Kaplı Fidan Üretimi

[Mine Pakkaner]

KAPLI FİDAN ÜRETİMİ

Bilgen PERK

Orman Mühendisi
Eskişehir Fidanlık Mühendisi

Ağaçlandırma çalışmaları tohum temininden başlayarak fidan dikim ve bakımına kadar bütünlük arzeden bir olaylar zinciridir. Ağaçlandırma başarısını artıran faktörlerden biriside fidan kalitesidir.

Özellikle kurak ve yarı kurak bölgelerimizde ağaçlandırma çalışmalarının başarısını yükseltmek için tüplü fidan üretimi zorunludur.

Kaplı (tüplü) fidan; gerek ekim ve gerekse şaşırtma yoluyla muhtelif cins kaplar içerisinde yetiştirilen ve kabı ile fidanın dikileceği sahaya nakledilerek toprağı ile dikilen fidandır.

Kaplı fidanda amaç, fidanın büyüme ve taşıma süresinde köklerin dış ortamın etkilerinden korunması, fidan köklerinin belli bir ebattaki kaplarda karışımı belli bir yetiştirme ortamında (toprak, turba vb.) gelişmesinin sağlanmasıdır.

Kaplı fidanların fidanın üretilmesi ve pazarlanması sırasında çıplak köklü fidana göre avantajları vardır.

-Kapta kullanılan materyal üretilen fidanın, cinsine, yaşına ve isteklerine göre hazırlanabilmektedir.
-Fidan dağıtım mevsimi uzundur, her mevsim dikim yapılabilir.
-Ambalajı ve kullanımı kolaydır.
-Satış döneminde kolaylık sağlar. Gömü gibi çalışmalara gerek yoktur.
-Daha iyi sergilenip, pazarlanabilir.
-Fidanın taşınması sırasında dış etkilerden az zarar görür.

Kaplı fidan üretiminde dikkat edilmesi gereken hususlar ise;

-Yetiştirme ortamının su kaybının daha kolay ve çabuk olması nedeniyle sulamada dikkatli davranılmalı, sürekli kontrol edilmelidir.
-Kap ebatı ve şekli seçilirken kapta üretilecek fidanın kapta kalma süresi dikkate alınmalıdır.
-Kap şeklinin fidanın büyümesi döneminde kök yapısı üzerinde olumsuz etki yapmayacak şekilde seçilmesi gerekir.
-Kaplı fidan üretiminde kullanılacak materyalin yani tüp harcının fidanın sağlıklı büyümesini sağlayacak özellikte olması gerekir.

Tüplü fidan üretiminde en can alıcı nokta kaplarda kullanılan materyaldir, yani tüp harcıdır.

Kaplı fidan üretiminde kullanılan materyalin özellikleri;

-Verilen suyu uzun süre bünyesinde tutabilmeli,
-Tohumun kolay çimlenmesine ve fidanın kök geliştirebilmesine uygun olmalı, yani gözenekli bir yapıya sahip olmalı,
-pH değeri ile tuz ve kireç oranı üretilecek fidan türüne uygun olmalı,
-Organik maddece zengin olmalı
-Bol olmalı ve kolay temin edilebilmeli,
-Ucuz olmalıdır.

Kaplı fidanda kullanılacak tüp harcı materyalleri; toprak, kum (mil), perlit,
ponza taşı,turba, kompost ve çürümüş yaprak toprağı, humus, parçalanmış ve öğütülmüş ağaç kabukları, kompostlaştırılmış odun talaşı, saman, mısır vb.gibi materyallerdir.

Bu malzemelerin bir veya birkaçının fidanın türüne ve ihtiyacına göre belirli oranlarda karıştırılmasıyla tüp harcı hazırlanarak kullanılır.Bu karışımlar hazırlanırken üretilen fidanın türüne, yaşına, kabın boyutlarına, kullanılacak malzemenin kolay bulunabilirliği ve maliyetine, en önemlisi de kullanılacak materyal karışımının fidanın gelişmesinde rol oynayacak pH, tuz, kireç, gözeneklilik gibi değerlerin üretilecek fidanın isteklerine uygun olması göz önünde bulundurulmalıdır.

Kaplı fidan üretiminde kullanılan kaplar geçmişten günümüze çok çeşitlilik arzetmiştir. Ülkemizdeki fidanlıklarda ilk olarak mendil tüp şekliyle başlayan kaplı fidan üretimi, bugün çok çeşitli ebat ve şekillerde, farklı fidan üretim teknikleriyle modernize olmuştur.

Bugün için fidanlıklarımızda kaplı fidan yetiştirmede kullanılan kaplar;

-Polietilen torbalar
-Teneke, varil, bidon, vb.gibi kaplar
-Plastik ve toprak saksılar
-Konteynr tipi kaplar olarak sayılabilir.

