agaclar.net

Geri Dön   agaclar.net > Bitki Dünyası > Sebzeler > Domates
(https)




Beğeni Düzeni7Beğeniler
  • 7 Gönderen birnefestoprak

Cevapla
 
Bookmark and Share Dış Bağlantılar Konu Araçları Mod Seç
Eski 14-08-2013, 20:48   #1
Ağaç Dostu
 
birnefestoprak's Avatar
 
Giriş Tarihi: 15-07-2012
Şehir: Ankara/Morgantown
Mesajlar: 2,797
Dr Carolyn Male (Domateslerin annesi ve atalık tohumların üstadı)

Asagida bir kismini Turkce'ye cevirmeye calistigim, bugun dolasimda olan ve hepimizin evlerinde yetistiregeldigi bircok domates cesidinin taninmasina ve yayginlasmasina buyuk katkilari olan Dr Carolyn Male hakkindaki Dennis Sullivan tarafindan kaleme alinan makale, 23 Agustos 2012 gunu The Altamont Enterprise (Albany, New York) adli yerel haftalik dergide yayinlanmistir. Bu onemli sahsiyeti, sizlerin de tanimasini isterim.

Orjinal makaledeki bazi kisimlari atlayarak ve kimi yerlerde kendi yorumumu ve bazi bilgileri de katarak aktariyorum:

Name:  DrCarolynMale.jpg
Views: 816
Size:  35.4 KB
Carolyn Male, Salem (New York)'da tohumlarla cevrelendigi evinde.

Televizyonda yemek kanali var, seyahat kanali var, hayvanlarla ilgili kanal var. Eger, bir program yoneticisi olsaydim, bir domates kanali acar, basina da Dr. Carolyn Male’i getirirdim.

Dr. Male, kelimenin tam anlamiyla bir domates “ustadi.” Pembe Rus domateslerinin, sari kiraz domateslerin ve zamaninda Radiator Charlie'ye ev kredisini odeyecek kadar para kazandiran Mortgage Lifter'in soylariyla ilgili sanki kendi cocuklari veya arkadaslarindan bahseder gibi uzun uzun tartisabilir, bilgi verebilir.

Gunumuzun ticari tohum kataloglarinda, 19. yuzyilin cok onemli domates uzmanlarindan Alexander Livingston'in 1882 yilinda genis kitlelere ulastirdigi “Golden Queen” domatesinde oldugu gibi, satisa sunulan domates tohumlarindan uretilen meyveler, tohumun orjinal ozelliklerini gostermedigi durumda ise o ozellikte meyveleri elde edene kadar kendisi yetistirip/yetistirtip tohumlari seleksiyona ugratir.

Ancak lezzet acisindan avukatligini yaptigi domates cesitlerini tattiktan sonra “yaz”in ve gozumuz gibi baktigimiz tohumlarla gelen hayatin anlaminin farkina varabiliriz.

Gectigimiz Persembe gunu, Carolyn’i Salem (New York, NY)’daki evinde ziyarete giderken yanimda Voorheesville (NY)’den arkadasi olan, 50 yildan fazla suredir buyuk bir tutkuyla bahcesiyle ugrasan ve domates, bu tutkusunun onemli bir parcasini olusturan Don Meacham’i da goturdum.
Carolyn’le Smith & Hawken tarafindan 1 Temmuz 1999’da yayinlanmasinin ardindan yillar gecen meshur kitabi 100 Heirloom Tomatoes for the American Garden (Amerikan Bahcesi icin 100 Geleneksel Domates) hakkinda konusmak istiyordum. Kitap ilk ciktigi zaman, $18.95’a satilirken simdilerde Amazon.com’da kullanilmis kopyalari $60’a satici bulabiliyor. Bu kitabin, klasikler arasindaki yerini aldigini belirtmeme gerek yok sanirim.
Carolyn, 1989 yilindan sonra, 100'den fazla sayida atalik domates cesidi yetistirmis. Yetistirmekle de kalmamis, hepsinin teker teker karakterlerini, yapisal ozelliklerini Anna Freud hassasiyetiyle kataloglamis. Iste 100 Heirloom Tomatoes for the American Garden, bu domatesler arasindan cok zor olsa da sectigi 100 domatesi isliyor.

Dogal olarak, tarih boyu izler birakmis onemli “tohum insanlarini” saygiyla aniyor. Bu insanlardan birisi olan ve ince kabuklu, birornek sekilli ve lezzetli modern domateslerin babasi olan Alexander Livingston icin “Yaptiklari zamaninin cok otesindeydi. O donemin insanlarinin bugunku uygulamalara olan katkilari goz ardi edilemez.” diyor.

Carolyn, kitabindaki 100 domatesi hala begeniyle aniyor fakat kendisine yeni “domates arkadas”lar da edinmis. Bu sene (2012) ilk kez dagitimini yapip begeniye sundugu “Casino Chips” kiraz domates de bunlardan biri.
Carolyn’le, Don’la birlikte dort saat suren ve benim yalnizca otuz saniyelik bir ihtiyac molasi verdigim uzun bir soylesi yaptik. Oncesinde programlamamis olmamiza karsin, bir dort saat daha kalip Burpee (buyuk ve eski bir tohum sirketi)’nin 1949 yilinda piyasaya surdugu meshur “Big Boy” isimli hibrit domates ustundeki esrar perdesini aralayabilirdik. Artik baska sefere...

