Küresel Isınma ve Tohum Stok Yönetimi

[cengiz eltan]

KÜRESEL ISINMA VE TOHUM STOK YÖNETİMİ


Cengiz ELTAN
Orman Mühendisi

Ülkemizde orman ağaçları tohumu üretimi ihtiyaca yönelik bir faaliyet olarak süregelmektedir. Oysa geçen yıl Yunanistan yangını ve küresel ısınma nedeniyle sadece asli orman ağaçlarının tohum stoku değil diğer otsu, odunsu, çalı, ağaççık ve ağaçların orijini belli tohum ihtiyacı tartışılmaya başlandığı uluslar arası dergilerde gözlenebilmektedir. Ülkemizin Ormanlarının yönetimini elinde bulunduran Orman Genel Müdürlüğü Tohum Stok Yönetimini yeniden yapılandırmalıdır. Orman florası tesisini sağlayacak zenginlikte tohum stoku oluşturmalı tohumun çimlenme kabiliyetleri ve dayanma süreleri esas alınarak sarf süreleri belirlenmelidir. Tekrar ederek belirtiyorum bu sadece asli ağaç türleriyle sınırlı kalmayıp tüm flora esas alınmalıdır. Elbette sürdürülebilir orman yönetimi ilkeleri çerçevesinde biyolojik çeşitliliğin sigortası toğum ve gen kaynaklarıyla sağlanabilecektir.
Orman alanlarında biyolojik çeşitlilik sürdürülebilir orman yönetiminin temel elementlerinden biri olarak kabul edilmektedir.Orman alanlarında biyolojik çeşitliliğin muhafaza edilmesi ve geliştirilmesi spesifik, pratik, ekonomik ve işleyen bir sistemle, ve orman yönetim tekniklerinin biyolojik çeşitlilik üstündeki uzun vadeli etkisini belirleyecek metotlarla gerçekleţtirilmelidir. Bu metotlar doğayı doğada koruma ilkesi esas alınsa da doğru gen kaynaklarının stoklanması küresel ısınmanın etkisiyle yok olmayla yüzleşen floranın ikamesini sağlayacaktır.
Ormanlarda Biyolojik çeşitliliğin korunması:Biyolojik çeşitlilik ekosistemin dış etkilere cevap vermesini, tahribattan sonra ekolojinin restorasyonunu ve hayat için gerekli mikroorganizmaların idame ettirilmesini sağlar. İnsan faaliyetleri biyolojik çeşitliliği olumsuz yönde etkileyebilmekte, türlerin yayılım alanının ve mikatrını azalttığı gibi, yayılmacı türlerin istilasınına neden olabilmektedir. Organizmaların çeşitliliğini muhafaza etmek ekosistemin işlevselliğini , üreticiliğini temin eder.
Sürdürülebilir Ormancılığın Ekosistem göstergeleri aşağıdaki kalemlerden oluşmaktadır. Görüleceği üzere tamamı orijini belli tohum kaynaklarının ve tohum stok yönetimiyle doğrudan ilintilidir.
1. Orman ekosistemlerinin dağılımı (bitki örtüsü tipi, doğal,suni bazlarda)
2. Orman rezervleri ve korunan alanların sahası
3.Parçalı orman alanları.
4. Nadir ekosistemlerde yokoluţlar
5. Ormana bağımlı türlerin sayısı
6. ormanlık alanlarda risk altındaki türlerin alanı
7. Karışık meşçere tiplerinin büyüklüğü
8. Tabii gençleţtirme
9.Genetik Göstergeler
Tohum kaynakları
yayılımı azalan ormana bağlı türlerin sayısı
Önemli türlerin kendi yayılış alanı içindeki populasyon seviyesi



UPOV 1960’da sonradan devleşecek olan tohum şirketlerinin güdümündeki altı Avrupa ülkesi tarafından kuruldu. 1990’lara kadar sadece 20 üyesi vardı. Ancak küreselleşme ile birlikte hiçbir zorunluluk olmamasına rağmen IMF, Dünya Bankası, Dünya Ticaret Örgütü gibi kuruluşlar ve büyük devletler gelişmekte olan ülkeleri bitki çeşitleri üzerindeki fikri mülkiyet haklarını koruma iddialı UPOV’a girmeye zorladılar. Bugün Türkiye 65. üye olma yolundadır.2011 yılında yeni bir UPOV sözleşmesi hazırlanacaktır. Eğer başarılı olabilirlerse bu sözleşme yöresel halkın tohum üzerindeki haklarının ve ıslah amacıyla çeşitlerin kullanılmasının sonu olacaktır. Yeni sözleşmede muhtemelen çeşitler yanında ürünler üzerinde de hak iddia edilecektir. Görüleceği üzere Küresel Isınma iklimsel değildir sadece aynı zamanda küresel biyolojik çeşitliliğe hakim olma çabalarında da ısnma vardır. Bu yüzden bu günden OGM bitki gen kaynaklarını patentlendirmeli hatta ülkemiz içerisindeki serbest Orman Mühendisleriyle koordineli olarak çelik ve aşı yöntemlerini patentlendirmelidir. Bu patentlerin geçerliliğini UPOV sözleşmesi gündem edildiğinde masaya koymaya hazır olmalıdır.
Yukarıda gerekçeleri sıralanan sebeplerden dolay TOHUM STOK YÖNETİMİ kurumsal olarak yapılandırılması zaruridir. Bu yapılanmanın başlıca adımları aşağıya çıkarılmıştır.
• Tohum toplama ve muhafazası ile bakanlığımızda tohum toplama merkeslerinin oluşturulması gerekmektedir.
• Bölge şefliklerinin tohum toplama ve muhafazası ile ilgili eğitilmesi gerekmektedir.
• Tohum türlerine göre tohum toplama birim fiyatlarının belirlenmesi gerekmektedir.
• Tohum stoklama yöntem ve standartları belirlenmelidir.
• Tohum çimlenme tasnifi gerekmektedir.
• Çimlenme engeli olan tohumların çimlenme engelini giderme yöntemleri belirlenmelidir.
• Tohum sarf şekilleri belirlenmelidir.
• Stok eritme ve stok yenileme zamanlaması tanımlanmalıdır.
• Piyasanın tohum talebini karşılamaya yönelik sertifikasyon oluşturmalıdır.
• Ve Mutlaka HER TOHUMUN SERTİFİKALANDIRILMASI gerekir.


Orman ve Ekonomi Dergisi Haziran 2008