Dal çıkarma ile meyve seyreltmesi yapmak.
Periyodisitenin (ürün bir yıl var ve bir yıl yok) etkisini azaltmak.
İyi bir taçlandırma ile ağaç tacının iç kısımlarının da ışıklanma ve havalanmasını sağlayarak bu kısımlardan da meyve almak.
Dal kırılma ve sarkmalarını azaltmak.

Ne Zaman Budama Yapılmalıdır?

Meyve ağaçlarında budama, genelde kış dinlenme döneminde havaların çok soğuk olmadığı zamanlarda yapılır. Ege ve Akdeniz Bölgeleri gibi kışın çok soğuk geçmediği bölgelerde sonbaharda, ağaçlar yapraklarını döktükten itibaren budamaya başlanır. Kış sonunda ağaçlar uyanıncaya kadar devam edilebilir.

Kışları çok soğuk geçen bölgelerde ise budama yerlerinin soğuktan zarar görmemeleri için budamayı soğuklar geçtikten sonra; fakat ağaçlar uyanmadan önce yapmalıdır.

Meyve ağaçları kış ayları dışında yaz başlangıcında da, kış aylarındaki kadar sert olmamak şartıyla budanabilir. Bu dönemde yapılan budama, genç ağaçlarda şekil vermek için yapılır. Bu budama dal eğme, uç alma, açı genişletme veya daraltma şeklinde olur. Yaz başlangıcında yaşlı ağaçlarda ise aşırı olmamak kaydıyla iç kısımların ışık almasını sağlamak için dal seyreltmesi yapılır. Bu budamada öncelikle ana dallardan çıkan obur dallar ile dalların uç kısımlarında birbirine yakın kuvvetli gelişen dallardan bazıları çıkarılır. Ana dalların uç kısmında ana dala rakip olabilecek kuvvetli dalların kalanları eğilerek zayıflatılır.

Budamanın Genel Kuralları Nelerdir?

Meyve ağaçlarının budanma şekli, meyve tür ve çeşidine, ağaçların yaşına, toprak ve iklim koşullarına, budamadan beklenen amaca ve ağacın gelişme gücüne göre değişir. Bu nedenle her meyve tür ve çeşidinin değişik iklim ve toprak koşullarındaki gelişme gücünün ve bunların budamaya karşı gösterdiği tepkilerin iyi bilinmesi gerekir. Ayrıca dalların kesilmesi, bırakılacak ve kesilecek dalların iyi seçilmesi konusundaki genel kuralların da bilinmesi zorunludur. Bazı kurallar aşağıda sıralanmıştır.
Meyve ağaçlarına tabii büyümelerine uygun şekiller verilmelidir.

Kuvvetli gelişen ağaçlarda veya dallarda az kesim yapılmalı, zayıf gelişenlerde ise fazla kesim yapmalıdır.
Ağaçlarda dal kesimi yeni sürgün oluşumunu artırır ve genç ağaçlarda meyveye yatmayı geciktirir. Dal eğme, bükme, boğma, bilezik alma gibi işlemler ise erken meyveye yatmayı sağlar.
Zayıf gelişen dalların gelişmesini artırmak için açıları daraltılmalı, kuvvetli gelişen dalların gelişmesini azaltmak için ise dallar eğilerek açıları genişletilmelidir.
Dallar, ana dala birleştiği yerden itibaren geniş bir yay yapacak şekilde eğilmelidir.
Şekil oluşturma amacıyla ana dalların açılarının düzenlenmesinde ana dalların gövde ile açıları 45-60 olmalıdır. Bu işlem yaz aylarında da yapılabilir.

Kuvvetli gelişen ve yan dal oluşturmayan türlerde (kiraz, armut, elma gibi) gerekirse yaz aylarında da uç alarak istenilen aralıklarda yan dal oluşması sağlanmalıdır.
Budanan yerlerde tırnak veya budak bırakılmamalıdır.
Fazla yara açmamak için çok sayıda yan dal kesimi yerine mümkünse bir dal kesimi ile aynı işi görmeye çalışmalıdır. Kesimler fazla meyilli olmamalıdır.

