Abies equi-trojani (Kazdağı Göknarı)
 

Kazdağı Göknarı yeryüzünde tek doğal bulunuş yeri Kazdağlar olduğu için endemik bir ağaçtır. 1883 te keşfedildiğinde başka bir göknar türünün varyetesi sanılmıştı, ama daha sonraları bunun yeni bir tür olduğu anlaşılmış ve civardaki Truva kentinden dolayı ona Abies equi-trojani adı verilmiştir.
Mitolojide de Odysseus'un Truva Atını Kazdağı Göknarından yaptığı söylenir. (ağaç mitolojileri bölümünde bu konu daha sonra detaylı anlatılacak)

Piramidal yapıdaki ağaç 30 metreye kadar boylanabiliyor. tomurcukları bol reçinelidir. Yan sürgünlerin uçlarındaki tomurcukların sayısı 5-7 arası olabilir. Kozalaklar tepenin en üst ucunda bir yıl önceki sürgünler üzerinde oluşurlar. Sürgün üzerinde dik dururlar ve 15-20 cm boylanabilirler. Silindir şeklinde olan kozalakların dış pulları, iç puldan daha uzun ve uçları geriye doğru kıvrıktır.

Genç yaşlardan itibaren kazık kök yaparlar. Toprak ve rutubet istekleri fazladır. Işık istekleri azdır, gölgeye dayanıklıdır. Diğer yerli göknar türlerine göre büyümeleri daha hızlıdır.

İğne yaprakları uzun sürgünler üzerinde (kısa sürgünü yoktur) tek tek ışığa yönelik olarak tarak biçiminde dizilmişlerdir. İğne yapraklar sürgün ucuna doğru daralırlar. Işık yapraklarının uçları sivri diğerleri ise küt veya kertiklidir. Yapraklar yassı ve iki yüzlüdür. Yaprağın üst yüzü hafif olukludur, alt yüzünde ise iki tane belirgini gümüşi renkte beyaz stoma bandı bulunur. İğne yapraklar sürgünler üzerinde uzun süre, 7-10 yıl kalır. Düştüğü veya koparıldığında, sürgün üzerinde yuvarlak, iç içe iki daire halinde çukurca bir iz bırakır. Bütün göknar türleri bu izi bırakırlar ve ladinden ayıran belirgin özelliklerden biridir bu. Ladinde bu çukurlar yerine , çıkıntılar oluşur.

Kazdağı Göknarı'nın gövde kabuğu açık gri renkli, ince ve düzgündür. Yaşlı ağaçlarda ise kabuk kalın ve çatlaklıdır.

Alıntı: "Ağaçlar" Doğa Severler İçin Rehber Kitap
yazar: Tuğrul Mataracı
Yayınevi: TEMA Vakfı

Familya: Pinaceae
Latince İsim: Abies equi-trojani
İngilizce:
Türkçe: Kazdağı Göknarı
Genel Dağılımı: Yalnızca Türkiye ye özgü bir türdür
Türkiye Dağılımı: Batı Anadolu da bulunan Kazdağı

GENEL GÖRÜNÜM
Ana vatanı Batı Anadolu’daki Kazdağı olan bu göknar yerel bir yayılış göstermekte, yalnızca Türkiye’ye özgü endemik bir taksondur. Adını Çanakkale yakınlarındaki ünlü Truva kentinden almıştır. Kazdağı Göknarı, botaniksel özellikleri yönüyle Abies n. subsp. bornmuelleriana ile Abies cephalonica (Yunanistan Göknarı) arasında yer almaktadır. İğne yaprak ve tomurcuk özellikleri açısından çoğunlukla Abies cephalonica’ya benzemektedir. İğne yapraklardan özellikle ışık yaprakları sivri, alt ve iç kesimlerdeki sürgünde bulunan iğne yapraklar küt uçlu ya da kertiklidir. Tomurcuklar az reçinelidir. Genç sürgünler de tüysüzdür. Tomurcuklar yan sürgünlerin uçlarında 5 hatta 6-7 kadar olabilir. 15-20 cm. boyundaki kozalağın pul yapısındaki özellikler, Abies nordmanniana’nın aynısıdır.

Son yıllarda, bu göknar taksonu üzerinde yapılan araştırmalar, bu taksonun Abies nordmanniana’nın bir alt türü, ya da bağımsız bir tür olmayıp, Abies cephalonica ile Abies nordmanniana subsp. bornmuelleriana’nın doğal bir hibridi olma olasılığını ortaya koymuştur. Ancak, bu durumda henüz tartışma evresinde olup, özellikle bu göknar taksonu üzerine daha çok sayıda çalışmalar, özellikle Sitogenetik ve Karyolojik çalışmalar yapmak gereklidir. Kazdağı’nda 800 metrenin üzerinde saf olarak, ya da çoğunlukla Karaçam ve Doğu Kayını ile karışık ormanlar oluşturur. Büyümesi önceki taksonlara göre daha hızlı olup, ışığa onlardan daha dayanıklıdır.

Bir de resimi olsaydı tadından yenmezdi :)

Abies Equi ( Kazdağı Göknarı ) fotografı. (Fotoğraftaki fidanlar Kırklareli 'ye satılmıştır.)

ben bu ağaçları kaz dağlarına çıtığım zaman görmüştüm gerçekten çok güzel ve muazzamlar.