10x23, 16x25, 18x30, 25x30, 30x40, 40x40 vb. gibi ebatlarda üretilecek fidanın türüne ve kapta kalma süresine bağlı olarak kullanılmaktadır. Polietilen torbalar bugün için daha çok kamu ağaçlandırmalarına yönelik fazla boylandırılmayan, müşteri açısından ekonomik sayılabilecek fiyatlarda satılan kitlesel fidan üretimlerinde kullanılmaktadır.

-Teneke, varil, bidon vs.gibi büyük ebatlarda kullanılan kaplar,

Piyasada genellikle yağ, peynir tenekeleri olarak 10 kg., 18 kg.lık tenekeler
ve daha büyük ebattaki bidonlar daha çok boylu fidan olarak peyzaj amaçlı kullanılan fidan üretiminde kullanılmaktadır. Ancak teneke, bidon gibi kapların paslanması ve çürümesi sonucunda satış sırasında kötü bir görüntü arzetmesi ve dikim sırasında kesim zorluğu gibi nedenlerle, giderek kullanımı azalmaktadır. Ancak fazla özellik arzetmeyen ve pazarlanması sırasında alıcıya fazla ekonomik maliyet getirmeyen türler ve bunların kitlesel üretiminde tercih edilmektedir.

-Plastik ve toprak saksılarda fidan üretimi;

Günümüzde ebat ve şekil itibariyle çok çeşitli olarak tüketicinin alımına
sunulmuş saksılar artık fidan üretiminde tercih edilen fidan üretim kabı konumuna gelmiş kap şeklidir. Özellikle tür itibariyle özellik arzeden ve boylu olarak pazarlanan fidanların üretiminde tercih edilmektedir.

Saksı bedelinin teneke, torba gibi kaplara nazaran fazla olması nedeniyle fidan üretiminde bu yönde bir kısıtlamaya gitmek zorunda kalınmaktadır. Ancak saksılı fidanlar;

-Saksılı fidan üretiminde pazarlama sırasında daha özenli ve albenili görülmesi nedeniyle müşteri tarafından daha kolay tercih edilmektedir.
-Fidanlıklarda belli bir boya kadar büyütülen fidan birkaç defa kap ebadı değiştirilerek repikaj yapılmaktadır. Bu amaçla kullanılan saksılar birkaç kez daha kullanılabilmekte, fidan repikajı sırasında işçilik tasarrufu sağlamaktadır.
-Saksılı fidan için ayrıca yastık yapmaya gerek yoktur.
-Saksıların homojen yapıda olması nedeniyle, sulamada karşılaşılacak sorunlar aza indirgenmekte kök yapısının daha sağlıklı olmasında rol oynamaktadır.

Kaplı fidanların üretiminde özellikle sulama rejimine dikkat edilmelidir. Özellikle saksılı kapların sulanmasında ekonomikliği ve homojen sulama ve gübreleme kolaylığı nedeniyle damla sulama sistemleri kullanılması tercih edilmelidir.

Seralarda Kaplı Fidan Üretimi

Fidanlıklarımızda yıllar önce başlayan kaplı fidan üretimi 1992 yılında başlayan seralarda fidan üretim tekniğiyle bugün için dünyadaki modern fidan üretim tekniklerine ulaşmıştır.

Seralarda fidan üretimi prensip olarak, pottray diye adlandırılan çok gözlü fidan kaplarına fidanın iyi gelişmesini sağlayan iyi bir gözenek yapısına sahip yetiştirme ortamının konularak, tohumun makine veya elle ekilerek 1+0 yaşında dikime hazır fidan üretimi şeklidir.

Bu üretim şeklinde tüp harcı ana materyal olarak fiziksel özelliği iyi bir tür yosun kökenli, sünger gibi su alışverişi kolay olan açık renkli turba kullanılmaktadır. Fidanlıklara göre turba tek başına, çam kabuğu veya çay artığı **** perlitle karıştırılarak kullanılmaktadır. Ancak karışıma konulan bu materyaller % 30 oranında kullanılmaktadır. Karışımda kullanılan kabuk gibi organik materyallerin mutlaka kompostlaştırdıktan sonra kullanılması gerekmektedir. Kompostlaştırılmamış materyaller fidanın büyüme döneminde kullanılan gübreyi kullanarak ayrışmakta, bu da fidana verilen besin elementinin bitki tarafından alınmasını engellemektedir.

Bu sistemde önemli olan üç faktör vardır.