Kalın dal kesimlerinde mutlaka yük alma işlemi yapılmalıdır. Bu sayede kabuk veya dal yarılmaları önlenmiş olur. Yara yerleri aşı macunu veya kara boya ile kapatılmalıdır.
Dallar çok sık değilse ana dalların alt kısımlarından dipten dal çıkarmamalıdır. Dal üzerindeki meyve yükü öncelikle uçtan itibaren geriye doğru dal çıkarılarak sağlanmalıdır. Uçta bırakılan dal altta kalan en yakın dallara göre daha kuvvetli gelişmiş olmalıdır.
Dal kesimleri bir yan dalın veya gözün hemen üzerinden gözün veya dalın aksi yönüne doğru hafif meyilli olarak yapılmalıdır.

Budama Şekilleri Nelerdir?

Meyve ağaçlarında üç tür budama yapılmaktadır. Bunlar; şekil budaması, mahsul budaması ve gençleştirme budamasıdır.

1. Şekil Budaması

Meyve ağaçlarında, meyve fidanı dikildikten sonra normal verime yatıncaya kadar yapılan budama, ağaca şekil vermek içindir. Ağaca verilecek şekil bölgenin hava nisbi nemi ve güneşlenme durumuna göre değişir. Nemli ve kapalı yerlerde ortası açık şekiller; güneşli, sıcak ve kurak yerlerde ortası kapalı şekiller tercih edilmelidir. Meyve fidanı dikildiği ilk yıldan itibaren ağaç şekli iyi oluşturulmalıdır. Bu, ağacın ilerdeki verimini ve meyve kalitesini büyük ölçüde etkiler. Ayrıca, budama, hasat, ilaçlama gibi bakım işlerinin de kolay ve uygun şekilde yapılmasını sağlar. Bu nedenle yeni meyve bahçesi kuran yetiştiricilerin, genç meyve ağaçlarında bölgeye ve ağacın genel gelişme yapısına uygun taç oluşturması zorunludur.

Meyve ağaçlarına şekil verilirken, seçilen ana dalların gelişme güçlerinin aynı olması dengeli bir tacın oluşması için önemlidir. Dikimden sonraki yılda istenen yönde ve sayıda dal oluşmamışsa, fidan sert kesilerek yeni dalların meydana gelmesi sağlanır. Bir fidan üzerinde aynı gelişme gücünde dal bulmak genellikle zordur. İlk yıllarda birbirinden farklı gelişme gücünde olan dalların, iyi budama ile birkaç yıl içinde aynı kuvvette gelişmelerini sağlamak mümkündür. Bunun için zayıf gelişen dal sert kesilerek (fazla dal çıkarılarak) ve gövde ile yaptığı açı da daraltılarak kuvvetli gelişmesi sağlanır. Kuvvetli gelişen dallardaki kesimler daha az yapılır. Ana dalları oluşturacak bu dalların gövde ile yaptığı açılar sağlam bir tacın oluşması için 45-60 derece olmalıdır. Ayrıca, Goble şeklinde, ana dallar aynı noktadan çıkmamalıdır.

Bir meyve ağacından en yüksek verimi alabilmek için ana dalların iyi oluşturulması yanında yardımcı dalların da düzenli seçilmesi gerekir. Genellikle genç ağaçlar kuvvetli ve uzun sürgünler meydana getirirler. Ana dalı oluşturacak bu sürgünler üzerinde yardımcı (tali) dalların meydana gelmesi için dalların uçları kesilmelidir. Bilhassa yan dal vermeyen meyve tür ve çeşitlerinde bu çok önemlidir. 80-100 cm ve daha uzun sürgün veren genç ağaçlarda dalların uçları alınmadığında istenilen yönde ve sayıda tali dallar oluşmayacağı için ilerde ana dallar üzerinde boşluklar meydana gelir. Bu da ağaçtan genelde daha az meyve alınmasına neden olur.

Ana dalların uçları alınırken en uçta bırakılan dal veya göz mutlaka tacın dışına doğru bakmalıdır. Ayrıca ana dal üzerinde bırakılan her kademedeki tali dallar bütün ana dallarda aynı yönde ve aynı yükseklikte olmalıdır. Dal kesimlerinde tırnak bırakmamalıdır. Başka bir ifade ile kesimler ya bir gözün hemen üzerinden veya o dal üzerindeki bir yan dalın koltuğundan dal veya gözün ters yönüne doğru hafif eğimli olarak yapılmalıdır.

