Baobab (Adansonia digitata)
 

Baobab Afrika'dan Avusturalya'ya kadar geniş bir coğrafya'da yetişen,yetiştiği yerlerde pek çok efsaneye konu olmuş, dev boyutlara ulaşan gövdesiyle anıt ağaç nitelemesini en çok hakeden muhteşem bir ağaçtır. Digitata türü Afrika'da yaşayan türün adıdır.

Dünyada 3000 yaşında, yaşayan örnekleri vardır. Ülkemizde arazide yetiştirilmesi, tropik bir ağaç olduğu için mümkün değildir. Ama ev bitkisi olarak yetiştirilebilir.

Forumda fidelerine sahip olan çok sayıda kişi bulunduğuna göre, bu ağacın özelliklerini, bakımı hakkındaki bilgileri buradan paylaşabiliriz.

Çok uzun ömürlü bir ağaç olduğu için bizim fidelerimizin ağaç nitelemesini kazanabilmesi, ne yazık ki bizim ömrümüz sınırları içinde mümkün olmayacaktır. Hatta kimi kaynaklara göre miras bıraktığımız çocuklarımız da onun ağacına değil fidanlarına bakacaklar, belki torunlarımız bir baobab ağacına sahip olacaktır. İşte böyle bir bitkiye baktığımızı bilerek, bu işe girişiyoruz.

Baobab (Adansonia), ebegümecigiller (Malvaceae) familyasının Adansonia cinsinden Afrika ve Asya'nın tropikal bölgelerinde yetişen, yapraklarını döken ağaç türlerinin ortak adı.

Morfolojik özellikleri
Boyu 18 m'yi bulabilir. Gövde çevresi 30 m'yi, çapı 9 m'yi bulur. Bu yumuşak ve süngerimsi dev gövde, bir su deposu görevi yapar ve oran olarak yapraklar ile dallara göre çok büyük olduğu izlemini verir. Ağaç, dalların uçlarını aşağıya doğru sarkmasıyla bir kubbe biçimini alır.

Kullanımı
Kabuğundan ve yapraklarından "adasonina" adı verilen ateş düşürücü madde elde edilen baobabın odunundan kağıt yapılır. Portakal büyüklüğünde, yumurta biçiminde olan meyvesinin ekşi etli bölümü, şeker ekilerek yenir.

Türler
Afrika baobabı (Adansonia digitata)
Büyük baobab (Adansonia grandidieri)
Avustralya baobabı (Adansonia gregorii)
Madagaskar baobabı (Adansonia madagascariensis)
Perrier baobabı (Adansonia perrieri)
Fony baobabı (Adansonia rubrostipa)
Suarez baobabı (Adansonia suarezensis)
Za baobabı (Adansonia za)

Kaynak: wikipedia
Bu bilgiler oldukça eksik. İlerleyen günlerde bu sayfalarda çok daha detaylı bilgiler ekleyebiliriz.
Örneğin kullanım başlığında çok az bilgi var. Oysa bu bitkinin yetiştiriciliği Birleşmiş Milletler gibi örgütler tarafından Afrika'da fakirlikle mücadele programları kapsamında teşvik edilmektedir.
Meyvesinde bulunan toz, çok zengin bir C vitamini kaynağıdır.

Baobablar dünyanın en büyük sucul bitkisi (succulent) olarak nitelendirilir. Öyle bir ağaçtır ki Afrika'nın yoksul halklarının yiyecek, su, barınak ve tedavi kaynağıdır.

Tarifi:
Baobab ağacının ana gövdesinin çevresi 28 metreye kadar dev boyutlara ulaşabilir. Yüksekliği 25 metreyi geçebilir. Silindirik gövdenin tepesinden kök sistemine benzeyen dallar yükselir. Bu yüzden bu ağaca "başaşağı ağaç" ismi de verilmiştir. Pek çok Afrikalı, bu ağacın başaşağı büyüdüğüne inanır.

Gövdenin 50-100 mm. kalınlığında bir kabuğu vardır. Bu kabuk grimsi kahverengi renktedir. Yapraklar el büyüklüğündedir ve parmağa benzer 5-7 yaprakçığa bölünmüştür. Kışın yapraklar dökülür ve geç bahar veya yaz başında yeniden çıkar.

Geniş sarkık çiçekler 200 mm. çapa ulaşır. Beyaz renkte ve tatlı kokuludur. Ekim ile aralık ayları arasında sarkık dalların ucundaki büyük tomurcuklardan, geç öğleden sonra çıkarlar. Çiçekler 24 saat içinde, kahverengileşip kötü bir koku çıkartarak dökülürler. Döllenme geceleyin çiçek yarasaları tarafından gerçekleştirilir.