1-İyi fiziksel özelliklere sahip tüp harcı materyali
2-İyi özelliklere sahip sulama suyu (pH’ı bikarbonat ve tuzluluk miktarı),
3-Bunlara bağlı olarak fidanın büyüme döneminde uygulanacak gübreleme rejimi,

Bu üç faktör bir sacın üç ayağı gibidir ve birinin eksikliği durumunda
fidanın gelişmesinde birçok sorun meydana gelmektedir.

Ekimi yapılan tohumlar çimlendikten bir ay sonra ikinci ibreleri çıkmaya başladıktan sonra tekleme yapılarak gübrelemeye başlanmaktadır. Gübreleme rejimi bu sistemde çok önemlidir. Çünkü tüp materyali olarak kullanılan turba organik madde yönünden zayıftır. Ancak dışardan verilecek besin elementlerinin miktarı ve kendi aralarındaki oranlarla fidanın sağlıklı büyümesi sağlanmaktadır. Prensip olarak bu sistemde Azot, Fosfor, Potasyum elementlerinin yanısıra Bakır, Mangan, Demir gibi mikroelement dediğimiz oranları az ancak bitkiye verilmesi zorunlu olan birçok bitki besin elementinde bulunması gerekmektedir.

Gübreleme rejimi, fidanın büyüme evrelerine göre üç döneme ayırarak farklı oranlarda Azot içeren gübre terkipleri kullanılır.

Fidanın hızlı büyüme döneminde Azot oranı yüksek kompoze gübre (örneğin 20+20+20 +iz element içeren gübre), yavaş büyüme döneminde Azot miktarı az olan kompoze gübre (11+11+33 +iz element içeren gübre) büyümenin iyice yavaşladığı ve duracağı dönemde de Azot içermeyen Potasyum oranı yüksek gübre (0+16+37 +iz element) kullanılmalıdır.

Fidanın büyüme dönemince zaman zaman analizler yapılarak ortamın pH ve tuzu kontrol edilmelidir. pH’ın ibreliler için 5,5-6,5 arasında olması idealdir. Tuzun ise 2,0-2,5 arasında olması uygundur. Gübreleme serin havada sabah veya akşam saatlerinde yapılmalı, gübre verildikten sonra fidanlar gübresiz su ile yıkanmalıdır, ibrelerde gübre kalmamalıdır.

Kaplı fidan üretimi; fidanlıklarımızın geldiği noktada fidan üretimimizin önemli bir kısmını oluşturmakta, hem ağaçlandırma sahalarına hem de peyzaj amaçlı kullanıma gönderilen fidanlar içinde büyük bir orana sahiptir. Bu nedenle çıplak köklü fidana göre daha çok özen isteyen kaplı fidanların üretimi ve gelişimi sırasında fidanın ihtiyacına göre uygulanacak sulama, gübreleme gibi diğer bakım çalışmalarının aksatılmadan tekniğine uygun olarak yapılması fidanın kalitesini ve sağlıklı olmasını belirleyecektir.

Kaynak

[simulacrum]

jiffy hakkında ne düşünüyorsunuz?
biraz pahalı bir ürün ama verime katkısı varmı biliyormusunuz?
(10000 er adet ardıç servi ladin üretmeyi düşünüyorum-yardımcı olursanız bu konuda sevinirim)

[Todor]

Sevgili simulacrum,
Kendinizi Yeni gelen arkadaşlar başlığında tanıtırsanız seviniriz. Profil bilgilerinizi de doldurmanızı rica ediyoruz. Aramıza hoş geldiniz.

[Mine Pakkaner]

Simulacrum, jiffy dediğiniz gibi pahalı ama çok özel ve güzel bir ürün. Detaylı bilgiyi buradan bulabilirsiniz.

http://www.fidesas.com/jiffy/new01.asp

[simulacrum]

jiffy hakkında detaylı bilgiyi daha önce istanbuldan aldım lakin kullananlar ne diyor asıl onu merak ediyorum.
biliyorsunuz her iyi denilene inanmak çok kolay değil.
Eğer tecrübeniz varsa veya tecrübesi olanlar varsa üretimdeki kaliteyi ve verimliliği artırmak adına iyi olur diye düşünüyorum.
Ayrıca İstanbul fidesas tan 4-5 ay evvel aldığım bilgiye göre bu ürün salihli orman fidanlığı tarafından kullanılıyor ama salihliye gidip görüşmek neasip olmadı henüz.

[discover]

orman fidanlıklarında enso ve ayık tipi kaplı fidan üretiminden bahsediliyor. nedir bu kaplar neye benzer fotoğrafı bir yerlerde varmıdır ?

[Todor]

Sevgili Discover, Yeni gelen arkadaşlar başlığında kendini tanıtırsan seviniriz. Hoş geldin.

[discover]

Kaplı fidan üretimiyle ilgilenen pek yok gibi görünüyor. Enso tipi yetiştirme kapları ve tavaları hakkında internette (ne yerli ne yabancı) pek bişeyde bulamadım. Bir fidanlığa gidip keşif yapmayı düşünüyorum.