2. Mahsul Budaması

Meyve ağacı normal verime yattıktan sonra yapılan budamaya mahsul budaması denir. Bir meyve ağacında mahsul budamasına başlamadan önce ağaç bütünüyle incelenmeli; çıkacak ve bırakılacak kalın dallar tespit edilmelidir. Dal kesimlerine öncelikle kuru, yaralanmış ve hastalıklı dallarla ana dallardan çıkmış obur dallardan başlanmalıdır. Bundan sonraki budama meyve dalı seyreltmesi ve ana dalların dengelenmesini amaçlar. Meyve dalı seyreltmesi ağacın gelişme gücü dikkate alınarak yapılır. Ana ve tali dalların budanmasına dal uçlarından başlanır ve geriye kesim uygulanarak bu dalların gereğinden fazla uzaması engellenir.

Budama sonucunda ağaçta bırakılacak en uç dallar veya gözler daha öncede belirtildiği gibi tacın dışına doğru bakmalı, diğer dallar ise ağacın boşluklarını doldurmalı ve güneş görebilmelidir. Kalın dallar üzerinde bulunan küçük meyve dalları çok sık değillerse kesilmemelidir. Böylece ağaç tacının maksimum hacminden yararlanılarak verim artırılabilir.

Kalın ve bilhassa ana dalların devamını sağlayacak en uçta bırakılan dallar, ondan sonra gelen ve ağacın gelişme gücüne göre uçtan itibaren 30-60 cm uzakta bırakılan yan dallardan daha kuvvetli olmalıdır. Eğer uçtaki dal bir gözün üzerinden kesilerek kısaltılmış ise gözün bırakıldığı dal üzerindeki ilk dallar yine 30-60 cm altta bulunmalı ve uzunlukları bu dalın yaklaşık üçte bir uzunluğunda olmalıdır.

Mahsul budamasında meyve dallarının uzunluğu iri meyveli şeftali, elma ve armut gibi meyve türlerinde en fazla 40 cm kadar olmalıdır. Zayıf dallar daha kısa, kuvvetli dallar daha uzun bırakılmalıdır. Bir yıllık uzun bir dalın ucu kesilmeden bırakılırsa, üzerinde meydana gelen fazla sayıdaki meyve, dalın kırılmasına neden olabilir. Ayrıca böyle dallar yeterli uzunlukta yeni sürgün veremezler. Bilhassa şeftali ağaçlarında daha sonraki yıllar verimde azalma ve ağacın gelişmesinde zayıflama görülür. Mahsul budaması sonucunda ağaç hem o yıl yeterli ürün vermeli, hem de daha sonraki yıllarda verim verecek yeni sürgünler oluşturmalıdır. Bir dalın hem meyve vermesi ve hem de yeni sürgün oluşturması o dalın ortalama üçte birini (1/3’ünü) kesmekle sağlanabilir. Daha fazla kesim meyvenin az olmasına, fakat sürgünlerin kuvvetli gelişmesine, az kesim ise meyvenin çok olmasına ve sürgünlerin zayıf gelişmesine neden olur. Ortalama 30 cm’den kısa olan meyve dallarında genellikle uç alma işlemi yapılmamalıdır.

3. Gençleştirme Budaması

Meyve ağaçları yaşlandıkça genellikle verimi fazlalaşır ve sürgün gelişmesi zayıflar. Bu tür bir gelişmenin uzun süre devam etmesi, zamanla verimin de azalmasına neden olur. İyi, kaliteli ve her yıl düzenli meyve elde etmek, ancak ağaç fizyolojik dengede olduğu zaman mümkündür. Yaşlı ağaçlarda diğer bakım tedbirleri yanında, ağaçta yapılacak kalın dal kesimleri yani gençleştirme budaması da ağacın verimini ve sürgün gelişmesini dengeler. Bazı meyve türleri çok kalın dal keserek ağacı gençleştirmeye karşı zamk çıkarma, kuruma gibi olumsuz tepki gösterirler. Bu gruba giren erik, kiraz, vişne, kayısı, şeftali ve badem gibi meyve türlerinde geçleştirme budaması, daha genç ve ince dalları keserek yapılmalıdır. Elma, armut, zeytin, ayva ve turunçgiller gibi meyve türlerinde gençleştirme budaması başarıyla uygulanır.