Carolyn’inki disinda, atalik domates tohumlari uzerine yazilmis baska kitaplar da var. Bunlardan birisi, Dr. Amy Goldman’in 2008 yilinda yayinlanan The Heirloom Tomato (Atalik Domates) isimli kitabi ama laf aramizda, Caroly’nin kitabinin benim icin onemi baska.

Aslinda iki kitap arasinda karsilastirma yapmak biraz sakil duruyor; cunku Goldman’in kitabi domates tarihceleri hakkinda detayli bilgiler sunarken, Carolyn’in kitabi daha cok gastronomik kaygilar tasiyor.

Goldman’in kitabindaki resimler, artistik kaygilari on planda tutarken, Carolyn’in kitabindakiler her domatesi dalinda resmetmekle kalmayip, meyve dilimlerini de gostererek ve bu dilimleri bitkinin yapragiyla karsilastirarak meyve buyuklugu, domatesin sululuk orani, tohum odaciklari gibi ozellikler hakkinda bir fikir edinmemize olanak sagliyor.

Kirmizi kiraz domateslerden bahsederken “Evinin bahcesinde domates yetistiren cogu insanin degisik cesitleri deneyecek yeri ve zamani olmayabiliyor; fakat eger geleneksel tohum bagimlilarinin yetistirmesini mutlaka tavsiye etmem gereken bir cesit olsaydi, o cesit mutlaka Riesentraube olurdu.” diyor.

Baslangic ve sonrasi

Dr Male, tohumlarla hayatinin ilerleyen doneminde tanismis degil. New York’ta yasadigi yere 1999 yilinda tasinmis olmasina karsin, cocuklugu burdan cok da uzakta olmayan Loudonville’de, dedesinin 1905 yilinda $5000’a satin aldigi ve daha sonra ailesine intikal eden ve “bir cocugun buyume donemi icin muhtesem bir yerdi” olarak tanimladigi 360 donumluk ciftliginde gecmis.
Cocukken babasinin Kuzey iklimine uygun sekilde yetistirdigi ve o zamanlarda piyasaya yeni surulmus olan, simdilerde geleneksel tohum statusune kavusmus “New Yorker”, “Marglobe”, “Rutgers” ve “Bonny Best” gibi domates cesitlerini net sekilde hatirliyor.

Loudonville’deki ciftlikle olan bagi, Carolyn’i Cornell Universitesi’nde mikrobiyoloji konusunda doktora yapma noktasina kadar tasidi. Daha sonra 1983 ve 1998 yillari arasinda, Albany (NY)’de yer alan St Rose Universitesi’nde tip doktoru adaylarina tibbi etik ve temel biyoloji konularinda ders verdi.

Arkeolojiye ve degisik kulturlere olan tutkusu, onu Avrupa’ya ve Afrika’nin degisik bolgelerine defalarca yapacagi yolculuklara surukledi.
Universitedeki isinden firsat buldugu zamanlarda, Charlie Brizzell’in Melrose (NY)’daki ciftliginde yer alan 26 seradan birisinde domates yetistirmeye devam etti.

Domates konusundaki calismalari, Carolyn’in yolunu gunumuzun bir baska onemli domates uzmani olan, Raleigh (Kuzey Karolina)’da yasayan ve cevresi tarafindan “domates adam” olarak adlandirilan Craig LeHoullier ile kesistirdi. 25 yillik dostluklari boyunca ikili, onemli calismalara imza atti. Bunlardan birisi 1994 yilinda yayinlamaya basladiklari Off the Vine isimli saygin yayindir.

Carolyn, halen, domates cesitleri konusundaki bilgilerini ve tecrubelerini tomatoville.com adresindeki forum araciligiyla paylasmaya devam ediyor. Cesitli saglik sorunlariyla bogusmasina karsin, 30 yildir uyesi oldugu Seeds Savers Exchange (gunumuzde dunyanin geleneksel tohumlarinin takasina ve korunmasina donuk en onemli kuruluslarindan biri) ve her sene paylasima actigi tohumlar araciligiyla, yeni domates cesitlerini tanitmak ve yayginlasmasini saglamak azminden ve heyecanindan hicbirsey kaybetmemis oldugu goruluyor.

birnefestoprak Çevrimdışı   Alıntı Yaparak Cevapla Başa Dön
Cevapla

Konu Araçları
Mod Seç

Gönderme Kuralları
Yeni konu gönderemezsiniz
Konulara yanıt veremezsiniz
Ek dosya yükleyemezsiniz
Kendi gönderilerinizi düzenleyemezsiniz

BB code Açık
Smilies Açık
[IMG] Kodu Açık
HTML Kodu Kapalı
Trackbacks are Açık
Pingbacks are Açık
Refbacks are Açık


Forum saati Türkiye saatine göredir. GMT +2. Şu an saat: 02:38.
(Türkiye için GMT +2 seçilmelidir.)


Forum vBulletin Version 3.8.5 Copyright ©2000 - 2024, Jelsoft Enterprises Ltd.
Search Engine Optimization by vBSEO 3.6.0
agaclar.net © 2004 - 2024