Meyveler
Meyveleri büyük ve yumurta biçimlidir (genellikle >120 mm.) ve sarımsı kahverengi tüylerle kaplıdır. Odunumsu dış kabuğun içinde, sert, siyah, böbrek şekilli tohumları kaplayan kuru bir toz vardır. Bu beyazımsı tozdan, suyla karıştırılarak limonatayı hatırlatan bir içecek yapılır. Bu içecek aynı zamanda ataş düşürücü olarak da kullanılır.

Bu ağaç kurak bölgelerin bitkisi olduğu için yavaş büyüyen bir türdür.

Dağılımı
Baobab ağaçları Güney Africa, Botswana, Namibya, Mozambik ve uygun ortama sahip diğer tropik Afrika ülkelerinde bulunur. Yaşamı, çakıllı, kumlu, iyi süzekli, don olmayan çok az yağış alan sahalarla sınırlıdır.

Yine de daha yüksek yağış alan alanlarda, don olmaması, kışların soğuk geçmemesi koşuluyla tarımı yapılabilir.

"İngilizce kaynağı"ndan özetleyerek çevirdim.
Devam edecek...

Benden baobab fidesi alanlar ve baobab fidesi yetiştiren **** yetiştirecek tüm forumdaşlara aşağıdaki önemli konuları hatırlatmak istiyorum.

Benden fide alanlara, fideler plastik bardaklarda ulaştı. Fidelerinizi bu bardaklardan yeni saksılarına bir an önce aktarmanızı öneriyorum.

Çok büyük saksılar olması gerekmiyor. Ama saksı harcı çok önemli. Fidelerin toprağının çok su geçirgen bir karışım olması gerekiyor. Harcın üçte birinin iri dere kumu veya benzeri inorganik bir malzeme olması öneriliyor. Öyle ki üstten suyu döktüğünüzde, verilen suyun alttan hemen akması gerekiyor. Bol sulama yapabilirsiniz. Ama sulamalarınız arasında toprak kurusun.

Yazın sonuna geldiğimiz şu günlerde fidelerinizin mümkün olan en fazla güneş ışığını görmesi de kışa hazırlık için gerekli. Böylece fideler güçlenecektir. Her ne kadar bizim gibi apartman balkonunda yetiştiricilik yapmaya çalışanlar için zor olsa da, eğer sağlayabiliyorsanız baobab fidelerinizi tüm gün direkt gün ışığı altında bırakmaya çalışın. Baobab tam bir Afrika Savana bitkisi. Yani gelişme mevsiminde bol bol doğrudan gün ışığından hoşlanıyor.

Kış, Afrika'nın kurak sezonu olduğu için, kış mevsiminde yapraklarını dökecek.

Burası çok önemli;

Yapraklarını döktüğünde toprağı tamamen kurumalı ve kesinlikle bir damla bile su verilmemeli. Hatta bazıları topraktan çıkartıp bitkiyi kışın çıplak köklü olarak saklıyormuş. Siz en iyisi yapraklarını dökmeye başladığında sulamayı durdurun ve tüm yapraklar döküldüğünde evin en ücra, suyla teması olmayacak bir yerine (kütüphanenin en üst rafı gibi bir yer olabilir) kaldırıp, yeniden canlanacağı zamana kadar bekleyin. Bu dönemde bitki ölmüş gibi bir görüntü oluşturuyormuş.

Bu arada kimi İnternet kaynaklarında bu tohumların biyolojik saatleri güney yarıküreye ayarlı olarak geldiği yazılıyor. Yani bizim fideler şu anda ilkbaharı yaşıyor olabilir. Bunu anlamanın tek yolu bol ışıklı bir yerde tutup, yapraklarını dökecekleri zamanı beklemek. O zaman bitkilerimizin kışa girdiklerini anlayacağız.

Sn. Sgokce,
Bizim türümüz baobabların en bilinen türü olan Afrika'nın yaygın ağacı Adansonia digitata. Toprak karışımını kendiniz hazırlayabilirsiniz. Bunun için torf **** bahçe toprağına üçte bir oranında iri taneli dere kumu ekleyebilirsiniz. Karışıma kum yerine veya onunla birlikte perlit, vermikülit gibi inorganik maddeler ekleyebilirsiniz. Önemli nokta toprağın çok iyi su geçirgenliğinin sağlanması.

Ayrıca baobab çevresinde iyi bir hava akımının bulunması, özellikle rutubetli havalarda önemliymiş. Bunun yanısıra gündüz-gece hava sıcaklıkları arasında farkın fazla olması da bitkinin sağlığı için yararlıymış. Ne de olsa çöl bitkisi. Sanırım bu açıdan bugünlerde yaşadığımız iklim (İstanbul'u düşünerek söylüyorum) uygun bir ortam oluşturuyor.