Meyve ağaçlarının budanmasında yukarıda anlatılan genel kurallar her zaman bütün meyve ağaçlarında uygulanamaz. Çünkü her ağacın gelişme gücü ve şekli farklıdır. Bu nedenle budamada da farklılıklar olabilir.

Budayıcı budama sırasında aşağıda belirtilen konulara dikkat etmelidir.
budamanın şeklini ve dal kesim miktarını,
ağacın gelişme gücünü,
ağaçtan bir yıl önce alınan meyve miktarını,
meyve dallarındaki çiçek tomurcuğunun miktarını
budamaya etkili olabilecek diğer faktörleri
Başka bir ifade ile budayıcı ağacı iyi tanımalı ve onun kesime karşı göstereceği tepkiyi, dolayısıyla kesimin verime ve meyve kalitesine etkilerini iyi tahmin edebilmelidir.

Budama Sonrasında Neler Yapılmalıdır?

Budama sonunda çıkan budama artıkları ve bahçe kenarlarındaki çalılıklar, kuru bitki parçaları hastalık ve zararlıların en iyi barınak yeridir. Meyve ağaçlarına ve ürünlerine zarar veren bu hastalık ve zararlıların çoğalmaması için bu artıklar yakılmalı veya bahçeden uzaklaştırılmalıdır. Budama sonunda meyve ağaçlarında kış ilaçlamalarının da yapılması zorunludur.

Prof. Dr. Ali ÜNAL
E.Ü. Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü

[hlcuce]

Chandler ceviz de çok kalitelidir.Bu cevizi de denemenizi tavsiye ederim.Gezdiğim bir bahçede bahçe sahibi ,ağaç meyvesini tutmakta zorlandığından ağacın dallarına dayak dayamış.Ağaç aşırı meyve yaptığından dolayı

[yahya07]

paylaşım için teşekkürler

[aslan_k]

Sn Cüce'nin mesajı bir sene sonra olmuş nerdeyse son mesaja göre ama şu anda yine mevsimi geliyor aşağıdaki link güzel anlatmış bakın isterseniz.

http://www.bahce.biz/bitki/bakim/budama/budama.htm

[aslan_k]

Bir de burada videolar var

http://video.google.com/videoplay?do...02444299&hl=tr

[Lonicera]

Arkadaşlar, kimi bölgelerimizde budama mevsimi giderek yaklaşıyor. Ben şahsen her yıl meyve ağaçlarımı kendim buduyorum. Ha ne kadar bilinçli yapıyorum, tartışılır. Fakat her sene düzenli şekilde yapmaya devam ediyorum. Bu site ile tanıştıktan sonra bitkiler hakkında pek çok şeye bakış açım değişti. Çok az doğru, dünya kadar da yanlışım varmış meğerse. Fazla uzatmadan, internette çok aradığım fakat bir türlü ulaşamadığım bir bilgiye ihtiyacım var. Budama sırasında kesilen dalda mevcut olan yaprak ve meyve gözü ayrımını yapabilmek. Hele bu bilgi görsel olarak da bulunabilirse harika olacak.

[aslan_k]

Arkadaşlar melesef bu konuda internet üzerinde Türkçe olarak fazla kaynak yok, olanlar da birbirinin aynı.

Ben google üzerinden budamanın ingilizcesi "Pruning" kelimesini arattım neler çıktı neler en güzel tarafıda çok görsel var (video-foto) ingilizce anlamasanızda görseller ile faydalanılabilir.

[Balıkcı]

Lonicera

Mesela şeftali budanacaksa, meyve gözleri çift,(birbirine bitişik iki adet) yaprak gözleri tek sürgün oluyor.

Kirazda da bu ayrım bariz şekilde görülüyor.

Kolay gelsin.

[tarıkger]

Merhabalar verdiğiniz bilgiler çok önemli 350 lik metre meyve ağaçlı bahcem var ama budama konusunda biraz tedirgin oluyorum ağaçlarım ortalama beş yıllık.