[discover]

Odun talaşını kompostlaştırmek için talaşı nasıl bir muameleye tabi tutmamız gerekiyor? Kendi kendine bekleyincede kompostlaşıyor sanırım.
Doğramacıdan aldığım talaş yerinde bir parça nemli ve gölgede olmasına rağmen iç kısmı belirgin sıcaktı. Kompostlaşmaya başladığını düşünebilirmiyiz? Hızlandırmak için uygun yöntem ve süre ne olabillir?

[ÇeteÇakal]

Islatın ve üzerini hava almayacak şekilde örtün. En ucuz yöntem bu. İçine kimyasallar ve gübre koymak isterseniz uzmanlar yardımcı olurlar..

[Todor]

Sevgili Discover, ayrıntılı bilgiler için aşağıdaki başlıklara bakabilirsin.

Organik: Ağaç kabukları, Talaş
Kompost hazırlama/ Sebze yıkama ve haşlama sularıyla bitki sulama

[nihatdurgut03]

*** ben nihat evimin bahcesine profilden sera yaptım viyollare tohum ekiyorum bir süre sonra cıkıyorlar toprak yeşeriyor cıkan fidelerde büyümüyor neden dir acaba bana yardımcı olursanız sevinirim

[Selahattin Yılmaz]

Çok aşırı suluyorsunuz ve toprak yüzeyi yosun bağlıyor ve ciddi bir kaymak tabakası yapıyor. Toprak yüzü kurumadan su vermeyin. Mümkünse az az su verin toprağı çamur haline getirmeye çalışmayın. bahsettiğim gibi yosun varsa viyollerin üzerine ince dere kumu serin yosun oluşumunu engeleyecektir engellemese de geciktirecektir. Birde umarım viyollerinizin altı deliktir...

[nihatdurgut03]

*** ilginizden dolayı çok *** ederim bana fide yetiştirmede ve fide büyütmede yardım ederseniz sevinirim ektigim togumlar cıkıyor ama bir türlü büyümüyor ne yapmam lazım saygılar

[cemal.S]

Orijinal Mesaj Sahibi nihatdurgut03

*** ilginizden dolayı çok *** ederim bana fide yetiştirmede ve fide büyütmede yardım ederseniz sevinirim ektigim togumlar cıkıyor ama bir türlü büyümüyor ne yapmam lazım saygılar

Merhabalar!

Size yapılacak yardımı ben başlatayım isterseniz. Ektiğiniz tohumlar çıktığına göre birinci aşamayı başardınız veya başarmak üzeresiniz. Tebrikler !!
Sonuçları hakkında bilgi verirseniz bir ağaç severi sevindirirsiniz. Sayfanın başındaki Mine hanımın yazısına bir göz atın çok faydası olur diye düşünüyorum.

Yapacağınız çalışmanın sevgi, gönül ve sabır harcından olduğunu unutmayın derim.

Selamlar!

[kirmitli024]

jiffy kulanmak yerine steril torf kulanmayı deneyin arkadaşlar...ayrıca jiffy sordum en=8cm...boy=8cm ebatlarındaydı toplam 1000 adet=77ytl

[tabay]

Merhaba,
Yazınızı okuyunca bana yardım edebilirsiniz düşüncesiyle yazıyorum.
Ben leylandi üretimine başlamak üzere olan bir girişimciyim. Şu ana kadar üretim ve satış anlamında neredeyse ihtiyacım olan tüm bilgileri topladım ancak esas önemli konu ürettiğim ağaçların topraktan sökülmesi konusunda yardıma ihtiyacım var. %87 kum oranlı bir arazide üretim yapmak üzere yola çıkıyorum. Üretim açısından çeşitli zenginleştirmelerle (gübre, ph oranının düzeltilmesi vb.) uygun olabileceği bilgilerini edindim ancak ağaçların sökülmesi aşamasında kum oranı yüzünden köklerin toprak tutmayacağı ve dolayısıyla düzgün bir söküm yapamayacağımı öğrendim. Aynı zamanda da benzer şekilde üretim yapan Türkiye'de ve yurt dışında üreticiler olduğu bilgisini de aldım.
Yardıma ihtiyacım olan nokta işte burası. Bu ağaçları hangi yöntemle çıkarmalıyım ki köklerine dolayısıyla da kendilerine zarar vermemeyim? Bu konuyla ilgili bana yardım edebilir misiniz veya yardım alabileceğim bir kaynak veya birine yönlendirebilir misiniz?
İlginize çok teşekkür ederim.
Saygılarımla,
Tamer Baykara
tamer.baykara@yahoo.com
0532 688 3730