Dediğinizi yaptım, bir akvaryumcuya gidip dere kumu satın aldım. Toprakla karıştırıp baobablarımı ektim bugün. Kışın onları içeri alacağız. Hergün 24 saat boyunca içeride duracaklar. Peki gece-gündüz sıcaklık farklılıklarını sağlayamayacağız bu durumda. Bunun için bir fikri olan varmı acaba ya da bu olmazsa olmaz birşey midir?

Kışın eğer yapraklarını dökerse bu durumda uyku halinde (dormant) olacağı için bir şey farketmeyecek. Gece gündüz ısı farkı, olmazsa olmaz bir koşul değil. Sadece bitkiye ne kadar ideale yakın koşullar sağlarsak, gelişmesi o kadar iyi olacaktır.

Havalar soğumaya başladı. Baobablarımızı ne zaman içeri almalıyız? Geceleri 10 C'nin altına düşünce alalımmı ne dersiniz?

Hafif donların bile bu ağacı öldürdüğü bildiriliyor. Şimdilik havalar o kadar soğuk değil. Bir süre daha bekleyip uyku (dormansi) sürecine girip girmeyeceklerini gözleyebiliriz. Eğer yapraklarını döküp uykuya yatarlarsa zaten daha önce dediğim gibi kitaplığa kaldırabiliriz. Ama İstanbul için konuşursak 10 derecenin altı şu günlerde pek görülmüyor. Bence bir süre daha güneşin tadını çıkartabilirler. Benimkiler sabah gün doğumuyla gün ışığı almaya başlıyorlar. Ya gün doğumuyla uykudan kalkıp güneşe çıkartacağım, ya da dışarda bırakacağım. Ben şimdilik ikinciyi tercih ediyorum.
Bu arada baobabın "Caudiciforms ve Pachycaul" denen bitki ailesinden olduğu söyleniyor. Yani forumda çok meraklısı olan adenium ile aynı tür bitkiler.

Arkadaşlar 4 tohumdan 3 ü cıvıyarak mevta oldu.1 tanesi köklenip kafa kaldırmaya hazırlanıyor.Çok kritik bir dönemde çimlendi.Umarım uykuya yatacağı süreç nedeniyle problem yaşamam.Ben lithops tohumuda çimlendirdim.Bunda da kuzey güney yarıküre farkı varmış.Uyku dönemlerinde aynı baobab gibi damla su verilmemesi gerekiyormuş.Ortak özellikleri dikkatimi çekti.
Not: Polatuzun tavsiye ettiği kaynar su işe yarıyor.Asitten daha güvenli.

Herkese merhaba. Benim baobablar sizden satın aldıktan sonra hızlı bir şekilde büyüdüler. Şimdilerde büyümeleri yavaşladı. Ama yaprakları hala dökülmedi. Sizlerin baobablarda durum nedir?

Benim birkaç fidem öldü. Diğerlerinin yaprakları bozulmaya başladı. Bunlar dışarıda tuttuğum fideler. Sanırım gece düşen ısı narin bedenlerine zarar verdi. İçeridekileri yapay ışıkla desteklemeye çalışıyorum. Sanırım gövdelerinin odunsu bir yapıya kavuşması önemli. Boyu çok kısa, sadece birkaç çift yaprağı olduğu halde kalın ve kısa gövdesi kabuklanmaya, odunsulaşmaya başlayan bir fide var. Sanırım bu fide çok güçlü.
İşte bu fide: Kısa boyuna rağmen gövde kalınlaşıp odunsulaşmaya başladı. Boy atanlar ise cılız kaldı. Çoğu hava soğuyunca öldü.
Daha önce resmini eklediğim, baharda çıkıp büyüyen fide ise alttan yapraklarını hızla dökmeye başladı. Üst yapraklar duruyor ama onların da renkleri cansızlaştı. Su vermeyi kestim. Kış uykusuna yatacağını tahmin ediyorum. İçerde, yapay ışık altında tutuyorum.

Baobab fidelerim
 

Merhaba,
Baobab fidelerim hala balkondalar ve yapraklarını dökmediler. Pek dökecekmiş gibi bir halleri de yok:) Fidelerimizin biyolojik saatlerinin güney yarımküreye ayarlı olduğundan şüpheleniyorum. Bakalım, bekleyip göreceğiz.

Yukarıda görünenlerden en sağdaki fidem soğuktan etkilendi sanırım. Bir yaprağı bozuldu ve bir diğer yaprağı da bozulacak sanırım. Bu yüzden onu bu akşam evin içine aldım. Diğer ikisi ona göre daha uzun boylu ve sağlıklılar. Sıcaklık 10 C'nin altına düşene kadar dışarıda tutacağım.