.Elma.Armut.Kayısı.Şeftali.ayva.kiraz.vişne.italya n erik.Bu tür ağaçlar var.
Bakım ve budama konusun da yardımcı olursanız sevinirim.Saygılar

[berduray]

Yaklaşık 3 yaşında çekirdekten yetiştirdiğim şeftali fidanımın fotosu, nasıl budamalıyım?

Ya da biraz daha mı büyümeli? aşıyı da aşı başlığında sorayım.

[berduray]

Badem fidanım da kendiliğinden çıktı, 1,5-2 yaşında tahminen, bunun budamasını yapmalı mıyım? Hangi dalları almalıyım?

[k0900]

Alara fidancılık, Ankara Sincan organize sanayi bölgesi içinde 5 dönüm bodur elma bahçesi tesis etmiş.
Bahçeyi OSB idaresi yaptırmış. Fidancılık firmasının sorumlusu kasım 2008 de sahada uyğulamalı budama vs. içeren bir sunum yaptı.
Benim gibi amatörler olduğu gibi Tarım il md. teknik elemanlarıda vardı.
Budama ile ilgili verdigi bilgilerden ; ağacın budanan yerlerinden girebilecek hastalıklardan korumak için su bazlı plastık boya ( içine birmiktar fungusit ilave ederek ) firça ile sürülüyor.
Bunu kendi bahçemizdede denedik, aşı macununa göre çok pratik.

[berduray]

Yukarıda yüklediğim resimlere göre şeftali ve bademin hangi dalları almalıyım, aydınlatır mısınız?

Yanlış bir dalı kesmekten korkuyorum.

[k0900]

Sn.Berduray

Yanlış bilgiyle sizi yanıltmak istemem, ancak meyve ağaçlarının aşılanması gerekmezmi?
Formlarda bu konu üretim ve aşı kısımlarında anlatılıyor.

Benden ancak bu kadar, uzman arkadaşlar muhakkak sizi yanıtlayacaktır.

[denizakvaryumu]

Orijinal Mesaj Sahibi berduray

Yukarıda yüklediğim resimlere göre şeftali ve bademin hangi dalları almalıyım, aydınlatır mısınız?

Yanlış bir dalı kesmekten korkuyorum.

Ağaç yetiştirme

[k0900]

Sn.Berduray burayada bakınız.

http://www.agaclar.net/index.php?id=2469

[berduray]

Teşekkür ederim anladığım kadarıyla yan dalları 3-4 göz bırakıp budayacağım da lider dal hangisi onu tespit edemedim.

[Birol]

Lider dal ortadan cıkan kalın dal sanırım

[Birol]

Benimde var ben sizinki gibi ağacları ortadan cıkan ana kalın dalı kestim yanlardaki kalın dallardan 3 tane bıraktım şekil budaması yaptım ağacın ortasını mümkün mertebe acmaya calıştım.

[berduray]

Bir cesaret budadım gitti, umarım ağaç kurumaz İlk denemem .

[monser]

Selamlar,
İki sorum olacak bilgisini paylaşacaklara şimdiden teşekkürler.
1-İlk resimdeki elma fidesidir tek başına bir uç aldı başını gidiyor, bunda herhangi bir budama gereklimidir? ( fidan halinde aldım ek yerleri var,aşılıydı galiba)

2-Diğer resimdeki Armut ağacıdır budanacak dal varmıdır? taş bağladım arası açılsın diye sakıncası varmıdır?

Sağlıcakla kalın cevaplarınızı bekliyorum.

[k0900]

Sn. Monser, elmayı bu yılmı diktiniz?

[monser]

Orijinal Mesaj Sahibi k0900

Sn. Monser, elmayı bu yılmı diktiniz?

Sayın k0900 Hayır ikisinide 2 sene önce ektik geçen sene çiçeklendi fakat meyve vermedi...saygılar.

[k0900]

Elma için dölleyici (farklı bir elma cinsi) gerekir.
Uzayan dal (lider) uygun yükseklikte kesilmeliki yan dallar oluşsun.
Elma yetiştiriciliği ile ilgili bilgilere bakarsanız, daha rahat budama yaparsınız.