Hyoscyamus niger, Siyah banotu

[Müjgan]

Fotoğraf:http://www.naturatours.ch/Bilder/Hyoscyamus_niger.jpg



Sistematik hiyeraşisi:


Kingdom : Plantae
Subkingdom : Tracheobionta
Division : Magnoliophyta Cronquist, Takht. & Zimmerm. ex Reveal
Class : Magnoliopsida Brongn.
Subclass : Asteridae Takht.
Order : Solanales Dumort.
Family : Solanaceae Juss.
Genus : Hyoscyamus Linnaeus

[Müjgan]

20-100 cm boyunda, kötü kokulu, nisan-ağustos aylarında sarımsı-mor beşgen çiçekler açan, olgunlukta bir kapak ile açılan siyah kapsül meyvasında çok sayıda küçük tohum taşıyan, yumuşak tüylü, bir veya iki yıllık otsu bitki. Bir yıllık bitkilerde sıklıkla mor pigment bulunmaz.
Anadolu'da yaygın olarak, 0-2300 m yükseklikteki ekili alanlarda, kayalık taşlı kurak yamaçlarda yetişir.
(siyah) banotu (bangotu, batbatotu/Erzurum, bengildek, berç, benk, dağdağan, deli batbatotu, gavur haşhaşı, güztohumu, kara banotu, tabanca kapsülü) isimlerini de alan Hyoscyamus niger, hyoscyamin grubu alkaloidler taşıdığından insan ve hayvanlar için zehirlidir.
Doğu Anadolu bölgesinde, bu bitkinin tohum ve köklerini yeme sonucu, özellikle çocuklarda zehirlenmeler görülmektedir. Hallusinojen (=gerçekte olmayan şeyleri algılatıcı) etkisinden dolayı suistimal edilir. Ağız kuruluğu, ter bezi sekresyonunda azalma (deride kızarıklık ve kuruluk, ısı birikimi), akomodasyon bozuklukları (=göz merceğinin yakını net görmek için uyum yapamaması), midriyasis (=göz bebeklerinin büyümesi), taşikardi (=kalp hızının normalin üzerinde olması), kabızlık, idrar retansiyonu (=mesanedeki idrarın çıkarılamaması), glokom (=göz tansiyonu) krizinin uyarılması, hallusinasyonlar (=gerçekte olmayan şeyleri algılamak), kasılmalara (özellikle doz aşımı halinde) neden olabilir. Diğer zehirli patlıcangiller cinsleri de (belladonna, tatula) benzer belirtilere neden olurlar.