Ben uzun zaman önce içeri aldım. Floresan aydınlatmasıyla idare ediyorum.

Sayenizde yeni bir ağaçla tanıştım. Bilgilenme için teşekkür ederim. İlk kez gördüm. Hemen fotolarını inceledim . Heyecan verici bir yolculuk. Başarılar dilerim.

Sıcaklık 10 C'nin altına düşecekmiş. Bu yüzden diğer iki fidemi de içeri aldım. Geçen hafta içeri aldığım fidem mutsuz görünüyor ve yapraklarını döküyor. Acaba yapraklarını döküp uyuma sürecine mi girecek? Eğer öyleyse diğer iki fidem neden yapraklarını dökmüyor? Acaba bizim fidelerimizin biyolojik saatleri güney yarımküreye mi ayarlı, ne dersiniz? Diğer arkadaşların fidelerinin ne durumda olduğu hakkında bilgi veren olursa memnun olurum. Herkese selamlar...

Bu ağacın yaşlanması da Anadolu'da önceleri ceviz için söylenene benzemesin. Diken cevizii yiyemeden ölür, yani ağaç geç büyür derlermiş ya!

Ben içeride floura floresan ile yapay ışık sağlamaya başladım. Bazıları yeni yaprak sürgünleri vermeye başladı. Eski yapraklar ise cansızlaştı. Bu arada daha önce resmini eklediğim, baharda çimlendirdiğim, oldukça gelişmiş olan fide tüm yapraklarını döktü. Onu kitaplığın en üst rafına kaldırdım.

Acaba diğer fideleriniz yeni yapraklar veriyorken neden o fide tüm yapraklarını dökmüş olabilir? Mutsuz olduğu içinmi, yoksa uyku dönemine mi giriyor? Benim de bir fidem yapraklarının yarısından çoğunu döktü, 3 sağlıklı yaprağı kaldı. Diğer fidelerim ise yapraklarını dökmüyorlar, hatta yeni yapraklar veriyorlar. Acaba kaloriferli ortamda olması etkili oluyormudur?

Yapraklarını döken, baharda çimlenmişti. Sanırım uyku dönemine girdi. Bazıları ise yeni çıkan yapraklarında düz yaprakların yerine çok loblu yapraklar vermeye başladı.

Baobab'ımda hastalık
 

Baobablarımdan birinde bugün hastalık tespit ettim. Fotoğrafta görüldüğü yeni yaprakların çıktığı birleşme bölgesinde pamuk gibi beyaz bir madde vardı. O bölgeyi temizledim. Sonra da uçabilen, beyaz renkli bit gibi birşey gördüm. Acaba yaprak bitimidir? Baobab'ta parazit ve hastalık olması ilginç değilmi?

Benim de edindiğim tecrübe, her tür zararlının baobab yapraklarını çok lezzetli bulduğu gösteriyor.

Yapraklarda küçük beyaz sinekler gördüm. Yapraklarda da önce beyaz lekeler oluşuyordu. Sonra bu lekeler kahverengileşiyordu. Sonra da yaprak kuruyordu. İnternetten okuduğum kadarıyla bunlar hep beyaz sineğin neden olduğu belirtilermiş. Bugün ilaçlama yaptım. Artık sinek minek yok üstünde:) Baobablarımdan ikisi yapraklı iken, birisi tamamen döktü yapraklarını. Acaba diyorum; yapraklarını tamamen döken baobabım, yapraklarını beyaz sinekler nedeniylemi döktü, yoksa uykuyamı daldı? Korkudan su da veremiyorum:(

Baobab'larınız ne durumda? Benim ikisi de ne yazık ki öldü :(

Benimkilerden bir tanesi hayatta. Diğer bir tanesi de kış uykusunda. Diğerleri hala saksılarında olsa da sanırım öldüler. Madagaskar'a giden bir yakınıma tohum sipariş ettim. Eğer gelirse benden daha önce fide alanlara ücretsiz tohum gönderebileceğim.

Fideden bile yaşatmayı başaramadığıma göre tohumdan hiç yetiştiremem sanıyorum. Bana şöyle gelişmiş, 1-2 metrelik bir ağaç lazım :)

Benim 2 fideden biri taşıma sırasında öldü, diğeri hayat mücadelesi veriyor. 3 tohum da viyolde yakında kendini gösterecekler. Bakalım yazı kışı gösterebilecek miyiz?

Yaklaşık on ay önce ektiğim baobab süpriz yaptı, yeni çimlendi... Kolay kolay çürüyen bir tohum değil sanırım..